Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marek Szymanowski (spr.)

Sędziowie: SA Barbara Orechwa-Zawadzka

SA Maria Jolanta Kazberuk

Protokolant: Barbara Chilimoniuk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 września 2014 r. w B.

sprawy z odwołania H. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji wnioskodawcy H. T.

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 14 stycznia 2014 r. sygn. akt IV U 1754/13

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od H. T. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

Sygn. akt III AUa 573/14

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 27 marca 2013 r. znak (...) i z dnia 22 kwietnia 2013 r., znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił H. T. prawa do emerytury - uznając w obu decyzjach , iż wnioskodawca nie udowodnił posiadania do dnia 1 stycznia 1999 r. 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy wskazał, iż do okresu pracy w szczególnych warunkach nie zaliczył okresu pracy wykonywanej od 11 września 1979 r. do 31 grudnia 1998 r. z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w G., albowiem w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych podano, że ubezpieczony zajmował stanowisko majstra w okresie od 11 września 1979 r. do 23 października 1984 r. i kierownika obwodu drogowego od 24 października 1984 r. do 30 września 1992 r. podając, jako rodzaj „dozór techniczny nad pracą maszynistów ciężkich maszyn drogowych”, co jest niezgodne z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Prawidłowo rodzaj pracy zgodnie z wykazem A dział XIV poz. 24 brzmi odmiennie, niż nazwa wskazana w świadectwie pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Ponadto organ emerytalny wskazał, że stanowisko Kierownika (...) wymaga również pracy biurowej, co uniemożliwia wykonywania prac na w/w stanowiskach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W odwołaniach od powyższych decyzji H. T. wniósł o ich zmianę poprzez przyznanie mu prawa do emerytury oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że ze świadectw pracy wynika jednoznacznie, że ubezpieczony wykonywał pracę polegające na dozorze nad pracę maszynistów walców drogowych, maszyn do układania asfaltu, równiarek i itp. wymienione tj. dozorze inżynieryjno – technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie V poz. 3 do takich prac zalicza prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych.

Wyrokiem z dnia 14 stycznia 2014 r. Sąd Okręgowy w Olsztynie odwołania oddalił ( wcześniej postanowieniem z dnia 2 lipca 2013 r. połączył sprawy z obu odwołań do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia k.14 ) .

Sąd Okręgowy ustalił, iż H. T., urodzony (...). ukończył 60 lat , zaś w dniu 17 stycznia 2013 r., złożył wniosek o prawo do emerytury. Ubezpieczony rozpoczął pracę w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w G. na stanowisku majstra od 11 września 1979 r. ( w którym pracował do 27 listopada 2007 r.) , a od 24 października 1984 r. do 30 września 1992 r. zajmował stanowisko Kierownika (...), a czasami stanowisko zastępcy kierownika (...).

Osoba zajmująca stanowisko majstra odpowiadała za budowę określonego odcinka drogi. Ubezpieczony sprawował bezpośredni nadzór nad pracą podlegającej mu brygady. Zajmując stanowisko majstra, ubezpieczony pracował 8 godzin z brygadą pracowników. Brygada taka składała się od 5 do 12 pracowników i w skład jej wchodzili również operatorzy sprzętu ciężkiego. Budowa odcinka drogi trwała 2 – 3 miesiące, wyjątkowo 6 miesięcy. Majster prowadził dokumentację dotyczącą pracy. Zajmując stanowisko majstra ubezpieczony bezpośrednio sprawował nadzór nad operatorami sprzętu ciężkiego - koparkami, równiarkami, zagęszczarkami, który to sprzęt powodował duży hałas.

Praca na stanowisku majstra różniła się od pracy Kierownika (...). Kierownik (...) odpowiadał za budowę dróg na kilku odcinkach, jednocześnie podlegało mu ok. 4 - 5 brygad, którymi kierowali majstrowie. Ubezpieczony udzielał instrukcji i wytycznych majstrom, którzy podlegali jego nadzorowi i kontroli.

