Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 października 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 października 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa J. N. (1)

przeciwko P. K.

o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie

z dnia 23 kwietnia 2014 roku, sygn. akt III RC 511/13

zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że ustala iż obowiązek alimentacyjny powoda J. N. (1) wobec pozwanej P. K. określony w ugodzie zawartej w dniu 18 lutego 1991 roku przed Sądem Rejonowym w Bełchatowie w sprawie IIIRC 8/91 wygasł z dniem 1 października 2014 roku a w pozostałej części apelację oddala i nie obciąża pozwanej obowiązkiem zwrotu na rzecz powoda kosztów procesu za obie instancje.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt II Ca 391/ 14

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Bełchatowie wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2014 roku oddalił powództwo J. N. (1) o ustalenie wygaśnięcia jego obowiązku alimentacyjnego wobec P. K..

Na mocy ugody zawartej przed Sądem Rejonowym w Bełchatowie w dniu 18 lutego 1991 roku w sprawie sygn. akt III RC 8/91 ustalono alimenty na rzecz córki P. K. w wysokości 20% miesięcznego wynagrodzenia J. N. (1). Było to jedyne orzeczenie sądu ustalające wysokość alimentów.

Powód J. N. (1) ma 58 lat. Z wykształcenia jest mgr inż. metalurgii. Od wielu lat zatrudniony jest w zakładach (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. na podstawie umowy o pracę . Pracuje na stanowisku kierownika działu elektrolizy cynku. Z tytułu zatrudnienia uzyskuje wynagrodzenie w kwocie ok. 6100-6200 zł netto miesięcznie. Dodatkowo raz w roku otrzymuje nagrodę roczną, ostatnio wyniosła ona ok. 9 000 zł netto. Raz na 5 lat uzyskuje nagrodę jubileuszową, ostatnio otrzymałem ją 2 lata temu w kwocie około 16-18 tys. zł. Poza pensją nie ma innych dochodów.

J. N. (1) jest współwłaścicielem domu jednorodzinnego położonego w miejscowości B.. Dom ma powierzchnię około 170 m ², składa się z 5 pokoi, kuchni, łazienki. Miesięczny koszt utrzymania domu wynosi ok. 450 zł. Podgrzanie wody oraz ogrzewanie domu kosztuje łącznie ok. 6 -11 tys. zł rocznie. Rachunki za Internet wynoszą około 100 zł miesięcznie. Powód jest właścicielem kilkuletniego samochodu osobowego marki M.. J. N. (1) nie posiada oszczędności. Nie jest również zadłużony.

Powód mieszka razem z żoną J. N. (2) oraz córką N.. Druga córka K. jest już w pełni samodzielna. Żona powoda zatrudniona jest w szkole w charakterze nauczyciela i zarabia ok. 2 000 zł netto miesięcznic. Leczy się prywatnie na niedoczynność tarczycy oraz nadciśnienie. Średnio miesięczny koszt leczenia to kwota około 150 zł. Powód jest zdrowy.

Córka powoda N. N.jest studentką Uniwersytetu (...) na kierunku prawo. Uczy się w trybie niestacjonarnym. Nauka jest odpłatna. Czesne wynosi ok. 5 000 zł za rok. Zajęcia odbywają się w dni powszednie w ciągu całego dnia w godzinach od 8.00 do 20.00 z przerwami. N. N.mieszka w K.w wynajętym mieszkaniu, za które opłata wynosi ok. 800-900 zł miesięcznie. Nie leczy się specjalistycznie. Nie pracuje. Miesięczne usprawiedliwione potrzeby córki, powód oszacował na kwotę 1200-1500 zł.

J. N. (1) od wielu lat nie utrzymuje z pozwaną P. K. żadnych kontaktów.

Pozwana P. K. ma 23 lata. Posiada wykształcenie wyższe licencjackie. Ukończyła trzyletnie studia na filologii hiszpańskiej z językiem angielskim. W trakcie studiów w jednym roku akademickim za wyniki w nauce otrzymywała stypendium, w wysokości 250 zł miesięcznie. Pozwana posiada certyfikat z języka angielskiego C2.

Zdarzało się, że udzielała korepetycji z języka hiszpańskiego i angielskiego. Pracowałam też w szkole językowej w Ł.. Obecnie jest studentką IV semestru stacjonarnych studiów II - iego stopnia Uniwersytetu (...) na kierunku neofilologia, specjalność filologia hiszpańska. Nauka jest nieodpłatna. Dodatkowo studiuje na studiach podyplomowych niestacjonarnych dla tłumaczy tekstów specjalistycznych. Studia są płatne i trwają rok. Czesne wynosi 2400 zł za semestr. Obecnie studiuje na II ostatnim semestrze tych studiów.

