Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 września 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 września 2014 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku E. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w J.

o wypłatę emerytury

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Krośnie

z dnia 30 grudnia 2013 r. sygn. akt IV U 712/13

oddala apelację

Sygn. akt III AUa 315/14

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 17 września 2014 r.

Decyzją z dnia 26 kwietnia 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. – po rozpoznaniu skargi E. P. z dnia 17 kwietnia 2013 r. o wznowienie postępowania zakończonego ostateczną decyzją z dnia 13 października 2011r. o wstrzymaniu wypłaty emerytury z dniem 1 października 2011r. - odmówił uchylenia w/w decyzji w części w jakiej skutkowała ona zawieszeniem wypłaty świadczenia za okres od dnia 1 października 2011 r., przy jednoczesnym podjęciu wypłaty emerytury kolejną decyzją z tej samej daty, począwszy od dnia 1 kwietnia 2013 r. W podstawie prawnej decyzji powołane zostały art. 151 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 267), oraz art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2010 r. Nr 257, poz. 1726 ze zm.), w związku z art. 103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1988 r. o emerytach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.), zaś w uzasadnieniu faktycznym organ rentowy, wskazując na powoływany przez skarżącą wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. K 2/12 stwierdzał, że nie ma on zastosowania do przypadającego przed dniem jego publikacji tj. 22 listopada 2012 r. okresu zawieszenia emerytur na podstawie art. 28 w/w ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103 a ustawy emerytalno – rentowej, a to wobec jedynie prospektywnych skutków tego orzeczenia. Jednocześnie organ rentowy podawał, że podjął wypłatę świadczenia od 1 kwietnia 2013 r. tj. od miesiąca w którym zgłoszony został wniosek.

Wnioskodawczyni E. P. odwołała się od w/w decyzji ZUS do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krośnie. W odwołaniu z dnia 24 maja 2013 r. wnioskodawczyni wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez zobowiązanie organu rentowego do podjęcia wypłaty emerytury za okres od dnia 1 października 2011r. do dnia 31 marca 2013 r. i to wraz z odsetkami za zwłokę, zarzucała, że w tym zakresie rozstrzygnięcie ZUS pozostaje w sprzeczności z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012r. sygn. akt K 2/12 ( Dz. U. poz. 1285), który działa także za okres wsteczny od dnia jego publikacji.

