Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 1207/11

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2014r.

Sąd Okręgowy w Płocku, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Wanecka

Protokolant: Monika Kaszanek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 lutego 2014r. w P.

sprawy z powództwa D. F.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o odszkodowanie

1.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda D. F. kwotę 200.000 zł (dwieście tysięcy złotych) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 24 maja 2011r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda D. F. kwotę 6.117 zł (sześć tysięcy sto siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Płocku od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 19.137,88 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych.

Sygn. akt I C 1207/11

UZASADNIENIE

D. F. w dniu 20 czerwca 2011r. złożył pozew przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. o zasądzenie na jego rzecz kwoty 200.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 24 maja 2011r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazał, że 6 grudnia 2010r. zawarł umowę obowiązkowego ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstw rolnych od ognia i innych zdarzeń losowych, a jej zakresem zostały objęte dwa kurniki oraz magazyn w miejscowości W., gmina L.. Sumę ubezpieczenia kurników ustalono na 450.000 zł i 200.000 zł, zaś w odniesieniu do magazynu na kwotę 50.000 zł. Przed podpisaniem umowy powód przeprowadził kapitalny remont kurnika wycenionego przez ubezpieczyciela na 200.000 zł oraz częściowo magazynu. W dniu 2 marca 2011r. wybuchł pożar, w wyniku którego spaleniu uległy wyremontowany kurnik i przylegający do niego magazyn. Z kurnika pozostały tylko mury, magazyn również uległ znaczącemu zniszczeniu. D. F. wystąpił do (...) Spółki Akcyjnej o wypłatę odszkodowania. Ubezpieczyciel oszacował wysokość strat na 35.135,17 zł – w przypadku kurnika i na 10.622,42 zł – co do magazynu. W przekonaniu powoda wysokość zaproponowanego odszkodowania jest mocno zaniżona. Jego zdaniem na skutek pożaru poniósł on szkodę całkowitą, ponieważ wartość budynków jest obecnie zerowa, wymagają one wybudowania na nowo.

(...) Spółka Akcyjna w W., w odpowiedzi na pozew złożonej na rozprawie 24 listopada 2011r., nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany odwołał się do argumentacji przytoczonej w piśmie z 24 maja 2011r., załączonym do pozwu, zwracając uwagę na treść art. 68 ust. 1 pkt. 1 oraz art. 69 ustawy z 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz umowy łączącej strony.

Ponadto w piśmie z 29 listopada 2011r. pozwany wskazał, że szkoda, jaką poniósł powód, została zakwalifikowana, jako częściowa. Wyliczenie wartości szkody zostało skorygowane poprzez zastosowanie zużycia „polisowego” (uzgodnionego przez strony), ponadto pominięto wartość ruchomości znajdujących się w budynku, ponieważ umowa ubezpieczenia ich nie obejmowała, jak również kosztów uprzątnięcia miejsca szkody, powód nie udokumentował bowiem ich wysokości. Przy dotychczas wypłaconym odszkodowaniu (49.260,81 zł) mogłoby to spowodować podwyższenie o 2.463,04 zł.

Sąd ustalił, co następuje:

D. F.jest właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni 21 ha, które obejmuje m.in. działkę oznaczoną w ewidencji gruntów numerem(...) o powierzchni 0,82 ha, położoną w miejscowości W., gmina L., gdzie mieszczą się budynek magazynowy oraz dwa budynki gospodarcze, służące do hodowli drobiu – kurnik nr 1 i kurnik 2. (bezsporne)

Kurnik nr 1 to budynek parterowy, niepodpiwniczony, z poddaszem, wybudowany w latach 50 - tych XX wieku, a przebudowany i wyremontowany w latach 80 – tych. W 2010r. D. F. dokonał kapitalnego remontu budynku, wykonując dodatkową wylewkę betonową o grubości ok. 6 cm, otynkował elewację oraz ściany wewnętrzne na parterze. Zainstalował podwójne wrota metalowe, ocieplone, o wymiarach 2,78 m x 2,30 m z 2005r. Okna PCV zostały wymienione w 2010r. i okratowane. Ponadto w kurniku nr 1, o powierzchni użytkowej 438,87 m 2 zainstalowany został system hodowlany, wykonany zgodnie z projektem (...) Ż., obejmujący poidła, paszociągi, wentylację oraz system sterowania. Przyłącze energetyczne oraz komputer sterujący systemem zlokalizowane były w pomieszczeniu socjalnym. Na ciąg technologiczny składały się: system paszowy (dwa paszociągi spiralne), system pojenia (dwa ciągi miseczek (...)), system wentylacji kominowej, system ogrzewania – nagrzewnice typu E. P. 100. Urządzenia te stanowiły część składową budynku, ich zdemontowanie spowodowałoby zmianę jego przeznaczenia. (opinia biegłej z zakresu szacowania nieruchomości M. K. k: 160 – 211, k: 239, faktury na zakup systemu hodowlanego k: 82 – 84, faktury na zakup materiałów budowlanych k: 85 – 102, informacja dotycząca wyposażenia kurnika k: 125, zeznania świadków A. F. k: 132 – 134 i Ł. F. k: 134 - 135)

