Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 września 2014 r. w S.

sprawy (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

z udziałem R. S. (1)

o ustalenie obowiązku ubezpieczenia społecznego

na skutek odwołania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 7 stycznia 2014 roku nr (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala, iż R. S. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu umów cywilnoprawnych zawieranych z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. w okresach objętych zaskarżoną decyzją;

II.  przekazuje Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S. do merytorycznego rozpoznania poprzez wydanie decyzji zgłoszony na dzisiejszej rozprawie wniosek odwołującej się spółki o zwrot nadpłaconych składek w wysokości 13.628,56 złotych wraz z odsetkami w kwocie 1515,84 złotych.

U Z A S A D N I E N I

Decyzją z dnia 7 stycznia 2014 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. stwierdził, że R. S. (1), jako osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) sp. z o.o. w S. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu w okresach od 11 maja 2009 r. do 28 maja 2009 r., od 12 czerwca 2009 r. do 30 czerwca 2009 r., od 15 lipca 2009 r. do 31 lipca 2009 r., od 17 sierpnia 2009 r. do 28 sierpnia 2009 r., od 7 września 2009 r. do 28 września 2009 r., od 14 października 2009 r. do 29 października 2009 r., od 12 listopada 2009 r. do 26 listopada 2009 r., od 1 lutego 2010 r. do 24 lutego 2010 r., od 1 marca 2010 r. do 31 marca 2010 r., od 1 kwietnia 2010 r. do 28 kwietnia 2010 r., od 4 maja 2010 r. do 31 maja 2010 r., od 1 czerwca 2010 r. do 30 czerwca 2010 r., od 1 lipca 2010 r. do 29 lipca 2010r., od 2 sierpnia 2010 r. do 30 sierpnia 2010 r., od 1 września 2010 r. do 29 września 2010 r., od 1 marca 2011 r. do 30 marca 2011 r., od 1 kwietnia 2011 r. do 28 kwietnia 2010 r., od 2 czerwca 2011 r. do 24 czerwca 2011 r., od 1 lipca 2011 r. do 28 lipca 2011 r., od 1 sierpnia 2011 r. do 30 sierpnia 2011 r., od 1 września 2011 r. do 29 września 2011 r., od 3 października 2011 r. do 28 października 2011 r., od 2 listopada 2011 r. do 29 listopada 2011 r., od 1 grudnia 2011 r. do 29 grudnia 2011 r., od 2 stycznia 2012 r., do 30 stycznia 2012 r., od 24 lutego 2012 r. do 28 lutego 2012 r., od 1 marca 2012 r. do 30 marca 2012 r., od 2 kwietnia 2012 r. do 27 kwietnia 2012 r., od 2 maja 2012 r. do 30 maja 2012 r. od 1 czerwca 2012 r. do 29 czerwca 2012 r. oraz od 2 lipca 2012 r. do 30 lipca 2012 r. W decyzji określono zarazem wysokość podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia w poszczególnych miesiącach objętych decyzją.

Jako podstawę do wydania takiego rozstrzygnięcia wskazano ustalenia postępowania kontrolnego przeprowadzonego u płatnika, z których wynika, że płatnik zawarł z ubezpieczonym R. S. (1), nieposiadającym innych tytułów podlegania ubezpieczeniom społecznym, szereg umów o dzieło (na czas określony w decyzji), których przedmiotem było faktyczne świadczenie usług w ramach umowy zlecenia na rzecz płatnika polegających na wykonaniu pierścieni z płyt wiórowych do rur przeciskowych dla pierścienia DN 1200, 1000, 800; podkładów drewnianych do rur przeciskowych oraz szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych. Organ rentowy podkreślił, że w zawartych przez strony umowach brak było indywidualnie oznaczonego rezultatu, a ponadto spółka nie wykazała trwałego, twórczego i niepowtarzalnego charakteru pracy wykonawcy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła spółka (...), zarzucając organowi rentowemu nieuzasadnione przyjęcie, że R. S. (1) powinien być objęty ubezpieczeniami społecznymi jako zleceniobiorca, podczas gdy strony zawarły umowy o dzieło. W uzasadnieniu powołał się na orzecznictwo Sądu Najwyższego i poglądy doktryny, zwracając uwagę na indywidualny charakter prac wykonywanych przez zainteresowanego. Mając powyższe na względzie, pełnomocnik spółki wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uznanie, że R. S. (1) nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym i wypadkowemu w okresach objętych zaskarżoną decyzję.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie w całości, z argumentacją jak w zaskarżonych decyzjach.

Zainteresowany w piśmie procesowym z dnia 10 czerwca 2014 r. zarzucił organowi rentowemu błędne ustalenia odnośnie charakteru zawartych przez płatnika z zainteresowanym umów, wskazując, że w ramach tych umów wykonywał konkretne, zindywidualizowane dzieła.

