Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2014 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 października 2014 r. w Gdańsku

sprawy T. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 października 2013 r., sygn. akt IV U 1469/13

zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I i oddala odwołanie.

Sygn. akt III AUa 2971/13

UZASADNIENIE

Organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. decyzją z dnia 20 czerwca 2013 r. odmówił przyznania ubezpieczonemu T. K. prawa do emerytury, wobec nieudokumentowania przez niego 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

T. K. w odwołaniu od powyższej decyzji zażądał jej zmiany, poprzez przyznanie mu emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd Okręgowy w Toruniu wyrokiem z dnia 14 października 2013 r. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury o dnia 16 czerwca 2013 r. (pkt 1), oddalił odwołanie w pozostałym zakresie (pkt 2) i nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (pkt 3).

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony T. K. urodził się w dniu (...) W dniu 23 maja 2013 r. wnioskodawca wystąpił z wnioskiem
o przyznanie prawa do emerytury. W chwili złożenia wniosku nie był członkiem OFE. Organ rentowy przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 r. 26 lat, 10 lat i 23 dni lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 7 lat, 10 miesięcy i 8 dni stażu pracy w szczególnych warunkach.

W okresie od dnia 6 listopada 1978 r. do dnia 31 grudnia 1989 r. ubezpieczony był zatrudniony w Ośrodku (...) w T. w charakterze pomocnika operatora i operatora maszyn urządzeń sprzętu przeładunkowego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jego praca w tym okresie była pracą w szczególnych warunkach.

Uwzględniając powyższe ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie ubezpieczonego okazało się zasadne.

Analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy przez pryzmat przepisów art. 184 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów § 1 ust. 2, § 2 ust. 1 i 2, § 19 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a także załącznika A do tego rozporządzenia, Sąd pierwszej instancji przyjął, że ubezpieczony w okresie od dnia 6 listopada 1978 r. do dnia 31 grudnia 1989 r. w Ośrodku (...) w T. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę operatora i pomocnika maszyn ciężkich i sprzętu przeładunkowego, które były pracami w warunkach szczególnych. Jest ona wymieniona w wykazie A Dział VIII „Prace w transporcie i łączności” pod pozycją A (ciężkie prace załadunkowe, przeładunkowe) załącznika nr 1 do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. 1983 r., Nr 83, poz. 43) i w załączniku nr 1 zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. Urz. MRLiGŻ z 1988 r. poz. 2, nr 4), w wykazie A, dziale VIII „W transporcie i łączności”, pod pozycją 1 punkt 3 – operator, pomocnik maszyn i urządzeń sprzętu przeładunkowego.

Biorąc pod uwagę powyższe, uwzględniając okres sporny oraz uznany przez organ rentowy Sąd uznał, że ubezpieczony wykazał łącznie ponad 15 – letni okres pracy w warunkach szczególnych, zgodnie z art. 32 ust. 1 a pkt. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i spełnił wszystkie przesłanki do przyznania mu emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję
i przyznał T. K. prawo do emerytury poczynając od dnia ukończenia 60 roku życia. Jednocześnie na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie w pozostałym zakresie. Mając na uwadze, że ustalenie faktycznych warunków pracy mogło zostać poczynione dopiero na etapie postępowania sądowego na podstawie dowodów, którymi organ rentowy nie dysponował, Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł apelację od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 14 października 2013 r. zaskarżając go w części tj. do punktu 1, zarzucając:

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz w związku z § 2 ust. 1 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) poprzez przyjęcie, że wnioskodawca legitymuje się 15-letnim okresem wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a tym samym spełnia wszystkie przesłanki do nabycia prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych;

- naruszenie prawa procesowego tj. przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej oceny materiału dowodowego prowadzący do błędnych ustaleń oraz
nie wyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia przedmiotowej
sprawy.