Kierownikowi (...) podlegało kilka budów, dlatego też najczęściej objeżdżał on tereny na którym prowadzone były prace budowlane odcinków drogowych. Zdarzały się również takie dni – ok. 4 – 5 w miesiącu, kiedy ubezpieczony nie przebywał na budowie, albowiem w tym czasie dokonywał rozliczania robót budowlanych, zajmował się przygotowaniem dokumentów płacowych, sporządzaniem planu urlopów, rozliczaniem kart drogowych, ewidencją czasu pracy. Zdarzało się, że prace biurowe ubezpieczony wykonywał również po godzinach pracy. Kierownik sprawdzał prawidłowość wykonywanych prac, dlatego też na każdej z podległych mu placów budowy przebywał ok. godziny, po czym udawał się na kolejną budowę. H. T. raz na dwa tygodnie dokonywał objazdu wszystkich dróg danego obwodu (również tych nie będących w remoncie), który obejmował teren kilku gmin, z czynności tej był sporządzany raport który następnie był podstawa do sporządzania planów remontowych. Dodatkowo również ubezpieczony jako Kierownik (...) uczestniczył w odbiorach robót oraz naradach dyrekcji, które odbywały się z reguły raz w miesiącu w godzinach popołudniowych (12:00, 14:00). Ubezpieczony zajmował pomieszczenie biurowe znajdujące się w siedzibie firmy, w którym znajdowało się o 4 – 5 biurek, wraz z innymi kierownikami i majstrami. Kierownik z racji sprawowanej funkcji nadzoru nad brygadami uzyskiwał dodatek funkcyjny. Ustaleń tych Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o pismo z dnia 24 października 1984 r. k. B/20, zaświadczenie z dnia 30 października 1992 r. k. B/40, zakres obowiązków majstra k. B/40 akt osobowych cz. B, zeznania świadków: J. S. (1) k. 35, B. D. k. 39, 00: 02:31 - e – protokół k. 42, L. S. (1) k. 40, 00:39:56 e- protokół k. 42, akta ZUS )

Ze świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 10 stycznia 2013 r. wynika, że ubezpieczony w okresie od 11 września 1979 r. do 31 grudnia 1998 r. zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. z siedziba w G. i stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał prace: dozór techniczny nad pracą maszynistów ciężkich maszyn drogowych, które to prace zostały zakwalifikowane przez pracodawcę do prac wymienionych w wykazie A dział XIV poz. 24 w związku z działem V poz. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. na stanowisku majstra i Kierownika (...) ( świadectwo pracy w warunkach szczególnych k. 6 akt ZUS).

H. T. osiągnął wymagany wiek emerytalny, udokumentował, co najmniej 25 lat stażu pracy tj. 27 lat, 1 miesiąc i 13 dni, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, stosunek pracy został rozwiązany z dniem 26 listopada 2007 r., jednak na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach. (akta ZUS)

Rozważając poczynione ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy nawiązał do regulacji art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w myśl której, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 tej ustawy.

Wymienione świadczenie przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Z kolei wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie, których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Sąd Okręgowy uznał, iż w przedmiotowej sprawie spornym było jedynie to czy H. T. spełnił przesłankę posiadania 15 lat pracy w szczególnych warunkach i na tej okoliczności skupił swoje rozważania. Rozstrzygnięcia wymagało czy w okresie od 11 września 1979 r. do 23 października 1984 r. i od 1 października 1992 r. do 1 stycznia 1999 r. na stanowisku majstra, oraz od 24 października 1984 r. do 30 września 1992 r. kiedy to zajmował stanowisko Kierownika(...) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace: dozór techniczny nad pracą maszynistów ciężkich maszyn drogowych, które mogą zostać zakwalifikowane, jako okresy pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy wskazał, iż zgodnie z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w niniejszym rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okres pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach. Oczywiste jest, że przy ocenie, czy skarżący świadczył pracę w szczególnych warunkach nie ma znaczenia nazwa stanowiska, na jakim był zatrudniony, ale to, jakie czynności w rzeczywistości wykonywał.