Na rozprawie w dniu 3 września 2014 r. płatnik dodatkowo złożył wniosek o nakazanie organowi rentowemu zwrotu nienależnie pobranych świadczeń w kwocie 13.628,56 zł wraz z odsetkami 1515,84 zł, które to kwoty spółka wpłaciła na rzecz organu rentowego w dniu 10 stycznia 2014 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. z siedzibą w S. prowadzi działalność, której przedmiotem jest produkcja wyrobów budowlanych z betonu. Spółka produkuje m.in. zbiorniki, rury kanalizacyjne, w tym rury przeciskowe. Rury przeciskowe są wykonane z polimerobetonu. Ich elementem składowym są również pierścienie drewniane lub drewnopochodne oraz szalunki wewnętrzne, zabezpieczające rury w trakcie instalacji przed uszkodzeniami. Do transportu rur i w czasie ich składowania używa się podkładów drewnianych.

Dowody:

- odpis KRS dot. spółki (...) – k. 15-22 akt kontroli ZUS;

- zaświadczenie REGON – k. 13 akt kontroli ZUS;

- zeznania świadka P. Z. w wersji elektronicznej oraz transkrypcja – k. 70-77 akt sprawy.

Spółka (...) w latach 2009-2012 zawarła z R. S. (1) szereg umów, nazwanych umowami o dzieło, których przedmiotem było: wykonanie pierścieni z płyt wiórowych do rur przeciskowych fi 1600, wykonanie pierścieni z płyty wiórowej o grubości 12 mm do rur przeciskowych fi 800, regeneracja form stalowo-drewnianych do koryt odwodnieniowych, wykonanie pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 1200, Dn 1000, Dn 800, podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 1200, Dn 1000, Dn 800 oraz szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych.

W umowach zawieranych z R. S. w roku 2009 przewidziano, że zainteresowany będzie wykonywał dzieło osobiście, w sposób należyty, ze szczególną starannością i dokładnością, według posiadanej wiedzy, umiejętności i doświadczenia (§ 1 ust. 2). Wskazano, że odbioru wykonanego dzieła dokona w imieniu płatnika mistrz – W. M. (§ 4). W umowach określano dokładnie ilość pierścieni z płyt wiórowych, których wykonania oczekiwał zamawiający. I tak R. S. zobowiązał się do wykonania: 38 sztuk pierścieni z płyt wiórowych do rur przeciskowych fi 1600 w maju 2009 r., 103 sztuk pierścieni z płyt wiórowych do rur przeciskowych fi 1600 w czerwcu 2009 r., 78 sztuk pierścieni z płyt wiórowych do rur przeciskowych fi 1600 w lipcu 2009 r., 85 sztuk pierścieni z płyt wiórowych do rur przeciskowych fi 1600 w sierpniu 2009 r. 56 sztuk pierścieni z płyt wiórowych do rur przeciskowych fi 1600 we wrześniu 2009 r., 70 sztuk pierścieni z płyty wiórowej o grubości 12 mm do rur przeciskowych fi 800. Ilości wyrobów do wykonania nie wskazano w umowie z 12 listopada 2009 r.; wskazano w niej natomiast, że zlecono zainteresowanemu wykonanie pierścieni z płyty wiórowej o grubości 12 mm do rur przeciskowych fi 800 oraz regenerację form stalowo-drewnianych do koryt odwodnieniowych.

W umowach określano datę końcową, do której dzieła miały być wykonane. Umowy zawierano kolejno na okresy: od 11.05.2009 r. do 28.05.2009 r., od 12.06.2009 r. do 30.06.2009 r., od 15.07.2009 r. do 31.07.2009 r., od 17.08.2009 r. do 28.08.2009 r., od 7.09.2009 r. do 28.09.2009 r., od 14.10.2009 r. do 29.10.2009 r., od 12.11.2009 r. do 26.11.2009 r.

W umowach przewidziano wysokość należnego zainteresowanemu wynagrodzenia za wykonanie dzieła odebranego bez zastrzeżeń. W maju 2009 r. przewidziano wynagrodzenie w wysokości 891,00 zł, w czerwcu 2009 r. - w kwocie 2501,00 zł, w lipcu 2009 r. - w kwocie 1754,00 zł, w sierpniu 2009 r. - w kwocie 1844,00 zł, we wrześniu 2009 r. - w kwocie 1332,00 zł, w październiku 2009 r. - w kwocie 1063,00 zł, w listopadzie 2009 r. - w kwocie 743 zł. Uzgodniono, że wynagrodzenie płatne będzie w ciągu 7 dni od odbioru dzieła, na podstawie rachunku uwzględniającego potrącenia z tytułu zaliczki na poczet podatku dochodowego od osób fizycznych.

