Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2014 r. w Szczecinie

sprawy E. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o odsetki

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 30 października 2013 r. sygn. akt VI U 469/13

oddala apelację.

SSO del. Beata Górska SSA Anna Polak SSA Jolanta Hawryszko

Sygn. akt III AUa 16/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3.04.2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w G. odmówił E. Z. prawa do odsetek liczonych do dnia 10.03.2013r. od należności (świadczenia rentowego) wypłaconej decyzją z dnia 01.03.2013r. za okres od 01.12.2011r. do 30.09.2012r. (decyzja na k.73, t.III a.r.).

W odwołaniu od decyzji organu rentowego ubezpieczony wniósł o ponowne rozpatrzenie jego wniosku o odsetki.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podał, że w rozumieniu art. 118 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004r Nr 39, poz.353) wydaje decyzje w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. W jego ocenie ostatnia okoliczność wyjaśniona została w dniu - 28.02.2013r. tj. w dacie wpływu informacji o okresie pobierania zasiłków chorobowych , natomiast wypłaty wyrównania dokonał w dniu 11.03.2013r., czyli przed upływem 30 - dniowego terminu liczonego od wyjaśnienia tejże okoliczności.

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 30.10.2013 roku zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 1154,17 zł tytułem odsetek.

Sąd I Instancji ustalił, że E. Z. pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy przyznaną decyzją z dnia 17.10.1997r., kresowo do dnia 30.11.2011 roku. Po rozpatrzeniu wniosku z dnia 14.10.2011r., organ rentowy decyzją z dnia 15.02.2012r. odmówił ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Podstawą wydania decyzji było orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 01.02.2012r. ustalające brak u ubezpieczonego niezdolności do pracy. Komisja Lekarska ZUS w Z. w orzeczeniu z dnia 01.02.2012 roku rozpoznała
u ubezpieczonego chorobę zwyrodnieniową stawów biodrowych bez istotnego ograniczenia funkcji narządu ruchu, stan po endoplastyce biodra lewego, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa bez istotnego ograniczenia funkcji narządu ruchu, dusznicę bolesną stabilną, nadciśnienie tętnicze II WHO, cukrzycę typu 2, nieistotną hemodynamicznie łagodną wadę zastawek mitralnej o aortalnej, dyslipidemię, niedosłuch obustronny.

Prawomocnym wyrokiem z dnia 05.12.2012r., sygn. akt: VI U 266/12, Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przywrócił E. Z. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 01.12.2011r. do 31.05.2013r. Odpis prawomocnego wyroku wpłynął do organu rentowego w dniu 12.02.2013r.

Z ustaleń Sądu I Instancji wynika, że przywrócenie renty nastąpiło z uwagi na ortopedyczne schorzenie ubezpieczonego powodujące niezdolność do pracy w stopniu częściowym. Ubezpieczony przeszedł w dniu 29.05.2012r. zabieg operacyjny, który trzeba było wykonać z powodu zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego prawego. Przed zabiegiem występowała
u ubezpieczonego istotna dysfunkcja tego stawu z upośledzeniem sprawności organizmu i z nasilonym zespołem bólowym, przy współistnieniu zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych kręgosłupa lędźwiowego z zespołem bólowym
i z dysfunkcją ruchową. Ubezpieczony od dnia 01.12.2011 roku był częściowo niezdolny do pracy, okresowo do 31.05.2013r. Nadto, z ustaleń Sądu I Instancji wynika, że zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego prawego czyniące ubezpieczonego częściowo niezdolnym do pracy oraz będące przyczyną przeprowadzenia u ubezpieczonego endoprotezoplastyki całkowitej biodra prawego manifestowały się w okresie badania przeprowadzonego przez Komisję Lekarską ZUS, poprzedzającego wydanie decyzji z dnia 15.02.2012 roku odmawiającej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Na skutek kolejnego wniosku ubezpieczonego o rentę, decyzją z dnia 27.12.2012r. , w oparciu o orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 26.11.2012r. przywrócono ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 01.10.2012r. do 31.03.2013r.

Decyzją z dnia 01.03.2013r. organ rentowy ustalił ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 01.12.2011r. do 31.05.2013r., dokonując wypłaty wyrównania świadczenia za okres od 01.12.2011r. do 30.09.2012r. w dniu 11.03.2013r. w kwocie 5.627,79zł.

