Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 listopada 2014r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Katarzyna Kwilosz – Babiś

Sędzia SO Ewa Adamczyk

Sędzia SR del. Monika Młynarczyk – Mościcka (sprawozdawca)

Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Burnagiel

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2014r. w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z powództwa J. J. i T. J.

przeciwko Ł. B.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Limanowej

z dnia 25 czerwca 2014 r., sygn. akt I C 167/11

oddala apelację;

zasądza solidarnie od powodów na rzecz pozwanego kwotę 300 zł (trzysta złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt III Ca 601/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 czerwca 2014 roku Sąd Rejonowy w Limanowej w sprawie sygn. akt IC 167/11 zasądził od pozwanego Ł. B. solidarnie na rzecz powodów T. J. i J. J. kwotę 9.539,48 zł wraz z odsetkami liczonymi od kwoty 9.200 zł od dnia 26 lipca 2011 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 339,48 zł od dnia 3 października 2011 roku do dnia zapłaty (pkt I wyroku). W pozostałym zakresie, a to co do kwoty 2.000 zł powództwo Sąd oddalił (pkt. II wyroku), zasądzając solidarnie na rzecz powodów od pozwanego kwotę 4.540,50 zł tytułem kosztów procesu (pkt. III wyroku).

Sąd Rejonowy ustalił, że T. J.i J. J.zawarli z Ł. B.w dniu 25.03.2011 r. ustną umowę, której przedmiotem było wykonanie przez pozwanego na rzecz powodów studni głębinowej z ujęciem wody pitnej na działce (...)w miejscowości K.. Strony ustaliły wynagrodzenie w kwocie 280 zł za 1 metr głębokości odwiertu, przy czym postanowiono, iż w przypadku, gdy wykonany przez powoda odwiert nie zapewni ujęcia wody zdatnej do spożycia, wynagrodzenie odpowiadać będzie stawce 50 zł za 1 metr głębokości odwiertu. Powodowie posiadali już w tym czasie jedną studnię głębinową wykonaną na innej działce przy swoim nowo budowanym domu nr (...). Studnia którą miał wykonać pozwany miała zapewnić dodatkowe ujęcie wody dla starego budynku nr (...)w K., gdzie powodowie mieszkają.

Pozwany w dniu zawarcia umowy wykonał na działce powodów odwiert metodą obrotowo-udarową przy pomocy dolnego młotka na sprężone powietrze oraz osadził w nim rury i filtry studzienne o średnicy 125 mm firmy (...). Na głębokości 3m osadził rurę osłonową PCV. Po wykonaniu otworu i osadzeniu w nim rur pozwany włożył do niego swoją pompę głębinową typy 90 (...) i polecił powodom pompowanie wody przez 3, 4 dni, aż do oczyszczenia się wody w studni. W tym samym dniu pozwany wyliczył ustalone wcześniej wynagrodzenie jako równowartość stawki 280 zł i 40 m głębokości odwiertu. Powodowie zapłacili w gotówce pozwanemu kwotę 11.200 zł bez pokwitowania. Aktualnie głębokość do dnia studni wynosi 30,26 m.

Po wykonaniu odwiertu powodowie, stosownie do zaleceń pozwanego pilnowali pozostawionej przez wykonawcę pompy, wyłączając ją kiedy ciśnienie wody było już słabe i uruchamiając ponownie po około 2 godzinach. Po kilku dniach woda ze studni nadal była jednak mętna, dlatego powodowie skontaktowali się z pozwanym, który przyjechał na miejsce i próbował bezskutecznie podjąć czynności mające poprawić jakość wody. Ł. B. polecił dalsze pompowanie studni przez następne 3 dni oświadczając, że jeżeli po tym okresie woda nadal będzie mętna, „dogadają się” w sprawie przedmiotowej studni. Mimo pompowania wody przez kolejne dni woda w studni nie oczyściła się. Pozwany nie nawiązał kontaktu z powodami, przestał też odbierać od niech telefony.

