Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Barbara Nowicka

Sędziowie: SO Alicja Chrzan

SO Małgorzata Mróz

Protokolant: Bogusława Mierzwa

po rozpoznaniu w dniu 11 września 2014 r. w Świdnicy

na rozprawie

sprawy

z powództwa (...) S.A. we W.

przeciwko A. K.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Kłodzku

z dnia 18 marca 2014 r., sygn. akt I C 2014/13

I.  oddala apelację;

II.  nie obciąża pozwanej kosztami postepowania apelacyjnego.

Sygnatura akt II Ca 488/14

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Kłodzku wyrokiem z dnia 18 marca 2014 roku, sygn. akt I C 2014/13 w sprawie z powództwa (...) S.A. we W. przeciwko A. K. o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną uznał umowę darowizny udziału w 1/2 części w lokalu mieszkalnym, położonym w K. przy ul. (...), objętym księgą wieczystą (...), zawartą w formie aktu notarialnego Rep.(...)nr (...), w dniu 4 stycznia 2012 roku przed notariuszem U. M. z Kancelarii Notarialnej w K., pomiędzy M. K. a pozwaną A. K. - za bezskuteczną w stosunku do powoda (...) S.A. we W., któremu przysługuje wobec M. K. wierzytelność, stwierdzona tytułem wykonawczym – nakazem zapłaty, wydanym przez Referendarza Sądowego w Sądzie Rejonowym Lublin - Zachód w Lublinie w dniu 17 stycznia 2012 roku, w sprawie sygn. akt VI Nc-e 1602548/11, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie z dnia 30 marca 2012 roku, w wysokości 62.929,84 zł wraz z odsetkami ustawowymi i kosztami procesu; nie obciążył pozwanej kosztami procesu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wskazany w powyższym wyroku lokal mieszkalny został nabyty przez rodziców pozwanej M. K. i L. K. w czasie istnienia między nimi wspólności ustawowej małżeńskiej. Zaciągnięty na ten cel kredyt spłacała wyłącznie L. K. i to ona zamieszkiwała ten lokal po ustaniu wspólnego pożycia. M. i L. K. rozwiedli się w 2011r., a od 2007r istniała między nimi rozdzielność majątkowa, ustanowiona po zakupie mieszkania. Nie dokonali podziału majątku wspólnego. M. K. zamieszkał ze swoją konkubiną, a następnie drugą żoną - J. M.. Oprócz tego mieszkania nie miał innego majątku. Był współwłaścicielem samochodu marki B., rok produkcji (...), nr rej (...). Pracował dorywczo, „na czarno”, w kraju i za granicą (m.in. w Niemczech). Nie był zgłoszony do ubezpieczenia społecznego, nie pobierał zasiłków ani renty czy emerytury.

W dniu 28.09.2007r. M. K. zawarł umowę pożyczki z (...) Bankiem S.A. we W., na kwotę 50.944,38 zł.

Na mocy nakazu zapłaty, wydanego przez Referendarza w Sądzie Rejonowym Lublin Zachód w Lublinie, z dnia 17.01.2012r., zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu z dnia 30.03.2012r., nakazano M. K. zapłacić na rzecz powoda kwotę 62.929,84 zł z odsetkami ustawowymi i kosztami procesu.

Na podstawie nakazu zapłaty, wydanego przez Referendarza w Sądzie Rejonowym Lublin Zachód w Lublinie, z dnia 23.12.2011r., zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, powód, jako następca prawny wierzyciela, w dniu 9.05.2012r. wniósł o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko M. K.. Egzekucja była prowadzona przez Komornika Sądowego przy tut. Sądzie T. G. sygn. Km 2360/12. Pismem z dnia 18.06.2012r. Komornik poinformował powoda, że egzekucja zostanie umorzona, wobec jej bezskuteczności.

Na mocy wyroku z dnia 14.10.2013r., sygn. akt I C 617/13, Sąd Rejonowy
w K. uznał przedmiotową czynność, tj. umowę darowizny udziału w 1/2 części
w lokalu mieszkalnym, położonym w K. przy ul. (...), objętym księgą wieczystą (...), zawartą w formie aktu notarialnego Rep. (...)
nr (...), w dniu 4 stycznia 2012 roku przed notariuszem U. M.
z Kancelarii Notarialnej w K., pomiędzy M. K. a pozwaną A. K. - za bezskuteczną w stosunku do powoda, któremu przysługiwała wobec M. K. wierzytelność, stwierdzona tytułem wykonawczym – nakazem zapłaty, wydanym przez Referendarza Sądowego w Sądzie Rejonowym Lublin - Zachód w Lublinie w dniu 23.12.2011r., zaopatrzonym w klauzulę wykonalności.

W dniu 12.04.2013r. dłużnik M. K. zmarł.

Pozwana odrzuciła spadek po ojcu, również w imieniu swojego małoletniego syna. Spadek też odrzuciła żona dłużnika J. K..

Pozwana A. K. utrzymuje się z zasiłku dla bezrobotnych, w kwocie
ok. 450 zł, opiekuje się synem w wieku 3 lat. Ojciec dziecka pomaga jej finansowo (pomoc ta wynosi ok. 200-300 zł miesięcznie). Nie mam innych dochodów, nie podejmuje prac dorywczych.

Sąd Rejonowy wydając powyższy wyrok wskazał na treść art. 527 § 1 i 2 k.c., art. 528 k.c., art. 529 k.c.

