Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 czerwca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku VII Wydział Gospodarczy

w składzie: Przewodniczący SSO Leszek Ciulkin

Protokolant: Edyta Kornacka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 czerwca 2014 roku w Białymstoku

sprawy z powództwa Zakładu (...) spółki z ograniczona odpowiedzialnością w O.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w L.

o zapłatę

I  Oddala powództwo.

II  Zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

III  Nakazuje zwrócić ze Skarbu Państwa na rzecz powoda kwotę 847,96 zł tytułem niewykorzystanej zaliczki.

sygn. akt VII GC 334/13

UZASADNIENIE

Powód Zakład (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. w pozwie wytoczonym przeciwko (...) spółce akcyjnej w L. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 107.595,62 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 14 maja 2013 roku do dnia zapłaty. Ponadto zażądał obciążenia przeciwnika procesowego kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniósł, że łączy go z (...) spółką akcyjną w L. umowa sprzedaży energii elektrycznej. Twierdził, że w dniu 28 marca 2012 roku doszło do zwarcia i przepięcia sieci energetycznej zarządzanej przez pozwanego wskutek zerwania przewodów elektrycznych, co spowodowało uszkodzenie należącego do niego mienia w Miejskiej Oczyszczalni (...). Zakład (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. zgłosił zdarzenie do ubezpieczyciela i naprawił częściowo zaistniałą szkodę, odstępując jedynie od zakupu sterownika. Powód podał, że w ramach umowy ubezpieczenia otrzymał kwotę 20.000 złotych i wezwał pozwanego jako głównego sprawcę do zapłaty pozostałej części odszkodowania. Ten jednak w przesłanej odpowiedzi nie uznał swojej odpowiedzialności, co czyniło koniecznym wystąpienie z roszczeniem na drogę sądową.

(...) spółka akcyjna w L. w odpowiedzi na pozew wnosił o oddalenie go w całości z uwagi na bezzasadność. Nadto domagał się zwrotu od powoda kosztów procesu obejmujących koszty zastępstwa prawnego wyliczone według norm przepisanych. Prezentując swoje stanowisko wskazał, że Zakład (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. nie udowodnił istnienia związku przyczynowego między zdarzeniem a szkodą. Argumentował, że urządzenia miejskiej oczyszczalni ścieków, zasilane ze stacji transformatorowej stanowiącej majątek powoda nie były, wbrew przepisom prawa, wyposażone przez ten podmiot w zabezpieczenia przed skutkami przepięć, co wyklucza odpowiedzialność sprzedawcy energii elektrycznej za zaistniała szkodę. Z ostrożności procesowej dodał, że powód nie udowodnił wysokości poniesionej szkody.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

w dniu 9 stycznia 2003 roku powodowa spółka zawarła z (...) spółką akcyjną w L. umowę sprzedaży energii elektrycznej. Uzgodniono, że przesył energii elektrycznej będzie następować do obiektu Miejskiej Oczyszczalni (...) w O. usytuowanego przy ulicy (...). W § 2 ust. 6 i 7 strony postanowiły, że zarówno miejscem dostarczania energii elektrycznej w sieci oraz granicą własności urządzeń elektroenergetycznych pozwanego są zaciski zewnętrzne izolatorów przepustowych od strony linii zasilania 15 kV (dowód – umowa numer (...) k. 7-9).

Dnia 28 marca 2012 roku w godzinach porannych nieznany pojazd uderzył w słup linii wysokiego napięcia usytuowany niedaleko opisanego wyżej oddziału Zakład (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w O.. W następstwie powyższego w instalacji elektrycznej i urządzeniach odbiorczych powoda znajdujących się na terenie Oczyszczalni (...) w O. doszło do przepięcia w sieci energetycznej, a linia energetyczna będąca własnością pozwanego zasilająca owe urządzenia została zerwana. Wskutek opisanego zdarzenia uszkodzeniu uległy sonda hydrostatyczna, przetwornik częstotliwości (falownik), pompa do ścieków oraz sterownik wraz z oprogramowaniem. Dostawca energii usunął skutki awarii. Poszkodowany dokonał naprawy tychże urządzeń, za wyjątkiem sterownika z uwagi na jego wysoką cenę (dowód – zeznania świadka Z. K. – elektroniczny protokół (...):16:32 - 00:19:08; zeznania świadka Z. U. – 00:27:39 - 00:30:47; zeznania świadka K. W. – 00:37:48 - 00:39:47; zeznania świadka I. B. – 00:41:20 - 00:44:28).