Wskazując na powyższe organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że praca na stanowisku pomocnika operatora spycharek, którą ubezpieczony wykonywał w ramach zatrudnienia w Ośrodku (...) w T. nie była pracą, o której mowa w art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 1 ust. 1 i § 19 ust. 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, gdyż czynności wykonywane w ramach przyuczenia do zawodu nie odpowiadały czynnościom przewidzianym dla wykwalifikowanego operatora spycharek, do których uprawnienia (III klasy do obsługi spycharek) odwołujący się uzyskał dopiero w dniu 25.06.1983 r.. tj. po ukończeniu kursu zorganizowanego przez Ośrodek (...) w G.. W trakcie przyuczania do zawodu skarżący nie był tak samo narażony na szkodliwe warunki pracy, którym bezpośrednio i stale w normalnych warunkach pracy podlegał maszynista (operator) ciężkich maszyn budowlanych. W tym też zakresie zeznania świadków na okoliczność, że czynności jakie wykonywał zarówno pomocnik operatora jak i sam operator były tożsame - należy uznać za niewiarygodne.

Okoliczność uzyskania uprawnień do kierowania sprzętem ciężkim dopiero w dniu 25.06.1983 r. potwierdził podczas przesłuchania przed Sądem I instancji sam wnioskodawca. Również w aktach osobowych ubezpieczonego znajduje się zaświadczenie o uzyskaniu tychże uprawnień w dacie 25.06.1983 r. Z akt tych wynika również, że dopiero z dniem 1.08.1983 r. pracodawca powierzył T. K. stanowisko operatora ciągnika gąsienicowego. W okresie wcześniejszym wnioskodawca pracował na stanowisku pomocnika operatora, co wynika z licznych angaży. Również po dniu 1.01.1987 r. - w związku z niestawiennictwem w pracy w dniu 27.10,3986 r. - pracodawca ponownie powierzył ubezpieczonemu stanowisko pomocnika operatora. Dokumenty znajdujące się w aktach osobowych T. K. potwierdzają zatem, że prace w charakterze operatora spycharek wnioskodawca wykonywał jedynie w okresie od II połowy 1983 r. do końca 1986 r. (niespełna trzy i pół roku). W aktach osobowych znajduje się pismo z dnia 9.12. 1980 r. kierowane do Dyrekcji Zakładu zawierające wniosek ubezpieczonego o przeniesienie z brygady sprzętu ciężkiego na warsztat w charakterze elektromontera. Na dokumencie tym dokonano również zapisów, co do przeszeregowania wnioskodawcy na stanowisko elektryka sieciowego (data 10.12.1980 r. ). Do akt osobowych zostało również dopięte pismo z dnia 8.12.1982 r. adresowane do wnioskodawcy, z którego wynika, że od dnia 15.11.1982 r. do odwołania ubezpieczony (za jego zgodą) ma wykonywać prace w Brygadzie (...) (prace murarskie). Okoliczności wynikające z w/w dokumentów nie zostały wyjaśnione na etapie postępowania przed Sądem I instancji, a niewątpliwie mają one znaczenie do ustalenia jakie prace w ramach zatrudnienia w Ośrodku (...) w T. wnioskodawca faktycznie wykonywał. Odwołujący się nie okazał również dokumentu potwierdzającego uzyskanie uprawnień do prowadzenia pojazdów w tym ciągników, w szczególności, że twierdził, iż ciągniki gąsienicowe prowadził już przed uzyskaniem uprawnień, tj. przed dniem 25.06. 1983 r.

