Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Padarewska - Hajn (spr.)

Sędziowie:SSA Ewa Chądzyńska

SSO del. Jacek Chrostek

Protokolant: stażysta Paulina Działońska

po rozpoznaniu w dniu 13 września 2012 r. w Łodzi

sprawy J. O. przy udziale M. T. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi

z dnia 9 marca 2011 r., sygn. akt: VIII U 143/11;

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 1194/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 grudnia 2010 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że J. O. nie podlega od dnia 1.03.2005r. do dnia 30.06.2005r. ubezpieczeniom społecznym tj. ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu z tytułu wykonywania umowy zlecenia w Centrum (...)Terapeutycznym M. T. (1), z uwagi na pozorny charakter przedmiotowej umowy.

W odwołaniu od powyższej decyzji J. O., wniósł o objęcie go obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi z tytułu zawartej umowy, kwestionując ustalenie dokonane przez ZUS w zaskarżonej decyzji, że działania które wykonywał w okresie od 1.03 do 30.06.2005r. w Centrum (...)Terapeutycznym były pozorne.

Zainteresowany płatnik M. T. (1) poparł odwołanie J. O..

Sąd Okręgowy, Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z dnia 9 marca 2011r. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił że J. O. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w spornym okresie z tytułu przedmiotowej umowy zlecenia i ustalił następujący stan faktyczny: J. O. urodził się 24.07.1961 r. Ma wykształcenie zawodowe. W okresie od 1.10.1994r. prowadził działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji w przedmiocie prowadzenie taksówki osobowej.

M. T. (1) prowadzi działalność gospodarczą od dnia 23.02.2005 , (...) Centrum (...)Terapeutycznym Centrum - prowadzi szkolenia z zakresu psychologii, socjologii rodziny i dla osób z problemami rodzinnymi. M. T. (1) prowadzi zajęcia warsztatowe, wykłady w Polsce i za granicą. W okresie przed 2005r. , od 1.09.1995r. prowadził Niepubliczne Medyczne Studium (...).

W dniu 1.03.2005r. M. T. (1) zawarł z odwołującym się umowę zlecenie, mocą której zlecił J. O. wykonanie czynności promocji działalności Centrum (...)Terapeutycznego w Ł. . Zleceniobiorca zobowiązał się do wykonania tych czynności w terminie 1.03-30.06.2005r., za wynagrodzeniem brutto 400 zł. , rozliczanym w okresach miesięcznych, w ostatnim dniu każdego miesiąca .

Odwołujący się roznosił i rozwoził ulotki reklamujące, informujące o rodzajach działalności prowadzonej przez Centrum (...)Terapeutyczne, rozdawał je klientom swojej taksówki oraz roznosił je do szkół i przedszkoli . Taką sugestię przedstawił zleceniodawca - zleceniobiorcom , w tym także wnioskodawcy - aby roznosili ulotki do szkół i przedszkoli, gdyż Centrum zajmuje się problemami i terapią rodzin, więc rodziny i znajdujące się w nich dzieci, mogą być najbardziej zainteresowane programem działania Centrum.

Żona J. O. pracowała w przedszkolu nr (...) przy ul. (...) w Ł. jako pomoc kucharki i zapytała dyrektor przedszkola L. Z. (1), czy ta wyrazi zgodę , aby jej mąż umieszczał ulotki informujące o pomocy terapeutyczno-psychologicznej dla rodziców i dzieci- w tym przedszkolu. Dyrektor L. Z. (1) wyraziła zgodę. Odwołujący się pozostawiał ulotki w przedszkolu co miesiąc, w specjalnie przeznaczonej dla takich celów skrzyneczce tak, aby rodzice dzieci mogli je wziąć .

Pobierał ulotki informacyjne od zleceniodawcy w siedzibie Centrum w Ł. przy ul. (...) . Rzadko miał kontakt z M. T.. Ulotki wydawała mu najczęściej żona M. T., ona też najczęściej wypłacała mu pieniądze - za miesiąc rozliczeniowy. Odwołujący się nie otrzymywał stałej ilości ulotek, mógł wziąć dowolną ich ilość. Wynagrodzenie nie zależało od ilości rozdanych ulotek .

Najniższe obowiązujące odwołującego się, podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe osób prowadzających działalność gospodarcza wynosiły: za miesiące od marca do maja 2005r - 1443,28 zł, za czerwiec 1449,27 zł.

Odwołujący się został zgłoszony do ubezpieczenia społecznego z tytułu umowy zlecenia i składki z tego tytułu były odprowadzane.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na dokumentach załączonych do akt sprawy, aktach rentowych, zeznaniach świadka L. Z. (1), odwołującego się i płatnika M. T. (1).

