Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2013 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku M. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

na skutek skargi wnioskodawczyni o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Przemyślu z dnia 13.12.2011 r. sygn. akt III U 1285/11 i wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 14.3.2012 r. sygn. akt III AUa 139/12

w przedmiocie wypłaty emerytury za okres od 1 października 2011 do 21 listopada 2012 r.

I.zmienia wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 14 marca 2012 r. sygn. akt III AUa 139/12 oraz wyrok Sądu Okręgowego w Przemyślu z 13 grudnia 2011 r. III U 1285/11 oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z 12 października 2012 r. w ten sposób , że zobowiązuje organ rentowy do wypłaty M. P. emerytury za okres od 1 października 2011 r. do 21 listopada

2012 r.,

II. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. na rzecz wnioskodawczyni kwotę 30 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania

Sygn. Akt III AUa 1305/12

UZASADNIENIE

Prawomocnym wyrokiem z 14 marca 2012r., w sprawie prowadzonej pod sygn. Akt III AUa 139/12, Sąd Apelacyjny w Rzeszowie oddalił apelację M. P. od wyroku Sądu Okręgowego w Przemyślu z 13 grudnia 2011r. sygn. Akt III U 1285/11, którym to wyrokiem oddalone zostało odwołanie wnioskodawczyni od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z 12 października 2011r. wstrzymującej wypłatę emerytury od 1 października 2011r.

19 grudnia 2012r. M. P. skierowała do Sądu Apelacyjnego skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 14 marca 2012r.

Wnosząc o orzeczenie zgodnie z wnioskiem złożonym w odwołaniu, tj. uchylenie decyzji ZUS Oddziału w R. zawieszającej wypłatę emerytury, powołała się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2012r. sygn. Akt K2/12, uznający za niezgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej przepis, na podstawie którego organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o oddalenie skargi w zakresie wznowienia wypłaty za okres od 1 października 2011r. do 21 listopada 2012r. tj. od dnia wstrzymania do dnia wznowienia wypłaty emerytury.

Organ rentowy wskazał, że Trybunał Konstytucyjny nie przewidział w swoim orzeczeniu jego wstecznego skutku – konieczności przywrócenia prawa do zawieszonych świadczeń z jego wypłatą od początku. Przywołując art. 190 Konstytucji Zakład wywiódł, że orzeczenie Trybunału, w którym wyraźnie nie określono wstecznego jego zastosowania, ma charakter prospektywny, tj. wywołuje skutki prawne na przyszłość.

Sąd Apelacyjny dokonując wstępnej kontroli wniesionego przez M. P. środka zaskarżenia stwierdził, że skarga została wniesiona w ustawowym terminie, a ponadto wskazana w niej została ustawowa podstawa wznowienia i z tego też względu rozpoznał skargę merytorycznie.

Stan faktyczny sprawy przedstawia się następująco:

M. P. z chwilą osiągnięcia 55 lat życia wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. o ustalenie prawa do emerytury. Decyzją z 14 listopada 2008r. organ rentowy ustalił wnioskodawczyni prawo do emerytury i równocześnie zawiesił wypłatę świadczenia z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia. W decyzji zawarł też informację, że w celu podjęcia wypłaty emerytury należy przedłożyć świadectwo pracy lub zaświadczenie potwierdzające fakt rozwiązania stosunku pracy z każdym pracodawcą, na rzecz którego praca była wykonywana bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury.

Decyzją z 25 marca 2009r. Zakład ponownie ustalił wysokość świadczenia i wznowił jego wypłatę od 1 marca 2009r. M. P. pozostawała w dalszym ciągu w zatrudnieniu i pobierała emeryturę zmniejszaną o kwotę maksymalnego zmniejszenia z powodu osiągania przychodu powyżej 70% przeciętnego wynagrodzenia, do dnia 30 września 2011r.

Decyzją z 12 października 2011r. organ rentowy na podstawie art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U Nr 257, poz. 1726) wstrzymał wypłatę emerytury od 1 października 2011r.