Organ rentowy podkreślił, że skoro z zeznań zarówno świadków jak i samego ubezpieczonego wynika, że pracowali oni w lesie, zajmowali się karczowaniem, bukowaniem, wyczesywaniem terenu oraz zwożeniem drzewa na tartak i czynności te wykonywali przy pomocy sprzętu ciężkiego - wykonywane przez ubezpieczonego prace należało przyporządkować do prac wymienionych w Dziale VI ( Leśnictwo i przemysł drzewny) wykazanym w załączniku nr 1 do zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarski Żywieniowej z dnia 31 marca 1988 r. - gdzie nie wymienia się stanowiska pomocnika operatora, a nie jak to uczynił Sąd I instancji, tj. w Dziale VIII ( W transporcie i Łączności) wykazanym w załączniku nr 1 do cyt. zarządzenia. Tym samym Sąd l instancji w sposób nieuprawniony przyjął, iż ubezpieczony wykonywał ciężkie prace za i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie jako operator (pomocnik) maszyn urządzeń i sprzętu przeładunkowego wymienione w Wykazie A Dział VIII poz. 1 pkt 3.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała sie zasadna.

Dokonując analizy zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz twierdzeń zawartych w apelacji Sąd Apelacyjny nie podzielił stanowiska Sądu pierwszej instancji zarówno w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i ich subsumcji.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Apelacyjny, który orzekał na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji, dokonał odmiennej oceny zebranych w sprawie dowodów i zmienił ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wydania wyroku Sądu pierwszej instancji.

Sąd drugiej instancji zweryfikował pierwszoinstancyjne ustalenia faktyczne na podstawie akt rentowych, akt osobowych oraz dowodów osobowych (zeznań świadków K. M., R. D. oraz ubezpieczonego).

Sąd Apelacyjny ustalił, że ubezpieczony T. K. urodzony dnia (...) w dniu 23 maja 2013 r. wnioskodawca wystąpił z wnioskiem
o przyznanie prawa do emerytury. W chwili złożenia wniosku nie był członkiem OFE. Organ rentowy ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca posiada 26 lat, 10 lat i 23 dni lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 7 lat, 10 miesięcy i 8 dni stażu pracy w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony został zatrudniony w Ośrodku (...) w T. od dnia 6 listopada 1978 r. na stanowisku pomocnika operatora i wykonywał prace w Brygadzie (...) Ciężkiego. W aktach osobowych znajduje się wniosek ubezpieczonego z dnia 9 grudnia 1980 r. o przeniesienie na warsztat w charakterze elektromontera wraz z zapisem co do przeszeregowania wnioskodawcy na stanowisko elektryka sieciowego (data 10 grudnia 1980 r.). Od dnia 15 listopada 1982 r. ubezpieczonego przeniesiono do wykonywania prac w Brygadzie (...) (prace murarskie). Od dnia 1 stycznia 1983 r. wnioskodawca otrzymał angaż na stanowisko pomocnika operatora. Dnia 25 czerwca 1983 r. po ukończeniu kursu zorganizowanego przez Ośrodek (...) w G. ubezpieczony uzyskał uprawnienia operatora spycharek III klasy. Od dnia 1 sierpnia 1983 r. ubezpieczony wykonywał prace jako operator ciągnika gąsienicowego. Z dniem 1 listopada 1985 r. wnioskodawca został przeniesiony na stanowisko palacza c.o. Obowiązki operatora sprzętu ciężkiego ponownie wykonywał od 1 stycznia 1986 r. W wyniku wypowiedzenia zmieniającego ubezpieczony od dnia 1 stycznia 1987 r. do dnia 31 stycznia 1989 r. (do dnia rozwiązania stosunku pracy) wykonywał prace na stanowisku pomocnika operatora sprzętu ciężkiego.

Ośrodek (...) w T. w latach 1970 – 80 zajmował się nie tylko transportem leśnym, ale również usługami leśnymi, które polegały m.in. na karczowaniu, wypychaniu, wyczesywaniu, wykonywaniu orki pod odnowienia, włókowaniu. Przy tych pracach wykorzystywane były spycharki, pługi, ciągniki gąsienicowe i inny sprzęt ciężki.

Wnioskodawca pracował przy usługach leśnych jako :

- pomocnik operatora w okresie od dnia 6 listopada 1978 r. do dnia 8 grudnia 1980 r., od dnia 1 stycznia 1983 r. do dnia 31 lipca 1983 r.