Pisemne umowy zawierane z R. S. w latach 2010-2012 r. były bardziej szczegółowe. Wskazywano w nich, że poszczególne wyroby będą wykonywane według własnego projektu zainteresowanego (§ 1). W § 2 zastrzeżono, że wykonawca będzie wykonywał dzieło za zgodą zamawiającego w jego siedzibie oraz, że wykonawca wykona dzieło sam. W § 3 zobowiązano wykonawcę do zachowania szczególnej staranności przy wykonywaniu dzieła oraz do stosowania się do polityki jakości obowiązującej u zamawiającego. Wykonawca oświadczył, że zna wymogi jakościowe dla elementów, które będzie wykonywał i zobowiązał się do ich przestrzegania. W § 4 umów poza wskazaniem terminu wykonania dzieła doprecyzowano, że odbiór dzieła nastąpi w siedzibie zamawiającego w ciągu 2 dni od zawiadomienia o wykonaniu dzieła (ust.1). Dodatkowo wskazano, że o fakcie wykonania dzieła wykonawca zobowiązany jest zawiadomić zamawiającego, co jest równoznaczne z gotowością do jego oddania (ust. 2). Wskazano też, że zamawiający w ciągu 2 dni od zawiadomienia o wykonaniu dzieła jest zobowiązany przyjąć dzieło lub wskazać jakie zgłasza zastrzeżenia oraz określić termin w którym oczekuje naprawienia lub uzupełnienia dzieła (ust.3). Brak zastrzeżeń w podanym terminie miał oznaczać, że zamawiający przyjął dzieło bez zastrzeżeń (ust. 4). W § 6 umów wskazano, że wykonawca zobowiązuje się do przeniesienia na zamawiającego wszelkich praw do dzieła.

W umowach określano datę zakończenia wykonywania poszczególnych dzieł. Umowy zawierano kolejno na okresy: od 1.02.2010 r. do 24.02.2010 r., od 1.03.2010 r. do 31.03.2010r., od 1.04.2010 r. do 28.04.2010 r., od 4.05.2010 r. do 31.05.2010 r., od 1.06.2010r. do 30.06.2010 r., od 1.07.2010 r. do 29.07.2010 r., od 2.08.2010 r. do 30.08.2010r., od 1.09.2010 r. do 29.09.2010 r., od 1.03.2011 r. do 30.03.2011 r., od 1.04.2011r. do 28.04.2011 r., od 2.06.2011 r. do 24.06.2011 r. , od 1.07.2011 r. do 28.07.2011r., od 1.08.2011 r. do 30.08.2011 r., od 1.09.2011 r. do 29.09.2011 r., od 3.20.2011r. do 28.10.2011 r., od 2.11.2011 r. do 29.11.2011 r., od 1.12.2011 r. do 29.12.2011r., od 2.01.2012 r. do 30.01.2012 r., od 24.02.2012 r. do 28.02.2012 r., od 1.03.2012r. do 30.03.2012 r., od 2.04.2012 r. do 27.04.2012 r., od 2.05.2012 r. do 30.05.2012r., od 1.06.2012 r. do 29.06.2012 r., od 2.07.2012 r. do 30.07.2012 r.

W umowach określano dokładnie ilość wyrobów do wykonania. I tak R. S. zobowiązał się do wykonania:

- 24 sztuk szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych - w lutym 2010 r.,

- 13 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 1200, 13 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 1200 oraz 26 sztuk szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych - w marcu 2010 r.,

- 20 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 1200, 20 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 1200 oraz 1 szalunku wewnętrznego do płyt pokrywowych - w kwietniu 2010 r.,

- 24 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 1000, 24 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 1000 oraz 21 sztuk szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych - w maju 2010 r.,

- 13 sztuk szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych w czerwcu 2010 r., 24 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 1400, 24 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 1400 - w lipcu 2010 r.,

- 34 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 1400, 34 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 1400 oraz 10 sztuk szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych - w sierpniu 2010 r.,

- 11 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 1400, 11 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 1400 oraz 24 sztuk szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych - we wrześniu 2010 r.,

- 4 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 800 i 60 sztuk pierścieni Dn 1200, 4 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 800 i 60 sztuk podkładów do rur Dn 1200 oraz 11 sztuk szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych - w marcu 2011r.

- 8 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 800, 8 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 800 oraz 1 szalunku wewnętrznego do płyt pokrywowych - w kwietniu 2011 r.,

- 32 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 800, 32 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 800 oraz 4 sztuk szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych - w czerwcu 2011 r.,

- 56 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 800, 56 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 800 - w lipcu 2011 r.,

- 44 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 800, 44 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 800 oraz 4 sztuk szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych w sierpniu 2011 r.,

- 54 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 800, 54 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 800 oraz 5 sztuk szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych we wrześniu 2011 r.,

- 88 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 800, 88 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 800 oraz 4 sztuk szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych w październiku 2011 r.,

- 44 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 800, 44 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 800 oraz 2 sztuk szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych w listopadzie 2011 r.,

- 50 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 800, 50 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 800 oraz 1 szalunku wewnętrznego do płyty pokrywowej w grudniu 2011 r.,

