Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 września 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Magdalena Marczyńska

Protokolant stażysta Emilia Łopatowska

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku B. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział wT.

o emeryturę

na skutek odwołania B. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 23 października 2013r. sygn. (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  przyznaje ze Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. radcy prawnemu J. B. kwotę 73,80 zł (siedemdziesiąt trzy złote osiemdziesiąt groszy) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy B. B. z urzędu.

Sygn. akt VU 1548/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 października 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy B. B. prawa do emerytury. W uzasadnieniu wskazał, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku nie udokumentował 25 lat okresów nieskładkowych i składkowych.

Od powyższej decyzji złożył odwołanie w dniu 12 listopada 2013 roku B. B..

W piśmie procesowym z dnia 24 marca 2014 roku pełnomocnik wnioskodawcy sprecyzował odwołanie wskazując, że organ rentowy zaniżył zarówno ogólny staż ubezpieczeniowy, jak i staż pracy w szczególnych warunkach. W ocenie pełnomocnika skarżącego do stażu pracy powinny być zaliczone: okres nauki w Zespole Szkół (...) w N. od 1 września 1965 roku do 24 czerwca 1967 roku, okresy prowadzenia działalności od 2 lipca 1981 roku do 31 grudnia 1989 roku i od 15 sierpnia 1990 roku do 2 października 1993 roku oraz okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników od 1 kwietnia 1989 roku do 31 sierpnia 1990 roku. Jak chodzi natomiast o staż pracy w warunkach szczególnych, to powinny zostać do niego zaliczone: okres nauki w Zespole Szkół (...) w N. od 1 września 1965 roku do 24 czerwca 1967 roku, okres pracy w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w S. od 23 listopada 1973 roku do 24 lutego 1975 roku na stanowisku elektryka oraz okres zatrudnienia w Hucie (...) od 11 marca 1975 roku do 1 lipca 1981 roku na stanowisku robotnika.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania, podnosząc dodatkowo, że wnioskodawca nie udowodnił wymaganego dla nabycia emerytury wcześniejszej 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

B. B., urodzony w dniu (...), uprawniony do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy przyznanej na stałe, złożył w dniu 10 października 2013 roku, wniosek o przyznanie prawa do emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 w aktach ZUS)

Niekwestionowany przez ZUS staż ubezpieczeniowy wnioskodawcy wynosi 22 lata, 10 miesięcy i 19 dni okresów składkowych oraz 5 miesięcy i 27 dni okresów nieskładkowych, tj. łącznie 23 lata, 4 miesiące i 16 dni. W ramach tego stażu mieszczą się okresy zatrudnienia: od 9 września 1967 roku do 24 lutego 1975 roku, od 23 listopada 1973 roku do 24 lutego 1975 roku i od 3 listopada 1975 roku do 28 lutego 1989 roku, okresy prowadzenia działalności gospodarczej od 1 grudnia 1981 roku do 28 lutego 1989 roku, od 1 sierpnia 1990 roku do 31 grudnia 1991 roku, od 1 marca 1992 roku do 15 marca 1992 roku, od 1 maja 1992 roku do 14 maja 1992 roku, od 15 lipca 1992 roku do 26 lipca 1992 roku, od 16 września 1992 roku do 19 października 1992 roku, od 16 listopada 1992 roku do 14 grudnia 1992 roku, od 1 stycznia 1993 roku do 13 kwietnia 1993 roku oraz okres pobierania zasiłku chorobowego od 14 kwietnia 1993 roku do 10 października 1993 roku.

(dowód: wykaz wprowadzonych okresów ubezpieczeniowych ubezpieczonego k. 8 w aktach ZUS)

ZUS uznał, że wnioskodawca udowodnił 6 lat i 28 dni pracy w warunkach szczególnych. Jest to okres wykonywania pracy górniczej od 9 września 1967 roku do 6 października 1973 roku w Kopalni (...).

(dowód: decyzja ZUS z dnia 23 października 2013 roku k. 9, świadectwo pracy k. 4 w aktach ZUS)

Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(okoliczności niesporne)

W okresie od 1 września 1965 roku do 24 czerwca 1967 roku wnioskodawca uczęszczał do (...) Szkoły (...) w S.. Szkołę tę ukończył w dniu 24 czerwca 1967 roku uzyskując uprawnienia do wykonywania zawodu górnika – elektryka. Jako uczeń ww. szkoły wnioskodawca przez 3 dni uczył się, a przez 3 dni miał praktyki zawodowe w kopalni. Po ukończeniu szkoły wnioskodawca nie otrzymał świadectwa pracy tylko świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej.