Natomiast budynek magazynowy to obiekt parterowy z poddaszem, niepodpiwniczony, wybudowany w latach 50 – tych, a przebudowany w latach 80 – tych XX wieku. (opinia biegłej z zakresu szacowania nieruchomości M. K. k: 160 – 211, zeznania świadków A. F. k: 132 – 134 i Ł. F. k: 134 - 135)

W dniu 6 grudnia 2010r. powód zawarł z (...) S.A. umowę obowiązkowego ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych. Kurnik nr 1 został ubezpieczony na sumę 200.000 zł, przy czym strony określiły 70% zużycia, kurnik nr 2 – na sumę 450.000 zł, gdzie określono zużycie na 30% oraz magazyn – sumę 50.000 zł, uzgadniając jego zużycie na 30%. Po uwzględnieniu zniżek, D. F. zapłacił składkę w wysokości 2.565 zł. Należy przy tym zaznaczyć, że stopień zużycia poszczególnych budynków został dostosowany do sum ubezpieczenia, na które chciał je ubezpieczyć D. F.. (polisa serii (...) nr (...) z 6 grudnia 2010r. k: 17)

W dniu 2 marca 2011r. w kurniku nr 1 wybuchł pożar. Podczas gaszenia, zniszczeniu uległ również przylegający do niego magazyn. (zeznania świadków A. F. k: 132 – 134 i Ł. F. k: 134 – 135)

Na skutek pożaru więźba dachowa oraz pokrycie dachu magazynu wymagają demontażu. Tynki wewnętrzne na poddaszu zostały zniszczone, na parterze – częściowo zniszczone i kwalifikują się do skucia. Belki stropowe przed pożarem były skorodowane, ale na skutek ognia i jego gaszenia doszło do pogłębienia korozji. Deski oraz płyty paździerzowe, stanowiące podłogę na poddaszu są zbutwiałe, nadają się do demontażu. Przyłącze oraz instalacja elektryczna zostały spalone, wymagają odtworzenia. Ponadto na poddaszu należy wymienić okno zlokalizowane w szczytowej części budynku (o wymiarach 1 x 0,6 m) oraz częściowo spalone drzwi i łączące magazyn z kurnikiem. (opinia biegłej z zakresu szacowania nieruchomości M. K. k: 160 – 211, zeznania świadków A. F. k: 132 – 134 i Ł. F. k: 134 - 135)

W wyniku pożaru spaleniu uległa konstrukcja dachu. Na działanie wysokiej temperatury narażone były mury zewnętrzne poddasza oraz podłoga poddasza. Dlatego też mury powyżej poziomu stropu i podłogę poddasza należy rozebrać. Natomiast elementy budynku znajdujące się poniżej stropu nie zmieniły swoich cech wytrzymałościowych. (opinia biegłego z zakresu budownictwa J. K. k: 274 – 277, k: 300)

Jeśli idzie o zniszczenia w kurniku nr 1, to całkowitemu zniszczeniu uległo poddasze (ściany i więźba dachowa), strop, tynki wewnętrzne, posadzka betonowa, stolarka okienna i wrota, a także instalacje i system hodowlany - poza silosem. (opinia biegłej z zakresu szacowania nieruchomości M. K. k: 160 – 211, zeznania świadków A. F. k: 132 – 134 i Ł. F. k: 134 - 135)

