Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód – R. R., domagał się zasądzenia od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 3 741,24 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 23 września 2010 roku do dnia zapłaty. Powód wniósł również o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanym w dniu 5 lipca 2013 r., Sąd Rejonowy w Bydgoszczy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu oraz rozstrzygnął o kosztach procesu. W sprzeciwie od nakazu zapłaty, pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 12 listopada 2013 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił powództwo oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 617, 00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy wydał rozstrzygnięcie w oparciu o następujące ustalenia i wnioski.

Sąd Rejonowy ustalił, iż powód w dniu 27 czerwca 2008 r., zawarł z (...) SP. z o.o. umowę leasingu nr (...), na podstawie której (...) Sp z o.o. nabył samochód N. (...) i oddał powodowi samochód do używania. W dniu 23 sierpnia 2010 r. miało miejsce zdarzenie drogowe. Właściciel pojazdu, którym kierował sprawca szkody był ubezpieczony u pozwanego od odpowiedzialności cywilnej. Poszkodowany zgłosił szkodę pozwanemu w dniu 23 sierpnia 2010 r. Koszt naprawy uszkodzonego samochodu wyniósł 17 006,45 zł netto ( 20 747,87 zł brutto).

Ponadto Sąd ustalił, iż po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego, pozwany ustalił wysokość odszkodowania na kwotę 17.006,45 zł odpowiadającą kosztom naprawy netto. Zgodnie z upoważnieniem wystawionym przez (...) sp. z o.o., kwota odszkodowania została wypłacona warsztatowi, w którym została dokonana naprawa - (...) sp. z o.o. w O.. Powód zapłacił (...) sp. z o.o. w O. kwotę podatku VAT z faktury nr (...). Pismem z dnia 3 stycznia 2011 r., powód zwrócił się do pozwanego między innymi, o zapłatę kwoty podatku VAT, naliczonego w fakturze nr (...), obejmującą należność za dokonaną naprawę przedmiotowego samochodu. Pozwany odmówił uwzględnienia żądania powoda we wskazanej części. W dniu 14.10.2013 r. właściciel pojazdu – (...) sp. z o.o. dokonał przelewu na rzecz pozwanego swej wierzytelności wynikającej ze szkody z dnia 23 sierpnia 2010 r.

Dokonując analizy ustaleń faktycznych, Sąd Rejonowy zważył, iż w przedmiotowej sprawie spór dotyczył wysokości należnego powodowi odszkodowania. W ocenie Sądu, powód za pomocą faktury wystawionej mu przez warsztat naprawczy wykazał koszt przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego w kwocie 20.747,97 zł brutto (17.006,45 zł netto). Sąd Rejonowy podkreślił, iż zasadność tych kosztów nie była przez pozwanego kwestionowana, a ponadto Sąd również nie znalazł żadnych podstaw do kwestionowania tych kosztów. W tym kontekście Sąd wskazał, iż pozwany uregulował na rzecz powoda kwotę netto a w toku niniejszej sprawy powód domagał się jeszcze odszkodowania równego naliczonemu w fakturze podatkowi VAT. W ocenie Sądu żądanie powoda nie zasługiwało jednak na uwzględnienie. W tym świetle Sąd podkreślił, że w chwili wystąpienia szkody powód nie był właścicielem uszkodzonego pojazdu a jedynie korzystał z niego na podstawie umowy leasingu zawartej z (...) sp. z o.o. Właścicielem pojazdu i zarazem poszkodowanym (tj. podmiotem, w mieniu którego wystąpiła szkoda) był leasingodawca. Zdaniem Sądu I instancji oznaczało to, że roszczenia odszkodowawcze względem pozwanego, jako ubezpieczającego sprawcę szkody, mógł kierować jedynie (...) sp. z o.o. a nie powód. W razie skierowania tych żądań do zakładu ubezpieczeń leasingodawca otrzymałby odszkodowanie stanowiące równowartość kosztów naprawy w kwocie netto. Podatek VAT, jako że byłby możliwy do odliczenia, nie powiększałby szkody leasingodawcy i w konsekwencji nie byłby objęty wypłaconym odszkodowaniem. Leasingodawca otrzymałby zatem zwrot kosztów naprawy w kwocie netto. W niniejszej sprawie Sąd na podstawie przedstawionych przez strony dowodów przyjął, że koszt naprawy samochodu N. nr rej (...) wynosił kwotę 17.006,45 zł netto. Takie zatem odszkodowanie przysługiwałoby leasingodawcy w razie skierowania przez niego żądania do zakładu ubezpieczeń. (...) sp. z o.o. nie zgłosiła jednak takiego roszczenia, dokonała natomiast cesji swych praw na rzecz powoda. W tym kontekście Sąd I instancji wskazał, iż oczywistym jest, że nikt nie może przenieść na inną osobę więcej praw niż sam posiada. Zbywca może więc przenieść na inną osobę wierzytelność tylko w takim zakresie, w jakim mu przysługuje. Skoro zatem (...) Sp. z o.o. była uprawniona do otrzymania od ubezpieczyciela odszkodowania w kwocie netto, to zdaniem Sądu Rejonowego nie mogła scedować na rzecz powoda prawa do otrzymania odszkodowania w kwocie brutto, jako że wierzytelność w tym zakresie jej nie przysługiwała. Kierując się tą argumentacją Sąd I instancji uznał, że żądanie powoda wypłaty na jego rzecz dalszej kwoty odszkodowania w wysokości 3.741,42 zł jest bezzasadne i oddalił powództwo w tym zakresie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. i art. 99 k.p.c. – z uwzględnieniem zasady odpowiedzialności za wynik procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie zaskarżył w całości apelacją powód, który zgłosił zarzuty:

- zarzut faktyczny polegający na błędnym przyjęciu przez Sąd Rejonowy, że powód nie poniósł szkody w postaci kwoty 3.741,24 zł oraz, że Leasingodawca - (...) mógł w realiach niniejszej sprawy odliczyć podatku VAT podczas, gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że powód do naprawy pojazdu był zobowiązany powód i że poniósł on szkodę w postaci poniesionych kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu w tym kwotę 3.741,24 zł tytułem podatku VAT, którego nie mógł odliczyć

- zarzut naruszenia prawa materialnego polegający na błędnej interpretacji art. 361 k.c. poprzez przyjęcie, iż leasingobiorca nie może ponieść szkody z tytułu uszkodzenia przedmiotu leasingu i że podatek VAT ujęty w kosztach naprawy pojazdu będącego przedmiotem leasingu nie jest normalnym następstwem szkody.

- zarzut naruszenia prawa procesowego poprzez oddalenie wniosków dowodowych zgłoszonych przez powoda (art. 227 k.p.c.)

W oparciu o powyższe zarzuty powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji ewentualnie o zmianę wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 3.741,24 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 23 września 2010 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu. Ponadto domagał się zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania w II instancji. Pozwany wskazywał, iż Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i słusznie oparł rozstrzygnięcie na rzymskiej zasadzie „nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet”.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż wbrew zarzutom zgłaszanym w apelacji ocena zgromadzonego materiału dowodowego i poczynione na jej podstawie ustalenia faktyczne zostały dokonane przez Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przy zachowaniu zasad art. 233 k.p.c. i brak jest podstaw do podzielenia stanowiska apelującego co do ich nieprawidłowości. Sąd Odwoławczy niniejszym w pełni podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego oraz poczynione na ich podstawie rozważania prawne i uznaje je za własne.

W odniesieniu do podnoszonych w apelacji uchybień proceduralnych w postaci oddalenia wniosków dowodowych powoda należy wskazać na obowiązujący w orzecznictwie pogląd, który Sąd niniejszy podziela, zgodnie z którym strona nie może skutecznie zarzucać w apelacji uchybienia przez sąd pierwszej instancji przepisom postępowania, polegającego na wydaniu postanowienia, które może być zmienione lub uchylone stosownie do okoliczności, jeżeli nie zwróciła uwagi sądu na to uchybienie w toku posiedzenia, a w razie nieobecności - na najbliższym posiedzeniu, chyba że niezgłoszenie zastrzeżenia nastąpiło bez jej winy (art. 162 k.p.c.) (por. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2005 r. III CZP 55/05, LEX nr 156982). W przedmiotowej sprawie Sąd I instancji podczas rozprawy dnia 12 listopada 2013 r. oddalił wnioski dowodowe powoda o dopuszczenie dowodu z akt szkody likwidowanej przez (...), oraz wniosek o zwrócenie się o informację do spółki (...), przy czym z protokołu nie wynika aby strona powoda złożyła zastrzeżenia, o których mowa w art. 162 k.p.c. (k.81-81 akt). Oznacza to, iż ewentualne uchybienia proceduralne Sądu I instancji nie mogą być przez nią skutecznie podnoszone w toku postępowania apelacyjnego.

