Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 1 września 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący – SSA Teresa Rak (spr.)

Sędziowie SA Jerzy Bess

SA Sławomir Jamróg

po rozpoznaniu w dniu 1 września 2014r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi J. D. o naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w sprawie prowadzonej przed Sądem Okręgowym w Krakowie pod sygn. akt XI C 3582/13 z powództwa J. D. przeciwko K. D. o rozwód

postanawia:

1)  oddalić skargę;

2)  zarządzić zwrot powódce uiszczonej opłaty od skargi w kwocie 100 zł (sto złotych).

Sygn. akt I S 183/14

UZASADNIENIE

J. D. wniosła skargę na przewlekłość postępowania wnosząc o zobowiązanie Sądu Okręgowego w Krakowie do rozpoznania niniejszej sprawy w terminie 3 miesięcy od rozpoznania niniejszej skargi, zasądzenie na jej rzecz kwoty 15.000 zł, oraz kosztów postępowania. W uzasadnieniu żądania wskazała, że w dniu 25 października 2013r. wniosła pozew jednak do dnia wniesienia skargi nie został wyznaczony termin pierwszej rozprawy. Zdaniem powódki brak rozpoznania jej wniosków naraża ją i jej niepełnosprawnego syna na konsekwencje. W tym zakresie podniosła, że od listopada 2013r. nie pobiera zasiłku rodzinnego i dodatku rehabilitacyjnego z uwagi na to, że ojciec małoletniego nie podpisał wymaganych dokumentów. Wskazała również, że przez opieszałość Sądu miała problemy z zapisaniem syna do przedszkola dla dzieci niepełnosprawnych, co jednak ostatecznie udało się jej osiągnąć bez pośrednictwa sądu poprzez porozumienie z pozwanym. Podniosła też, że w związku z koniecznością uzyskania zgody ojca miała problemy z przeprowadzeniem prywatnego zabiegu operacyjnego syna, do czego ostatecznie doszło 13 lipca 2014r. pomimo sprzeciwu pozwanego. Na operację tą powódka przeznaczyła kwotę 10.900 zł, którą udało jej się zorganizować z pomocą Fundacji (...). Skarżąca zaznaczyła, że całą sytuację opisała w piśmie z dnia 19.03.2014r., gdzie wnosiła o pilne wyznaczenie rozprawy, co jednak nie doprowadziło do jej wyznaczenia.

Sąd Apelacyjny, rozpatrując skargę, ustalił co następuje:

Pozwem z dnia 25.10.2013r. (data wpływu do SO) powódka wniosła o rozwiązanie jej małżeństwa z pozwanym. Pozew zawierał wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych oraz wniosek o udzielenie zabezpieczenia potrzeb małoletniego syna stron (k. 1-2). Wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych został przekazany do rozpoznania Referendarzowi Sądowemu w dniu 28.10.2014r. i uwzględniony postanowieniem z dnia 13 listopada 2013r. (k. 23). Zarządzeniami z dnia 28 listopada 2013r. sędzia referent nakazał wezwać powódkę do wskazania świadka na okoliczność sytuacji opiekuńczo – wychowawczej małoletniego pod rygorem przeprowadzenia wywiadu środowiskowego przez kuratora na koszt stron oraz nakazał doręczenie pozwu pozwanemu (k. 24, 25). Zarządzenie to zostało wykonane 3 grudnia 2013r., a pozwany odebrał pozew w dniu 9 grudnia 2013r. (k. 31). Powódka w dniu 13 grudnia 2013r. wykonała wezwanie Sądu wskazując dane i adres świadka (k. 33). Wobec stanowisk stron Sąd zarządzeniem z dnia 7 stycznia 2014r., wezwał ich do wskazania ich ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania oraz doręczył odpowiedź na pozew powódce wzywając ją do zajęcia stanowiska w terminie 14 dni (k. 37). Odpowiedzi na wezwanie powódka udzieliła w piśmie, które wpłynęło do Sądu w dniu 28 stycznia 2014r. (k. 41), przy czym pismo to nie zawierało odpisu, w związku z czym powódka została wezwana o uzupełnienie tego braku zarządzeniem z dnia 3 lutego 2014r. (k. 44). Następnie postanowieniem z dnia 27 lutego 2014r. Sąd Okręgowy wydał postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia potrzeb małoletniego syna. Zarządzeniem dnia 27 lutego 2014r. Sąd wezwał powoda do zajęcia stanowiska w sprawie oraz zarządził doręczenie odpisu postanowienia stronom (k. 51). W piśmie, które wpłynęło do Sądu w dniu 19 marca 2014r. powódka zwróciła z prośbą o wyznaczenie terminu rozprawy wskazując, że istnieje potrzeba uregulowania władzy rodzicielskiej, z uwagi na zachowanie pozwanego, który uniemożliwia jej podejmowanie czynności zgodnych z dobrem dziecka (k. 54). W dniu 25 marca 2014r. do Sądu Okręgowego wpłynęło zażalenie powoda na postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia (k. 63). Zarządzeniem z dnia 28 marca 2014r. zostało wydane zarządzenie w przedmiocie doręczenia pozwanemu odpisu pisma powódki oraz zlecenia S. kuratorskiej przeprowadzenia wywiadu oraz przedłożenia akt Przewodniczącej w związku z zażaleniem pozwanego (k. 60). W kolejnym piśmie z dnia 8 kwietnia 2014r. pozwany wniósł o udzielenie zabezpieczenia jego kontaktów z synem (k. 70). Zarządzeniem z dnia 10 kwietnia pozwany został wezwany do uzupełnienia braków zażalenia w postaci opłaty od zażalenia (k. 75). Pozwany uzupełnił opłatę w dniu 28 kwietnia 2014r. (k. 78), a powódka w dniu 3 maja 2014r. wniosła odpowiedź na zażalenie powoda (k. 79). W dniu 14 maja 2014r. do Sądu Okręgowego w Krakowie wpłynęło sprawozdanie kuratora z wywiadu środowiskowego (k. 95). Zarządzeniami z dnia 20 maja 2014r. Sąd nakazał doręczenie stronom sprawozdania z wywiadu oraz wezwał pozwanego do uzupełnienia braków wniosku z dnia 8 kwietnia 2014r. (k.100, 101). Akta sprawy wraz z zażaleniem zostały przekazane do Sądu Apelacyjnego w Krakowie w dniu 11 lipca 2014r. (k.109). Z akt sprawy wynika, że do dnia rozpoznania niniejszej skargi nie został wyznaczony termin rozprawy.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Skarga powódki nie zasługuje na uwzględnienie.

Analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, że w sprawie tej nie doszło do przewlekłości postępowania.

Stosownie do art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.) strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia. Ocena ta nie może być oderwana od obowiązku sądu rozpoznania wszystkich spraw wniesionych do sądu bez nieuzasadnionej zwłoki, przy zachowaniu zasady rozpoznawania spraw według kolejności ich wpływu oraz uwzględnieniu przepisów nakazujących rozpoznanie niektórych rodzajów spraw w ustawowo określonych terminach. Istota rozpoznania sprowadza się zatem do stwierdzenia, czy w toku postępowania sądowego podejmowane są czynności bądź występują zaniechania, skutkiem których jest dłuższe trwanie postępowania niż to niezbędne do wydania orzeczenia.

Uwzględniając przedstawione powyżej założenia stwierdzić należy, że skargę na przewlekłość postępowania będzie można uznać za uzasadnioną, jeżeli postępowanie sądowe będzie doznawało nieuzasadnionych opóźnień z przyczyn istniejących wyłącznie po stronie Sądu, który dopuszcza do sytuacji w której proces pozostaje bez biegu mimo, że kolejne czynności w jego ramach mogą i powinny by podejmowane, by jak najszybciej, bez uszczerbku dla merytorycznej poprawności końcowego rozstrzygnięcia mógł się zakończyć (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2008 r., III SPP 10/08, OSNP 2009/15 /217).