W wykazie A dziale XIV stanowiącym załącznik do powyższego rozporządzenia, pod pozycją 24 wymieniona została kontrola międzyoperacyjna kontrola, jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno - techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Nawiązując do wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia, należy podkreślić zdaniem Sądu pierwszej instancji, że w dziale V poz. 3 wskazano, że za prace w szczególnych warunkach uważane są prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych.

W konsekwencji wnioskodawca, aby zaliczyć określony okres do pracy w szczególnych warunkach, musiał wykazać, że nadzorował pracę na oddziałach lub wydziałach, na których jako podstawowe wykonywane były wyżej wymienione prace oraz, że czynił to stale w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wystawione przez pracodawcę świadectwo pracy w szczególnych warunkach zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. jest tylko oświadczeniem wiedzy, a nie oświadczeniem woli, a jego wystawienie czy też zaniechanie jego wystawienia nie wywołuje skutków materialnoprawnych i służy ono wyłącznie dla celów dowodowych. Treść świadectwa pracy w szczególnych warunkach, podobnie jak inne dowody podlega weryfikacji, co do zgodności z prawdą w kontekście całokształtu materiału dowodowego, a zatem może być zakwestionowana przez każdą ze stron, w niniejszej sprawie zostało to uczynione przez organ rentowy ,a na etapie sądowym Sąd władny jest prowadzić postępowanie dowodowe pozwalające zweryfikować zapisy świadectwa pracy. Sąd Okręgowy nawiązując do utrwalonego wykładni wskazał, iż praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku, stale tj. ciągle wykonuje pracę w szczególnych warunkach i nie wykonuje w tym czasie żadnych innych czynności nie związanych z zajmowanym stanowiskiem (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 20 września 2012 r., III AUa 380/12, LEX nr 1223478, wyroki Sądu Najwyższego: z 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75; z 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283).

W związku z tym Sąd Okręgowy oceniając charakter pracy wnioskodawcy posłużył się zarówno dokumentami pracowniczymi znajdującymi się w aktach osobowych, dokumentami zebranymi w ramach postępowania prowadzonego przed organem rentowym oraz zeznaniami świadków zatrudnionych z wnioskodawcą i wyjaśnieniami samego wnioskodawcy.

Ze spornego okresu, jako prace w warunkach szczególnych Sąd Okręgowy wnioskodawcy do okresu pracy w szczególnych warunkach pracę wykonywaną na stanowisku majstra:

- w okresie od 11 września 1979 r. do 23 października 1984 r. i

- w okresie od 1 października 1992 r. do 31 grudnia 1999 r.

W ocenie Sądu, jak wynika z zeznań świadka L. S. (1), wnioskodawca pracując na stanowisku majstra nadzorował bezpośrednio pracę nad brygadą, która składała się z operatorów sprzętu ciężkiego i pracowników fizycznych.

W ocenie Sądu sprawowanie w ramach zakresu czynności dozoru również nad pracami niewymienionymi w wykazie A rozporządzenia nie wyłącza zakwalifikowania tego dozoru, jako pracy w warunkach szczególnych. Jeżeli zatem ubezpieczony zajmując stanowisko majstra pełnił bezpośredni nadzór również nad innymi pracownikami, których praca nie może zostać zaliczona do prac w warunkach szczególnych, nie pozbawia czynności dozoru inżynieryjno – technicznego charakteru pracy w szczególnych warunkach. A zatem ubezpieczony świadcząc pracę we wskazanym powyżej okresie w charakterze majstra wykonywał pracę w warunkach szczególnych przez okres ponad 12 lat i 3 miesięcy.

Jeśli chodzi o pozostały okres zatrudnienia ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...) w G. na stanowisku Kierownika (...) to w ocenie Sądu ten okres pracy nie może zostać zakwalifikowany, jako praca wykonywana w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Wskazać należy, że dla uznania, iż przedmiotowa praca stanowiła pracę w szczególnych warunkach uprawniającą do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku, koniecznym jest aby czynności ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno – technicznego wykonywane były stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oraz aby wykonywanie nadzoru powodowało narażenie na czynniki istniejące na stanowiskach podwładnych zatrudnionych w warunkach szczególnych a więc dozór taki musi być sprawowany w sposób bezpośredni. W tym zakresie Sąd w pełni podzielił pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 września 2009 r. (II UK 31/09, Lex nr 559949), w którym zostało uznane, iż bezpośrednie sprawowanie dozoru inżynieryjno - technicznego, nie występuje w sytuacji, gdy dozór sprowadza się do nadzoru nad osobami sprawującymi bezpośredni dozór tj. mistrzami, brygadzistami, majstrami.