(dowód: świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej k. 40, zeznania wnioskodawcy k. 45 w aktach sprawy)

W okresie od 23 listopada 1973 roku do 24 lutego 1975 roku B. B. był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w S. na stanowisku elektryka. Ww. przedsiębiorstwo zajmowało się budową hut. Jako elektryk wnioskodawca zajmował się wymianą bezpieczników i żarówek oraz naprawą urządzeń elektrycznych.

(dowód: świadectwo pracy k. 5 w aktach ZUS, zeznania wnioskodawcy k. 45 w aktach sprawy)

(...) Przedsiębiorstwo Budownictwa (...) w S. nie wystawiło wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczność niesporna)

W okresie od 11 marca 1975 roku do 1 lipca 1981 roku wnioskodawca był zatrudniony w Hucie (...) w Z.. W świadectwie pracy wystawionym wnioskodawcy pracodawca podał, że był on zatrudniony na stanowisku robotniczym. W trakcie zatrudnienia w ww. zakładzie pracy wnioskodawca naprawiał i dokonywał przeglądów suwnic i wykonywał inne prace elektryczne.

(dowód: świadectwo pracy k. 17 w aktach ZUS, zeznania wnioskodawcy k. 45 w aktach sprawy)

Huta (...) w Z. nie wystawiła wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczność niesporna)

Wnioskodawca prowadził działalność gospodarczą w okresach od 1 grudnia 1981 roku do 28 lutego 1989 roku, od 1 sierpnia 1990 roku do 31 grudnia 1991 roku, od 1 marca 1992 roku do 15 marca 1992 roku, od 1 maja 1992 roku do 14 maja 1992 roku, od 15 lipca 1992 roku do 26 lipca 1992 roku, od 16 września 1992 roku do 19 października 1992 roku, od 16 listopada 1992 roku do 14 grudnia 1992 roku, od 1 stycznia 1993 roku do 13 kwietnia 1993 roku. W okresie od 14 kwietnia 1993 roku do 10 października 1993 roku wnioskodawca przebywał na zasiłku chorobowym.

(dowód: zaświadczenie o przebiegu zatrudnienia k. 10, karta wprowadzonych okresów ubezpieczenia k. 15 w aktach ZUS)

Sąd Okręgowy ocenił i zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Jakkolwiek jednakże przewidziane w powołanym wyżej rozporządzeniu ograniczenia co do środków dowodowych nie obowiązują w postępowaniu sądowym, to dowody na te okoliczności mają być dowodami nie budzącymi wątpliwości, spójnymi i precyzyjnymi. Dowody te należy więc oceniać rygorystycznie i można dokonać na ich podstawie ustaleń faktycznych tylko wówczas, gdy spełniają one wyżej wymienione kryteria (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, OSNP 1998/22/667).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca w dniu (...) ukończył 60 lat i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

W ocenie Sądu Okręgowego zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do uwzględnienia odwołania wnioskodawcy i przyznania mu prawa do emerytury.

Rację ma organ rentowy wskazując, iż wnioskodawca nie legitymuje się co najmniej 25-letnim stażem ubezpieczeniowym.

Wbrew twierdzeniom pełnomocnika wnioskodawcy nie było podstaw do zaliczenia do stażu ubezpieczeniowego okresu od 1 września 1965 roku do 24 czerwca 1967 roku, kiedy to wnioskodawca uczęszczał do (...) Szkoły (...) w S.. Wnioskodawca nie wykazał bowiem w toku postępowania, że w trakcie nauki w ww. szkole był jednocześnie zatrudniony przez zakład pracy w celu przyuczenia do zawodu na podstawie indywidualnej umowy o pracę. Wnioskodawca nie przedstawił jedynie świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej, w oparciu o które, nie jest możliwe ustalenie, czy w okresie od 1 września 1965 roku do 24 czerwca 1967 roku miał status pracownika młodocianego. Do tego na rozprawie w dniu 11 czerwca 2014 roku wnioskodawca zeznał, że nie otrzymał od zakładu pracy świadectwa pracy.

Zgodnie zaś z art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS do okresów składkowych mogą być zaliczone okresy zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 roku.

Prawidłowo również ZUS w oparciu o zaświadczenie o przebiegu ubezpieczenia rzemieślnika wystawione wnioskodawcy w dniu 5 października 1993 roku ustalił, że wnioskodawca podlegał ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej jedynie w okresach od 1 grudnia 1981 roku do 28 lutego 1989 roku, od 1 sierpnia 1990 roku do 31 grudnia 1991 roku, od 1 marca 1992 roku do 15 marca 1992 roku, od 1 maja 1992 roku do 14 maja 1992 roku, od 15 lipca 1992 roku do 26 lipca 1992 roku, od 16 września 1992 roku do 19 października 1992 roku, od 16 listopada 1992 roku do 14 grudnia 1992 roku, od 1 stycznia 1993 roku do 13 kwietnia 1993 roku. W świetle treści wskazanego zaświadczenia zgłoszone przez pełnomocnika żądanie zaliczenia innych okresów prowadzenia działalności gospodarczej nie znajdowało merytorycznego uzasadnienia.