Sąd Rejonowy ustalił, że wykonanie studni głębinowej obejmuje cztery zasadnicze etapy, a to: wiercenie otworu studziennego wraz z postawieniem rur osłonowych; filtrowanie otworu; próbne pompowanie oczyszczające i pomiarowe otworu oraz wykonanie obudowy studni. Każdy tych etapów może mieć znaczący wpływ na stan techniczny wykonanej studni i decydować o uzyskaniu właściwego efektu końcowego. Sąd ustalił, że pozwany nie sporządził żadnego zestawienia wyników wiercenia studziennego, nie ma zatem żadnych wiarygodnych informacji o profilu geologicznym przewierconych warstw, występowaniu poziomów wodonośnych i sposobie ich izolacji, o głębokości nawiercenia i stabilizacji zwierciadła wody czy o wydajności studni. Wiercenie otworu studziennego prowadzone było na całej jego długości jedną średnicą – 150 mm. Po odwierceniu otworu zapuszczona została do niego na głębokość 3,0 m rura osłonowa kanalizacyjna PVC o średnicy wewnętrznej 150 mm i grubości ścianki ok. 3 mm. Pozwany w sposób niewłaściwy zastosował rurę kanalizacyjną o znaczniej niższej trwałości od rury stalowej lub wodociągowej. Nie została też przeprowadzona kontrola skuteczności wodoszczelnego stawiania rur, której pozytywne wyniki pozwoliłyby na kontynuowanie wiercenia otworu. Prawidłowo otwór od powierzchni terenu do głębokości ich posadowienia winien zostać odwiercony większą średnicą niż otwór poniżej rur osłonowych. Rury osłonowe powinny zostać wciśnięte w korek iłowy, a kontynuacja wiercenia otworu mniejszą średnicą powinna nastąpić dopiero po sprawdzeniu skuteczności wodoszczelnego posadowienia rur osłonowych. Błędem pozwanego było w ocenie Sądu Rejonowego zapuszczenie rur osłonowych dopiero po odwierceniu całego odcinka otworu, gdyż nie zapewniło to skuteczności ich wodoszczelnego postawienia. Sąd ustalił że już na etapie wiercenia otworu i wodoszczelnego postawienia rury osłonowej doszło do błędów mających negatywny wpływ na stan techniczny studni. Błędy te mogą być jedną z przyczyn występowania mętności pompowanej wody.

Wykonana przez pozwanego studnia charakteryzuje się bardzo małą wydajnością nie przekraczającą 60 l/h przy maksymalnym obniżeniu zwierciadła wody. Pompowanie próbne i oczyszczające przedmiotowej studni prowadzone było pompą głębinową należącą do pozwanego o parametrach wielokrotnie przewyższających jej możliwości eksploatacyjne. Skutkiem tego było ciągłe intensywne wynoszenie wraz z wodą zawiesiny ilastej powodującej zmętnienie wody, która z tych względów nie nadaje się do spożycia. Ten etap wykonania studni nie został dotąd zakończony, w celu oczyszczenia wody i ostatecznego ustalenia wydajności eksploatacyjnej studni niezbędne będzie wykonanie próbnego pompowania pompą głębinową o niższych parametrach w odpowiedni sposób.

Ponieważ woda w studni nie oczyszczała się powodowie pismem z dnia 06.04.2011 r. poinformowali pozwanego że woda w wykonanej przez niego studni jest brudna i nie nadaje się do spożycia. Podnieśli, że jest to spowodowane niewłaściwym wykonaniem studni, w szczególności poprzez zamontowanie zbyt krótkich rur osłonowych oraz brakiem obsypki. Wyznaczyli pozwanemu termin 14 dni na usunięcie wskazanych wad i doprowadzenie do stanu, w którym woda będzie w niej zdatna do spożycia, z zastrzeżeniem, że po tym terminie odmówią przyjęcia naprawy i zażądają zwrotu wypłaconego wynagrodzenia. Powodowie wystosowali do pozwanego pismo z dnia 11.07.2011 r. odstępując od umowy i wzywając pozwanego do zwrotu kwoty 11.200 zł w terminie do dnia 25.07.2011 roku.

Powodowie zlecili również badanie wody z ujęcia w odwiercie wykonanym przez pozwanego, za badania zapłacili 339,48 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest częściowo uzasadnione. Strony łączyła umowa o dzieło, bezsporne jest że pozwany przyjął od powodów kwotę 11.200 zł. Pozwany przyjmując zlecenie wykonania studni zobowiązał się do osiągnięcia konkretnego skutku a to wykonania studni głębinowej. Strony już na etapie uzgodnień warunków umowy postanowiły, że jeżeli zamierzony rezultat nie zostanie osiągnięty z powodu braku zdatnej do spożycia wody w wykonanej studni, to wynagrodzenie pozwanego obejmować będzie odpowiednio mniejszą stawkę, tj. 50 zł za 1 metr odwiertu. W ocenie Sądu ustalenie że wady w wykonaniu stanowią wyłączną przyczynę mającą wpływ na mętność wody pozyskiwanej ze studni powodów, będzie możliwe dopiero po dokończeniu niezrealizowanego dotąd prawidłowo etapu próbnego i oczyszczającego pompowania studni. Etap ten pozwany bezpodstawnie zostawił bowiem samym powodom. Pozostawił on w studni swoją pompę polecając jedynie inwestorom pilnowanie, aby pompa pompowała wodę przez kolejne dni, aż do oczyszczenia wody w studni. W rezultacie, zdaniem Sądu Rejonowego pozwany przedstawił powodom dzieło, które nie kwalifikowało się do oddania zamawiającemu, gdyż nie zostało prawidłowo wykonane i jest obarczone wadami. Sąd uznał zatem, że pozwany w umówionym terminie pozwany nie dokończył i nie wykonał prawidłowo dzieła. Sąd stwierdził, że wobec powyższego powstało po stronie powodów uprawnienie do odstąpienia od umowy, skoro pozwany zaprzeczył istnieniu wad w swoim dziele i odmówił usunięcia wad wskazywanych przez stronę powodową w zakreślonym terminie.