- 62 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 800, 62 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 800 oraz 4 sztuk szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych w styczniu 2012 r.,

- 16 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 800, 16 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 800 oraz 2 sztuk szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych w lutym 2012 r.,

- 96 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 800, 96 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 800 oraz 1 szalunku wewnętrznego do płyty pokrywowej w marcu 2012 r.,

- 80 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 800, 80 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 800 oraz 2 sztuk szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych w kwietniu 2012 r.,

- 78 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 800, 78 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 800 oraz 1 szalunku wewnętrznego do płyty pokrywowej w maju 2012 r.,

- 28 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 800, 28 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 800 oraz 7 sztuk szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych w czerwcu 2012 r.,

- 2 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 800, 2 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 800, 34 sztuk pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 1000, 34 sztuk podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 100 oraz 12 sztuk szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych w lipcu 2012 r.

W umowach każdorazowo określano wysokość należnego zainteresowanemu wynagrodzenia za wykonanie poszczególnych dzieł. W lutym 2010 r. przewidziano wynagrodzenie w kwocie 742,40 zł, w marcu 2010 r. - w kwocie 1126,40 zł, w kwietniu 2010r. - w kwocie 512,00 zł, w maju 2010 r. - w kwocie 1228,80 zł, w czerwcu 2010r. - w kwocie 409,60 zł, w lipcu 2010 r. - w kwocie 576,00 zł, w sierpniu 2010 r. - w kwocie 1126,40 zł, we wrześniu 2010 r. - w kwocie 1024,00 zł, w marcu 2011 r. - w kwocie 1876 zł, w kwietniu 2011 r. - w kwocie 224 zł, w czerwcu 2011 r. - w kwocie 896 zł, w lipcu 2011 r. - w kwocie 1344 zł, w sierpniu 2011 r. - w kwocie 1176 zł, we wrześniu 2011 r. - w kwocie 1456 zł, w październiku 2011 r. - w kwocie 2240 zł, w listopadzie 2011 r. - w kwocie 1120 zł, w grudniu 2011 r. - w kwocie 1232 zł, w styczniu 2012 r. - w kwocie 1610 zł, w lutym 2012 r. - w kwocie 448 zł, w marcu 2012 r. - w kwocie 2338 zł, w kwietniu 2012 r. - w kwocie 1988 zł, w maju 2012 r. - w kwocie 1904 zł, w czerwcu 2012 r. - w kwocie 882 zł, w lipcu 2012 r. - w kwocie 1232 zł.

Po wykonaniu przedmiotu poszczególnych umów sporządzano protokół zdawczo odbiorczy. W roku 2009 r. protokoły podpisywał zainteresowany, kierownik zakładu (...) oraz Mistrz W. M., zaś w latach 2010-2012 r. protokoły były podpisane przez zainteresowanego oraz specjalistę ds. ofertowania produkcji inż. M. B.. Zamawiający przyjmował dzieła bez zastrzeżeń.

Zainteresowany wystawiał rachunki określające wynagrodzenie za wykonaną pracę. Kwoty ujmowane w rachunkach były zgodne z wysokością wynagrodzenia uzgodnionego przez strony przy zawieraniu poszczególnej umowy. Płatnik wypłacił zainteresowanemu kwoty z przedłożonych rachunków.

Dowód: umowy o dzieło wraz z rachunkami i protokołami zdawczo-odbiorczymi– k. 37-222 akt kontroli.

Zawarcie umów o dzieło wynikało ze zgodnej woli stron. Spółka zawierała umowy z zainteresowanym, gdyż miał on stosowne umiejętności i doświadczenie.

Umowy zawierano wówczas, gdy spółka otrzymała uprzednio zamówienie na wykonanie rur polimerobetonowych. Po otrzymaniu takiego zamówienia kierownik produkcji P. Z. kontaktował się z zainteresowanym, proponując mu wykonanie niezbędnej do produkcji i przewozu zamówionych rur stolarki. Umowy były podpisywane przed rozpoczęciem pracy przez zainteresowanego.

Zakres prac (rodzaj wyrobu, materiał z jakiego ma być wykonany, technika), jak również ilość elementów do wykonania oraz wysokość należnego za wykonaną pracę wynagrodzenia strony uzgadniały za każdym razem oddzielnie, przed przystąpieniem przez zainteresowanego do wykonania każdej kolejnej umowy. Przy podpisywaniu umów obecny był kierownik produkcji P. Z., który udzielał zainteresowanemu stosownychinstrukcji. Wynagrodzenie było określone kwotowo i uzależnione było od ilości powierzonych do wykonania produktów.

Dowody:

- protokół przesłuchania R. S. (1) – k. 31-36 akt kontroli ZUS;

- zeznania świadka P. Z. w wersji elektronicznej oraz transkrypcja – k. 70-77 akt sprawy;

- zeznania zainteresowanego R. S. w wersji elektronicznej oraz transkrypcja – k. 78-88.