- operator ciągnika od dnia 1 sierpnia 1983 r. do dnia 31 października 1985 r. i od dnia 1 stycznia 1986 r. do dnia 31 grudnia 1986 r.

Pracę wnioskodawcy w okresie od dnia od dnia 1 sierpnia 1983 r. do dnia 31 października 1985 r. i od dnia 1 stycznia 1986 r. do dnia 31 grudnia 1986 r. - łącznie 2 lata i 2 miesiące Sąd drugiej instancji zaliczył do pracy w szczególnych warunkach o jakich mowa w dziale VIII pkt 3 wykazu A, stanowiącego załącznik nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych i w załączniku nr 1 zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. Urz. MRLiGŻ z 1988 r. poz. 2, nr 4), wykaz A, dział VIII poz. 3 pkt 2.

Analizując dokumentację z przebiegu zatrudnienia ubezpieczonego znajdującą się w jego aktach osobowych z okresu od dnia 6 listopada 1978 r. do dnia 31 grudnia 1989 r. oraz zeznania świadków K. M., R. D. oraz ubezpieczonego, Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, że brak jest w niej dokumentów i dowodów, jednoznacznie potwierdzających fakt, że ubezpieczony w okresie od dnia 6 listopada 1978 r. do dnia 31 grudnia 1989 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującego w danym zawodzie. Sąd Apelacyjny uznał za niewiarygodne dowody osobowe w zakresie w jakim miałyby wskazywać, że ubezpieczony, pracując jako pomocnik operatora sprzętu ciężkiego wykonywał w okresie spornym prace, które niczym nie różniły się od pracy operatora sprzętu ciężkiego.

Z zeznań świadków wynika, że różnica między stanowiskami pracy operatora ciągnika a pomocnika ciągnika polegała na tym, że pomocnik odpowiadał za wymianę osprzętu, czuwał nad prawidłowym ustawieniu ciągnika w czasie jego pracy, wskazywał pieńki do wykarczowania lub wypychania, zaś do obowiązków kierowcy ciągnika należała organizacja stanowiska pracy i faktyczne wykonywanie prac leśnych polegających na karczowaniu, wypychaniu, wyczesywaniu, orce, włókowaniu.

W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy dysponował dokumentacją dotyczącą przebiegu zatrudnienia ubezpieczonego, w postaci oryginalnych dokumentów źródłowych, na podstawie której mógł poczynić ustalenia faktyczne, niezbędne dla wydania prawidłowego orzeczenia, w tym co do charakteru pracy ubezpieczonego, stałości i ciągłości jej wykonywania w spornym okresie. W uzasadnieniu wydanego w sprawie orzeczenie Sąd pierwszej instancji nie odniósł się do oryginalnej dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych, a w szczególności do zapisów dotyczących pracy wnioskodawcy jako elektryka sieciowego, przy pracach murarskich i jako palacza co. Sąd Okręgowy ustalał sporne okoliczności głównie w oparciu o zeznania ubezpieczonego i świadków oraz wybiórczo o akta osobowe. Dokonując oceny dowodów osobowych Sąd Okręgowy uznał, że przesłuchani świadkowie potwierdzili, że w spornym okresie wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę operatora i pomocnika maszyn ciężkich i sprzętu przeładunkowego, które były pracami w warunkach szczególnych, wymienionymi w wykazie A Dział VIII poz. 1 załącznika nr 1 do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. i w załączniku nr 1 zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykaz A, dziale VIII, poz. 1 pkt 3.

