Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 września 2014r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 września 2014r. w S.

odwołania I. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia (...)r. Nr (...), znak (...)- (...)

z udziałem zainteresowanego J. M. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) J. M. (1) w M.

w sprawie I. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o wysokość podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne

I.  oddala odwołanie;

II.  odstępuje od obciążania ubezpieczonej I. C. kosztami zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 201/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...)r. numer (...) znak: (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit.”c”, art. 18 ust. 1, art. 41 ust. 13 i 14 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 58 § 1, 2 i 3 kc w zw. z art. 300 kp stwierdził, że:

1). I. C. od dnia (...)r. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu) z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej w dniu (...)r. z płatnikiem składek J. M. (1);

2). uznaje postanowienie umowy o pracę z dnia (...)r. odnośnie ustalenia wynagrodzenia w wysokości 8500 zł za nieważne i przyjmuje jako przychów stanowiący podstawę wymiaru składki na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – w miejsce wynagrodzenia określonego w przedmiotowej umowie – kwotę 3713 zł jako odpowiadającą prognozowanemu przeciętnemu wynagrodzeniu miesięcznemu w gospodarce narodowej za rok (...), ogłoszonemu na podstawie art. 9 ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Obwieszczeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 grudnia 2012 r.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła ubezpieczona I. C. zarzucając rażące naruszenie przez organ rentowy prawa materialnego w szczególności art. 58 § 1, 2 i 3 k.c. poprzez bezpodstawne uznanie, że umowa o pracę zawarta w dniu (...)r. była czynnością nieważną w zakresie ustalonego w niej wynagrodzenia za pracę. Ubezpieczona wskazała, że kwota wynagrodzenia w wysokości 8500 zł brutto była adekwatną kwotą do wspólnych ustaleń jej i pracodawcy oraz do zakresu czynności, które zostały jej powierzone przez pracodawcę. Podniosła, że jej obowiązki, jako kierownika regionalnego były bardzo szerokie tj. musiała nadzorować pracę pracowników w sześciu punktach sprzedażowych zlokalizowanych w różnych miastach, na bieżąco współpracować z firmą (...) S.A. w zakresie ustalenia warunków otwierania nowych salonów sprzedażowych, w celu dobrej koordynacji pracy musiała przemieszczać się do salonów własnym samochodem (odwołania k.2).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że nie zgadza się z argumentacją wskazaną przez ubezpieczoną w odwołaniu. Wskazano, że jej wynagrodzenie w kwocie 8500 zł brutto jest rażąco wysokie, rażąco odbiega od warunków placowych pozostałych pracowników oraz nie jest adekwatne do kwalifikacji zawodowych ubezpieczonej i wykonywanych przez nią obowiązków. W dalszej części odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie k. 3-4).

Sąd ustalił, co następuje:

Dnia 2 kwietnia 2013 r. pomiędzy (...)z siedzibą w M. reprezentowana przez właściciela J. M. (1) a I. C. doszło do zawarcia umowy o pracę. I. C. została zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy na czas nieokreślony na stanowisku kierownika regionalnego z wynagrodzeniem miesięcznym 8500 zł brutto (umowa o pracę k. 1, cz.B akt osobowych). Do zakresu obowiązków ubezpieczonej należały: obsługa klientów zgodnie z obowiązującymi standardami, stosowanie w praktyce umiejętności sprzedażowych, obsługa klienta, znajomość procedur sprzedażowych, dbanie o należyty stan powierzonych środków służących do wykonywania pracy, jak również o ład, porządek i estetykę w miejscu pracy, dbanie o wystój i aranżację stoiska oraz eksponowanie towaru zgodnie z zaleceniami, dbanie o powierzony towar, przestrzeganie czasu pracy, niezwłoczne powiadamianie pracodawcy o nieobecności w pracy, wykonywanie związanych z pracą poleceń przełożonego (zakres obowiązków kierownika regionalnego k. 5 cz.B akt osobowych). Faktycznie ubezpieczona jeździła po salonach sprzedażowych jako tzw. „cichy klient”, w celu obserwacji i oceny pracy sprzedawców (okoliczności przyznane przez płatnika składek).