Zebrany materiał dowodowy wskazuje zatem jednoznacznie, iż wnioskodawca nie udowodnił co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, co już samo w sobie, mogłoby stanowić o odmowie przyznanie mu prawa do emerytury wcześniejszej.

Dodatkowo wnioskodawca nie udowodnił, że posiada co najmniej 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych.

Do stażu pracy w warunkach szczególnych nie mógł być zaliczony okres od 1 września 1965 roku do 24 czerwca 1967 roku, kiedy to wnioskodawca uczęszczał do (...) Szkoły (...) w S.. Jak to już bowiem wskazano wyżej, wnioskodawca nie wykazał, że w ww. okresie miał status pracownika młodocianego, a gdyby nawet taki fakt udowodnił, to zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądowym okresy zatrudnienia w charakterze pracownika młodocianego nie podlega uwzględnieniu jako okres wykonywania pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 15 marca 2006 roku, III AUa 3271/04, OSA w Katowicach 2006/4/6).

Nie można również przyjąć, że wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych w okresach od 23 listopada 1973 roku do 24 lutego 1975 roku w(...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w S. oraz od 11 marca 1975 roku do 1 lipca 1981 roku w Hucie (...) w Z..

Jak wynika bowiem z zeznań wnioskodawcy i wystawionych wnioskodawcy świadectw pracy pracował on w ww. okresach na stanowisku elektryka i robotnika wykonującego prace elektryczne. Będąc zatrudnionym na tych stanowiskach wnioskodawca zajmował się wymianą bezpieczników i żarówek oraz naprawą urządzeń elektrycznych, suwnic itp.

W tym zakresie wskazać należy, iż w wykazie A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego w energetyce (Dział II) określono nie poprzez szczegółowe wyliczenie stanowisk pracy, a przez wskazanie rodzaju tych prac, który stanowią prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. W ocenie Sądu w zakres powyżej wymienionych prac nie wchodzi praca na stanowisku elektryka, praca która sprowadza się w istocie do naprawy i konserwacji urządzeń elektrycznych. Nie jest to zatem praca ani przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej, ani też przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych.

Podkreślić przy tym należy w świetle przepisów wykazu A wyodrębnienie prac ma charakter stanowiskowo-branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do obniżonego wieku emerytalnego. Taki sposób kwalifikacji prawnej prac nie jest przypadkowy, albowiem specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu i branż determinuje charakter świadczonych w nich prac oraz warunki w jakich są wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie jest zatem możliwe dowolne i swobodne wiązanie konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 roku, II UK 21/10, LEX Nr 619638 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 stycznia 2013 roku, III AUa 849/12, LEX Nr 1271881).

Nie powinno zaś budzić wątpliwość, że zarówno (...) Przedsiębiorstwo Budownictwa (...) w S., jak i Huta (...) w Z. nie należały do przedsiębiorstw związanych z branżą energetyczną.

Zeznania świadka B. C. nie wniosły niczego do sprawy, ponieważ nie pracował on z wnioskodawcą, poznał go dopiero 10 lat temu i wszystkich okolicznościach wiedział od samego B. B..

Sąd nie otworzył na nowo rozprawy i nie dopuścił dowodu z opinii biegłego na okoliczność wyliczenia jego stażu ubezpieczeniowego, albowiem zgodnie z art. 316 § 2 k.p.c. rozprawa powinna być otwarta na nowo, jeżeli istotne okoliczności ujawniły się dopiero po jej zamknięciu.

W przedmiotowej sprawie taka sytuacja nie miała miejsca, albowiem Sąd przeprowadził wszystkie zgłoszone przez stronę wnioskującą dowody. A to do tej strony należał obowiązek udowodnienia spornych okoliczności, o czym pełnomocnik strony wiedział jego profesjonalista. Dodać należy, iż przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego było zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy, albowiem w świetle dokumentów zawartych w aktach rentowych wnioskodawcy w celu dokonania wyliczenia jego stażu ubezpieczeniowego nie było konieczne zasięganie wiadomości specjalnych.

Biorąc pod uwagę powyższe uznać należało, iż w toku procesu wnioskodawca nie wykazał, by spełnił przesłankę posiadania stażu ubezpieczeniowego w wymiarze co najmniej 25 lat, jak i przesłankę wykonywania pracy w warunkach szczególnych w ilości co najmniej 15 lat. Fakt ten skutkował koniecznością przyjęcia, że nie spełnia on wymaganych prawem warunków do uzyskania prawa do emerytury.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie „1” sentencji.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej wnioskodawcy z urzędu orzeczono na podstawie § 15 w zw. z § 2 i § 11 ust. 2 rozporządzania Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 490).