Dzień po zdarzeniu powód dokonał zgłoszenia przedmiotowej szkody do towarzystwa (...) spółki akcyjnej w W., które po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego na mocy decyzji wydanej w dniu 17 sierpnia 2012 roku wypłaciło odszkodowanie w wysokości 20.000 złotych (dowód – zgłoszenie szkody, decyzja ubezpieczyciela k. 39, 48). W dniu 30 kwietnia 2012 roku Zakład (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. wezwał pozwanego do zapłaty pozostałej części szkody, której wysokość określił na kwotę 107.595,62 złotych. (...) spółka akcyjna w L. odmówiła wypełnienia żądania argumentując, że prawdopodobną przyczyną awarii było wyładowanie atmosferyczne, zaś powód jako odbiorca wbrew przepisowi §180 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, nie wykonał zabezpieczenia należącej do siebie instalacji przed skutkami przepięć (dowód – wezwanie do zapłaty i odpowiedź k. 49-55).

W dniu zdarzenia linie zasilające należące do pozwanego były wyposażone po stronie SN 15 kV w ograniczniki przepięć typu (...). Do uszkodzenia instalacji odbiorcy doszło wskutek uderzenia w słup energetyczny i uszkodzenia izolatora, za którego utrzymanie odpowiedzialny był (...) spółka akcyjna w L.. Powód nie posiadał jednak wymaganych prawem odpowiednich zabezpieczeń przeciwprzepięciowych instalacji odbiorczej, których działanie ochroniłoby urządzenia przed szkodą (dowód – opinia biegłego podstawowa i ustna uzupełniająca – k.165-178, 00: 03:37- 00:26:11 z k. 238v).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o niekwestionowane przez żadną ze stron procesu dowody z dokumentów prywatnych, jak i zeznania wszystkich przesłuchanych w sprawie świadków, którzy spójnie, logicznie i w sposób wzajemnie korespondujący relacjonowali przebieg wydarzeń z dnia 28 marca 2012 roku. Ponadto jako obiektywną i rzeczową oceniono przedłożoną opinię biegłego sądowego z zakresu elektryczności. Odpowiada ona bowiem w sposób jasny i wyczerpujący na wszystkie postawione w postanowieniu o jego powołaniu pytania, a przedstawione w niej wnioski końcowe są kategoryczne i przekonywujące. Nie budził wątpliwości Sądu wysoki poziom wiedzy teoretycznej biegłego, który podtrzymał zajęte wcześniej przez siebie stanowisko na rozprawie w dniu 12 czerwca 2014 roku logicznie je argumentując. Ponadto ustosunkował się do zastrzeżeń zgłaszanych przez powoda i obszernie wyjaśnił mechanizm powstania szkody w rozpoznawanej sprawie. Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu pozostawała natomiast załączona przez powoda instrukcja prowadzenia ruchu i eksploatacji (k.115-134) albowiem została ona sporządzona pięć miesięcy po zdarzeniu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie powód dochodził od zakładu energetycznego odszkodowania z tytułu szkody jaką poniósł w związku z przepięciem sieci zasilającej urządzenia Miejskiej Oczyszczalni (...) w O., za której funkcjonowanie odpowiedzialny był pozwany.