Zarówno Sąd Okręgowy jak i Sąd Apelacyjny orzekając o bezpodstawności odwołania wnioskodawczyni od decyzji wstrzymującej wypłatę świadczenia miał na uwadze tak przepis art. 103a, który korzystał z domniemania konstytucyjności, jak i orzecznictwo tut. Sądu, które z kolei miało oparcie w Wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22 lipca 2006r. sygn. Akt SK 45/04. Trybunał Konstytucyjny uznał wówczas, że art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest zgodny z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 i art. 67 Konstytucji RP oraz nie jest niezgodny z art. 30, art. 65 ust. 1, art. 70 ust. 5 i art. 73 Konstytucji. Przepis ten zaś zawierał identyczne uregulowanie jak art. 103a ustawy z 17 grudnia 1998r.

Stan prawny uległ zmianie z chwilą zajęcia stanowiska przez Trybunał Konstytucyjny, który wyrokiem z 13 listopada 2012r. sygn. Akt K2/12 orzekł, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010r, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia, bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikająca z art. 2 Konstytucji.

To zaś oznacza, jak wyjaśnił Trybunał Konstytucyjny, że spośród emerytów ci, którzy nabyli prawo do świadczenia i jego realizacji w określonym przedziale czasowym tj. od 8 stycznia 2009r. do 31 grudnia 2010r. nie podlegają rygorom wynikającym z art. 103a ustawy o emeryturach i rentach.

Sąd Apelacyjny powziął pewną wątpliwość, czy M. P., która prawo do emerytury nabyła od 1 października 2008r. należy do tej grupy emerytów, do których w świetle orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, art. 103a nie ma zastosowania.

Wątpliwości te jednak zostały usunięte poprzez działania organu rentowego, który decyzją z 31 stycznia 2013r. wznowił wypłatę świadczenia M. P. od 22 listopada 2012r. i tym samym przesądził, że należy ona do tej grupy emerytów, którym świadczenie winno być wypłacane, pomimo nierozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego praca była świadczona bezpośrednio przed nabyciem prawa do emerytury.

Przesądzenie o powyższym ma ten skutek, że rozpoznając ponownie sprawę wnioskodawczyni Sąd Apelacyjny zmuszony był wziąć pod uwagę fakt wyrugowania z porządku prawnego art. 103a ustawy o emeryturach i rentach w takim zakresie, w jakim odnosił się do osób, które nabyły prawo do emerytury i jego realizacji bez konieczności rozwiązania stosunku pracy i odmowy zastosowania go jako niezgodnego z konstytucją.

W konsekwencji zaś przyjąć, że ubezpieczeni, którym emerytura była wypłacana pomimo kontynuowania zatrudnienia, gdyż od 9 stycznia 2009r. nie obowiązywały w tym zakresie żadne ograniczenia, w świetle orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego zachowali prawo do pobierania świadczenia.

Odnosząc się do twierdzenia organu rentowego zawartego w odpowiedzi na skargę o wznowienie postępowania Sąd Apelacyjny podkreśla, że wprawdzie w art. 190 ust. 1 i 3 Konstytucji RP wyrażona została zasada prospektywnych skutków orzeczeń Trybunału, to jednak z uwagi na wiążące stwierdzenie Trybunału Konstytucyjnego, że dany przepis pozostaje w sprzeczności z aktem prawnym wyższego rzędu, nie powinien być uwzględniany przez organy stosujące prawo przy rozpatrywaniu konkretnych spraw, a więc w odniesieniu do roszczeń przypadających za okres przed ogłoszeniem wyroku Trybunału w Dzienniku Ustaw – tak Sąd Najwyższych w orzeczeniach z 7 grudnia 2000r. III ZP/00, czy też z 23 stycznia 2007r. II PK 96/06.

Skoro zatem organ rentowy wstrzymał wypłatę emerytury od 1 października 2011r. a podjął ją od 22 listopada 2012r. należało – uwzględniając skargę o wznowienie postępowania –zmienić zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego, wyrok Sądu Okręgowego oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. i orzec jak w pkt I wyroku, a to stosownie do art. 412 § 2 kpc.

Konsekwencją uwzględnienia skargi jest - na podstawie art. 98 § 1 kpc - obciążenie organu rentowego poniesionymi przez wnioskodawczynię kosztami postępowania.