Oceniając zatrudnienie ubezpieczonego na stanowisku kierownika obwodu drogowego w okresie od 24 października 1984 r. do 30 września 1992 r., Sąd Okręgowy podkreślił, że na tym stanowisku inaczej niż na stanowisku majstra ubezpieczonemu podlegało kilka brygad, nad którymi bezpośredni nadzór sprawowali majstrowie. Ubezpieczony natomiast wydawał majstrom dyspozycje odnośnie toku wykonywanych prac, kontrolował tempo i jakość wykonanych prac, podpisywał szereg dokumentów oraz uczęszczał na narady.

Powyższe ustalenia Sąd poczynił w szczególności o jasne i spójne zeznania L. S. (1). Świadek ten w sposób logiczny przedstawił system nadzorczy obowiązujący w zakładzie pracy. Świadek wskazał, iż w brygadach nie było osoby pełniącej funkcję brygadzisty, dlatego też bezpośredni nadzór nad brygadami sprawował majster. Dodatkowo świadek przedstawił, jakimi pracami zajmował się kierownik obwodu drogowego, któremu podlegało kilka brygad a pełnił on funkcję nadzorczą nad majstrami. Jednocześnie zauważyć należy, że również wnioskodawca wyjaśniając przed sądem przyznał, iż w brygadach nie było osoby pełniącej funkcję brygadzisty zaś bezpośredni nadzór nad pracownikami sprawował majster.

Dodatkowo Sąd Okręgowy podniósł, iż w jego ocenie również zeznania przesłuchanych w sprawie świadków J. S. (1), B. D., są ze sobą spójne i co do zasady zasługują na podzielnie. Analizując zeznania świadków należy podnieść, iż wskazali oni, jakimi pracami dokładnie zajmował się wnioskodawca będąc kierownikiem obwodu drogowego a dodatkowo świadek B. D. również potwierdziła, że to majster sprawował bezpośredni nadzór nad pracą brygady.

Z obiektywnych i wiarygodnych zeznań świadków wynika, że wnioskodawca będąc kierownikiem obwodu drogowego wykonywał również pracę polegającą min. Na dokonywaniu rozliczeń robót budowlanych, przygotowaniu dokumentów płacowych, sporządzaniu planu urlopów, rozliczaniem kart drogowych, ewidencją czasu pracy, uczestniczył w odbiorach robót oraz naradach dyrekcji, które odbywały się z reguły raz w miesiącu w godzinach popołudniowych

A zatem analiza materiału dowodowego sprawy nie pozwala uznać, że skarżący zajmując stanowisko kierownika obwodu drogowego sprawował bezpośredni nadzór nad pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach. Albowiem w tym zakresie bezpośredni nadzór był sprawowany przez podległych wnioskodawcy majstrów. Jak zostało już zauważone stanowisko to znajduje pełne uzasadnienie również w oświadczeniu zaprezentowanym przez wnioskodawcę podczas rozprawy w dniu 1 października 2013 r., który wskazał, iż pełniąc funkcję majstra sprawował bezpośredni nadzór nad pracownikami – brygadą. Ponadto również mając na uwadze zeznania poszczególnych świadków nieodparta jest konstatacja zdaniem Sądu pierwszej instancji, iż ubezpieczony nie wykonywał stale pracy polegającej na bezpośrednim nadzorze nad pracownikami wykonującymi pracę w szczególnych warunkach.

A w związku z tym Sąd nie dał wiary treści świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionym przez pracodawcę, gdyż wnioskodawca zajmując stanowisko kierownika obwodu drogowego nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu zadań, które ustawodawca uznawał za pracę w szczególnych warunkach. Ponieważ zaliczony okres pracy w szczególnych warunkach krótszy był niż 15 lat Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie oddalił.