W K. P. K. mieszka w wynajętym wspólnie z koleżanką mieszkaniu. Za najem płaci około 850 zł miesięcznie.

Od marca 2013 r. pozwana pracuje na podstawie umowy o dzieło przy przekładzie książek dla osób niewidomych. Pracę wykonuje w domu. Z tego tytułu w 2013 r. uzyskała dochód w kwocie ok. 1500 zł brutto. W 2014 roku zarabia ok. 280 złotych netto miesięcznie.

P. K. nie ma majątku, oszczędności oraz zadłużeń. Matka pozwanej od 1985 r. zatrudniona jest w (...) S.A. o/ (...) B. na stanowisku starszego referenta. Zarabia ok. 5 000 zł brutto miesięcznie. Od matki P. K. otrzymuje miesięcznie kwotę 600 zł. Dodatkowo matka opłaca jej rachunki za telefon komórkowy w wysokości ok. 60 zł miesięcznie. Kupuje jej odzież i obuwie. Matka pozwanej mieszka w mieszkaniu należącym do jej obecnego męża. Ponadto jest właścicielką mieszkania o powierzchni około 38 m ², w którym mieszka pozwana, gdy przyjeżdża do B. na weekendy dwa razy w miesiącu oraz w święta. Przejazdy z K. do B. wynoszą ok. 100 zł miesięcznie. Matka P. K. nie leczy się specjalistycznie. Poza mieszkaniem w majątku ma samochód S. (...) rocznik 2001.

P. K. swoje miesięczne usprawiedliwione potrzeby szacuje na kwotę ok, 2200 zł. Poza alimentami w kwocie ok. 1400-1500 zł. pozwany nie łoży na jej utrzymanie.

W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy w Bełchatowie uznał powództwo nie zasadne. Bowiem zgodnie z art. 138 kro każda ze stron może domagać się zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego w razie zmiany stosunków. Przez zmianę stosunków rozumieć należy istotne zwiększenie bądź zmniejszenie możliwości majątkowych, zarobkowych zobowiązanego lub też usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do świadczenia alimentacyjnego,

W ocenie Sądu Rejonowego w sprawie zmiana stosunków nie nastąpiła. Niewątpliwie bowiem P. K. nie posiada majątku i choć jest już pełnoletnia to nie jest w stanie samodzielnie zapewnić sobie stosownych środków utrzymania. Pozwana uczy się w szkołach wyższych zarówno w trybie dziennym jak i zaocznym. Sytuacja ta wyklucza możliwość podjęcia przez nią zatrudnienia. Dlatego całość jej usprawiedliwionych potrzeb winni pokrywać rodzice. Uzyskiwany przez P. K. dochód z tytułu umowy o dzieło stanowi znikomy ułamek wobec wielkości jej usprawiedliwionych potrzeb. Dlatego pozostaje on bez wpływu na zakres obowiązku alimentacyjnego.

Sąd Rejonowy podkreślił ponadto, że zgodnie ze stanowiskiem SN wyrażonym w wyroku z dnia 14 listopada 1997 r. III CKN 217/97 obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka stanowi uszczegółowienie ogólnego obowiązku "troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka" i należytego przygotowania go, odpowiednio do jego uzdolnień, do pracy zawodowej (art. 96 k.r. i o.). Obowiązek ten nie jest ograniczony przez żaden sztywny termin, a w szczególności - przez termin dojścia przez alimentowanego do pełnoletności. Nie jest także związany ze stopniem wykształcenia w tym sensie, że nie ustaje z chwilą osiągnięcia przez alimentowanego określonego stopnia podstawowego lub średniego wykształcenia. Jedyną miarodajną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku, jest to, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie, przy czym przyjmuje się, że nie można tego oczekiwać od dziecka małoletniego. Z tej przyczyny w odniesieniu do dzieci, które osiągnęły pełnoletność, brać należy pod uwagę to, czy wykazują chęć dalszej nauki oraz czy osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie nauki. Przeciwne stanowisko prowadziłoby do zahamowywania, a co najmniej znacznego utrudniania dalszego rozwoju dziecka, a to przez pozbawianie go środków materialnych niezbędnych do kontynuowania nauki po osiągnięciu pełnoletności, pozostawałoby zatem w sprzeczności ze wspomnianym wyżej podstawowym obowiązkiem rodzicielskim.

W zakresie zaś możliwości majątkowych i zarobkowych powoda Sąd Rejonowy uznał, że nie uległy one istotnemu zmniejszeniu. J. N. (1) od wielu lat zatrudniony jest zakładach (...), gdzie aktualnie uzyskuje wynagrodzenie ponad 1,5 - krotnie wyższe od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Ponadto podkreślono, iż powód poza łożeniem alimentów w żaden inny sposób nie przyczynia się do zaspokajania potrzeb córki. Wszystkie osobiste starania o utrzymanie i wychowanie pozwanej spoczywają na barkach matki, która oprócz tego pokrywa z własnych dochodów część usprawiedliwionych potrzeb córki.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości powód J. N. (1). Apelacja zaskarżonemu wyrokowi zarzuca błąd w ustaleniach faktycznych oraz wadliwą ocenę materiału dowodowego tj. obrazę art. 233 § 1 k.c. brak jego wszechstronnego rozważenia, a także naruszenie prawa materialnego tj. art. 138 kro przez błędną wykładnię.

Apelujący wskazał, iż błąd w ustaleniach faktycznych miał polegać na przyjęciu, że:



usprawiedliwione miesięczne koszty utrzymania P. K. wynoszą kwotę w wysokości 2.200,00 zł, podczas gdy z brzmienia jej zeznań i treści przedłożonych przez nią dokumentów wynika, że obecnie stanowią one kwotę w wysokości około 1.697,00 złotych;



wysokość miesięcznych alimentów uiszczanych przez J. N. (1) na rzecz P. K. stanowi kwotę w wysokości 1.400,00 zł - 1.500,00 złotych, podczas gdy w rzeczywistości jest ona wyższa (w 2013 r. średnio wyniosła 1,895,00 zł, a w miesiącach styczeń - kwiecień 2014 r. średnio wyniosła 1.719,00 zł)

Apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku przez uchylenie ustalonego treścią ugody, zawartej przed Sadem Rejowym w B. z dnia 18 lutego 1991 roku( sygn. akt III RC 8/91) obowiązku alimentacyjnego spoczywającego na powodzie w stosunku do P. K., przy jednoczesnym rozstrzygnięciu o kosztach postępowania przed Sądem I Instancji, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Ewentualnie o zmianę zaskarżonego w wyroku, w taki sposób, aby obniżyć ustaloną treścią ugody zawartej przed Sadem Rejowym w B. z dnia 18 lutego 1991 roku( sygn. akt III RC 8/91) wysokość alimentów, zasądzonych od powoda do kwoty 500 złotych miesięcznie, przy jednoczesnym rozstrzygnięciu o kosztach postępowania przed Sądem I Instancji, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz o zasądzenie od P. K. na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w drugiej instancji, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.

Pozwana w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie w całości i obciążenie powoda kosztami postępowania za instancję odwoławczą według norm przepisanych.

W piśmie z dnia 22 września 2014 roku pozwana poinformowała, iż od dnia 1 września 2014 roku podjęła pracę w Zespole Szkół (...)w B.im.(...)w pełnym wymiarze godzin jako nauczyciel języka angielskiego. Z tego tytułu wynagrodzenie pozwanej będzie wynosić 2 265 złotych brutto. Wynagrodzenie wypłacane jest do ostatniego dnia każdego miesiąca.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 6 października 2014 roku pełnomocnik powoda J. N. (1) wniósł o orzeczenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego względem pozwanej od dnia wytoczenia powództwa bądź z dniem 6 października 2014 roku.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest zasadna w części dotyczącej zarzutu naruszenia prawa materialnego art. 138 kro poprzez jego niewłaściwie zastosowanie, zaś pozostałe zarzuty podniesione w apelacji, a w szczególności naruszenia prawa procesowego art. 233 § 1 kpc – zasady swobodnej oceny materiału dowodowego oraz sprzeczności ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego nie zasługują na uwzględnienie.

Sąd Odwoławczy za własne przyjmuje ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego istotne dla rozstrzygnięcia sprawy dokonane w dacie orzekania i podziela stanowisko tego Sądu, co do zastosowanych norm prawnych przesądzających o treści wyroku i stwierdza, że podnoszone przez skarżącego zarzuty nie znalazły potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym.

Wadliwość wydanego rozstrzygnięcia, zdaniem pozwanego, stanowiła miedzy innymi skutek błędów Sądu pierwszej instancji przy dokonywaniu oceny materiału dowodowego zarówno przy żądaniu wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego jaki i obniżeniu wysokości alimentów.

W pierwszej kolejności zatem należało ocenić prawidłowość procedowania Sądu Rejonowego w tym zakresie.

Wskazać należy - co wielokrotnie wyjaśniano w orzecznictwie Sądu Najwyższego - że zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc może być uznany za zasadny jedynie w wypadku wykazania, że ocena materiału dowodowego jest rażąco wadliwa czy w sposób oczywisty błędna, dokonana z przekroczeniem granic swobodnego przekonania sędziowskiego, wyznaczonych w tym przepisie. Sąd drugiej instancji ocenia bowiem legalność oceny dokonanej przez Sąd Rejonowy, czyli bada czy zostały zachowane kryteria określone w art. 233 § 1 kpc . Należy zatem mieć na uwadze, że - co do zasady - Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, dokonując wyboru określonych środków dowodowych. Jeżeli z danego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko wtedy gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych (por. przykładowo postanowienie z dnia 11 stycznia 2001 r., sygn. akt I CKN 1072/99, Prok. i Pr. rok 2001, nr 5, poz. 33, postanowienie z dnia 17 maja 2000 r., sygn. akt I CKN 1114/99, wyrok z dnia 14 stycznia 2000 r., sygn. akt I CKN 1169/99, OSNC rok 2000, nr 7-8, poz. 139).

Zdaniem Sądu Okręgowego ocena dowodów dokonana przez Sąd pierwszej instancji w przedmiotowej sprawie nie narusza, ani reguł logicznego myślenia, ani zasad doświadczenia życiowego czy właściwego kojarzenia faktów. Nie sposób również przypisać Sądowi błędu w ocenie mocy poszczególnych dowodów. Zaznaczyć przy tym należy, że Sąd orzekający w pierwszej instancji - oceniając pojedyncze dowody - zgodnie z przepisem art. 233 § 1 KPC - odniósł ich znaczenie do całego, zebranego w sprawie materiału dowodowego. Podkreślić też trzeba, że dowód z przesłuchania stron, nie jest a priori pozbawiony przymiotu wiarygodności. W każdej konkretnej sprawie Sąd orzekający, w granicach swobodnej oceny dowodów i odnosząc dowód ten do całego materiału procesowego - waży jakie znaczenie przypisać należy temu dowodowi. Zdaniem Sądu Okręgowego materiał procesowy niniejszej sprawy pozwala na częściowe zdyskwalifikowanie zeznań powoda w zakresie jego możliwości zarobkowych, które pozostają w sprzeczności z pozostałymi zebranymi dowodami i z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego, co zostało przedstawione w uzasadnieniu Sądu pierwszej instancji .

W świetle powyższych wskazany stan faktyczny w sprawie został przez Sąd I Instancji prawidłowo ustalony, tak w zakresie wielkości usprawiedliwionych potrzeb pozwanej P. K. i braku możliwości jej samodzielnego utrzymania ( art. 133 kro) jak i możliwości zarobkowych zobowiązanego powoda J. N. (3) ( art. 135 § 1 kro). Dlatego też w dacie orzekania Sąd I Instancji zasadnie przyjął, że nie zachodzą przesłanki przewidziane w art. 138 kro dające podstawę do wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego bądź obniżenia jego wysokości.

Bezspornym jednak jest w sprawie, że już po wydaniu orzeczenia w dniu 23 kwietnia 2014 roku nastąpiły istotne zmiany w sytuacji faktycznej stron. Pozwana P. K.w lipcu 2014 roku obroniła prace magisterską i z dniem 1 września 2014 roku została zatrudniona na pełny etat w charakterze nauczyciela języka angielskiego w Zespole Szkół (...)w B.na czas określony do 31 sierpnia 2014 roku z wynagrodzeniem płatnym z dołu w kwocie 2265,85 złotych brutto ( dowód: k- 156 – odpis umowy o pracę). Okoliczności powyższe zdaniem Sadu Okręgowego przesądzają o tym, że ustały określone w art. 133 § 1kro przesłanki obowiązku alimentacyjnego powoda wobec córki P. K., która aktualnie jest już w stanie utrzymywać się samodzielnie. Zatem nastąpiła opisywana w art. 138 kro „ istotna zmiana stosunków” warunkująca ustanie obowiązku alimentacyjnego powoda określonego w ugodzie sądowej zawartej w dniu 18 lutego 1991 roku w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie w sprawie III RC 8/91. Z tych względów Sąd Odwoławczy zgodnie z art. 386 § 1 kpc orzekł jak w sentencji.

Datę wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego Sąd Okręgowy ustalił na dzień 1 października 2014 roku – z chwilą otrzymania pierwszego wynagrodzenia za pracę przez pozwaną.

W pozostałej części apelację oddalono na podstawie art. 385 kpc, uznając w świetle powyższych ustaleń żądanie ustalenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego już z dniem wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie za bezzasadne.

O kosztach procesu za obie instancje

Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z art. 102 kpc, nie obciążając pozwanej obowiązkiem jej uiszczenia, biorąc pod uwagę jej sytuację materialną, charakter roszczenia objętego pozwem oraz fakt, iż przewidziana w art. 138 kro zmiana stosunków uzasadniająca zmianę orzeczenia Sądu I Instancji nastąpiła w toku postępowania apelacyjnego.

Z tych względów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Na oryginale właściwe podpisy