Ocenę tak skonstruowanego roszczenia należało rozpatrywać na gruncie art. 435 k.c., zgodnie z którym prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Regulacja ta ustanawia zatem następujące przesłanki przypisania odpowiedzialności cywilnoprawnej na zasadzie ryzyka: zaistnienie szkody spowodowanej ruchem przedsiębiorstwa lub zakładu, które opiera swą działalność na wykorzystaniu odpowiednio przetworzonych sił przyrody jak i związek przyczynowy między tymże ruchem a szkodą powstałą w jego dobrach prawnie chronionych. Jej istota sprowadza się do powinności naprawienia szkody przez tego, kto prowadzi przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą energii elektrycznej, nastawione na zysk. Stąd też niewątpliwe jest to, że potencjalnie odpowiedzialnym z tytułu wskazanej podstawy prawnej może być zakład energetyczny. Z powyższego wynika również, że pozwane przedsiębiorstwo nie odpowiada za jakiekolwiek (wszelkie) uszczerbki majątkowe związane z jego prowadzeniem, lecz tylko za te pozostające w funkcjonalnym i normalnym (adekwatnym) związku przyczynowym rozumianym według art. 361 § 1 k.c. Opisane okoliczności nie są objęte domniemaniem, stąd też poszkodowany stosownie do ogólnej zasady wyrażonej w art. 6 k.c. winien jest je udowodnić. Z kolei pozwanego dla zwolnienia się odpowiedzialności obciąża wykazanie co najmniej jednej z przesłanek egzoneracyjnych.

Według bogatego i ugruntowanego orzecznictwa sądów powszechnych odpowiedzialność odszkodowawcza z art. 435 § 1 k.c. powstaje bez względu na winę (w ujęciu subiektywnym) prowadzącego przedsiębiorstwo wprawiane w ruch siłami przyrody, jak również bez względu na to, czy szkoda nastąpiła w warunkach zachowania bezprawnego. Stąd też odpowiedzialności tej nie wyklucza fakt, że działalność przedsiębiorstwa była w pełni zgodna z prawnie określonymi wymaganiami albo przyjętymi nakazami bezpieczeństwa i ostrożności (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 1977 roku, IV CR 185/77, LEX nr 7942; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2005 roku, III CK 171/05, LEX nr 346045; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2008 roku, III CSK 360/07, LEX nr 424387; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2009 roku, V CSK 352/08, LEX nr 515424). Ustawodawca określił przy tym, że odpowiedzialność przedsiębiorstwa wyłącza tylko takie zachowanie poszkodowanego, stanowiące wyłączną przyczynę szkody, które jest zawinione. Ocena wspomnianej okoliczności egzoneracyjnej zgodnie z poglądami judykatury powinna być dokonywana w kategoriach adekwatnego związku przyczynowego, który pozwala na stwierdzenie, że zawinione zachowanie poszkodowanego było jedyną przyczyną sprawczą uszczerbku w dobrach chronionych prawem. W takiej sytuacji ruch przedsiębiorstwa jest tylko czynnikiem przypadkowym, który został włączony do postępowania poszkodowanego i umożliwił mu wyrządzenie szkody. W konsekwencji, nie uchyla odpowiedzialności nawet ustalenie, że wina może być przypisana jedynie samemu poszkodowanemu, jeżeli równocześnie wystąpiły inne jeszcze przyczyny szkody w rozumieniu adekwatnego związku przyczynowego, choćby niezawinione przez prowadzącego przedsiębiorstwo. Inaczej rzecz ujmując sformułowanie "wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej", należy rozumieć w ten sposób, że przyczyną szkody ma być nie wina, a zachowanie poszkodowanego lub osoby trzeciej. Zwolnienie od odpowiedzialności na zasadzie ryzyka związane jest bowiem ze stwierdzeniem, że szkoda nie wynikła z innych przyczyn, jak tylko z zawinionego zachowania poszkodowanego lub osoby trzeciej, a zatem pomimo tego, że miała związek z ruchem przedsiębiorstwa lub zakładu, stanowi zwykłe następstwo zawinionego działania lub zaniechania poszkodowanego lub osoby trzeciej. Kiedy jednak można stwierdzić inne przyczyny szkody w rozumieniu adekwatnego związku przyczynowego, odpowiedzialność prowadzącego przedsiębiorstwo lub zakład, o jakiej mowa w art. 435 k.c. nie zostanie wyłączona (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 roku, IV CSK 207/09, LEX nr 530800; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 17 kwietnia 2013 roku, I ACa 251/13, LEX nr 13133380).