Wynik analizy postępowania Sądu Okręgowego z uwzględnieniem kryteriów wymienionych w art. 2 ust. 2 cyt. ustawy wskazuje, że w toku procesu nie doszło do uchybień, prowadzących do naruszenia prawa skarżącej do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w rozumieniu art. 2 ust. 1 cyt. ustawy. Od chwili wniesienia pozwu Sąd Okręgowy podjął szereg czynności mających na celu ustalenie okoliczności sprawy i stanowisk stron. Na wstępie zaistniała potrzeba rozpoznania wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych, a czynności były podejmowane w tym zakresie sprawnie, bowiem po przed upływem jednego miesiąca od chwili wpływu pozwu wniosek ten został rozpoznany. W dalszej kolejności Sąd wydała zarządzenia mające na celu ustalenie stanowisk stron doręczając pozew. Jednocześnie podjął czynności mające na celu ustalenie sytuacji opiekuńczo wychowawczej małoletniego i w tym zakresie wezwał powódkę do wskazania świadka na tą okoliczność. Po zapoznaniu się ze stanowiskiem pozwanego Sąd wezwał strony do wskazania ich ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania podejmując uzasadnione wątpliwości, co do właściwości. Wskazać w tym miejscu należy, że powództwo ze stosunku małżeństwa wytacza się wyłącznie, przed sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu (art. 41 k.p.c.). Do chwili wyjaśnienia wątpliwości w tym zakresie nie było podstaw do wyznaczenia terminu rozprawy, bowiem ewentualny brak właściwości skutkowałby przekazaniem sprawy do innego sądu jeszcze przed terminem rozprawy wyznaczonym przez Sąd. Kolejną czynnością było rozpoznanie wniosku o udzielenie zabezpieczenia kosztów utrzymania małoletniego, który sąd rozpoznał w dniu 27 lutego 2014r. Po wydaniu tego postanowienia powódka w piśmie z dnia 19 marca 2014r wnosiła o wyznaczenie terminu rozprawy, co jednak nie nastąpiło z uwagi na zażalenie powoda, które wpłynęło do Sądu Okręgowego w dniu 25 marca 2014r. Zażalenie to wywołało konieczność przekazania akt do Sądu Apelacyjnego w Krakowie. Jeszcze przed przekazaniem akt w toku postępowania związanego z koniecznością usunięcia braków zażalenia powoda, Sąd podjął czynności stanowiące reakcję na pismo powódki, związane z koniecznością ustalenia sytuacji opiekuńczo wychowawczej małoletniego zlecając wywiad kuratora w jej miejscu zamieszkania. Dalsze czynności poprzedzające przekazanie akt związane były z koniecznością doręczania stronom pism procesowych oraz usunięcia braków wniosku o zabezpieczenie złożonego przez pozwanego. Biorąc pod uwagę powyższe, należy stwierdzić, że nie doszło do przewlekłości postępowania w sprawie, bowiem w toku trwającego od kliku miesięcy postępowania, Sąd podjął szereg czynności, które przygotowują wydanie rozstrzygnięcia merytorycznego w sprawie. Czynności te podejmowane były systematycznie bez zbędnej zwłoki.

Niezależnie od tego, że z uwagi na czynności podjęte w sprawie nie stwierdził Sąd przewlekłości dotychczasowego postępowania, należy podnieść, że nie ma aktualnie przeciwwskazań do wyznaczenia terminu rozprawy, co powinno nastąpić niezwłocznie po zwrocie akt z Sądu Apelacyjnego.

Pomimo nie uwzględniania skargi, zasadne jest żądanie zwrotu opłaty od skargi w kwocie 100 zł, które znajduje uzasadnienie w art. 80 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Powódka została w całości zwolniona od kosztów sądowych, a zatem zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nie miała obowiązku uiszczenia tej opłaty.