Na pozostałych murach kurnika wykonany jest wieniec żelbetowy, który jest spękany, uszkodzenia powstały na skutek działania wysokiej temperatury. Dlatego też mury zewnętrzne do poziomu ok. 0,8 m poniżej wieńca należy rozebrać i wykonać ponownie. Ta część muru była poddana działaniu niższej temperatury, lecz zaprawa i cegły mogły utracić wytrzymałość. Mury szczytowe należy rozebrać do poziomu 0,8 m poniżej wieńca. Mury poniżej nie zmieniły swoich cech wytrzymałościowych. Uległa zniszczeniu także posadzka betonowa w kurniku nas skutek działania wysokiej temperatury podczas pożaru oraz gwałtownego schładzania w czasie akcji gaśniczej. Dlatego należy zbić wierzchnią warstwę około 0,5 cm i wykonać wylewkę wierzchniej warstwy. W przypadku natrafienia na rozleglejsze uszkodzenia, należy beton w tych miejscach skuć i odtworzyć posadzkę. Natomiast fundamenty w trakcie pożaru nie były poddane działaniu wysokich temperatur i nie zmieniły swoich cech wytrzymałościowych wskutek zdarzenia z 2 marca 2011r. (opinia biegłego z zakresu budownictwa J. K. k: 274 – 277, k: 300)

Mury i fundamenty obu budynków są w złym stanie technicznym, ale jest to wynikiem przyczyn naturalnych, tj. wieku budynku, braku izolacji poziomej i pionowej oraz zastosowanych materiałów, a nie skutek pożaru. Gdyby nie nastąpiło ich częściowe zniszczenie na skutek zdarzenia z 2 marca 2011r., mimo złej oceny murów i fundamentów, budynki jako całość funkcjonowałyby nadal, zgodnie z dotychczasowym sposobem użytkowania. W ich obecnym stanie (po pożarze), odbudowa jest ekonomicznie nieuzasadniona. Stan zużycia obu budynków obecnie znacznie przekracza 70%, zaś zgodnie ze sztuką budowlaną takiego budynku nie powinno się odbudowywać, wyjątkiem są obiekty zabytkowe. Wykorzystanie pozostałości po budynkach musiałoby być poprzedzone ekspertyzą budowlaną w celu stwierdzenia ich wytrzymałości. (opinia biegłego J. K. k: 274 – 277, k: 300)

Wartość rynkowa budynku służącego do hodowli drobiu (kurnik nr 1) w dniu szkody wynosiła 255.595 zł, zaś wartość jego pozostałości 65.535 zł. Natomiast wartość rynkowa magazynu została oszacowana na 49.630 zł, a wartość jego pozostałości – 29.182 zł. (opinia biegłej z zakresu szacowania nieruchomości M. K. k: 160 – 211)

Wartość odtworzeniowa nakładów na odbudowę kurnika, przy założeniu, że pozostałości tego budynku nie mogą być wykorzystane, wynosi 410.863,26 zł, w tym: roboty rozbiórkowe 64.677,26 zł, roboty budowlane po uwzględnieniu zużycia technicznego 297.978,10 zł, system hodowlany i oświetlenie 48.207,90 zł. (opinia biegłej z zakresu szacowania nieruchomości M. K. k: 313 – 350, k: 370 - 371)

Przyjmując, że pozostałości budynku magazynu nie mogą być wykorzystane przy odbudowie, wartość odtworzeniowa nakładów wynosi 106.714,62 zł, w tym: roboty rozbiórkowe 34.191,98 zł i roboty budowlane po uwzględnieniu zużycia technicznego 72.522,64 zł. (opinia biegłej z zakresu szacowania nieruchomości M. K. k: 313 – 350, k: 370 - 371)

D. F. zgłosił wniosek o wypłatę odszkodowania do (...) S.A. w dniu 3 marca 2011r. Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego ubezpieczyciel wypłacił mu odszkodowanie w wysokości 49.260,81 zł, o czym zawiadomił go w piśmie z 24 maja 2011r. (protokół likwidacji szkody k: 117 – 122, zawiadomienie o przyznaniu odszkodowania k: 16, akta szkody)

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zeznań świadków: A. F. k: 132 – 134 i Ł. F. k: 134 – 135 oraz opinii biegłej z zakresu szacowania nieruchomości M. K. (k: 160 – 211, k: 239, k: 313 – 350, k: 370 – 371) i opinii biegłego z zakresu budownictwa J. K. (k: 274 – 277, k: 300), a także powołanych wyżej dokumentów.