Należy wskazać, iż w sprawie bezspornym było, co zauważył prawidłowo Sąd I instancji, iż w chwili wystąpienia zdarzenia szkodowego, uszkodzony pojazd był własnością (...) sp. z o.o. i był w użytkowaniu powoda, któremu służył do prowadzenia nauki jazdy. Poza sporem było także, iż w świetle obowiązujących przepisów podatkowych powód nie jest płatnikiem podatku VAT i nie może korzystać z prawa odliczenia podatku VAT od ponoszonych kosztów, przy czym płatnikiem takim jest leasingodawca (...) sp. z o.o. Wreszcie bezspornym było, iż koszt naprawy uszkodzonego samochodu wyniósł 20.747, 87 zł, w tym kwotę 3.741, 24 zł VAT, zaś pozwany tytułem likwidacji szkody wypłacił odszkodowanie w kwocie 17.006, 45 zł.

W tym miejscu należy podkreślić, iż beneficjentem odszkodowania z tytułu likwidacji szkody komunikacyjnej w odniesieniu do kosztów naprawy pojazdu jest co do zasady właściciel przedmiotu leasingu, gdyż to w jego majątku powstała szkoda w związku z uszkodzeniem pojazdu. Natomiast do przeniesienia wierzytelności z tego tytułu potrzebna jest dodatkowa czynność prawna (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 21 stycznia 2014 r., I ACa 1118/13, Lex nr 1438121). Tylko w niektórych sytuacjach , nie mających miejsca w niniejszej sprawie , za poszkodowanego można by uznać leasingobiorcę – co wyraźnie wskazał Sąd Apelacyjny w wyżej wymienionym uzasadnieniu.

W niniejszej sprawie poszkodowanym jest zatem leasingodawca (...) sp. z o.o., przy czym w wyniku umowy z dnia 14.10.2013 r. dotyczącej cesji praw do dochodzenia od ubezpieczyciela roszczeń z tytułu szkody obejmującej koszty naprawy pojazdu N. nr rej. (...) wierzytelność z tego tytułu przeszła na powoda (k. 77 akt). Jak wskazał Sąd Najwyższy warunkiem skutecznej cesji wierzytelności jest istnienie tego prawa (por. wyrok SN z dnia 16 października 2002 r. IV CKN 1471/00). Powyższe znajduje podstawę w ogólnej zasadzie prawa, zgodnie z którą nikt nie może przenieść więcej praw niż sam posiada.

W niniejszej sprawie, jak prawidłowo wskazał Sąd I instancji, właścicielowi pojazdu (...) spółce z o.o., jako płatnikowi VAT, przysługiwało prawo do żądania odszkodowania stanowiącego równowartość kosztów naprawy w kwocie netto, jako że podatek VAT możliwy do odliczenia, nie powiększałby szkody leasingodawcy. Tym samym poszkodowanemu przysługiwała wierzytelność w kwocie 17.006,45 zł, i tylko wierzytelność w takiej wysokości mogła zostać przelana na rzecz powoda. Należy podkreślić, iż zasady tej, nie mogą zmienić wewnętrzne ustalenia pomiędzy poszkodowanym leasingodawcą a powodem, jak np. upoważnienie do likwidacji szkody przez powoda, które zdaniem Sądu stanowi jedynie pełnomocnictwo do występowania w postępowaniu likwidacyjnym w imieniu poszkodowanego (k.19 akt szkodowych). Mają one bowiem tylko znaczenie w stosunkach pomiędzy leasingodawcą a leasingobiorcą. Nadto konstatacji tej nie podważa wreszcie podnoszona przez apelującego okoliczność wystawienia faktury za naprawę na jego rzecz, która to okoliczność zdaniem Sądu świadczy jedynie o nieprawidłowym prowadzeniu postępowania likwidacyjnego, jako że nie budzi wątpliwości, iż poszkodowanym w sprawie był właściciel pojazdu – (...) sp. z o.o. i to na ten podmiot winna być wystawiona faktura, w sytuacji ubiegania się o wypłatę odszkodowania od pozwanego.

Powyższe oznacza, iż wyrok Sądu I instancji jest prawidłowy, a tym samym apelację powoda jako bezzasadną należało oddalić w oparciu o art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w myśl art. 98 i 99 kpc w zw. z §12 ust 1 pkt 1 w zw. z §6 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.).