Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Łowiczu wyrokiem z dnia 25 marca 2014 r. w sprawie o sygnaturze akt II K 631/13

1.  uznał oskarżonego R. K. winnym zarzucanego czynu polegającego na tym, że w okresie od 2 października 2012 r. do dnia 26 lutego 2013 r. w miejscowości Ł. woj. (...), działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru i w celu udaremnienia wykonania orzeczenia Sądu w sprawach egzekucyjnych o sygn. akt Km1620/10, Km 1590/11, Km 236/11, Km 103/11, Km 1733/10 Komornika przy Sądzie Rejonowym w Łowiczu, udaremnił zaspokojenie swoich wierzycieli: (...) S.A. z/s w W., S. P. zam. w Swędowi, Kancelarię (...) w Ł., Intruz (...) 1 (...) w W., (...) S.A. w P., (...) Federację (...) w W. poprzez ukrywanie składników swojego majątku, zajętych w ww. sprawach przez Komornika przy Sądzie Rejonowym w Łowiczu w postaci: kosiarki rotacyjnej dwuostrzowej, siewnika rolniczego UNIA- (...), agregatu rolniczego (...), ciągnika (...) V. (...), urządzenia do foliowania, pługa trzyskibowego, agregatu wieloczynnościowego (...), włóki łąkowo-polowej, roztrząsacza do siana, śrutownika JAWOR, silosu (...), to jest przestępstwa wypełniającego dyspozycję art. 300 § 2 k.k. i na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 8 miesięcy pozbawienia wolności;

2.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. warunkowo zawiesił wykonanie kary na okres 3 lat próby;

3.  zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 270 zł tytułem kosztów sądowych.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości obrońca oskarżonego.

Orzeczeniu temu zarzucił:

1.  obrazę przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 300 § 2 k.k.;

2.  mającą wpływ na treść wyroku obrazę przepisów postępowania:

- art. 5 § 2 k.p.k. i art. 7 k.p.k. wyrażającą się w przekroczeniu przez Sąd zasady swobodnej oceny materiału dowodów, nierozważnie wszystkich okoliczności sprawy ujawnionych w toku postępowania oraz rozstrzygnięcie nie dających się usunąć wątpliwości w zakresie zajętych składników majątkowych przez uznanie, że możliwe było prowadzenie z nich egzekucji, mimo oczywistych dowodów, że przedmioty te stanowiły własność innych osób prawnych, a także uznanie, że to oskarżony usuwał zajęte przedmioty spod egzekucji, mimo braku dowodów w tej mierze,

- art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. przez skazanie oskarżonego za czyn dotyczący Kancelarii (...) w Ł., za który przed tym samym sądem toczy się postępowanie o ten sam czyn – sygn. akt II K 2/14,

- art. 353 § 1 i 2 k.p.k. przez rozpoznanie sprawy dnia 20 listopada 2013 r. mimo wniosku o odroczenie rozprawy,

- art. 424 § 1 pkt. 1 i 2 k.p.k. wskutek braku oceny dowodów w postaci wyjaśnień oskarżonego oraz dokumentów.

3.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na niesłusznym przyjęciu, iż oskarżony udaremnił prowadzoną egzekucję.

Podnosząc powyższe wniósł o:

zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu,

albo

uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Łowiczu w innym składzie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja obrońcy jest o tyle zasadna, że jej wniesienie musiało skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy w Łowiczu.

Przede wszystkim należy zauważyć, że słusznie skarżący podniósł, iż przypisane oskarżonemu przestępstwo z art. 300 § 2 k.k. ma charakter skutkowy, chociaż niezupełnie właściwie odwołał się w tym zakresie do realiów niniejszej sprawy.

Uznanie sprawcy za winnego popełnienia występku kwalifikowanego z art. 300 § 2 k.k. jest możliwe nie w sytuacji stwierdzenia, że dopuścił się czynności określonych w dyspozycji tego przepisu, to znaczy, że „usunął, ukrył, zbył, darował, zniszczył, rzeczywiście lub pozornie obciążył albo uszkodził składniki swojego majątku zajęte lub zagrożone zajęciem, bądź usunął znaki zajęcia”, ale dopiero wówczas gdy zostanie ustalone, że nie posiada on jeszcze innego majątku, z którego w przypadku poprowadzenia egzekucji może dojść do częściowego lub w całości zaspokojenia wierzycieli. Zatem konieczne jest wykazanie, że wskazane wcześniej czynności sprawca podejmował w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego oraz, że osiągnął skutek w postaci udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia swojego wierzyciela. Jeżeli zaś czynność rozporządzająca majątkiem dłużnika nie miała realnego wpływu na zaspokojenie wierzyciela (wierzycieli), to wobec braku znamienia skutku w postaci udaremnienia zaspokojenia wierzyciela, nie dochodzi do popełnienia tego przestępstwa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2002 r., V KK 83/00, publ. – L., wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2005 r., III KK 140/05, publ. OSNwSK 2005, nr 1, poz. 1731 oraz wyrok SN z dnia 3 lipca 2007 r., II KK 336/06, publ. Prok.iPr. 2007, nr 12, poz. 10, str. 8).