Operat szacunkowy sporządzony w dniu 22 grudnia 2009r. przez rzeczoznawcę majątkowego R. K. na okoliczność określenia wartości rynkowej prawa własności zabudowanej nieruchomości gruntowej oznaczonej jako działka nr (...) we wsi W., gmina L. oraz jego aktualizacja z 14 grudnia 2010r. (k: 54 – 76, k: 77 – 81) nie może stanowić podstawy do ustalenia stanu faktycznego. Opinia ta nie może być traktowana jako dowód w postępowaniu, ponieważ została sporządzona na polecenie strony. Sąd potraktował ją jako wyjaśnienie stanowiące poparcie, z uwzględnieniem wiadomości specjalnych, stanowiska powoda. (por. orzeczenie SN z dnia 29 września 1956 r., III CR 121/56, OSNCK 1958, nr 1, poz. 16; wyrok SN z dnia 11 czerwca 1974 r., II CR 260/74, LEX nr 7517; wyrok SN z dnia 8 listopada 1988 r., II CR 312/88, LEX nr 8925; wyrok SN z dnia 20 stycznia 1989 r., II CR 310/88, LEX nr 8940; uzasadnienie wyroku SN z dnia 8 czerwca 2001 r., I PKN 468/00, OSNP 2003, nr 8, poz. 197; uzasadnienie wyroku SN z dnia 12 kwietnia 2002 r., I CKN 92/00, LEX nr 53932.)

Sąd zważył, co następuje:

W świetle art. 805 § 1 i 2 kc przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie - przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku. Przepis ten wskazuje na istotę umowy ubezpieczenia, określając obowiązki stron przedmiotowej umowy, ubezpieczyciela i ubezpieczającego. Elementami przedmiotowo istotnymi umowy ubezpieczenia jest z jednej strony zobowiązanie do spełnienia określonego świadczenia przez ubezpieczyciela w razie zajścia określonego w umowie wypadku, z drugiej zaś strony zobowiązanie do zapłaty składki przez ubezpieczającego. Ponadto zgodnie z art. 824 § 1 kc jeżeli nie umówiono się inaczej, suma ubezpieczenia ustalona w umowie stanowi górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela.

Określenie zużycia budynków, które są objęte ubezpieczeniem nie powinno być przedmiotem umowy, ponieważ jest to element stanu faktycznego. Wpisanie w polisie stopnia zużycia kurnika na 70% pozostaje w oczywistej sprzeczności z rzeczywistym stanem tego budynku w grudniu 2010r. Powód wykazał, że kurnik przeszedł kapitalny remont przed zawarciem umowy ubezpieczenia oraz został wyposażony w system hodowlany. Ponieważ powodowi zależało na uiszczeniu niższej składki, zdecydował się na ustalenie sumy ubezpieczenia poniżej jego wartości. W konsekwencji nie może on domagać się od ubezpieczyciela odszkodowania powyżej 200.000 zł (co do kurnika) i powyżej 50.000 zł (co do magazynu). Natomiast wpisanie w polisie zużycia kurnika na 70% nie może rzutować na wysokość odszkodowania. Art. 70 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. 2013.392 – j.t.) przewiduje, że sumę ubezpieczenia, odrębnie dla każdego budynku rolniczego, ustala ubezpieczający z zakładem ubezpieczeń. Wprawdzie ust. 2 pkt.1 tego artykułu stanowi, że suma ubezpieczenia budynku rolniczego może odpowiadać wartości rzeczywistej tego budynku, przez którą rozumie się wartość w stanie nowym w dniu zawarcia umowy, pomniejszoną o stopień zużycia budynku rolniczego, ale nie można na tej podstawie wnosić, że można ustalać stopień zużycia budynku dowolnie, jak również, że nie ma możliwości ustalenia sumy ubezpieczenia poniżej rzeczywistej wartości budynku.

Sąd nie podziela również poglądu pozwanego, zgodnie z którym zainstalowany w kurniku system hodowlany jest ruchomością, która nie została objęta umową ubezpieczenia. W myśl art. 47 kc część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. Przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku nie stanowią jej części składowych.

(...) hodowlany został założony w kurniku na stałe, zgodnie z jego przeznaczeniem, a nie dla przemijającego użytku. Wprawdzie możliwe jest jego zdemontowanie, ale nie jest to wystarczające kryterium umożliwiające ocenę co do charakteru rzeczy. Ponadto dla jego ponownego zainstalowania konieczne byłoby poniesienie dodatkowych nakładów. Drugim kryterium pomocniczym jest zachowanie istoty działania. Montaż urządzeń do produkcji drobiu (poidła, paszociągi, wentylatory, nagrzewnice) związany był z kierunkiem produkcji w gospodarstwie rolnym (...), a więc i z funkcją budynku. W przypadku zmiany profilu hodowli, urządzenia te byłyby nieprzydatne. W związku z tym należy uznać, że zdemontowanie urządzeń do produkcji drobiu spowodowałoby zmianę przeznaczenia budynku, a więc spełnione jest kryterium zachowania istoty działania.

