Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 listopada 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku C. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział wT.

o emeryturę

na skutek odwołania C. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział wT.

z dnia 27 lutego 2014 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawcy C. K. prawo do emerytury z dniem (...)

Sygn. akt VU 811/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 lutego 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy C. K. prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy do okresu pracy w warunkach szczególnych nie uwzględnił wnioskodawcy okresów zatrudnienia:

- od dnia 2 lutego 1970 roku do dnia 31 maja 1973 roku w (...) Spółdzielni Usługowo- (...) w S. na stanowisku szewca;

- od dnia 4 października 1983 roku do dnia 11 listopada 1991 roku w (...) Spółdzielni (...) w S. na stanowisku palacza;

- od dnia 12 listopada 1991 roku do dnia 31 sierpnia 1994 roku w (...) S.A. na stanowisku palacza;

W odwołaniu od powyższej decyzji, złożonym w dniu 20 marca 2014 roku, C. K. wniósł o przyznanie emerytury z uwagi na to, że przepracował wymagane
15 lat w warunkach szczególnych w okresie od 2 lutego 1970 roku do 31 maja 1973 roku w (...) Spółdzielni Usługowo- (...) w S. na stanowisku szewca i w okresie od 4 października 1983 roku do 11 listopada 1991 roku w (...) Spółdzielni (...) w S. na stanowisku palacza .

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania podnosząc, że wnioskodawca nie dysponuje świadectwem wykonywania prac w warunkach szczególnych, a ponadto stanowiska szewca i palacza nie zostały wymienione wśród rodzajów prac uprawniających do nabycia prawa do emerytury wymienionych w wykazie A lub b rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca C. K., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 29 stycznia 2014 r. wniosek o przyznanie emerytury. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 akt ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 25 lat, 9 miesięcy i 27 dni, w tym 6 lat 8 miesięcy i 10 dni w szczególnych warunkach przypadający w okresie:

- od 1 grudnia 1976 roku do 31 lipca 1979 roku na stanowisku kierowcy ciągnika w spółdzielni Kółek Rolniczych w S.,

- od 23 sierpnia 1979 roku do 15 marca 1980 roku na stanowisku maszynisty spycharki w (...) w B.,

- od 15 kwietnia 1980 roku do 30 września 1983 roku na stanowisku kierowcy ciągnika w spółdzielni Kółek Rolniczych w R..

(dowód: decyzja z dnia 27.02.2014r. k. 19 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie k. 4-6)

C. K. w okresie od dnia 2 lutego 1970 roku do dnia 31 maja 1973 roku był zatrudniony w (...) Spółdzielni Pracy Usługowo- (...) w S. na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy. Przez pierwsze dla lata zatrudnienia pracował jako uczeń. Wówczas to przyuczał się do zawodu szewca. Ponadto jako uczeń odbywał każdego roku trzy miesięczne teoretyczne szkolenia w G.. Po zakończeniu nauki, z dniem 2 lutego 1972 roku pracował już jako szewc.

(dowód: zaświadczenie z dnia 22.09.2000 r. k. 5 akt ZUS , świadectwo pracy z dnia 1 czerwca 1973 roku k. 4 akt ZUS)

(...) Spółdzielnia Pracy zajmowała się produkcją obuwia męskiego i damskiego ze skóry jak i z tworzyw sztucznych. Wnioskodawca pracował wyłącznie przy produkcji obuwia męskiego: półbutów i kozaków. Jako szewc tworzył obuwie od początku do końca. Nie było między pracownikami podziału na poszczególne etapy produkcji. Wnioskodawca musiał wykroić spód obuwia oraz go obrobić. Spody były ze skóry lub styrogumy. Następnie gotowe cholewki musiał zaćwiekować na kopyto obuwia i przykleić je do brandzla – skóry służącej do okładania podeszwy wewnątrz obuwia łączącej spód obuwia z jego wierzchem. Czynności te wykonywał za pomocą kleju budapren. Potem wypełniał środek pomiędzy cholewką a brandzlem. Kolejnym etapem produkcji było przyklejenie podeszwy, a następnie zrobienie i przyklejenie obcasów. Aby podeszwa się przykleiła musiał zetrzeć lico cholewki. Po sklejeniu obuwia wnioskodawca je zszywał.

(dowód: zeznania świadka J. M. protokół rozprawy z dnia 23 czerwca 2014 roku nagranie od minuty 7.11 do minuty 17.41, zeznania świadka Z. J. protokół rozprawy z dnia 23 czerwca 2014 roku nagranie od minuty 18.05 do minuty 25.50, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 20 listopada 2014 roku nagranie od minuty 1.23 do minuty 11.06)

C. K. w okresie od 4 października 1983 roku do dnia 11 listopada 1991 roku był zatrudniony w (...) Spółdzielni (...) w S. na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy. C. K. został zatrudniony jako pomocnik palacza. W okresie od 23 października 1984 roku do 24 stycznia 1985 roku wnioskodawca odbył kurs palacza kotłów wodnych i parowych, który ukończył z wynikiem dobrym. Celem kursu było przyuczenie do zawodu palacza kotłów. Po odbyciu tego kursu C. K. zostały powierzone z dniem 1 lutego 1985 roku obowiązki palacza. W dniu 18 października 1988 roku złożył egzamin w zakresie obsługi kotłów parowych wysokociśnieniowych typu E.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 12.11.1991 r. k. 13 akt ZUS, umowa o prace k. 13 w aktach osobowych, angaż z dnia 26.03.1984 r. k. 15 w aktach osobowych, zaświadczenie ukończenia kursu z dnia 28 stycznia 1985 roku k. 3 w aktach osobowych, zaświadczenie – odpis k. 9 w aktach osobowych, angaże k. 18-25 w aktach osobowych)

(...) Spółdzielnia (...) w S. zajmowała się produkcją wyrobów mlecznych. Do produkcji wykorzystywano parę technologiczną wytwarzaną przez znajdujące się w kotłowni dwa kotły wysokoprężne wodno-parowe niezautomatyzowane (z zasypem ręcznym). Wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) w S. zarówno jako pomocnik palacza jak i palacz pracował w kotłowni przy obsłudze kotłów. Do jego stałych obowiązków należało ręczne zasypywanie kotłów węglem, czuwanie nad utrzymywaniem w kotłach stałej temperatury, odszaklowanie kotłów. Kotły pracowały 24 godziny na dobę. Wnioskodawca pracował w systemie trzyzmianowym.

(dowód: zeznania świadka R. K. protokół rozprawy z dnia 23 czerwca 2014 roku nagranie od minuty 26.10 do minuty 31.49, zeznania świadka Z. P. protokół rozprawy z dnia 23 czerwca 2014 roku nagranie od minuty 32.01 do minuty 37.45, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 20 listopada 2014 roku nagranie od minuty 1.23 do minuty 11.06)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r. poz. 1440) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie był członkiem OFE.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Podnoszona zatem przez organ rentowy okoliczność nie dysponowania przez skarżącego świadectwem pracy w szczególnych warunkach, nie przesądza jeszcze, że wnioskodawca takiej pracy nie wykonywał.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy zarówno w (...) Spółdzielni (...) w S. od dnia 4 października 1983 roku do dnia 11 listopada 1991 roku i w (...) Spółdzielni Usługowo- (...) w S. od dnia 2 lutego 1970 roku do dnia 31 maja 1973 roku był niesporny między stronami w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach ubezpieczeniowych.

Sporny pozostawał jedynie charakter wykonywanej przez wnioskodawcę pracy tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w (...) Spółdzielni (...) w S. od dnia 4 października 1983 roku do dnia 11 listopada 1991 roku Sąd oparł się na dokumentach zgromadzonych w aktach osobowych wnioskodawcy oraz na zeznaniach świadków R. K. oraz Z. P.. Świadek R. K. mimo, że pracował w spornym okresie na innym niż wnioskodawca stanowisku tj. na stanowisku maszynisty i zajmował się wytwarzaniem pary chłodzącej, to jednak każdego dnia widział wnioskodawcę przy wykonywaniu codziennych obowiązków. Natomiast świadek Z. P. pracował w (...) Spółdzielni (...) w S. na takim samym jak wnioskodawca stanowisku palacza, tym samym dysponuje bezpośrednią wiedzą co do zakresu codziennych obowiązków zawodowych wnioskodawcy.

Analiza zeznań świadków oraz dokumentów osobowych prowadzi do wniosku, że wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach w całym spornym okresie swojego zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) w S. od 4 października 1983 roku do 11 listopada 1991 roku. Okoliczności tej nie zmienia fakt, że w początkowym okresie zatrudnienia, a mianowicie od dnia 4 października 1983r. do dnia 31 stycznia 1985r. stanowisko wnioskodawcy było określane jako pomocnik palacza, a dopiero z dniem 1 lutego 1985 roku mianem palacza. O szczególnych warunkach pracy nie decyduje bowiem nazwa stanowiska, ale rodzaj faktycznie wykonywanej pracy. A ta przez cały okres zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Spółdzielni (...) w S. od dnia 4 października 1983 roku do dnia 11 listopada 1991 roku, jak wynika z zeznań świadków i wnioskodawcy, była niezmienna. Wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) w S. pracował w kotłowni, gdzie znajdowały się dwa kotły typu przemysłowego wytwarzające parę technologiczną służącą do produkcji wyrobów mlecznych. Kotłownia była niezautomatyzowana. Do stałych obowiązków wnioskodawcy należało cały czas ręczne zasypywanie kotłów węglem, czuwanie nad utrzymaniem w kotłach stałej temperatury, odszaklowanie kotłów. Formalne uzyskanie uprawnień palacza przez skarżącego, nie zmieniło nic w jego dotychczasowych stałych obowiązkach. Pomimo zmiany stanowiska wnioskodawca w dalszym ciągu wykonywał taką samą pracę jak wówczas, gdy pracował na stanowisku pomocnika palacza.

Prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotów parowych typu przemysłowego, a takie prace wnioskodawca wykonywał w spornym okresie, są pracami w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. działem XIV poz. 1.

Mając powyższe na uwadze Sąd zaliczył wnioskodawcy cały okres zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) w S. od dnia 4 października 1983 roku do dnia 11 listopada 1991 roku do pracy w szczególnych warunkach.

Dokonując z kolei ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w (...) Spółdzielni Usługowo- (...) w S. od dnia 2 lutego 1970 roku do 31 maja 1973 roku Sąd oparł się na dokumentach zgromadzonych w aktach ubezpieczeniowych wnioskodawcy oraz na zeznaniach świadków J. M. i Z. J., którzy w spornym okresie pracowali tak jak wnioskodawca na stanowisku szewca oraz na zeznaniach samego wnioskodawcy.

Do pracy w szczególnych warunkach Sąd nie zaliczył wnioskodawcy okresu zatrudnienia w (...) Spółdzielni Usługowo- (...) w S. w charakterze ucznia od dnia 2 lutego 1970r. do dnia 1 lutego 1972r. W tym okresie wnioskodawca dopiero przyuczał się do zawodu szewca, co wiązało się z tym, przez trzy miesiące każdego roku odbywał szkolenie stacjonarne w G.. Praca w charakterze ucznia nie była zatem stałą pracą wykonywaną tylko i wyłącznie w warunkach szczególnych jak tego wymaga ustawodawca.

Dopiero po zakończeniu nauki zawodu z dniem 2 lutego 1972r. wnioskodawca został zatrudniony jako szewc. Od tego dnia aż do końca zatrudnienia w (...) Spółdzielni Usługowo- (...) w S., czyli do dnia 31 maja 1973r. pracował tylko i wyłącznie przy produkcji obuwia męskiego.

Do stałych obowiązków wnioskodawcy należało wykrawanie i obrabianie spodów obuwniczych wykonanych ze skóry lub styrogumy, a następnie zaćwiekowanie na kopyto obuwia cholewek i przyklejenie ich do brandzla (skóry służącej do okładania podeszwy wewnątrz obuwia łączącej spód obuwia z jego wierzchem). Czynności te wykonywał za pomocą kleju typu budapren. Potem skarżący wypełniał środek obuwia pomiędzy cholewką a brandzlem. Kolejnym etapem produkcji było przyklejenie podeszwy, co wiązało się ze starciem lica cholewki, a następnie zrobienie i przyklejenie obcasów. Po sklejeniu obuwia wnioskodawca je zszywał.

Wykonywane przez wnioskodawcę prace były zatem pracami w szczególnych warunkach wymienionymi w wykazie A załącznika do rozporządzenia Rady ministrów z 7 lutego 1983r., a mianowicie pracami przy produkcji spodów obuwniczych ze skóry, gumy i tworzyw sztucznych oraz pracami przy klejeniu i powlekaniu tkanin obuwniczych (dział VII poz. 12 ) oraz pracami związanymi ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego (dział VII poz. 14)

Po doliczeniu wnioskodawcy do uznanego przez organ rentowy stażu w szczególnych warunkach w wymiarze 6 lat 8 miesięcy i 10 dni spornych okresów:

- od dnia 1 lutego 1972 do dnia 31 maja 1973 roku ( 1 rok 5 miesięcy);

- od dnia 4 października 1983 roku do dnia 11 listopada 1991 roku (8 lat, 1 miesiąc, 7 dni)

wnioskodawca legitymuje się stażem pracy w szczególnych warunkach znacznie przekraczającym 15 lat.

Organ rentowy nie przedstawił w toku postępowania jakiegokolwiek dowodu podważającego dowody zgłoszone przez skarżącego .

Biorąc zatem pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił wszystkie wymagane przepisami rozporządzenia warunki do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury, to jest ukończył 60 lat, jego łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł ponad 25 lat, ma ponad 15 letni staż pracy w szczególnych warunkach, należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Sąd przyznał skarżącemu emeryturę z dniem ukończenia przez niego 60 roku życia tj. z dniem(...) Z tym bowiem dniem skarżący spełnił ostatni warunek, od którego zależało jego prawo do emerytury

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak sentencji wyroku.