W oparciu o tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie zasługiwało na uwzględnienie i powołał treść art. 118 ust. 1 i ust. 1, art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity opubl. w Dz. U. z 2013 roku, poz. 1140, ze zm.) - zwaną dalej ustawą emerytalną – art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity opublikowany w Dz. U. z 2013 roku, poz. 1442, ze zm.) - zwaną dalej ustawą systemową - oraz § 2 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1.02.1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustalaniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczenia społecznego (Dz. U. nr 12, poz.104).

Sąd Okręgowy podał, że ostatnią okolicznością niezbędną do wydania tej decyzji było orzeczenie komisji lekarskiej z dnia 01.02.2012 roku, biorąc pod uwagę fakt, że decyzję należało wydać w ciągu 30 dni, a termin płatności został przyjęty na 10 dzień miesiąca. Opóźnienie wypłacie świadczenia należało liczyć w okresie od dnia 13.03.2012 roku, przypadającego po dniach wolnych przesuwających termin wypłaty - do dnia zrealizowania wypłat.

Sąd meriti wskazał, iż dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu ortopedii, kardiologii, interny, diabetologii, laryngologii w celu wyjaśnienia czy ustalenie u ubezpieczonego w toku postępowania VI U 266/12 częściowej niezdolności do pracy zostało poczynione na podstawie okoliczności znanych Komisji Lekarskiej w Z. wydającej orzeczenie z dnia z dnia 01.02.2012 roku, czy w toku postępowania przed Sądem zostały przedstawione nowe dowody lub okoliczności wskazujące na istnienie niezdolności do pracy, a w konsekwencji czy orzeczenie Komisji dotknięte było błędem, a jeżeli tak na czym on polegał.

Z opinii biegłych wynikało, że ustalenie u ubezpieczonego niezdolności do pracy zostało poczynione na podstawie okoliczności znanych Komisji Lekarskiej ZUS w Z. w dniu z dnia 01.02.2012 . Na ocenę biegłych wydających opinię w sprawie VI U 266/12 nie miały wpływu nowe dowody. Wobec powyższego w ocenie Sądu Okręgowego, orzeczenie Komisji ZUS dotknięte było błędem, gdyż mimo stwierdzenia choroby zwyrodnieniowej stawów biodrowych, stanu po endoplastyce biodra lewego, zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, Komisja wskazała na brak istotnego ograniczenia funkcji narządu ruchu. Natomiast biegli sądowi stwierdzili
u ubezpieczonego przebytą obustronną endoprotezoplastykę całkowitą stawów biodrowych z powodu nasilonych zmian zwyrodnieniowych. Biegli ocenili, że przed zabiegiem występowała u ubezpieczonego istotna dysfunkcja tego stawu z upośledzeniem sprawności organizmu i z nasilonym zespołem bólowym, przy współistnieniu zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych kręgosłupa lędźwiowego z zespołem bólowym i z dysfunkcją ruchową. Objawy te manifestowały się już w dacie orzekania przez komisję w dniu dnia 01.02.2012 roku.

Sąd Okręgowy uznał, iż opinia biegłych jest logiczna i wyczerpująca. Argumentacja biegłych jest przekonująca nadto w świetle zasad doświadczenia życiowego oraz wskazań wiedzy i logiki. Opinia ta jest w ocenie Sądu wiarygodna, dlatego uznał ją za miarodajną dla wydania rozstrzygnięcia w rozpoznawanej sprawie.