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka, że J. O. , po uzyskaniu zgodny dyrektora przedszkola nr (...) - właśnie świadka L. Z. (1), pozostawiał w specjalnie do tego celu przeznaczonej skrzyneczce ulotki informujące o pomocy terapeutyczno-psychologicznej dla rodziców i dzieci. Świadek zeznała, że wiele firm prosi ją, jako dyrektora placówki, o zgodę na pozostawianie ulotek informacyjnych , i ona, jako dyrektor placówki zajmującej się opieką nad dziećmi rozważa czy taka promocja danej firmy - także służy dzieciom i ich rodzicom. To zdecydowało, mając na uwadze przedmiot działania Centrum (...)Terapeutycznego wyraziła zgodę, i jak zeznała, wnioskodawca co miesiąc pozostawiał stos ulotek dla rodziców dzieci.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka , gdyż znajdują one potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie w postaci dokumentów - rachunków wystawionych przez wnioskodawcę oraz w zeznaniach stron.

Sąd dał wiarę zeznaniom odwołującego się który uczciwie przyznał, że zawierając umowę zlecenia i wybierając tę podstawę ubezpieczenia, chciał faktycznie uzyskać obniżenie składki na ubezpieczenie społeczne.

Sąd dał wiarę zeznaniom M. T. (1), że wybrał taką formę reklamowania swojej działalności i działalności Centrum, uznając, a miał w tej kwestii doświadczenie, gdyż prowadził wcześniej inną działalność gospodarczą, że taka forma (...) Centrum (...) będzie najskuteczniejsza i ekonomicznie uzasadniona .

Mają na uwadze powyższe ustalenia, Sąd uznał, iż roszczenie skarżącego zasługuje na uwzględnienie w świetle art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 13 pkt 2 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 37 póz. 887 z późn. zm) a z uwagi na istniejące dowody

w zakresie wykonywania przez J. O. czynności w ramach zawartej umowy zlecenia, Sąd przyjął brak cech jej pozorności.

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją organ rentowy, wnosząc o jego zmianę i oddalenie odwołania.

Strona skarżąca zarzuciła rozstrzygnięciu Sądu I instancji naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 6 ust. l pkt. 4 oraz art. 9 ust. 2 z art.18 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. jedn. Dz. U. z 2009r., nr 205, póz. 1585).

W uzasadnieniu swego stanowiska organ rentowy podał, iż istotną okolicznością w sprawie jest to, że wnioskodawca w ramach zlecenia zobowiązał się do wykonywania umowy za wynagrodzeniem 400zł miesięcznie, a faktycznie składki były odprowadzane jedynie od podstawy wymiaru w kwocie 100 zł. Zleceniodawca zatrudniał na takich samych zasadach inne osoby prowadzące działalność gospodarczą, wszystkie z przychodem 100 zł (k. 69 akt rentowych), w stosunku do których również zostały wydane decyzje o wyłączeniu z ubezpieczenia. W sprawach tych osób toczą się postępowania sądowe (W. J. - VIII U 268/11, C. W. - VIII U 83/11, S. J. - VIII U 147,11, VIII U 271/11, A. W. - VIII U 279/11, M. W. - VIII U 269/11, VIII U 270/11, P. S. - VIII U 272/11, VIII U 275/11, M. P. - VIII U 276/11, VIII U 277/11, Z. W. - VIII U 273/11), Zatem z okoliczności sprawy wynika, że praca w ramach umowy zlecenia nie była świadczona, a ustalone warunki nie były tak naprawdę realizowane.

Należy też podnieść, zdaniem organu skarżącego, że Sąd dał wiarę zeznaniu wnioskodawcy „bo uczciwie przyznał, że zawierając umowę i wybierając tę podstawę ubezpieczenia, chciał faktycznie obniżenia składki". Takie działanie należy wprost potraktować jako podjęte w celu obejścia prawa oraz uznać za naruszające zasady współżycia społecznego, gdyż polega ono na świadomym uchylaniu się od opłacania składek z tytułu prowadzonej działalności.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest kwestia objęcia odwołującego się obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi , z tytułu zawartej przez niego umowy zlecenia .

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998r. (tj. Dz. U. z 2009r Nr 205, poz. 1585, ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są m.in.:

1. osobami wykonującymi pracę nakładczą (pkt. 2 ust. 1 art. 6);

2. osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami" (pkt. 4 ust. 1 art. 6);

3. osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność (pkt. 5 ust. 1 art. 6).

Okres podlegania obowiązkowi ubezpieczenia został określony w art. 13 i w przypadku osób wykonujących pracę nakładczą oraz zleceniobiorców następuje od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy (pkt. 2), a w przypadku osób prowadzących działalność pozarolniczą - od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności (pkt. 4).

Z mocy art. 9 ust. 2 ustawy o systemie, osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń.

Zgodnie z art. 9 ust. 2a ( obowiązującym od 1 listopada 2005 r ) osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt. 4 (tj. wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług) - prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 - podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność. Może ona dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi również z tytułu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt. 4.

Natomiast z treści art.734 § 1 k.c. wynika, iż przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

Odwołujący się zawarł przedmiotową umowę zlecenia przed zmianą art. 9 ust. 2 ustawy systemowej , której skuteczność wówczas objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi nie była uzależniona od podstawy wymiaru składek.