R. S. samodzielnie podejmował decyzje w zakresie metody wykonania danego elementu. Przed przystąpieniem do prac w ramach każdej umowy odrębnie sporządzał na własny użytek odręcznie lub na komputerze projekt (rysunek roboczy), na podstawie którego wykonywał poszczególne pierścienie z płyt wiórowych do rur przeciskowych, podkłady drewniane do rur przeciskowych oraz szalunki wewnętrzne do płyt pokrywowych.

Wykonanie powierzonych prac wymagało odpowiedniej wiedzy, umiejętności i doświadczenia stolarskiego. Wykonane elementy musiały spełniać wymogi techniczne oraz odpowiadać wymiarom i odchyłkom wymiarowym określonym w projekcie lub rysunku warsztatowym.

W czasie obowiązywania umów nie zlecano zainteresowanemu innych prac, niż te wynikające z zawartych umów.

Dowody:

- protokół przesłuchania R. S. (1) – k. 31 akt kontroli ZUS;

- protokół z przesłuchania D. B. – k. 33-35 akt kontroli ZUS;

- pismo R. S. z 24.09.2012 r. – k. 291-295 akt kontroli ZUS;

- zeznania świadka P. Z. w wersji elektronicznej oraz transkrypcja – k. 70-77 akt sprawy;

- zeznania zainteresowanego R. S. w wersji elektronicznej oraz transkrypcja – k. 78-88.

Prace wynikające z konieczności wykonania objętych umowami dzieł R. S. wykonywał w stolarni mieszczącej się na terenie należącym do spółki (...). Mógł także pracować poza terenem spółki (...), jednak nie korzystał z tej możliwości, gdyż praca w innym miejscu byłaby nadmiernie dla niego uciążliwa.

Zainteresowany wykonywał prace samodzielnie w dowolnym, samodzielnie ustalonym czasie, mógł swobodnie rozkładać czas pracy potrzebny jego zdaniem na wykonanie powierzonych obowiązków w terminie zakreślonym w umowach o dzieło. Nikt nie nadzorował wykonywania przez niego pracy.

Po zakończeniu przez zainteresowanego pracy płatnik odbierał od niego wykonany produkt, sprawdzając uprzednio prawidłowość jej wykonania. Wykonane przez zainteresowanego elementy wykorzystywane były przez płatnika do produkcji prefabrykatów z polimerobetonu i ich transportu. Elementy nie podlegały dalszej obróbce w kolejnych etapach produkcji. Pierścienie z płyty wiórowej do rur przeciskowych były montowane do czołowej powierzchni poprzez klejenie. Szalunki wewnętrzne były montowane w formach do wykonania płyt górnych pokrywowych, a drewniane podkłady pod rury stosowano w transporcie i składowaniu.

Dowody:

- protokół przesłuchania R. S. (1) – k. 31 akt kontroli ZUS;

- protokół z przesłuchania D. B. – k. 33-35 akt kontroli ZUS;

- pismo R. S. z 24.09.2012 r. – k. 291-295 akt kontroli ZUS;

- protokoły zdawczo – odbiorcze – k. 10;

- zeznania świadka P. Z. w wersji elektronicznej plus transkrypcja – k. 70-77 akt sprawy;

- zeznania zainteresowanego R. S. w wersji elektronicznej plus transkrypcja – k. 78-88.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Na tle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego bezspornym pozostawał w zasadzie tylko fakt, że zainteresowany, w okresach objętych zaskarżoną decyzją, wykonywał na rzecz płatnika czynności określone w zawieranych przez strony umowach jako „wykonanie konkretnej ilości sztuk: pierścieni z płyt wiórowych do rur przeciskowych fi 1600, pierścieni z płyty wiórowej o grubości 12 mm do rur przeciskowych fi 800, pierścieni z płyty wiórowej do rur przeciskowych Dn 1200, Dn 1000, Dn 800, podkładów drewnianych do rur przeciskowych Dn 1200, Dn 1000, Dn 800 oraz szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych”, otrzymując w zamian wynagrodzenie. Spór dotyczył zaś tego na jakich zasadach zainteresowany owe czynności wykonywał – czy w sposób odpowiadający wykonywaniu umowy o dzieło, czy też – jak twierdził organ rentowy - umowy zlecenia. Powyższe ustalenia miały istotne znaczenie dla określenia, czy zainteresowany powinien być objęty – w okresach objętym zaskarżoną decyzją – ubezpieczeniami społecznymi, z obowiązkiem odprowadzenia przez płatnika stosownych składek, w tym składek na Fundusz Pracy.

Stosownie do treści przepisu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity w brzmieniu obowiązującym w spornym okresie wynikający z Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z późn. zm.), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegały, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej były osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4. Natomiast zgodnie z art. 12 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegały osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym nie podlegał natomiast pracownik wykonujący pracę na podstawie umowy o dzieło.