We wniesionej apelacji wnioskodawca zaskarżył przedstawiony powyżej wyrok Sadu Okręgowego w całości i zarzut Sądowi pierwszej instancji błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na ustaleniu, że charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę nie pozwala na przyjęcie, iż w okresie od 24 października 1982 r. do 30 września 1992 r. wykonywał on pracę w szczególnych warunkach.

Wskazując na powyższe apelacja wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uznanie, że wnioskodawcy przysługuje prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja podlegała oddaleniu.

Sąd Apelacyjny podziela w pełni poczynione przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne, w szczególności co do charakteru pracy wnioskodawcy w spornym okresie i przyjmuje je za podstawę faktyczna również swojego orzeczenia. Ustaleń tych Sąd Okręgowy dokonał bez naruszenia przepisów prawa procesowego w oparciu o przeprowadzone przez ten Sąd dowody z dokumentów oraz zeznań świadków, a całość materiału dowodowego w graniach wyznaczonych art. 233 §1 k.p.c. Jak wiadomo zgodnie z utrwalonym orzecznictwem art. 233 §1 k.p.c. zawiera nakaz - nie doznający wyjątku, aby wyrażona ocena w aspekcie wiarygodności dokonana była na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału w sprawie oraz uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2002 r. IV CKN 1256/00 lex nr 80267 ; wyrok SN z dnia 26 stycznia 2000 r. III CKN 562/98 (...); postanowienie SN dnia 23 stycznia 2002 r. II CKN 691/99 LEX nr 54339, Prok.i Pr.-wkł. (...)). Dokonana przez Sąd Okręgowy ocena dowodów czyni zadość powyższemu nakazowi , jest logiczna, zgodna z doświadczeniem życiowym i oparta na rozważeniu materiału dowodowego zgormadzonego w sprawie. Trzeba przy tym zauważyć, iż Sąd Okręgowy nie odmówił wiary zgłoszonym przez wnioskodawcę świadkom (J. S., B.D., L.S.) oceniając ich zeznania, a jedynie na ich podstawie w powiązaniu z resztą materiału dowodowego ustalił zakres wykonywanych przez wnioskodawcę obowiązków w spornym okresie i odniósł go do przepisów prawa materialnego. Skoro przedmiotem decyzji było prawo do emerytury w szczególnych warunkach to stosowanie do art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 tej ustawy, jeżeli w dniu jej wejścia w życie (czyli 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 tej ustawy. W myśl powołanego wyżej art. 32 ustawy, ubezpieczonym będącym pracownikami, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż powszechny wiek emerytalny, określony w art. 27 ust. 2 i 3 tej ustawy (ust. 1), przy czym dla celów ustalenia uprawnień emerytalnych, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2), zaś wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4). "Przepisami dotychczasowymi" w rozumieniu art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS są w szczególności przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), które mają zastosowanie do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymienione w § 4-15 tego rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia (§ 1 ust. 1). W myśl §4 ust. 1 i 3 rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w przedmiotowym rozporządzeniu są jedynie te okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (§ 2 ust. 1). Aby praca wnioskodawcy mogłaby być uznana za pracę w szczególnych warunkach koniecznym jest to, aby była ona wymieniona jak taka w załączniku do rozporządzenia (Wykazie A ). W niniejszej sprawie wnioskodawca wskazywał , iż charakter jego prac należało zakwalifikować , jako prace wymienione w dziale XIV wykazu A pkt 24 - kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Prawidłowe ustalenia faktyczne poczynione w sprawie podzielane przez Sąd Apelacyjny prowadzą do wniosku, iż tylko praca na stanowisku majstra w okresie od 11 września 1979 r. do 23 października 1984 r. oraz ponownie w okresie od 1 października 1992 r. do 31 grudnia 1999 r. może być kwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach, o której mowa w dziale XIV pkt 24. Trzeba w tym względzie zastrzec na wstępie, iż samo subiektywne przekonanie pracownika, że świadczona przez niego praca była wykonywana w szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach nie ma znaczenia, co nie oznacza i nie dyskredytuje tego, iż praca wnioskodawcy była trudna, uciążliwa i wymagająca. W utrwalonym orzecznictwie przyjmuje się że przewidziane w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS uprawnienie do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, niewątpliwie u podstaw którego leży założenie szybszej, niż w przypadku ogółu ubezpieczonych, utraty zdolności do zarobkowania w następstwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, stanowi przywilej i odstępstwo od zasady przechodzenia na emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym . Podstawowe znaczenie ma przy tym wykładnia funkcjonalna wyprowadzana z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, według którego za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Oznacza to, że regulacje z tym związane podlegają wykładni ścisłej, gwarantującej zachowanie celu uzasadniającego przedmiotowe odstępstwo (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 r., I UK 20/09, LEX nr 515698 i z dnia 24 września 2009 r., II UK 31/09, LEX nr 559949).

