Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 12 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

na posiedzeniu niejawnym w składzie:

Przewodniczący : SSA Antonina Grymel

po rozpoznaniu sprawy z odwołania Z. K.

(Z. K.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

przy udziale zainteresowanej C. S.

o uchylenie decyzji w sprawie podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu pracy nakładczej

w związku z zażaleniem odwołującego

na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Gliwicach

z dnia 4 lutego 2013r. w sprawie sygn. akt VIII U 2691/12

postanawia:

oddalić zażalenie.

/-/ SSA A.Grymel

Przewodniczący

Sygn. akt III AUz 73/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach oddalił wniosek Z. K. o zwolnienie od kosztów apelacji od wyroku tego Sądu z dnia 14 listopada 2012r. oddalającego jego odwołanie od decyzji organu rentowego z dnia 27 lipca 2012r.

W pisemnych motywach orzeczenia Sąd I instancji wskazał,
iż z przedłożonego przez odwołującego oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania wynika, iż jego miesięczne dochody stanowią kwotę 2.100 zł netto, zaś dochody jego żony - kwotę 2.700 zł. Odwołujący podał także, iż miesięcznie ponosi następujące wydatki: podatek od nieruchomości i rolny - 40 zł, dostawa wody i kanalizacja - 150 zł, wywóz śmieci - 40 zł, energia elektryczna - 450 zł, gaz - 850 zł, telefon i internet -
250 zł, ubezpieczenia - 100 zł, wydatki szkolne - 600 zł, koszt zakupu paliwa - 540 zł, a nadto określił koszty wyżywienia na kwotę 1.500 zł miesięcznie zaś koszty utrzymania higieny własnej i rodziny - na 280 zł. Odwołujący mieszka wraz z żoną i dziećmi. Posiada majątek nieruchomy w postaci domu jednorodzinnego o powierzchni 150 m ² oraz działki o powierzchni 200 m ².

Sąd Okręgowy podkreślił, iż z powołanego oświadczenia wynika,
iż odwołujący ponosi znaczne kwoty na koszty paliwa do samochodu, którego
w tym oświadczeniu nie wykazał.

Przechodząc do rozważań Sąd ten przypomniał, iż zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010r., nr 90, poz. 594) w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i w sprawach odwołań rozpoznawanych przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 zł wyłącznie od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

A zatem, ubezpieczony - pomimo ustawowego zwolnienia od kosztów -
w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie jest zwolniony od wniesienia opłaty podstawowej od apelacji.

Sąd I instancji zaznaczył także, iż w myśl art. 102 ust. 1 wymienionej ustawy, zwolnienia od kosztów sądowych może domagać się osoba fizyczna, która złożyła oświadczenie, iż nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Zgodnie z ust. 2 tego samego przepisu, do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych powinno być dołączone oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów. Oświadczenie sporządza się według ustalonego wzoru.

Na podstawie przedmiotowego oświadczenia Sąd ocenia, czy wykazany
w nim stan majątkowy wnioskodawcy uzasadnia zwolnienie go od kosztów sądowych.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, iż zasadą jest uiszczanie kosztów sądowych związanych z toczącym się sporem. Zwolnienie od tego obowiązku może mieć miejsce wyjątkowo, gdy uzasadnia to niekorzystna sytuacja materialna strony, która pomimo wszelkich starań, maksymalnej zaradności
i zapobiegliwości, nie jest w stanie w tak krótkim czasie zaoszczędzić stosownej kwoty. Ubiegający się o taką pomoc powinien w każdym wypadku poczynić stosowne oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia kosztów utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Dopiero gdy poczynione oszczędności okażą się niewystarczające, może zwrócić się o pomoc do Państwa (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 września 1984r.,
II CZ 104/84).

Z oświadczenia odwołującego wynika, iż jego miesięczne wydatki wynoszą 4.800 zł, przy dochodzie - jak podaje - 4.800 zł.

Mając jednak na uwadze wysokość opłaty od apelacji, która wynosi 30 zł, zdaniem Sądu I instancji, wykazany przez odwołującego stan majątkowy, nie uzasadnia przyznania mu zwolnienia od ponoszenia opłaty apelacji. Jest on bowiem w stanie uiścić przedmiotową kwotę bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł odwołujący, domagając się jego zmiany i zwolnienia od kosztów sądowych.

W uzasadnieniu podniósł, iż stanowiące podstawę postanowienia twierdzenie Sądu I instancji, iż mógł dokonać stosownych oszczędności
i opłacić przedmiotowe koszty, jest niezgodne z rzeczywistością, albowiem nie był inicjatorem procesu, który był spowodowany decyzją organu rentowego,
w związku z czym czas i miejsce wniesienia odwołania był od niego niezależny.