Odnosząc przedstawione rozważania do okoliczności faktycznych sprawy należy wskazać, że ostatecznie między stronami nie było sporu co do tego, że pierwotnym źródłem awarii było uderzenie pojazdu mechanicznego w słup energetyczny, którego kierowcy nie zdołano zidentyfikować. Rozbieżności stanowisk dotyczyły tego, co było faktyczną przyczyną powstania szkody w majątku powoda, w szczególności czy część instalacji zarówno po stronie Zakładu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w O. jak i (...) spółki akcyjnej w L. była należycie zabezpieczona przed skutkami ewentualnych przepięć i czy miałoby to w realiach sprawy jakikolwiek wpływ na zakres szkody. Uznając za nieodzowne zasięgnięcie w tej materii wiadomości specjalnych Sąd, zgodnie z wnioskiem stron postępowania dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu elektryczności. Ten zaś jednoznacznie stwierdził pisemnie, a następnie bronił tak zaprezentowanego stanowiska ustnie w toku rozprawy głównej, że opisane skutki nie powstałyby, gdyby powód spełnił ciążący na nim z mocy przepisów prawa obowiązek zainstalowania ochrony przeciwprzepięciowej na własnych urządzeniach. Takowy był zaś zrealizowany przez pozwane przedsiębiorstwo energetyczne, co do należących do niego urządzeń. Nie bez znaczenie jest konstatacja biegłego, z której wynika, że należąca do powoda instalacja elektryczna jest w bardzo złym stanie technicznym co powoduje, że w przyszłości jako niewykluczone jawi się wystąpienie podobnych wypadków (k. 178).

Według treści § 180 w zw. z § 183 ust.1 pkt 10 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 roku, nr 75, poz. 690) instalacje i urządzenia elektryczne powinny zapewniać między innymi ochronę przed przepięciami zarówno łączeniowymi jak i atmosferycznymi. Skoro więc powodowa spółka na dzień 28 marca 2012 roku nie wywiązała się z wypełnienia dyspozycji cytowanej obowiązującej normy prawnej, a wskazane zabezpieczenia uchroniłyby Zakład (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w O. przed uszkodzeniem sondy hydrostatycznej, falownika, pompy do ścieków oraz sterownika wraz z oprogramowaniem należało stwierdzić, że szkoda powstała tylko i wyłącznie z winy poszkodowanego. Tym samym w ocenie Sądu spełniła się przesłanka egzoneracyjna niwecząca zasadność powództwa. Równocześnie podkreślenia wymaga, że w stanie faktycznym sprawy brak jest podstaw do wywiedzenia, że między ruchem pozwanego przedsiębiorstwa a przepięciem zachodził adekwatny związek przyczynowy. W zwyczajnym biegu rzeczy, w wypadku należytego zabezpieczenia instalacji urządzeniami przeciwprzepięciowymi przez powoda nie doszłoby bowiem do zwarcia i powstania przedmiotowych uszkodzeń.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 435 § 1 k.c. orzekł jak w sentencji punktu I wyroku oddalając w całości powództwo.

O kosztach orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu stosownie do art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.) w zw. z treścią części IV załącznika do ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. nr 225, poz.1635 ze zm.). Powód jako strona przegrywająca spór na skutek żądania pozwanego winien jest zwrócić mu koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, na które składało się w niniejszej sprawie wynagrodzenie z tytułu zastępstwa procesowego w kwocie 3.600 złotych i opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa – 17 złotych.

W punkcie III wyroku na podstawie art. 84 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazano zwrócić Zakładowi (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w O. kwotę 847,96 złotych niewykorzystanej, a uiszczonej przez nią zaliczki na poczet opinii biegłego i stawiennictwa świadków.