Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 31 stycznia 2013 r. w Katowicach

sprawy z odwołania M. K. (M. K. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego M. K.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Katowicach z dnia 22 marca 2012 r. sygn. akt XI U 2845/11

1. zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i przyznaje ubezpieczonemu M. K. prawo do emerytury od dnia 18 września 2011 roku,

2. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. na rzecz ubezpieczonego M. K. kwotę 210 zł (dwieście dziesięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za obie instancje.

/-/ SSA J. Pietrzak/-/ SSA M. Żurecki/-/ SSA I. Goik

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 944/12

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyrokiem z dnia 22 marca 2012 roku oddalił odwołanie M. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z dnia
11 października 2011 roku odmawiającej ubezpieczonemu prawa do emerytury określonej w art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. t.j. z 2009 roku, nr 153, poz. 1227).

Sąd nie uwzględnił odwołania, w którym ubezpieczony (ur. (...)) żądał doliczenia do bezspornego okresu pracy w szczególnych warunkach
w wymiarze 6 lat, 10 miesięcy i 20 dni okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K. od 1 kwietnia 1986 roku do 31 grudnia 1998 roku
(12 lat i 9 miesięcy) na stanowisku kierownika wydziału eksploatacji żużla, jako pracy w szczególnych warunkach wymienionej w pkt 24 działu XIV wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów 7 lutego 1983 roku
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983, nr 8, poz. 43).

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony w spornym okresie był kierownikiem wydziału przerobu żużla wielkopiecowego w Przedsiębiorstwie (...) w K.. Wcześniej ubezpieczony zajmował stanowisko mistrza tego wydziału. Jako kierownik wydziału ubezpieczony sprawował nadzór nad 13 pracownikami, wśród których był jego zastępca (brygadzista) oraz 2 pracownicy obsługi biurowej. Biuro wydziału było umieszczone w barakowozie znajdującym się w sąsiedztwie placu przerobu żużla.

Z treści zeznań przesłuchanych w sprawie świadków - współpracowników ubezpieczonego w spornym okresie: S. D.(operatora koparki), B. P., G. J. (pracowników biurowych) oraz na podstawie zeznań ubezpieczonego wynikało, że ubezpieczony przez znaczną część dniówek roboczych przebywał na placu, gdzie odbywał się przerób żużla w trudnych warunkach otoczenia.

Sąd Okręgowy odmówił wiary tym zeznaniom, albowiem z zeznań tych nie wynikało, na czym w istocie miał polegać nadzór ubezpieczonego nad pracownikami produkcji.

Sąd wskazał, że ubezpieczony zeznał, iż rano sprawdzał obecność, prowadził szychtownicę i przydzielał zadania pracownikom, udzielał im instrukcji, zaś świadkowie B. P. i G. J. nie potrafiły określić, co dokładnie należało do obowiązków „biurowych” ubezpieczonego.

W związku z tym, Sąd nie dał wiary zeznaniom ubezpieczonego i świadka
S. D., podającym, że ubezpieczony 3/4 dniówek spędzał „na produkcji” i w tym czasie pracował fizycznie z resztą załogi.

Ponadto Sąd, mając na uwadze to, że ubezpieczonemu podlegał brygadzista
i majster oraz dwaj pracownicy obsługi biurowej uznał, że ubezpieczony nie wykonywał w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy czynności kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji oraz dozoru inżynieryjno - technicznego na wydziale, w którym jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku pod poz. 68 działu III tego wykazu.

Tym samym Sąd uznał, że organ rentowy zasadnie zakwestionował
świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach Spółki (...)
z dnia 30 września 2006 roku dołączone przez ubezpieczonego do wniosku
o emeryturę z dnia 7 września 2011 roku.

Sąd Okręgowy zauważył wprawdzie, że w orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że w przypadku pracy określonej w poz. 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku uwzględnia się nie tylko czas pracy poświęcony przez pracownika na bezpośredni dozór pracowników lecz również czas przeznaczony na wykonywanie innych czynności ściśle związanych ze sprawowanym dozorem, stanowiących jego integralną część, jak sporządzanie związanej z tym dokumentacji, jednak Sąd uznał, że w przypadku ubezpieczonego taka sytuacja nie miała miejsca albowiem w spornym okresie ubezpieczeniom podlegały nie tylko osoby zajmujące się przerobem żużla lecz również pracownicy biurowi.

W związku z tym Sąd oddalił odwołanie wobec niespełnienia przez skarżącego przesłanki udowodnienia, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach na dzień 1 stycznia 1999 roku, zgodnie z art. 184 ust. 1 § 1 ustawy o emeryturach
i rentach z FUS.