Jakkolwiek w polskim prawie obowiązuje zasada swobody zawierania umów, to jednak w postępowaniu przed sądem dopuszczalne jest badanie rzeczywistego charakteru prawnego łączącej strony umowy. W szczególności sąd ma obowiązek badać, czy dane postanowienia zawarte w umowie, czy też okoliczności związane z jej wykonywaniem nie wskazują, że strony zawierając danego rodzaju umowę nie wykroczyły poza granice swobody kontraktowej wyznaczone zgodnie z art. 353 ¹ k.c. m.in. przez kryteria właściwości – natury stosunku prawnego wynikającego z zawartej umowy.

Mając na uwadze powyższe, w niniejszej sprawie najistotniejszym zadaniem sądu okazała się ocena rzeczywistego charakteru czynności wykonywanych przez R. S. (1) na rzecz spółki (...) i ustalenie, czy wykonał on określone „dzieło”, czy też tylko świadczył na rzecz płatnika usługi, o charakterze zbliżonym do zlecenia.

Stosownie do treści przepisu art. 627 Kodeksu cywilnego, przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Elementami przedmiotowo istotnymi umowy o dzieło są więc określenie dzieła, do którego wykonania zobowiązany jest przyjmujący zamówienie, a także, z uwzględnieniem regulacji art. 628 w zw. z art. 627 k.c., wynagrodzenia, do którego zapłaty zobowiązany jest zamawiający.

Przedmiotem umowy jest zatem zobowiązanie do wykonania określonego dzieła, które może mieć charakter materialny, jak i niematerialny, zaś sama umowa jest umową rezultatu. W wypadku tej umowy niezbędne jest, aby starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu jako koniecznego do osiągnięcia. Cechą konstytutywną dzieła jest samoistność rezultatu, która wyraża się przez jego niezależność zarówno od dalszego działania twórcy, jak i jego osoby. Jednocześnie, w wypadku umowy o dzieło bez znaczenia pozostaje rodzaj i intensywność świadczonej w tym celu pracy i staranności, przy czym wykonanie dzieła zwykle wymaga określonych kwalifikacji, umiejętności i środków. Dzieło stanowi zawsze zjawisko przyszłe, jest czymś, co w chwili zawarcia umowy nie istnieje, lecz ma dopiero powstać w jakiejś określonej przyszłości. Rezultat, o jaki umawiają się strony, musi być też z góry określony. Określenie to może nastąpić przy użyciu różnych metod, jak np. z zastosowaniem obiektywnych jednostek metrycznych, przez zestawienie z istniejącym wzorem, z wykorzystaniem planów, rysunków, przez opis.

Od umowy o dzieło odróżnić należy umowę o świadczenie usług (art. 750 k.c.), do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Umowa o świadczenie usług jest umową starannego działania, zatem jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu. Spełnieniem świadczenia jest samo działanie w kierunku osiągnięcia danego rezultatu.

W ocenie sądu, w niniejszej sprawie na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego (ustalonego przede wszystkim na podstawie zeznań zainteresowanego i świadka P. Z. (kierownika produkcji w spółce (...)) oraz na podstawie dowodów z dokumentów, przy całkowitej bierności organu rentowego reprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika), należało uznać, że R. S. (1) oraz spółka (...) w okresach objętych zaskarżoną decyzją związani byli umowami o dzieło, a nie, jak utrzymywał organ rentowy, umowami zlecenia. Przemawia bowiem za tym oczekiwany i umówiony przez nie rezultat, który zresztą został stosunkowo wyraźnie sprecyzowany i zindywidualizowany w pisemnych umowach. Dodatkowo, w analizowanej sprawie nie można było pominąć regulacji przepisu art. 65 § 2 k.c., w myśl której w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Jak bowiem trafnie zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 września 2013r. (sygn. akt II UK 39/13), objęcie ubezpieczeniem na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej przez stwierdzenie, że umowy nazwane „umowami o dzieło” miały w istocie charakter umów zlecenia, wymaga ustalenia, że obowiązki wynikające z zawartej umowy nie miały cech określonych w art. 627 k.c. Nie można pomijać, że określona przez strony kwalifikacja musi uwzględniać zgodny zamiar stron i cel umowy (art. 65 § 2 k.c.) a to, czy ich czynność prawna nie jest sprzeczna z istotą objętego umową stosunku zobowiązaniowego, zależy od ustaleń.

I tak, w pierwszej kolejności trzeba podkreślić, że przedmiot umowy o dzieło może być określony w różny sposób i różny może być stopień dokładności tego określenia, pod warunkiem że nie budzi on wątpliwości, o jakie dzieło chodzi. Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z 5 marca 2004 r. (I CK 329/03, niepubl.), który to pogląd sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni podziela, zasadniczy w tej materii przepis art. 627 k.c. wskazuje tylko na potrzebę "oznaczenia dzieła" i dopuszcza określenie świadczenia ogólnie w sposób nadający się do przyszłego dookreślenia na podstawie wskazanych w umowie podstaw lub bezpośrednio przez zwyczaj bądź zasady uczciwego obrotu (art. 56 k.c.). Przy dziełach skomplikowanych, poza określeniem wszystkich istotnych cech dzieła niezbędna jest dalsza indywidualizacja jego przedmiotu w postaci rozwiniętego opisu rezultatu pod względem technicznym, funkcjonalnym bądź estetycznym.