Na gruncie prac wymienionych w pkt 24 działu XIV Sąd Najwyższy ( por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2013 r. I UK 184/13 LEX nr 1448473, G.Prawna 2014/76/6 ) przyjmuje, iż dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie - o którym mowa w tym punkcie aby mógł być uznany za pracę w szczególnych warunkach - musi odpowiadać łącznie następującym warunkom:

1) musi być dozorem inżynieryjno-technicznym, czyli dozorem specjalistycznym, a nie dozorem "jakimkolwiek" (nie może być "zwykłym" dozorem wykonywanym w ramach pracowniczego podporządkowania kierownictwu pracodawcy);

2) musi być sprawowany "na oddziałach i wydziałach", czyli powinien być wykonywany bezpośrednio w określonym, skonkretyzowanym środowisku pracy, w którym istnieje narażenie na czynniki o znacznej szkodliwości dla zdrowia lub powodujące znaczny stopień uciążliwości pracy albo wymagające wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia;

3) powinien dotyczyć prac zgodnych z wykazami prac w szczególnych warunkach (zawartymi w załącznikach do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.) i wykonywanych bezpośrednio przez osoby, nad którymi sprawowany jest nadzór;

4) musi być wykonywany stale przez osobę nadzorującą, czyli nie może mieć charakteru okazjonalnego (peryferyjnego);

5) powinien być sprawowany w pełnym wymiarze czasu, jaki obowiązuje osobę nadzorującą na zajmowanym przez nią stanowisku.

Można przyjąć, iż tak rozumiany dozór wnioskodawca wykonywał tylko w okresach, w których był zatrudniony na stanowisku majstra i tak też przyjął Sąd Okręgowy. Słusznie jednak Sąd Okręgowy odmiennie ocenił okres pracy wnioskodawcy od 24 października 1984 r. do 30 września 1992 r kiedy to wnioskodawca zajmował stanowisko kierownika obwodu drogowego lub jego zastępcy. Istotnymi elementami w tym zakresie, na co zwrócił uwagę Sąd Okręgowy jest to, iż bezpośredni nadzór nad pracownikami którzy pracowali w szczególnych warunkach ( operatorzy ciężkiego sprzętu,) sprawowali majstrowie. Zdaniem Sądu Apelacyjnego trudno jest też przyjąć, iż w okresie zatrudnienia na stanowisku kierownika obwodu drogowego wnioskodawcy podlegały tylko osoby pracujące w szczególnych warunkach tacy jak operatorzy sprzętu ciężkiego , bowiem pracowali tam również zwykli pracownicy robót drogowych ( zeznanie świadka S. i D. ) . Nadto w świetle nie kwestionowanych zeznań świadków kierownicy obwodu rozpoczynali pracę w biurze, a zatem byli też pracownicy biurowi. Część pracowników podległych pośrednio czy bezpośrednio wnioskodawcy w ogóle nie świadczyła pracy w szczególnych warunkach, a zatem nadzór nad nimi nie był wykonywaniem pracy w szczególnych warunkach. Oznacza to, że w zakwestionowanym przez Sąd Okręgowy okresie skarżący nie sprawował zarówno bezpośredniego dozoru nad procesem produkcji na kierowanym przez siebie "oddziale" (budowie), gdyż taki dozór był sprawowany przez majstrów jak i nie wszyscy pracownicy przez niego nadzorowani wykonywali pracę w szczególnych warunkach. Stanowisko które zajmował wnioskodawca powodowało, że wykonywał on także inne liczne czynności organizacyjne , które nie były co najmniej w znacznej części ściśle związane ze sprawowanym dozorem. W świetle zeznań świadka S. ,,praca papierkowa’’ kierownika obwodu była większa niż majstra w tym zakresie , z czym wiązało się przede wszystkim rozliczenie budowy co mgło zająć 4-5 dni. Nie bez znaczenia są też inne elementy wynikające ze zeznań świadków pozwalające realnie ocenić charakter pracy wnioskodawcy w sporym okresie- w szczególności zauważyć wypada ,iż w świetle zeznań świadka L. S. kierownik obwodu robót miał do dyspozycji samochód służbowy i codziennie sprowadzał prace wielu brygad i stan dróg na terenie swego obwodu , który zwykle obejmował kilka gmin.