Kwestia ta w przedmiotowej sprawie umknęła uwadze sądu a quo i nie tylko nie doszło do jej rozważenia w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku, ale również nie poczyniono w tym zakresie stosownych ustaleń. Fakt, że oskarżony ukrył bądź usunął zajęte przedmioty i z nich uniemożliwił zaspokojenie swoich wierzycieli wobec poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych nie budzi wątpliwości. Nie jest to jednak ustalenie wystarczające do przypisania oskarżonemu zarzucanego czynu, o czym była mowa wcześniej.

Zgodnie z art. 366 § 1 k.p.k. przewodniczący kieruje rozprawą i czuwa nad jej prawidłowym przebiegiem, bacząc, aby zostały wyjaśnione wszystkie istotne okoliczności sprawy, a w konsekwencji by podstawę orzeczenia stanowiły prawdziwe ustalenia faktyczne (art. 2 § 2 k.p.k.).

W ocenie sądu odwoławczego sąd meriti tym wymogom nie sprostał, gdyż nie wyjaśniono istotnych, z punktu widzenia ewentualnej odpowiedzialności karnej oskarżonego w ramach zarzucanego mu czynu, okoliczności.

Z ustaleń sądu pierwszej instancji wynika, że oskarżony poza zajętymi ruchomościami, które ukrył, jest też właścicielem nieruchomości w postaci gospodarstwa rolnego o powierzchni około 15 hektarów (k. 368 odwrót). Nie zostało jednak ustalone czy możliwe byłoby egzekwowanie należności przysługujących wierzycielom także z tej nieruchomości, jaka jest wartość tej nieruchomości i czy gdyby postępowanie egzekucyjne skierowano również do tej nieruchomości doszłoby do zaspokojenia wierzycieli w całości bądź w części. Ustalenie tych okoliczności ma o tyle istotne znaczenie, że przepis art. 300 § 2 k.k. mówi nie tylko o udaremnieniu zaspokojenia wierzyciela, ale również o uszczupleniu zaspokojenia, a to może mieć znaczenie dla oceny co najmniej stopnia społecznej szkodliwości czynu sprawcy w przypadku wydania orzeczenia skazującego.

Powyższych okoliczności w niniejszej sprawie nie ustalono i nawet nie zgromadzono dowodów – przede wszystkim dokumentów dotyczących stanu majątkowego oskarżonego w dacie zarzucanego czynu, co do stanowiących jego własność nieruchomości. Nie wydaje się by możliwe było czynienie odpowiednich ustaleń w omawianym zakresie wyłącznie przez sam sąd bez odwołania się do pomocy biegłego z zakresu wyceny nieruchomości, w tym nieruchomości rolnych, chyba, że stosowa wycena była już dokonywana w ramach postępowań egzekucyjnych i będzie wystarczająca również dla potrzeb postępowania karnego.

Wobec powyższego nie można mieć wątpliwości, że sprawa obecnie nie dojrzała do merytorycznego rozstrzygnięcia, gdyż postępowanie dowodowe przeprowadzono w sposób nie wyczerpujący, jest niekompletne w zakresie okoliczności o podstawowym znaczeniu w sprawie, o której była mowa wyżej.

Wobec tego na podstawie art. 437 k.p.k. i art. 438 pkt 2 k.p.k. należało uchylić zaskarżony wyrok i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Łowiczu.

Na podstawie art. 436 k.p.k. sąd odwoławczy ograniczył rozpoznanie środka odwoławczego tylko do wskazanych powyżej uchybień, gdyż jest to wystarczające do wydania orzeczenia, zaś rozpoznanie pozostałych uchybień podniesionych przez autora apelacji stało się bezprzedmiotowe.

Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy Sąd Rejonowy uwzględni powyższe zauważenia sądu odwoławczego i wnikliwie zbada oraz ustali sytuację majątkową oskarżonego w zakresie mogącym mieć znaczenie dla ustalenia, czy dokonane przez niego ukrycie zajętego mienia ruchomego, o którym mowa w zarzucie, miało jakikolwiek wpływ na możliwość zaspokojenia tamże wymienionych wierzycieli.

Nadmienić ponadto należy, że jeśli chodzi o wskazanie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego sprawcy w wyroku również sąd meriti nie dochował precyzji wymaganej art. 413 § 2 pkt 1) k.p.k. (por. OSN KW (...)) – brak wskazania art. 12 k.k., chociaż w uzasadnieniu zaznaczył, że sprawca działał w sposób określony w tym przepisie (k. 370 odwrót) i nie dokonał zmiany opisu czynu zarzucanego, uznając oskarżonego winnym tego czynu.