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 13 czerwca 2013r., pozwanyZakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. wnosił o oddalenie żądania wnioskodawczyni z tych samych względów, które powołane w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, jednocześnie wyjaśniając, iż ostateczne podjęcie wypłaty świadczenia z dniem 1 kwietnia 2013 r. nastąpiło w trybie ar 135 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1988 r. o emerytach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.), zaś skarga o wznowienie postępowania odwołującej złożona została już po upływie przewidzianego w art. 145 a § 2 kpa terminu, co stanowiło o braku podstaw do wznowienia postępowania.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krośnie, po rozpoznaniu odwołania E. P., wyrokiem z dnia 30 grudnia 2013 r. (sygn. akt IV U 712/13), zmienił zaskarżoną decyzję, w ten sposób ze uchylił decyzję ZUS z dnia 13 października 2011 r. zawieszającą prawo wnioskodawczyni do emerytury za okres od 1 października 2011 r. do 31 marca 2013 r., przekazując jednocześnie żądanie wypłaty odsetek do rozpoznania organowi rentowemu. Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawczyni E. P. ur. (...) nabyła prawo do wcześniejszej emerytury począwszy od dnia 1 marca 2009 r., na mocy decyzji ZUS Oddziału w J. z dnia 18 maja 2009 r. pozostając w zatrudnieniu w Szkole (...) w J.. Z dniem 1 października 2011 r. doszło do zawieszenia prawa do tego świadczenia skutkującego wstrzymaniem jego wypłaty z uwagi na fakt kontynuowania przez wnioskodawczynię zatrudnienia u swego dotychczasowego pracodawcy oraz wprowadzone wówczas do obowiązywania przepisy art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2010 r. Nr 257, poz. 1726 ze zm.), w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1988 r. o emerytach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.). Wydana w tym przedmiocie decyzja ZUS z dnia 13 października 2011 r. wobec jej nie zaskarżenia stała się ostateczną. Tymczasem Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 13 listopada 2013 r. K 2/12 – opublikowanym w Dz. U. w dniu 22 listopada 2012 r. - uznał, że wyżej powołane przepisy stanowiące podstawę do zawieszenia emerytury i wstrzymania jej wypłaty były niekonstytucyjne. To zaś – zdaniem Sądu I instancji – oznaczało, że zgłoszony przez wnioskodawczynię w dniu 17 kwietnia 2013 r. wniosek o wypłatę zawiedzonej emerytury za cały zaległy okres i na bieżąco – wanien był, wbrew temu co przyjął ZUS w zaskarżonej decyzji – skutkować jego uwzględnieniem w całości, przy jednoczesnym uchyleniu decyzji z dnia 13 października 2011 r. Jak podkreślił bowiem Sąd Okręgowy w Krośnie, skutkiem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego jest utrata mocy obowiązującej przepisów uznanych za niezgodne z Konstytucją począwszy od daty ich uchwalenia i to powoduje, że ponowny osąd sprawy w trybie przewidzianego dla takich wypadków wznowienia postępowania musi nastąpić z pominięciem już tych przepisów. Równocześnie Sąd I instancji nie odniósł się do sygnalizowanej w treści odpowiedzi na odwołanie kwestii nie zachowania przez wnioskodawczynię terminu do złożenia skargi o wznowienie postępowania. Uznając więc ostatecznie w pełni rację odwołującej, Sąd Okręgowy w Krośnie rozstrzygając w istocie o zobowiązaniu organu rentowego do podjęcia wypłaty emerytury wnioskodawczyni za cały sporny okres od 1 października 201 r. do 31 marca 2013 r. w podstawie prawnej orzeczenia powołał art. 477 ^{( 14 )}§ 2 kpc. Z kolei rozstrzygnięcie o przekazaniu wniosku odwołującej w zakresie wypłaty odsetek do ZUS, uzasadnione zostało faktem, iż było to żądanie po raz pierwszy zgłoszone dopiero w postępowaniu sądowym przy wskazaniu na art. 477 ^{( 10)} § 2 kpc

Wyrok Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w K. z dnia 30 grudnia 2013 r. - w części przyznającej prawo wnioskodawczyni do wypłaty emerytury za okres od 22 listopada 2012 r. do 31 marca 2013 r. - zaskarżony został przez pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J.. W apelacji z dnia 7 marca 2014 r. (v. k. 17-18) pozwany organ rentowy zarzucając naruszenie art. 145 a § 2 kpa – poprzez uwzględnienie odwołania w wyżej wymienionym zakresie w sytuacji gdy wniosek o wznowienie postępowania złożony został po upływie terminu jednego miesiąca od dnia wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. K 2/12, jak też art. 135 ustawy z dnia 17 grudnia 1988 r. o emerytach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) - przez jego niezastosowanie, wnosił zmianę w tym zakresie zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania. W uzasadnieniu wniesionego środka odwoławczego skarżący przede wszystkim podkreślał, że Sąd I instancji nie odniósł się do stawianego zarzutu nie dochowania przez odwołującą przewidzianego w art. 145 a § 2 kpa terminu do żądania wznowienia postępowania, a powyższe winno było skutkować przyjęciem braku podstaw do dochodzonego przez wnioskodawczynię podjęcia wypłaty świadczenia za okres wsteczny. W tej więc sytuacji wypłata bieżąca emerytury mogła co najwyżej nastąpić na ogólnych zasadach w trybie art. 135 ustawy emerytalno – rantowej i tak też się stało w przypadku wnioskodawczyni. W konsekwencji Sąd Okręgowy winien był więc orzec o oddaleniu odwołania. Skoro jednak w chwili obecnej obowiązują przepisy ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o ustaleniu i wypłacie emerytur do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r. (Dz. U. poz. 169), potwierdzające uprawnienie odwołującej do wypłaty świadczenia za wyżej wskazany okres, to zarzuty zaskarżenia kierowane są jedynie do pozostałej części orzeczenia Sądu I instancji.

Wnioskodawczyni E. P. nie ustosunkowała się do treści apelacji organu rentowego.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, rozpoznając apelację pozwanego (...) Oddziału w J., zważył co następuje:

Wniesiony przez pozwany organ rentowy środek odwoławczy nie może wywrzeć pożądanego skutku.