I. C. z wykształcenia jest analitykiem chemicznym i wcześniej nigdzie nie pracowała zawodowo (okoliczności niesporne). Ubezpieczona zaszła w ciążę między 31.05. a 06.06.(...) (zaświadczenie lekarskie k.9), a od 09.07.(...)r. przebywała na zwolnieniu lekarskim.

J. M. (1) od (...)prowadzi działalność gospodarczą. Od (...). prowadzi salony sieciowe marki K., R. i inne. Zatrudniał w kwietniu (...) r. 14 osób (poza ubezpieczoną) z wynagrodzeniem zasadniczym 1600 zł miesięcznie brutto w przypadku osób zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy i 800 zł – w przypadku osób zatrudnionych w niższym wymiarze (listy płac od kwietnia(...)r. do października (...) r. – akta osobowe). Przed zatrudnieniem I. C. J. M. (1) nie zatrudniał nikogo na stanowisku kierownika regionalnego. Przed kwietniem 2013 r. obowiązki powierzone ubezpieczonej wykonywała K. Z., która otrzymywała minimalne wynagrodzenie 1600 zł brutto miesięcznie. Po przejściu przez ubezpieczoną na ciągłe zwolnienie lekarskie od (...)r., J. M. (1) nie zatrudnił innego pracownika na stanowisko kierownika regionalnego, tylko od dnia (...)r. zatrudnił na trzymiesięczny okres próbny z wynagrodzeniem 1600 zł B. S. na stanowisko – kierownika rejonu sprzedaży (okoliczności niesporne).

J. M. (1) złożył w ZUS druki zgłoszeniowe ubezpieczonej o symbolu ZUS ZUA z dnia (...)r. dopiero w dniu 17 czerwca (...) r., a więc po upływie 2,5 miesiąca od zatrudnienia ubezpieczonej.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie kwestią bezsporną jest okoliczność, że między J. M. (1) i I. C. doszło do powstania od(...)r. stosunku pracy na podstawie umowy o pracę z dnia (...)r., jak również okoliczność, że ubezpieczona została zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, nie sporny pozostawał także zakres obowiązków powierzonych i wykonywanych przez wymienioną. Okolicznością sporną pozostaje tylko fakt, czy wynagrodzenie ustalone przez strony umowy o pracę w wysokości 8500 zł brutto, jest wynagrodzeniem sprzecznym z zasadami współżycia społecznego i nieadekwatne – wygórowane w stosunku do wykonywanej przez ubezpieczoną pracy.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że z nawiązaniem stosunku pracy wiążą się różne konsekwencje, do których między innymi należy podleganie obowiązkowemu pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu. Tytułem obowiązkowego ubezpieczenia, zarówno emerytalno-rentowego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), jak i chorobowego na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy oraz wypadkowego - art. 12 ust. 1 powołanej ustawy, jest bowiem - zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy - pozostawanie w stosunku pracy.

Na podstawie art. 13 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - ubezpieczenie trwa od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Nawiązanie stosunku pracy skutkuje równoległym powstaniem stosunku ubezpieczenia. Obydwa te stosunki, jakkolwiek mają inne cele, to wzajemnie się uzupełniają i zabezpieczają pracownika materialnie. Należy, zatem przyjąć, iż stosunek ubezpieczenia społecznego pracowniczego jest konsekwencją stosunku pracy i jako taki ma charakter wtórny. Ubezpieczenie społeczne nie może istnieć bez stosunku pracy. Uruchomienie stosunku ubezpieczeniowego może odnosić się wyłącznie do ważnego stosunku pracy, a więc takiego, który stanowi wyraz woli obu stron realizowania celów, którym umowa ma służyć. Przesłankę nawiązania pracowniczego stosunku ubezpieczenia oraz wynikającego z tego stosunku prawa do świadczenia stanowi przy tym nie samo zawarcie umowy o pracę, lecz zatrudnienie.