Z opinią biegłych nie zgodził się organ rentowy powołując się na zastrzeżenia lekarza Przewodniczącego Komisji Lekarskich ZUS, który stwierdził, że na ocenę biegłych miało wpływ przeprowadzenie zabiegu operacyjnego.Dzięki przeprowadzeniu dowodu z omówionej opinii, Sąd doszedł jednak do przekonania, że w trakcie procesu o przywrócenie prawa do renty nie pojawiły się żadne nowe okoliczności nieznane organowi rentowemu w dniu wydawania decyzji, które wyłączyłyby jego odpowiedzialność za nieterminowe spełnienie świadczenia, zwalniając z obowiązku zapłaty odsetek za zwłokę w wypłacie należnej ubezpieczonemu renty. W toku postępowania administracyjnego organ rentowy dysponował dokumentami i wiadomościami, w oparciu o które możliwym było ustalenie, iż stan zdrowia ubezpieczonego powodował częściową niezdolności do pracy. Biegli jednoznaczne wskazali, że objawy istotnej dysfunkcji stawu z upośledzeniem sprawności organizmu i z nasilonym zespołem bólowym, przy współistnieniu zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych kręgosłupa lędźwiowego z zespołem bólowym i z dysfunkcją ruchową manifestowały się już w dacie orzekania przez komisję w dniu dnia 01.02.2012 roku. Pozwany nie wskazuje na jakiej podstawie twierdzi, że rozważenia biegłych są jedynie teoretyczne. Sąd już w postępowaniu w sprawie VIU 266/12 uznał, że przeprowadzenie zabiegu operacyjnego nie było nową okolicznością, a potwierdzeniem istnienia znacznych dolegliwości
w zakresie stawów biodrowych przed jego wykonaniem . Sąd również podniósł,
że w odwołaniu ubezpieczony wskazywał na skierowanie na kolejną operację stawu biodrowego, lecz organ rentowy nie uznał tej okoliczności za ważną i nie skierował sprawy do ponownej oceny orzeczniczej, przeciwnie, nadał sprawie dalszy bieg.

Sąd Okręgowy wyjaśnił, że organ rentowy był zobowiązany do spełnienia świadczenia z ubezpieczenia społecznego od momentu, w którym powstało prawo do tego świadczenia za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń lub ich wypłaty, przewidzianego w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania tych świadczeń, do dnia wypłaty świadczeń. Okres opóźnienia w ustalaniu prawa do świadczeń i ich wypłacie liczy się od dnia następującego po upływie terminu na wydanie decyzji, a okres opóźnienia
w wypłaceniu świadczeń okresowych liczy się od dnia następującego po ustalonym terminie ich płatności.

Mając na uwadze, że organ rentowy w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych nie wypłacił należnego świadczenia, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję uwzględniając wniosek ubezpieczonego przyjmując za wysokość zaległych odsetek wyliczenie organu rentowego.

Z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego nie zgodził się organ rentowy. Zaskarżył wyrok w całości, zarzucając mu:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału przez przyjęcie, że ubezpieczonemu przysługuje prawo do odsetek za okres 13.03.2012r.
do 11.03.2013r. w kwocie 1174,17 zł, a to wskutek pominięcia, że ostatnią okolicznością niezbędną do wydania decyzji przyjąć dzień wpływu prawomocnego orzeczenia,

2.  naruszenie prawa materialnego wskutek błędnej wykładni i niewłaściwego zastosowania art. 85 ust. 1 ustawy systemowej przez pominięcie przepisu art. 118 ust. 1 - 5 ustawy emerytalnej i przyję­cie, że wskutek błędnego orzeczenia Komisji lekarskiej ZUS o stanie zdrowia ubezpieczonego, organ rentowy pozostawał w zwłoce z ustaleniem prawa do renty i wypłatą tego świadczenia od dnia 13.03.2012r. do 11.03.2013r.

Wskazując na powyższe, skarżący wniósł:

1.  o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania,

2.  ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Skarżący w uzasadnieniu apelacji podniósł, że nie można podzielić stanowiska Sądu Okręgowego, bowiem nową okolicznością w sprawie dotyczącą ustalenia niezdolności do pracy ubezpieczonego, która pojawiła się w toku postępowania sądowego był przebyty zabieg operacyjny przez ubezpieczonego - endoprotezoplastyka całkowita biodra prawego w dniu 29.05.2012r.

Ubezpieczony nie ustosunkował się do treści apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że Sąd okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz na ich podstawie zasadnie przyjął, przy zastosowaniu stanowiących podstawę rozstrzygnięcia art. 85 ust. 1 ustawy systemowej i uwzględnieniu regulacji art. 118 ust. 1 i ust. 1a ustawy emerytalnej - że organ rentowy ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w terminowym przyznaniu ubezpieczonemu świadczenia rentowego z tytułu niezdolności do pracy.

Wbrew apelacji w sprawie nie chodziło o nową okoliczność, nieznaną organowi rentowemu w chwili wydawania decyzji z dnia 15.02.2012r., czy w poprzedzającym ją badaniu komisji lekarskiej ZUS, w postaci endoprotezoplastyki całkowitej stawu biodrowego (vide karta informacyjna leczenia szpitalnego z dnia 18.07.2012r. dotycząca operacji przeprowadzonej w dniu 29.05.2012r., k. 40 akt o syn. VI U 266/12), lecz fakt, że ubezpieczony znajdował się w takim już stanie, że zachodziła konieczność przeprowadzenia operacji, zaś lekarze z Komisji Lekarskiej ZUS powinni byli ten stan prawidłowo rozpoznać i zakwalifikować jako znacznie upośledzający sprawność organizmu prowadzącą u ubezpieczonego do częściowej niezdolności do pracy zgodnie z posiadanymi przez niego kwalifikacjami. W toku postępowania rentowego organ rentowy dysponował bowiem dokumentami, a komisja lekarska ZUS winna była posiadać odpowiednią specjalistyczną wiedzę, aby w oparciu o prawidłowe rozpoznanie ustalić, że stan zdrowia ubezpieczonego powodował częściową niezdolności do pracy. Biegli sądowi występujący w niniejszej sprawie stanowczo wskazali, że objawy istotnej dysfunkcji stawu z upośledzeniem sprawności organizmu i z nasilonym zespołem bólowym, przy współistnieniu zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych kręgosłupa lędźwiowego z zespołem bólowym i z dysfunkcją ruchową manifestowały się już w dacie wydania orzekania przez Komisję Lekarską ZUS z dnia 01.02.2012 roku. Nie była to zatem żadna nowa okoliczność.
Sąd Apelacyjny przyjął ustalenia faktyczne poczynione w pierwszej instancji
za własne, w konsekwencji czego nie zachodzi potrzeba szczegółowego ich powtarzania (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1997 r., sygn. II UKN 61/97, opubl. w OSNAP z 1998 nr 3, poz. 104, z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. I PKN 339/98, OSNAP z 1998 nr 24, poz. 776). Prawidłowo przyjęto,
że w postępowaniu w sprawie o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, zakończonym odmowną decyzją z dnia 15.02.2012r., istniały wszelkie obiektywne podstawy do stwierdzenia niezdolności do pracy i przyznania ubezpieczonemu prawa do renty z tego tytułu. Organ rentowy ponosi zatem odpowiedzialność za opóźnienie
w ustaleniu prawa do renty i wypłaty z tego tytułu świadczenia, gdyż ostatnia okoliczność niezbędna do ustalenia prawa do renty była możliwa do ustalenia,
a lekarze orzecznicy ZUS mieli wystarczające dane, które dawałyby podstawę do uznania niezdolności ubezpieczonego do pracy. Należy wskazać, że choć Sąd Okręgowy ustalając wyrokiem z dnia 5.12.2012, sygn. VI U 266/12/0, prawo do renty miał również prawny obowiązek orzeczenia z urzędu zgodnie z art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej o odpowiedzialności organu rentowego w zakresie ustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Sąd Okręgowy o ustaleniu prawa do świadczenia orzekał bowiem już po wejściu w życie ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 42, poz. 338), która nałożyła na organy odwoławcze, w tym sądy przyznające świadczenie obowiązek zamieszczenia w orzeczeniu rozstrzygnięcie o odpowiedzialności organu rentowego za przedłużenie w czasie postępowania wyjaśniającego, jeżeli przedłużenie to nastąpiło z winy tego organu. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2010 r. II UK 330/09, lex nr 604220 i uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2011 r., sygn. I UZP 2/11, OSNP 2011/19-20/255). Brak omawianego rozstrzygnięcia nie pozbawił ubezpieczonego prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2011r., sygn. I UZP 2/11, OSNP 2011/19-20/255). Z utrwalonego orzecznictwa sądowego (zob. wyroki Sądów Apelacyjnych: we Wrocławiu z dnia 19 stycznia 2012 r. III AUa 1549/11 , lex 1124837, w Krakowie z dnia 2 października 2012 r. III AUa 485/12, lex 1223269, 16 kwietnia 2013 r. III AUa 1460/12, lex 1311965 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 17 stycznia 2013 r. III AUa 638/12, lex 1314893). Należy wskazać, że wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, a opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa, prowadzi do obowiązku organu uiszczenia odsetek od przyznanego z opóźnieniem należnego ubezpieczonemu świadczenia.

Reasumując, Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń, w oparciu
o posiadany materiał dowodowy i wyprowadził z niego właściwy wniosek o obowiązku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do wypłaty ubezpieczonemu należnych mu odsetek.

Wskazując na argumenty wyżej podane Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

SSA Jolanta Hawryszko SSA Anna Polak del. SSO Beata Górska