Wykonywania pracy w szczególnych warunkach na stanowisku kierownika obwodu drogowego nie potwierdzają też zakresy czynności wnioskodawca znajdujące się w aktach osobowych (B/23 i i B/19) obrazujące zakres czynności kierownika i zastępcy kierownika obwodu drogowego, gdzie w ramach tego zakresu wnioskodawcy przypisano szereg obowiązków oderwanych od tych, które można by łączyć z dozorem , o którym mowa punkcie XIV np. sprawowanie ogólnego kierownictwa na całokształtem działalności obwodu, dokonywanie systematycznego objazdu dróg i obiektów mostowych, organizowanie dostaw materiałów, zapewnienie odpowiednich warunków bhp i przeciwpożarowych, czuwanie nad przestrzeganiem przepisów porządkowych na droga publicznych, kierowanie robotami przy zimowym utrzymaniu dróg , uczestniczenie w komisjach odbioru robót, udział w zebraniach naradach, odprawach , zatwierdzenie zleceń roboczych a nawet zabezpieczenie właściwego ustawienia znaków drogowych oraz kontrolę oznakowania robót prowadzonych przez inne przedsiębiorstwa.

W sprawie słusznie zauważył Sąd Okręgowy , iż przedłożone świadectwa pracy z 1994 r. wystawione przez Zakład wnioskodawcy dopiero w dniu 3 kwietnia 2013 r. (k 7) r. nie dowodzą automatycznie pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach we wskazanych w nim okresach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach jest dokumentem prywatnym, wystawianym przez prywatnego pracodawcę, jest jego oświadczeniem wiedzy, które może być podważane w każdy sposób przed sądem w postępowaniu w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych. Sąd nie jest w żaden sposób związany oceną charakteru zatrudnienia pracownika dokonaną przez pracodawcę w wystawionym pracownikowi świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Ma ono służyć jedynie celom dowodowym. Dokument ten podlega co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód (art. 233 § 1 k.p.c.). Przypisanie szczególnego znaczenia dowodowego świadectwu wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie znajduje podstawy w przepisach procedury cywilnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2009 r. I UK 316/08 LEX nr 707858 ). Dokonana przez Sąd Okręgowy weryfikacja tych świadectw doprowadziła do słusznego wniosku, iż tylko okresy zatrudnienia na stanowisku majstra od 11.09.1979 r. do 23.10.1984 r. oraz od 01.10.1992 r. do 31.12.1998 r. może być zaliczony do okresu pracy w szczególnych warunkach (k.8 świadectwo dotyczące tych okresów) . Wspomniane okresy zsumowane ze sobą dają okres wynoszący ponad 12 lat i 4 miesiące, który jest niewystarczający do nabycia prawa do emerytury. Brak jest podstaw z przyczyn wyżej wskazanych zaliczenie okresu pracy na stanowisku kierownika obwodu drogowego od 24.10.1984 r. do 30.09.1992 r. ujętego w świadectwie z 03.04. (...). (k.7).

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny na zasadzie art. 385 k.p.c. apelację oddalił.