Zdaniem Sądu Rejonowego okoliczność, że w chwili zawierania umowy darowizny dłużnik nie miał jeszcze wiedzy o nakazach zapłaty, wydanych na rzecz powoda, nie ma znaczenia w sprawie, bowiem istotna jest jego wiedza o istnieniu wierzycieli w ogóle oraz znajomość skutków dokonanej czynności dla swego majątku, w postaci usunięcia istotnego składnika swojego majątku. Sąd Rejonowy wskazał,
że jeżeli w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny, domniemywa się, iż działał
ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli i powołując orzecznictwo Sądu Najwyższego podkreślił, że pokrzywdzenie powstaje na skutek takiego stanu majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela (wyrok SN z dnia 28 listopada 2001 r., IV CKN 525/2000, Biul. SN 2002, nr 5, s. 11; także wyrok SN z dnia 14 lutego 2008 r., II CSK 503/07, LEX nr 496375). Sąd Rejonowy podkreślił, że zamiar pokrzywdzenia wierzyciela i zła wiara dłużnika nie są konieczne dla objęcia wierzyciela ochroną na podstawie art. 527 k.c. i n. (wyrok SA w Poznaniu z dnia 19 września 2006 r., I ACa 1021/05, LEX nr 298435; wyrok SA
w Warszawie z dnia 19 listopada 1997 r., I ACa 737/97, Apel.-W-wa 1998, nr 4, s. 36). Sąd Rejonowy wskazał, że do przyjęcia świadomości dłużnika pokrzywdzenia wierzycieli, o którą chodzi w art. 527 § 1 k.c. wystarczy, by dłużnik takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności (wyrok SA w Gdańsku z dnia 10 stycznia 1995 r., I ACr 1014/94, OSA 1995, z. 2, poz. 6; tak również wyrok SA w Poznaniu z dnia
12 maja 2005 r., I ACa 1764/2004, OSA 2006, z. 3, poz. 8, s. 33). Świadomość pokrzywdzenia nie musi dotyczyć osoby konkretnego wierzyciela; wystarczy świadomość pokrzywdzenia wierzycieli w ogóle. Domniemanie z art. 529 k.c. istnieje również wtedy, gdy dokonanie darowizny czyni zadość obowiązkom, wynikającym
z zasad współżycia społecznego (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 11 października 2007 r., I ACa 639/2007, niepubl.). Zdaniem Sądu Rejonowego w niniejszej sprawie domniemanie to nie zostało obalone, bowiem pozwana nie wykazała, że dłużnik – dokonując darowizny – nie zdawał sobie sprawy (nie miał świadomości), że działa
z pokrzywdzeniem wierzycieli. Sytuacja taka mogłaby przykładowo mieć miejsce
w szczególności wówczas, gdy wraz z dokonaniem darowizny zbiegło się zdarzenie niezależne od dłużnika, które pozbawiło go majątku lub, gdy dłużnik nie wiedział
o istnieniu wierzycieli, co jednak nie miało miejsca w niniejszej sprawie. Skoro
o zaciągniętych kredytach i długach M. K. wiedziała jego żona i córka, to należy przyjąć, że również on sam taką wiedzę posiadał, chociażby podpisując umowę pożyczki z dnia 28.09.2007r. i nie wywiązując się z ustalonych w niej terminów płatności poszczególnych rat.

Pozwana zaskarżając powyższy wyrok w całości apelacją, zarzuciła Sadowi Rejonowemu błędne przyjęcie, że ojciec powódki M. K. w chwili dokonywania darowizny na rzecz pozwanej będącej jego jedyną córką był niewypłacalny oraz działał z zamiarem pokrzywdzenia wierzyciela, podczas gdy
w istocie darowizna ta nie miała nic wspólnego z jego zadłużenie u strony pozwanej
i wniosła o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy w Kłodzku.

Sąd Okręgowy przyjmując ustalenia Sądu Rejonowego za własne, zważył
co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Rejonowy w okolicznościach niniejszej sprawy, skoro przedmiotowa umowa darowizny udziału w 1/2 części w lokalu mieszkalnym, położonym w K. przy ul. (...), objętym księgą wieczystą (...) została zwarta w sytuacji, gdy ojciec pozwanej był dłużnikiem (...) Banku S.A. we W. z tytułu zawartej w dniu 28.09.2007r. umowy pożyczki na kwotę 50.944,38 zł., dokonał trafnej, przytoczonej wyżej, wykładni art. 527 § 1, 2 i 3 k.c. oraz art. 528 k.c. i art. 529 k.c. i prawidłowo uznał, że zostały spełnione przesłanki do uznania tej umowy z dnia
4 stycznia 2012 roku za bezskuteczną w stosunku do powoda, bowiem ojciec powódki działał ze świadomością pokrzywdzenia powoda i wskutek tej czynności stał się on niewypłacalny w wyższym stopniu.

Powódka jako osoba bliska darczyńcy nie obaliła zawartego w art. 527 § 3 k.c. domniemania, że jej ojciec działał ze świadomością pokrzywdzenia swoich wierzycieli, bowiem nie udowodniła zgodnie z treścią art. 6 k.c., że mimo stosunku bliskości nie wiedziała o świadomości ojca pokrzywdzenia wierzycieli i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się o tym dowiedzieć.

W niniejszej sprawie nie jest istotny fakt, że jedyną rzeczą jaką pozwana od ojca otrzymała był udział w przedmiotowym mieszkaniu. Zawarte w apelacji twierdzenie pozwanej, że w chwili zawierania umowy darowizny ojciec pozwanej był wypłacalny
nie zostało poparte żadnym dowodem. Wprost przeciwnie, zarówno z zeznań L. K., J. K. jak samej pozwanej wynika, że ojciec pozwanej nie miał majątku.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację pozwanej jako bezzasadną.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 102 k.p.c. nie obciążył pozwanej kosztami postępowania apelacyjnego z uwagi na sytuację materialną pozwanej, która jest osobą bezrobotną i ma na utrzymaniu czteroletnie dziecko.