Odnosząc to do niniejszej sprawy, trzeba wskazać, że jak wynika z zeznań zainteresowanego oraz świadka (co do których wiarygodności sąd nie miał zastrzeżeń, a nie naprowadzono także żadnych dowodów przeciwnych), każdorazowo w umowie wskazywano, czego ma dotyczyć dana praca. Przedmiotem umów było wykonanie konkretnej ilości pierścieni z płyt wiórowych do rur przeciskowych, podkładów drewnianych do rur przeciskowych czy szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych o sprecyzowanych właściwościach i wymiarach. Za każdym razem, kiedy strony podpisywały umowę strony uzgadniały zakres prac (rodzaj wyrobu, materiał z jakiego ma być wykonany) oraz ilość elementów do wykonania, co w ocenie sądu nie mogło pozostawiać wątpliwości o jakie dzieło chodzi. W świetle powyższego należało zatem uznać, że strony wystarczająco indywidualizowały przyszły rezultat stanowiący przedmiot umowy o dzieło.

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostawało przy tym to, że przedmiotem zobowiązania było każdorazowo wykonanie nie jednej, lecz większej ilości pierścieni z płyt wiórowych do rur przeciskowych, szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych czy podkładów drewnianych do rur przeciskowych. Mimo bowiem ilościowego określenia przedmiotu umowy, treść zobowiązania nie ulegała zmianie. Nie budziło zatem wątpliwości sądu, iż podejmowane przez zainteresowanego prace w ramach poszczególnych umów nie tylko nie były czynnościami powtarzalnymi, wymagającymi starannego działania, lecz miały charakter jednorazowy, zadaniowy i zindywidualizowany oraz każdorazowo doprowadziły do powstania konkretnych, oznaczonych dzieł w postaci konkretnej ilości pierścieni z płyt wiórowych do rur przeciskowych, szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych czy podkładów drewnianych do rur przeciskowych o ściśle sprecyzowanych wymiarach.

Kolejną cechą, jakiej stosownie do wyrażanych w orzecznictwie poglądów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie, sygn. akt III AUa 1700/05, OSA 2008, z. 3, poz. 5), oczekuje się od przedmiotu umowy o dzieło i która odróżnia je od przedmiotu umów zlecenia, czy umów o świadczenie usług, jest możliwość poddania umówionego rezultatu („dzieła” – w tym przypadku konstrukcji stalowych takich jak drzwi garażowe, pokrywy kanałowe, detale do masztów) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych.

W ocenie sądu, jeśli chodzi o przedmiot spornych umów, bez wątpienia istniała możliwość poddania wytwarzanych przez zainteresowanego pierścieni z płyt wiórowych do rur przeciskowych, podkładów drewnianych do rur przeciskowych czy szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych. Jak bowiem wynika z całości zgromadzonego w sprawie – spójnego w tym zakresie – materiału dowodowego, R. S. (1) samodzielnie od początku do końca montował poszczególne konstrukcje, a efekty jego pracy podlegały kontroli płatnika, który dokonywał odbioru wykonanych elementów sprowadzając, czy nie wymagają one poprawek i są dobrej jakości.

Oczywiście, należy pamiętać, że – na zasadach wynikających z kodeksu cywilnego (art. 471 k.c.) – także wykonujący usługę odpowiada za należyte wykonanie zobowiązania. Sam fakt więc, że dana osoba (zamawiający, zlecający) przeprowadza kontrolę jakości wykonania usługi (w przypadku umowy o świadczenie usług - bada zachowanie przez usługodawcę należytej staranności) nie stanowi o tym, że czynność taka stanowi sprawdzian umówionego rezultatu na istnienie wad fizycznych i przemawia za zakwalifikowaniem umowy jako umowa o dzieło. W niniejszej sprawie omawiana cecha występowała jednak łącznie z szeregiem innych, typowych dla umowy o dzieło, nie zaś umowy o świadczenie usług, co przesądziło o ostatecznej kwalifikacji prawnej umowy.