W ocenie Sądu drugiej instancji przesłuchani w sprawie świadkowi w sposób bardzo ogólnikowy przedstawiali charakterystykę stanowiska pracy i wykonywane przez wnioskodawcę czynności jako pomocnika operatora, co wynikało z faktu, że pracowali w innych Nadleśnictwach niż skarżący. W ocenie Sądu drugiej instancji, ani dowody osobowe ani dowody z dokumentów (świadectwa pracy) nie dawały podstaw do zaliczenia ubezpieczonemu okresu od dnia 6 listopada 1978 r. do dnia 31lipca 1983 r. i od dnia 1 listopada 1985 r. do dnia 31 grudnia 1985 r. oraz od dnia 1 stycznia 1987 r. do 31 grudnia 1989 r. do pracy w warunkach szczególnych.

Trzeba podkreślić, że organ rentowy samodzielnie stwierdza spełnienie przesłanek do nabycia prawa do świadczenia, w związku z powyższym nie wiążą go zapatrywania podmiotów wystawiających dokumenty przedkładane przez wnioskodawców na temat kwalifikacji prawnej zdarzeń mających znaczenie dla oceny wniosku (por. wyrok SN z dnia 4 sierpnia 2009 r. I UK 77/09 LEX nr 558288).

Niewątpliwie świadectwo pracy traktowane jest nie jako dokument urzędowy, a jako dokument prywatny. Dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie, a więc korzysta z domniemania autentyczności oraz domniemania, że zawarte w nim oświadczenie złożyła osoba, która go podpisała. Dokument prywatny nie korzysta natomiast z domniemania zgodności z prawdą oświadczeń nim zawartych. Dokument prywatny jest jednym z dowodów wymienionych w kodeksie postępowania cywilnego i podlega ocenie, tak jak wszystkie inne dowody.

Dowód z dokumentu prywatnego – świadectwa pracy zawierającego zapis o okresie pracy w szczególnych warunkach i ich kwalifikacji, złożony przez ubezpieczonego, jest co prawda samodzielnym środkiem dowodowym, służącym stronie do udowodnienia zdarzenia, którego istnienie potwierdzono w dokumencie, jednakże nie zwalnia to sąd orzekający od oceny tego dowodu z zachowaniem zasad określonych w art. 233 § 1 k.p.c.

W ocenie Sądu Apelacyjnego ubezpieczony nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach w Ośrodku (...) w T. w takim przedziale czasowym jak wynika to z zapisów zawartych w świadectwie pracy. Nadto prace, które wykonywał ubezpieczony, nie można było zakwalifikować jako prace wymienione w wykazie A Dział VIII poz. 1 „Ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie”. Ubezpieczony nie wykonywał prac za i wyładunkowych oraz nie zajmował się przeładunkiem materiałów wymienionych w powyższej pozycji załącznika do rozporządzenia.

Sąd Apelacyjny pracę wnioskodawcy w okresie od dnia 1 sierpnia 1983 r. do dnia 31 października 1985 r. i od dnia 1 stycznia 1986 r. do dnia 31 grudnia 1986 r. - łącznie 2 lata i 2 miesiące zakwalifikował jako pracę w szczególnych warunkach (Wykaz A dział VIII pkt 3 załącznika nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych) a nie jak wskazuje pozwany w apelacji z Działu VI ( Leśnictwo i przemysł drzewny) załącznika nr 1 zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarski Żywieniowej z dnia 31 marca 1988 r.

Zgodnie z Działem VI (w leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lutego 1983 r. za pracę w szczególnych warunkach uznaje się:

1. Prace drwali

2. Prace przy zrywce i wywózce drewna z lasu

3. Obsługa urządzeń do mechanicznego rozdrabniania drewna (produkcja rębków)

4. Prace przy suchej destylacji drewna i węgla aktywnego

5. Impregnowanie drewna metodą dyfuzyjną i ręczną oraz wybielanie wikliny

6. Impregnowanie płyt pilśniowych bardzo twardych olejami z hartowaniem

7. Prace w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne

8. Politurowanie ręczne

9. Produkcja masy zapałczanej zawierającej fosfor, dwuchromian potasu, biel cynkową, siarkę oraz dwutlenek magnezu

10. Rozdrabnianie gliny i kaolinu do produkcji ołówków

11. Wyładowywanie dyfuzorów przy ekstrakcji garbników

12. Prace ładowaczy pieców pirytowych, piecowych pirytu, aparatowych siarkowni

13. Roztwarzanie surowców włóknistych metodą siarczanową i siarczynową w oddziałach warzelni

14. Wytwarzanie kwasów i ługów warzelnych

15. Wytwarzanie chemicznych środków bielących i bielenie mas włóknistych

16. Produkcja oleju talowego i węglanu wapnia

17. Hydrotermiczna obróbka drewna.

Przedstawiony wykaz pozwala na poczynienie następujących uwag. Po pierwsze, w załączniku do rozporządzenia nie odniesiono się wprost do pracy operatora lub pomocnika operatora sprzętu ciężkiego. Po drugie, kolejność wymienionych prac nie jest przypadkowa. Ustawodawca posłużył się schematem odwołującym się do procesu przetwórstwa drewna. Dlatego na początku wymienił drwali, później osoby pracujące przy zrywce i zwózce drewna, a następnie odniósł się do obsługi urządzeń do mechanicznego rozdrabniania drewna (produkcja rębków) oraz innych etapów przetwórstwa drewna. Po trzecie, przyjęcie takiej systematyki sprawia, że zrozumiałe jest, że nie wszystkie prace wykonywane w leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym kwalifikowane są jako uprawniające do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18 czerwca 2013 r. sygn. akt III AUa 1280/12, LEX nr 1327478).

Uwzględniając powyższe, nie można podzielić stanowiska pozwanego, że pracę wnioskodawcy w spornym okresie należy przyporządkowywać do prac w leśnictwie i przemyśle drzewnym. Prace przy karczowaniu, wypychaniu, wyczesywaniu, orce, włókowaniu terenów leśnych nie są tożsame ani z pracami drwali, ani pracami przy zrywce i wywózce drewna z lasu ani też rozdrabnianiem drewna w celu uzyskania rębkówa, a już na pewno nie - jak uczynił to pracodawca i Sąd I instancji - jako ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie.

Wymienione prace przy usługach leśnych w zakładzie leśnictwa ( Ośrodku (...)) należało kwalifikować jako równoważne pracom w szczególnych warunkach w wykazie A dział VIII w transporcie i łączności - transport pkt 3 (jako prace kierowców ciągników) załącznika nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych.

Przypomnieć należy, że regulacja dotycząca emerytur w obniżonym wieku ma charakter szczególny do ustanowionych w art. 24 i art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zasad nabywania prawa do emerytury w tzw. wieku powszechnym. Przepisy dotyczące emerytur w obniżonym wieku powinny być zatem interpretowane zgodnie z motywem przyświecającym ustawodawcy przy tworzeniu tej instytucji, opierającym się na założeniu, że praca w szczególnych warunkach, wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu. W konsekwencji zatem nie może skorzystać z uprawnienia do emerytury w niższym wieku emerytalnym pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, a więc nie wykazał przesłanek niezbędnych do uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku opisanych w § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.

Zaliczenie do niespornego okresu pracy w szczególnych warunkach (7 lat,10 miesięcy i 8 dni) pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w Ośrodku (...) w T. w wymiarze 2 lat i 2 miesięcy nie pozwala na przyznanie mu prawa do emerytury przy niższym wieku emerytalnym, albowiem ubezpieczony nie legitymuje się wymaganych stażem co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach. Celem nabycia takich uprawnień ubezpieczony winien wykazać łącznie spełnienie przez niego przesłanek, wskazanych w treści § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Nie jest bowiem wystarczające samo jego przekonanie, że charakter lub warunki pracy pozwalają na uznanie jej za wykonywaną w szczególnych warunkach (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21.11.2001 r., sygn. II UKN 598/00, OSNP 2003/17/419).

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny orzekł reformatoryjnie na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

SSA I. Krzeczowska – Lasoń SSA M. Bober SSO del. R. Żywicka