Uznając, że system hodowlany w kurniku, który uległ zniszczeniu, był jego częścią składową, należy przyjąć, że był on objęty ubezpieczeniem dla tego budynku.

Natomiast należy zaakceptować stanowisko pozwanego, że dla ustalenia wysokości odszkodowania należy odnosić się do szkody rzeczywistej, czyli poprzez ustalenie wartości nakładów niezbędnych dla odtworzenia budynków. Art. 68 ust. 1 pkt. 1) ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych stanowi, że wysokość szkody ustala się na podstawie cenników stosowanych przez zakład ubezpieczeń, ustalenie wysokości szkody na podstawie tych cenników następuje w każdym przypadku niepodejmowania odbudowy, naprawy lub remontu budynku. (...) S.A. posługuje się cennikami S., dlatego też biegła z zakresu szacowania nieruchomości miała za zadanie posłużyć się takimi cennikami i dokonać wyceny nakładów metodą odtworzeniową.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych wysokość szkody w budynkach rolniczych zmniejsza się o wartość pozostałości, które mogą być przeznaczone do dalszego użytku, przeróbki lub odbudowy. W oparciu o opinię biegłego z zakresu budownictwa, Sąd ostatecznie uznał, że jakkolwiek pozostałe ściany i fundamenty są w złym stanie technicznym nie wskutek działania ognia, lecz z przyczyn naturalnych, to jednak nie mogą służyć do odbudowy. Spełniały one swoją rolę w sytuacji kiedy stanowiły element całości budynku. Obecnie ich wykorzystanie nie jest niemożliwe, ale jednak nieuzasadnione w świetle zasad sztuki budowlanej i nieracjonalne pod względem ekonomicznym. Z tych przyczyn, Sąd przyjął, że wskutek pożaru powód poniósł szkodę całkowitą, zarówno co do budynku magazynu, jak i kurnika.

Mając powyższe na uwadze, D. F. powinien otrzymać odszkodowanie w wysokości 250.000 zł, z czego 200.000 zł za szkodę w postaci zniszczenia kurnika i 50.000 zł za szkodę poniesioną na skutek zniszczenia magazynu. Pozwany wypłacił mu kwotę 49.260,81 zł, zatem powinien dopłacić jeszcze 200.739,19 zł (250.000 zł – 49.260,81 zł). Sąd zasądził na jego rzecz 200.000 zł, ponieważ zgodnie z art. 321 kpc, jest związany żądaniem pozwu.

Odsetki ustawowe Sąd zasądził od dnia 24 maja 2011r. Zgodnie z treścią art. 817 § 1 i 2 kc ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. Gdyby wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia okazało się niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. Pozwany zawiadomił D. F. o wysokości przyznanego mu odszkodowania pismem z 24 maja 2011r., zatem najpóźniej w tym dniu wyjaśnił wszelkie wątpliwości niezbędne dla ustalenia wysokości świadczenia i co najmniej od tego momentu znajduje się w zwłoce.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie zasadą odpowiedzialności za wynik, stosowanie do treści art. 98 kpc. Powód, po uzyskaniu częściowego zwolnienia od kosztów sądowych, zapłacił opłatę od pozwu w wysokości 2.000 zł, poniósł koszty wynagrodzenia adwokackiego 3.600 zł oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa 17 zł, a także zaliczkę na poczet wydatków wywołanych potrzebą przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego w wysokości 100 zł, razem: 6.117 zł. Taką też kwotę Sąd zasądził od (...) S.A. na rzecz D. F. tytułem zwrotu kosztów procesu.

Ponadto na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Płocku od pozwanego kwotę 19.137,88 zł, na którą składają się wydatki wyłożone tymczasowo na wynagrodzenie dla biegłych M. K. i J. K. w wysokości 11.137,88 zł oraz brakująca część opłaty od pozwu w wysokości 8.000 zł.

Z tych wszystkich względów, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku, stosując przytoczone wyżej przepisy prawa.