Stwierdził, iż wnosząc podatki i inne opłaty ma prawo oczekiwać, by Państwo wobec niego było życzliwe - skoro tryb odwołania się od decyzji ZUS nie przewiduje wnoszenia opłaty w I instancji, tym bardziej nie powinny być pobierane w apelacji, skoro zdaniem Sądu opłata ta nie jest wysoka.

Zwrócił również uwagę, iż skoro z opłacanych przez niego podatków jest utrzymywane m.in. sądownictwo, prawo do Sądu nie może zależeć od opłat.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie odwołującego nie zasłużyło na uwzględnienie.

Stosownie do treści prawidłowo powołanego przez Sąd I instancji art. 36 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010r. nr 90, poz. 594 ze zm.) w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i w sprawach odwołań rozpoznawanych przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych pobiera się opłatę podstawową w kwocie
30 złotych wyłącznie od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Uzyskanie zwolnienia od wskazanej opłaty jest możliwe na podstawie
art. 100 ust. 2 powyższej ustawy, co wymaga złożenia stosownego wniosku popartego oświadczeniem, z którego wynika, iż wnioskodawca nie jest w stanie ponieść przedmiotowej opłaty bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2009r.,
II UZ 24/09, LEX nr 536994).

Podkreślenia wymaga, iż zwolnienie od opłaty sądowej jest uprawnieniem wyjątkowym, zaś złożenie przez osobę fizyczną wniosku o zwolnienie jej od ponoszenia przedmiotowej opłaty nie oznacza automatycznie, iż każdy wniosek spełniający wymagania formalne powinien zostać uwzględniony przez Sąd. Uwzględnienie takiego wniosku powinno nastąpić po rozważeniu przez Sąd okoliczności odnoszących się do stanu rodzinnego, majątkowego, dochodów
i źródeł utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie. Wymaganie to wiąże się między innymi z tym, że zwolnienie osoby fizycznej z obowiązku uiszczenia przez nią opłaty sądowej może prowadzić do sytuacji, w której dochodzenie swych racji na drodze postępowania sądowego - zwłaszcza w razie przegrania sporu przez osobę zwolnioną od kosztów sądowych - następuje na koszt Skarbu Państwa, a więc wszystkich podatników. Opłaty sądowe stanowią bowiem rodzaj danin publicznych. Zwolnienie od ponoszenia tego rodzaju danin stanowi odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Dlatego też zwolnienia mogą być stosowane w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby na współobywateli. Z ich bowiem środków pochodzą dochody budżetu państwa, z których pokrywa się koszty postępowania sądowego w razie zwolnienia skarżącego z obowiązku ich ponoszenia (por. postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 stycznia 2005r., FZ 478/04, LEX nr 393645 oraz
z dnia 31 lipca 2008r., II FZ 297/08, LEX nr 493855, a także postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2010r., II PZ 34/09, LEX 603836).

Spowodowane zwolnieniem od opłat sądowych uszczuplenie dochodów Państwa oznacza tym samym, iż rozpoznający wniosek Sąd powinien mieć na uwadze nie tylko realizację prawa do Sądu, ale też interes państwa
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2010r., II PZ 2/10,
LEX nr 585787).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż jak słusznie przyjął Sąd I instancji, szczegółowo omówiona przez ten Sąd sytuacja majątkowa skarżącego, przy uwzględnieniu również jego sytuacji rodzinnej, w pełni uprawnia wniosek, iż obowiązek poniesienia opłaty od apelacji w kwocie 30 zł nie spowoduje jakiegokolwiek uszczerbku utrzymania koniecznego dla niego i jego rodziny.

Wskazana bowiem przez odwołującego w stosownym oświadczeniu, pozostająca w dyspozycji składającej się z czterech osób rodziny odwołującego kwota 4.800 zł miesięcznie, równoważące co prawda podane przez niego wydatki, przy uwzględnieniu pozostającego jednak w jego dyspozycji majątku w postaci nieruchomości, faktycznie oznacza, iż uiszczenie omawianej opłaty
w kwocie 30 zł, w istocie nie spowoduje znaczącego uszczuplenia jego dochodów, uzasadniającego uwzględnienie wniosku o zwolnienie od przedmiotowej opłaty. Tym bardziej, iż ubiegający się o zwolnienie od opłaty od apelacji winien w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie
i rodziny i dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające, może zwrócić się o pomoc Państwa (por. cytowane przez Sąd Okręgowy postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 września 1984r.,
II CZ 104/84, LEX nr 8623).

Z przedstawionych względów Sąd Apelacyjny, na mocy art. 385 kpc
w związku z art. 397 § 2 kpc oddalił zażalenie, jako całkowicie bezzasadne.

/-/ SSA A.Grymel

Przewodniczący

JM