Apelację od wyroku wniósł ubezpieczony za pośrednictwem radcy prawnego, zarzucając wyrokowi błędną ocenę zebranych w sprawie dowodów, co spowodowało niezasadne uznanie przez Sąd, że odwołujący nie nabył prawa do emerytury, naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności:

- art. 184 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, poprzez ustalenie, że odwołujący nie nabył prawa do emerytury,

- § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, poprzez bezzasadne uznanie, że odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy nie wykonywał pracy określonej
w wykazie A w dziale XIV poz. 24 - w postaci kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozoru inżynieryjno - technicznego na działach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, przez co bezzasadnie Sąd uznał, że odwołujący nie nabył prawa do emerytury.

oraz naruszenie przepisów prawa procesowego:

- art. 233 § 1 k.p.c., poprzez błędną ocenę zebranych w sprawie dowodów, niezasadne przyjęcie, że dowody przeprowadzone w sprawie nie wykazały, że odwołujący wykonywał pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres 15 lat, gdy tymczasem zebrane w sprawie dokumenty - świadectwo pracy, karta stanowiska pracy, zakresy obowiązków odwołującego i zeznania świadków oraz wyjaśnienia odwołującego wskazują na to, że wykonywał on pracę w warunkach szczególnych,

- art. 328 § 2 k.p.c., poprzez nie wskazanie w uzasadnieniu z jakich powodów Sąd nie dał wiary zeznaniom świadków jak i dokumentom złożonym do akt sprawy, które potwierdzały wykonywanie przez odwołującego pracy
w warunkach szczególnych.

W oparciu o te zarzuty apelujący wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku jak i poprzedzającej go decyzji i przyznanie odwołującemu prawa do emerytury, począwszy od 18 września 2011 roku,

- zasądzenie od ZUS na rzecz odwołującego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny uwzględnił apelację albowiem uznał, że zgromadzony przez Sąd I instancji materiał dowodowy pozwala na dokonanie odmiennej jego oceny
i uwzględnienie świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach Przedsiębiorstwa (...) z dnia 30 września 2006 roku potwierdzającego,
że ubezpieczony w spornym w sprawie okresie zatrudnienia, tj. od 1986 roku do
1998 roku, jako kierownik wydziału eksploatacji żużla wielkopiecowego wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy czynności ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno - technicznego na wydziale, na którym jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do powoływanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Zapis wskazanego świadectwa pracy kwalifikującego sporny okres zatrudnienia wg poz. 24 działu XIV wykazu A znajduje odzwierciedlenie w treści akt osobowych ubezpieczonego, a w szczególności w powoływanej przez apelującego karcie stanowiska pracy. Zakres czynności pracowniczych ubezpieczonego z dnia 21 lutego 1989 roku potwierdza, że obowiązkiem ubezpieczonego było przede wszystkim przebywanie na stanowiskach produkcyjnych w celu kontroli przestrzegania warunków i norm technologicznych, wdrażania projektów, organizowania pracy
i stanowisk roboczych na wydziale, udzielanie pomocy organizacyjno-technicznej, stałe analizowanie wykorzystania maszyn, likwidacja zagrożeń i awarii, przeglądy urządzeń, udział w odbiorze maszyn, usuwanie przestojów oraz ponoszenie odpowiedzialności za stan bezpieczeństwa i higieny pracy na wydziale.

Jedynie w nieznacznej części zakres ten wskazuje na administracyjno-biurowy charakter obowiązków ubezpieczonego.

Rację ma zatem apelujący podnosząc, że określony w karcie pracy zakres obowiązków i ich specyfika wskazują na to, że mógł je wykonywać jedynie w samym zakładzie eksploatacyjnym, gdzie odbywał się proces przerobu żużla, gdzie dokonywano przeładunków, używano koparek, ładowarek, ciężkich maszyn budowlanych, gdzie odbywały się ciężkie prace załadunkowe, wyładunkowe materiałów pylistych, toksycznych, żrących, parzących, spawalniczych. Sprawując nadzór nad tego rodzaju pracami odwołujący musiał bezpośrednio w nich uczestniczyć.

Stały i pełnowymiarowy charakter pracy ubezpieczonego potwierdzają zeznania przesłuchanych w sprawie świadków - podwładnych ubezpieczonego. Zeznali oni,
że odwołujący przebywał podczas swojej pracy przy produkcji, wykonywał nadzór nad pracownikami, nosił ubranie robocze, również wykonywał prace fizyczne.