A zatem w okresie wskazanym w zaskarżonej decyzji odwołujący się, który prowadził działalność gospodarczą - taxi – miał prawo wyboru, w zakresie objęcia go tytułem obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

J. O. w swoich zeznaniach przyznał, iż wiedział o możliwości opłacenia składek niższych niż z tytułu prowadzonej działalności w przypadku zawarcia umowy zlecenia i z tej możliwości skorzystał zawierając umowę zlecenia , która to okoliczność nie może być poczytana w aspekcie wady oświadczenia woli jaką jest pozorność a tym bardziej jako chęć obejścia prawa.

Uznanie bowiem czy umowa o charakterze cywilno -prawnym jest dotknięta wadą oświadczenia woli - pozornością , powodującą jej nieważność, jest kwestią wymagającą udowodnienia tej przesłanki a ciężar dowodu tej okoliczności zgodnie z art. 6 k.c. spoczywał w niniejszej sprawie na organie rentowym.

Natomiast analiza całokształtu stanu faktycznego sprawy, popartego przeprowadzonymi z dowodami w postaci dowodu z zeznań świadka L. Z. oraz zeznań stron nie daje podstaw do przyjęcia, iż przedmiotowa umowa o pracę była zawarta dla pozoru.

Zgodnie z treścią art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. A zatem z w/w przepisu wynika, iż łącznie muszą wystąpić następujące elementy takiej wady: oświadczenie woli musi być złożone dla pozoru , musi być złożone drugiej stronie a adresat takiego oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru a przede wszystkim zawarta umowa nie może być wykonywana zgodnie z jej celem.

Natomiast z zeznań świadka L. Z. , będącej dyrektorem przedszkola w którym pracowała w spornym okresie żona odwołującego się, jednoznacznie wynika , że J. O. świadczył swoje czynności wynikające z zawartej umowy zlecenia a mianowicie roznosił ulotki reklamujące Centrum (...)Terapeutyczne M. T. (1). Świadek ta oceniła przedmiotowe ulotki pod względem ich przydatności dla rodziców i dzieci uczęszczających do przedszkola, w którym pracowała i uznając, iż są przydatne wyraziła zgodę na ich roznoszenie. Z jej zeznań wynika, że odwołujący się raz w miesiącu przynosił pakiet tych ulotek i umieszczał w specjalnej skrzynce na terenie przedszkola.

Podobnie fakt pracy odwołującego się wynikający z zawartej umowy zlecenia potwierdził w swoich zeznaniach M. T. (1) i odwołujący się . Z zeznań tych wynika, iż J. O. zanosił pakiet ulotek do przedszkola oraz rozdawał je klientom swojej taksówki, za co dostawał miesięcznie w ramach zawartej umowy po 100 zł , łącznie za sporny okres dostał 400 zł.

Przedmiotowe zeznania zasługują na wiarę ,w sprawie nie znajdują się żadne inne dowody pozwalające podważyć ich wiarygodność lub wskazujące na to, że odwołujący się tej pracy nie świadczył .

A zatem Sąd I instancji prawidłowo uznał, iż odwołujący się wykonywał swoje czynności w ramach zawartej umowy zlecenia. Skoro je wykonywał, to zgodnie z art. 6 ustawy systemowej podlegał z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, z którego to tytułu skorzystał w ramach art. 9 ust. 2 tej ustawy w brzmieniu przed nowelizacją.

W żaden sposób ocena całokształtu materiału dowodowego w niniejszej sprawie nie może prowadzić do przyjęcia po stronie odwołującego się obejścia prawa. J. O. zawarł ważną umowę zlecenia, ją realizował , a obowiązujący przepis art. 9 ust. 2 pozwalał mu na wybór tytułu ubezpieczenia, a zatem nie postępował wbrew obowiązującym przepisom prawa.

A zatem Sąd I instancji przy ocenie zebranych dowodów w żaden sposób nie przekroczył zasady ich swobodnej oceny zawartej w art. 233 § 1 k.p.c. ani nie naruszył przepisów prawa materialnego wskazanych w apelacji.

Nie może bowiem przemawiać za pozornym charakterem zawartej umowy zlecenia podnoszona przez stronę skarżącą w apelacji okoliczność, że przeciwko pozostałym osobom, które zatrudniał M. T. na umowach zlecenia, zostały wydane decyzje odmawiające objęcia ich ubezpieczeniem społecznym z tytułu tych umów oraz że w stosunku do osób wymienionych w apelacji toczy się postępowanie odwoławcze. Każda z tych spraw wymaga indywidualnego rozpoznania w toku postępowania sądowego i ustalenia stanu faktycznego a zatem jednolite stanowisko organu rentowego przedstawione w tych sprawach w żaden sposób nie może rzutować na prawidłowość rozstrzygnięcia Sądu I instancji w sprawie niniejszej.

Z tych wszystkich względów uznając apelację za bezzasadną orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 385 k.p.c.