Przepis art. 86 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych daje organowi rentowemu kompetencje do badania zarówno tytułu zawarcia umowy o pracę, jak i ważności jej poszczególnych postanowień, w tym postanowień umowy dotyczących wysokości wynagrodzenia i - w ramach obowiązującej go procedury zakwestionowania tych postanowień umowy o pracę, które pozostają w kolizji z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa (por. wyrok SN z dnia 04 sierpnia 2005 r. w sprawie II UK 16/05, publik. LEX nr 182776).

Sąd Okręgowy podziela pogląd wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005 r., II UZP 2/2005, (OSNP 2005, Nr 21, poz. 338), w uzasadnieniu której Sąd Najwyższy zajął stanowisko, że autonomia woli stron umowy o pracę w kształtowaniu jej postanowień, w tym dotyczących wynagrodzenia, podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązane są respektować nie tylko interes jednostkowy, lecz także mieć wzgląd na interes publiczny. Przepis art. 353 ¹ k.c., poprzez art. 300 k.p. znajduje tu odpowiednie zastosowanie, a wymaganie, aby treść stosunku pracy lub jego cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) tego stosunku, ustawie, ani zasadom współżycia społecznego nie jest sprzeczny z zasadami prawa pracy. Tym samym brak jest przeciwwskazań, aby postanowienia takich umów dotyczące wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą mogły być przez pryzmat zasad współżycia społecznego ocenione jako nieważne w części przekraczającej granice godziwości a zatem w sytuacji ich nadmiernej wysokości. Zasady dotyczące oceny postanowień umownych znajdują zastosowanie także na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych.

Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że ubezpieczona I. C. przed 2 kwietnia (...) r. nigdzie nie pracowała, z wykształcenia jest analitykiem chemicznym, nie miała żadnego doświadczenia zawodowego w branży handlowej. Dodatkowo zakres obowiązków, które wykonywała ubezpieczona jako kierownik regionalny przed nią wykonywała K. Z., która zarabiała minimalne wynagrodzenie – 1600 zł brutto. Od 01.10.(...) r. na podobnym stanowisku co ubezpieczona został zatrudniony B. S. z wynagrodzeniem 1600 zł miesięcznie brutto (płatnik składek podczas przesłuchania przyznał, że wynagrodzenie wymienionego wynosiło 2500 zł), z tym że na umowę na okres próbny 3 miesięcy, a ubezpieczona została zatrudniona od razu na umowę na czas nieokreślony. Należy również nadmienić, że B. S. zatrudniając się u J. M. miał doświadczenie zawodowe w tej branży. J. M. (1) poza ubezpieczoną, nikomu ze swoich pracowników nie zaoferował wyższego wynagrodzenia niż minimalne 1600 zł miesięcznie przy pracy na cały etat. Wynagrodzenie ubezpieczonej 8500 zł mając na uwadze zakres powierzonych jej obowiązków: praca tzw. „cichego klienta” w salonach sklepowych i ocena pracy sprzedawców w postaci wypełniania ankiet, które jednak nie miały rzeczywistego wpływu na czynności podejmowane przez pracodawcę, wykształcenie ubezpieczonej nie związane z branżą handlową, brak doświadczenia zawodowego w tej dziedzinie jest w ocenie Sądu rażąco wysokie i nieadekwatne do powierzonych jej zadań. Tym bardziej, że taką samą pracę co ubezpieczona B. S. wykonywała za kwotę 1600 zł miesięcznie. Wobec powyższego zasadnym było uznanie przez organ rentowy, że postanowienie umowy o pracę w zakresie wysokości wynagrodzenia ustalonego na kwotę 8500 zł jest sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego i zmierza do obejścia prawa i w związku z tym jest nieważne.

Na podstawie art. 102 kpc Sąd orzekł o kosztach procesu między stronami. Sąd uznał, że wobec tego, iż ubezpieczona aktualnie przebywa na urlopie rodzicielskim, zajmując się wychowaniem dziecka odstąpienie od obciążania jej kosztami procesu na rzecz organu rentowego jest słuszne.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc orzekł jak w sentencji wyroku.