Zaskarżona bowiem część wyroku Sądu Okręgowego w Krośnie z dnia 30 grudnia 2013 r. (stanowiąca o zobowiązaniu ZUS do podjęcia wypłaty emerytury wnioskodawczyni za okres od 22 listopada 2011 r. do 31 marca 2013 r.) jest – w ocenie tut. Sądu – wbrew zarzutom zaskarżenia w swym ostatecznym wyniku trafna i odpowiadająca prawu. I tak przede wszystkim na wstępie podkreślić należy, że przyjęty przez Sąd I instancji skutek w postaci potwierdzenia uprawnienia E. P. do wypłaty emerytury za okres od 1 października 2011 r. do 31 marca 2013 r. wywiedziony został z – nie wyartykułowanego wprost - uznania podstaw do wznowienia postępowania, przy ocenie charakteru i skutków orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego – w tym więc wypadku wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. K 2/12. Uzupełniając więc jedynie w tym niezbędnym zakresie wywód prawny Sądu Okręgowego w Krośnie – do czego sąd odwoławczy jest w pełni uprawniony jako sąd sprawujący nie tylko funkcję kontrolną ale i merytoryczną, orzekając niejako na nowo o meritum sporu (por. m.in. uchwała 7sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r. III CZP 49/07 OSNC 2008/6/55) - Sąd Apelacyjny chciałby podkreślić, że przyjęcie na etapie postępowania sądowego braku podstaw do wznowienia postępowania z uwagi na niedochowanie przez odwołującą terminu z art. 145a § 2 kpa jest niedopuszczalne w sytuacji gdy sam organ rentowy w zaskarżonej decyzji z dnia 26 kwietnia 2013 r. uznał, iż zachodzą przesłanki do wznowienia postępowania, a jedynie bak jest podstaw do uchylenia objętej skargą decyzji z dnia 13 października 2011 r. wobec przyjętych przez siebie jedynie prospektywnych skutków przywoływanego przez wnioskodawczynię w skardze o wznowienie postępowania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. K 2/12. Na powyższe wskazuje wprost treść zaskarżonej decyzji, w której nadto w podstawie prawnej przywołany został art. 151 § 1 pkt 1 kpa. Trzeba zaś w tym miejscu zaznaczyć, że aby organ rentowy mógł skutecznie podnieść omawiany zarzut w postępowaniu sądowym, winien był uprzednio wydać decyzję o odmowie wznowienia postępowania z powodu przekroczenia przez wnioskodawczynię terminu do wniesienia skargi, stosownie do art. 149 § 3 kpa tu w związku z art. 83 b ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.). I dopiero po uprawomocnieniu się tej decyzji rozstrzygać o żądaniu wypłaty emerytury za cały dochodzony przez wnioskodawczynię okres (a trzeba też dodać, że stosownie do ust. 2 ostatniego z przywołanych przepisów od decyzji tej służy odwołanie do sądu niezależnie od tego, że przewidziany w art. 145 a § 2 kpa termin jest terminem procesowym mogącym ulec przywróceniu – por. wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 24 listopada 2010 r. II SA/Go 710/10 LEX nr 753130). Skoro więc sam organ rentowy tego trybu postępowania nie zachował wznawiając de facto postępowanie zaskarżoną decyzją z dnia 26 kwietnia 2013 r., to Sąd I instancji był w pełni uprawniony do merytorycznej oceny zasadności żądania wnioskodawczyni w kontekście wpływu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. K 2/12 na jej uprawnienie do wypłaty emerytury za cały okres kiedy wypłata tego świadczenia była wstrzymana. Odmienna zaś od podnoszonej przez organ rentowy w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji ocena skutków tego orzeczenia uprawniała w pełni Sąd Okręgowy do przyjętego w zaskarżonej części wyroku rozstrzygnięcia, przy czym fakt, iż sam skarżący w apelacji nie kwestionuje tej oceny zwalnia już tut. Sąd Apelacyjny z obowiązku powielania użytej dla tego celu przez Sąd I instancji argumentacji.

Z tych wszystkich więc wyżej naprowadzonych względów i na podstawie art. 385 kpc orzeczono jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)