Świadek B. P.zeznała, że odwołujący przychodził do biura, chwilę rozmawiał i wychodził na zakład i tam przebywał cały dzień, „ odwołujący był głównie przy produkcji. Odwołujący stał na kracie, patrzył na lej, przyglądał się aby wszystko było właściwie robione”. „ Na zakładzie były ciężkie warunki”, „ było głośno
i mokro”, „ kurzyło się”.

Z kolei świadek G. J.zeznała, że „ odwołujący rano wypił kawę, porozmawiał i szedł na zakład”, „ czasem wracał na śniadanie ale często nie”, odwołujący „ biegał po całym zakładzie”, „ zawsze trzeba było go szukać bo był
w różnych miejscach”, „ było bardzo głośno i było zapylenie” na zakładzie.

Również świadek S. D. operator koparki wskazał, że odwołujący „ o 7.00 rano rozdzielał robotę na oddziale, potem szedł do biura z listą pracowników
i po półgodzinie wracał na oddział”. „ Pan Kierownik pracował razem z załogą, tzn. pomagał”, „ stał przy taśmie”, „ robił co było potrzebne aktualnie”, „ od czasu do czasu jeździł do dyrekcji w K. ”, „ na produkcji panowały ciężkie warunki”, „ było głośno, mokro, było zapylenie”, „ jak były wiatry z huty to ciężko było oddychać”, „ odwołujący nadzorował też spawaczy”.

Z zeznań tych wynika, że odwołujący głównie wykonywał pracę na terenie zakładu produkcyjnego, a zeznania te są spójne, jasne, wzajemnie się pokrywają
i potwierdzają wyjaśnienia odwołującego.

Niewątpliwie ubezpieczony wykonywał również czynności związane
z prowadzeniem stosownej dokumentacji, jednakże czynności te były bezpośrednio powiązane z prowadzonym dozorem. Konieczność prowadzenia listy obecności dla pracowników podległych jest czynnością ściśle związaną ze świadczonym dozorem. Podobnie sporządzanie dokumentacji związanej z wykonywanymi robotami czy też sporządzanie planów dotyczących realizacji zadań produkcyjnych. Bezsprzecznie taki rodzaj prac odwołującego był ściśle związany ze sprawowanym dozorem i stanowił integralną część zakresu obowiązków odwołującego.

Tym samym, słusznie apelujący podnosi, że wykonywanie przez odwołującego czynności administracyjno-biurowych było ściśle powiązane ze sprawowaniem przez niego dozoru inżynieryjno-technicznego a czynności te stanowiły integralną część jego obowiązków.

Apelujący powołał stanowisko zawarte w wyroku Sądu Najwyższego
z 24 września 2009 roku, II UK 31/09, zgodnie z którym „ jeśli czynności ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego wykonywane są stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym
z określoną w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze kontroli lub dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu, niezależnie od tego ile czasu pracownik poświęca na bezpośredni dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji”.

W związku z tym za bezzasadne należało uznać ustalenie Sądu I instancji, że odwołujący nie wykonywał prac o charakterze dozoru stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W świetle stanowiska Sądu Najwyższego nie jest konieczne i zasadne ustalanie wymiaru czasu pracy poświęconego na prace o charakterze dozoru jak i prace związane ze sporządzaniem dokumentacji.

Apelujący powołał również stanowisko zawarte w wyroku Sądu Najwyższego
z dnia 18 października 2011 roku, III UK 17/11, zgodnie z którym „ jeżeli na oddziale, którego dotyczy „Kontrola produkcji i usług” oprócz „podstawowych” wykonywane są także inne prace, nie należące do wykazu A, to objęcie także tych dodatkowych prac kontrolą nie wyłącza zakwalifikowania jej jako pracy w warunkach szczególnych”, oraz podobne stanowisko zawarte w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2011r., II UK 48/11.

Wobec powyższego okoliczność, że ubezpieczonemu w spornym
okresie podlegali w wydziale nie tylko pracownicy produkcyjni lecz również
biurowi nie eliminuje możliwości zakwalifikowania pracy skarżącego wg poz. 24 działu XIV wykazu A do powoływanego rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 roku.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd Apelacyjny dokonał odmiennej oceny okoliczności faktycznych, w konsekwencji przyjmując, że ubezpieczony na dzień osiągnięcia 60 roku życia spełnił łącznie przesłanki do nabycia prawa do emerytury z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach, w tym sporny warunek posiadania, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach na dzień 1 stycznia 1999 roku.

O kosztach postępowania Sąd Apelacyjny orzekł na mocy art. 98 k.p.c. w zw.
z § 11 ust. 2 oraz § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1349).

/-/ SSA J. Pietrzak/-/ SSA M. Żurecki/-/ SSA I. Goik

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR