Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 10 lutego 2014 roku Sąd Rejonowy w Kutnie
w sprawie z powództwa I. G. przeciwko J. P. i M. P. o zadośćuczynienie za szkodę niemajątkową i zadośćuczynienie za naruszenie dóbr osobistych:

1.  zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kwotę 6.000 zł tytułem zadośćuczynienia za szkodę niemajątkową związaną ze zdarzeniem z dnia
26 sierpnia 2011 roku z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty,

2.  zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kwotę 3.000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w trakcie zdarzenia z dnia
26 sierpnia 2011 roku z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty,

3.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie,

4.  zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kwotę 552 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

5.  nakazał zwrócić powódce od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kutnie kwotę 296,55 zł tytułem niewykorzystanej części zaliczki.

Powyższy wyrok zaskarżyła powódka w części, to jest w zakresie, w jakim oddalono roszczenie o zasądzenie odsetek ustawowych od przyznanych zadośćuczynień liczonych od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty. Wartość przedmiotu zaskarżenia została oznaczona na kwotę 1.868,79 zł.

Zaskarżonemu rozstrzygnięciu powódka zarzuciła naruszenie przepisu art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. przez zasądzenie ustawowych odsetek od daty wydania wyroku w sytuacji, w której odsetki te winny być zasądzone od daty wytoczenia powództwa.

W konkluzji skarżąca wniosła o zmianę wyroku Sądu Rejonowego
w zaskarżonej części przez zasądzenie odsetek ustawowych od zasądzonych
w punktach 1 i 2 wyroku kwot począwszy od daty wytoczenia powództwa do dnia zapłaty. Zażądała również zasądzenia solidarnie od pozwanych na jej rzecz kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwani wnieśli o jej oddalenie i utrzymanie wyroku Sądu Rejonowego w całości w mocy oraz o zasądzenie od powódki na ich rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie, lecz jedynie częściowo.

Sąd Rejonowy poczynił ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne. Stąd nie zachodzi potrzeba powtórnego ich przytaczania w niniejszym uzasadnieniu.

Sąd Okręgowy, rozpoznając apelację powódki, poruszał się w zakreślonych
w niej granicach zaskarżenia. Zakres zaskarżenia obejmował punkt 3 wyroku sądu
I instancji, to jest rozstrzygnięcie, w którym oddalono żądanie zasądzenia odsetek ustawowych od przyznanych powódce zadośćuczynień za okres od dania wytoczenia powództwa do dnia poprzedzającego wydanie zaskarżonego wyroku. Z oznaczonej przez skarżącą wartości przedmiotu zaskarżenia wynika przy tym, iż w rzeczywistości żąda ona, aby sąd II instancji zasądził dodatkowo na jej rzecz ustawowe odsetki od wspomnianych zadośćuczynień za okres od dnia wniesienia pozwu do sądu do dnia poprzedzającego wydanie wyroku.

Podstawę prawną zasądzenia odsetek stanowi art. 481 § 1 k.c. Zgodnie z nim, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia apelacji ma zatem ustalenie daty, od której pozwani pozostawali w opóźnieniu ze spełnieniem świadczeń z tytułu zadośćuczynień przyznanych na rzecz powódki. Data ta pozostaje w ścisłej relacji z datą wymagalności zobowiązania, to jest z terminem, w którym pozwani winni byli spełnić swoje świadczenie. Sąd Rejonowy uznał, że datą wymagalności jest dzień wydania wyroku, gdyż to sąd określa wysokość zadośćuczynienia według stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy.

Sąd Okręgowy nie podziela tego poglądu. Przepis art. 455 k.c. stanowi, że jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Zadośćuczynienia w kwotach zasądzonych w zaskarżonym wyroku należały się powódce już w dacie wniesienia pozwu. Pozwani, nie płacąc zadośćuczynień przed datą wydania wyroku, pozbawili powódkę możliwości czerpania korzyści z należnych jej z tego tytułu środków. Tym samym pozostawali oni w opóźnieniu, co wobec treści art. 481 § 1 k.c. uzasadnia zasądzenie na rzecz powódki odsetek za czas opóźnienia za okres poprzedzający datę wydania wyroku. Stanowiska tego nie podważa pozostawienie uznaniu sądu określenia wysokości zadośćuczynienia. Uznaniowość nie oznacza bowiem dowolności ocen sądu, a wynika wyłącznie
z niewymiernego charakteru okoliczności decydujących o doznaniu krzywdy i jej rozmiarze. Wobec tego wyrok zasądzający zadośćuczynienie nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratywny.

Dlatego podniesiony w apelacji zarzut należało uznać za zasadny. Jednak Sąd Okręgowy nie podziela stanowiska skarżącej, iż odsetki winny być zasądzone za okres od dnia wniesienia pozwu. Odwołując się w tym miejscu ponownie do art. 455 k.c., należy wskazać, że skoro termin spełnienia świadczenia z tytułu zadośćuczynienia nie jest oznaczony przez strony procesu ani nie wynika z właściwości zobowiązania, pozwani powinni spełnić swoje świadczenia niezwłocznie po wezwaniu ich do zapłaty. Na gruncie niniejszej sprawy wezwaniem tym było doręczenie pozwanym
w dniu 12 listopada 2012 roku odpisów pozwu wniesionego przez I. G.. Dlatego żądanie zapłaty odsetek za okres poprzedzający 13 listopada 2012 roku jest niezasadne. Natomiast wobec powstania stanu wymagalności zobowiązania w dniu 12 listopada 2012 roku, pozwani, którzy niezwłocznie nie zaspokoili zgłoszonych przez powódkę roszczeń, od dnia następnego pozostawali
w opóźnieniu, co uzasadniało zasądzenie odsetek ustawowych za okres od dnia
13 listopada 2012 roku.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 wyroku, zmieniając zaskarżony wyrok przez zasądzenie odsetek ustawowych od kwot zasądzonych przez Sąd Rejonowy w punktach 1 i 2 wyroku od dnia 13 listopada 2012 roku w miejsce odsetek ustawowych zasądzonych od dnia wydania wyroku. W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną, o czym orzekł w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie 3 wyroku na podstawie art. 100 zd. I k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w oparciu o zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów. Apelacja została uwzględniona jedynie częściowo, gdyż zaskarżony wyrok zmieniono w ten tylko sposób, iż datę początkową naliczania odsetek ustawowych oznaczono, wbrew żądaniom powódki, nie na dzień
12 lipca 2012 roku (data wniesienia pozwu), lecz na dzień 13 listopada 2012 roku
w miejsce jej oznaczenia w zaskarżonym wyroku na dzień wydania tego wyroku.
Z żądnych w apelacji odsetek zasądzono zatem na rzecz powódki odsetki, które wynoszą łącznie 1.458,49 zł. Oznacza to, iż powódka wygrała postępowanie apelacyjne w 78 %. W takim też zakresie, zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu, pozwani winni pokryć poniesione przez strony koszty postępowania apelacyjnego. Wyniosły one 394 zł, na co składają się poniesione przez powódkę: opłata od apelacji w kwocie 94 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 300 zł (§ 6 pkt 3 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U.
z 2013 r., poz. 461)). Wobec powyższego zasądzono od pozwanych solidarnie na rzecz skarżącej kwotę 307,32 zł, co stanowi 78 % poniesionych przez skarżącą kosztów postępowania apelacyjnego.