W ocenie sądu jedyne wątpliwości mogła budzić okoliczność, że technika wykonywania pierścieni z płyt wiórowych do rur przeciskowych, podkładów drewnianych do rur przeciskowych czy szalunków wewnętrznych do płyt pokrywowych była za każdym razem taka sama (wykonanie każdej umowy było związane z wykonywaniem powtarzalnych czynności), co mogło sugerować, że w analizowanym przypadku mamy do czynienia z umową zlecenia lub umową o świadczenie usług. Jednakże w tym miejscu zwrócić należy uwagę, że ustawodawca nie wyklucza możliwości tworzenia „dzieła” w procesie produkcyjnym. Nie wymaga też, aby każde dzieło było tworem jedynym i niepowtarzalnym, chronionym prawem autorskim i wymagającym od jego autora posiadania specjalnych umiejętności. Wykonanie oznaczonego dzieła jest zwykle określonym procesem pracy (lub niekiedy – twórczości), o możliwym do wskazania momencie początkowym i końcowym, którego celem jest doprowadzenie do efektu (rezultatu) przyjętego przez strony w momencie zawierania umowy. Dzieło jest przy tym w każdym wypadku wytworem przyszłym, który w momencie zawarcia umowy nie istnieje, natomiast ma powstać w przyszłości ściśle określonej. Jedynie wyjątkowo zaś (na co wskazuje odniesienie do takiej sytuacji szczególnej regulacji art. 645 § 1 k.c.), wymaga się, by dzieło wykonywane było przez osobę obdarzoną jakimiś szczególnymi, osobistymi przymiotami lub też by było tworem unikatowym, niepowtarzalnym.

Nie ulega również wątpliwości, że stosunku prawnego łączącego strony nie charakteryzował element stałości – po wykonaniu danej partii produktów wykonawca nie miał pewności, że otrzyma kolejne zamówienie. Wprawdzie w analizowanym przypadku strony łączyła długoletnia współpraca, a umowy były zwierane niemalże co miesiąc na przestrzeni 3 lat, jednakże okoliczność ta sama w sobie nie przesądzała o konieczności uznania, że strony łączyła umowa zlecenia. Strony każdorazowo przy zawarciu nowej umowy ustalały bowiem ilość wyrobów do wykonania. Umowy zawierano zaś dopiero wówczas, gdy spółka otrzymała uprzednio zamówienie na wykonanie rur polimerobetonowych. Po otrzymaniu takiego zamówienia kierownik produkcji P. Z. kontaktował się z zainteresowanym, proponując mu wykonanie niezbędnej do produkcji i przewozu zamówionych rur stolarki.

Na zakończenie wreszcie należało wrócić do przywołanego wcześniej przepisu art. 65 § 2 k.c., który zasadniczo miał w tej sprawie znaczenie pierwszorzędne. W niniejszej sprawie przedmiotem oceny była bowiem umowa dwóch stron i to ich wola i intencje przyświecające zawieraniu umowy oraz – następnie – jej wykonywaniu powinny być w tej sytuacji decydujące dla rozstrzygnięcia. Żaden przepis prawa nie daje bowiem organowi rentowemu prawa do samodzielnego ustalania rodzaju umowy, jaka jego zdaniem byłaby w danych okolicznościach „najwłaściwsza”. Może czynić to jedynie wówczas, gdy dana umowa nie wykazuje cech jakie powinna posiadać w świetle dotyczących odnoszących się do niej zasad, ujętych w przepisach prawa, lub też posiada je w stopniu niewielkim, a przeważają cechy charakterystyczne dla umowy innego rodzaju. W niniejszej sytuacji taka sytuacja jednak nie zaistniała. Jak bowiem wynika ze zgodnych w tym zakresie zeznań osób, które bezpośrednio zawierały umowę i dokonywały ustaleń co do jej poszczególnych postanowień, obie strony każdorazowo z góry umawiały się na wykonanie określonej pracy („dzieła”), ustalając potrzebny na to czas oraz należne wynagrodzenie. Zainteresowany mógł sam ustalać, o której rozpocznie i skończy pracę, nie musiał też codziennie stawiać się na terenie spółki. Wreszcie, nikt nie nadzorował bieżącego wykonywania przezeń pracy.

W powyższej sytuacji, wbrew twierdzeniom organu rentowego, brak było powodów by sporne umowy uznać za umowy zlecenia, z którą wiąże się obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Mając powyższe na względzie, Sąd stosownie do regulacji art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję stwierdzając, że zainteresowany nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu w okresach wskazanych w decyzji tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) sp. z o.o. w S., o czym orzeczono w punkcie I sentencji wyroku.

Pełnomocnik odwołującej się spółki na rozprawie w dniu 3 września 2014 r. dodatkowo złożył wniosek o nakazanie organowi rentowemu zwrotu nienależnie pobranych świadczeń w kwocie 13.628,56 zł wraz z odsetkami 1515,84 zł, które to kwoty spółka wpłaciła na rzecz organu rentowego w dniu 10 stycznia 2014 r. Wniosek ten został przekazany organowi rentowemu celem wydania stosownej decyzji, o czym orzeczono w punkcie II sentencji wyroku. Sąd miał bowiem na uwadze, że zgodnie z treścią przepisu art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c., jeżeli ubezpieczony zgłosi nowe żądanie, dotychczas nierozpoznane przez organ rentowy, sąd przyjmuje to żądanie do protokołu i przekazuje go do rozpoznania organowi rentowemu.