Sąd Rejonowy uznał, że skoro powodom przysługiwało prawo do odstąpienia od umowy to byli też uprawnieni do żądania zwrotu wypłaconego pozwanemu świadczenia. Pozwanemu zaś należy się częściowe wynagrodzenie za wykonanie samego odwiertu. Strony same ustaliły bowiem, że w przypadku braku wody w studni (przez co z uwagi na cel przyświecający stronom umowy rozumieć należy także brak wody zdatnej do spożycia) pozwany otrzyma wynagrodzenie odpowiadające równowartości stawki 50 zł za 1 metr odwiertu. Po drugie, na obecnym etapie nie można wykluczyć, iż z punktu widzenia powodów samo wykonanie odwiertu przez pozwanego i zamontowanie w nim rur z filtrem szczelinowym nie było bezużyteczne. Dopiero ewentualne zakończenie etapu pompowania oczyszczającego pozwoli ocenić, czy efekt działań pozwanego choćby w minimalnym stopniu odpowiadał będzie spełnieniu świadczenia i czy zostanie on wykorzystany przy dalszych pracach. Sąd przyjął głębokość studni 40 metrów, bowiem powodowie zapłacili za studnię wywierconą na taką właśnie głębokość. Sąd uznał, że pozwany winien zachować 2.000 zł wynagrodzenia (50x40 metrów) i w tym zakresie uznał powództwo za niezasadne. Sąd uznał również, że powodom należy się na podstawie przepisu art. 471 w zw. z art. 627 i 494 k.c. zwrot kwoty wydatkowanej na badania wody w wysokości 339,48 zł.

Co do kosztów postępowania Sąd zastosował przepis art. 100 k.p.c., w zw. z art. 98 § 3 oraz 109 §1 i 2 k.p.c. Uznano, że powodowie wygrali sprawę w 82,66 % a pozwany w 17,34 %, w takich też częściach stosunkowo rozdzielono koszty procesu. Uwzględniono przy tym wszystkie koszty powodów objęte przedłożonym spisem kosztów (kwotę 6.000,02 zł) natomiast pozwanemu koszty według norm przepisanych (kwotę 2.417 zł). Zasądzona kwota stanowi różnicę pomiędzy kwotą należną tytułem kosztów powodom (4.959,61 zł) a kwotą należną powodowi (419,11 zł).

Apelację od wyroku wnieśli powodowie zaskarżając orzeczenie w pkt. II i III (co do oddalenia powództwa i zasądzenia kosztów postępowania) i wnosząc o jego zmianę przez zastąpienie w pkt. I wyroku kwoty 9.539,48 zł kwotą 11.539,48 zł i kwoty 9.200 zł kwotą 11.200 zł oraz zastąpienie kwoty 4.540,50 zł kwotą 6.000,02 zł.

W apelacji zarzucono, że Sąd prawidłowo uznał, iż studnia wykonana przez pozwanego ma istotne wady, które uprawniały powodów do odstąpienia od umowy. Powodowie od umowy odstąpili i na podstawie przepisu art. 494 k.c. mają prawo do żądania kwoty 11.200 zł, którą zapłacili pozwanemu. Stosownie do przepisu art. 637 § 2 k.c. gdy wady usunąć się nie dadzą albo gdy przyjmujący zamówienie nie zdoła ich usunąć w czasie odpowiednim zamawiający może od umowy odstąpić, jeżeli wady są istotne. W przedmiotowej sprawie powodowie wzywali pozwanego do usunięcia wad w terminie 14 dni pod rygorem odstąpienia od umowy. Ponieważ pozwany nie dokonał naprawy powodowie odstąpili od umowy. Zasądzając od pozwanego na rzecz powodów kwotę o 2.000 zł niższą od żądanej Sąd dopuścił się naruszenia przepisu art. 494 k.c. i 637 § 2 k.c. Uznając, że strony ustaliły że w sytuacji gdy zamierzony rezultat nie zostanie osiągnięty z powodu braku wody zdatnej do picia pozwanemu należeć się będzie wynagrodzenie w kwocie 50 zł za metr odwiertu, Sąd przekroczył zasadę swobodnej oceny dowodów, naruszając przepis art. 233 § 1 k.p.c. Zdaniem apelujących wynagrodzenie za wykonanie odwiertu należałoby się pozwanemu w sytuacji gdy byłaby to tzw. studnia sucha – bez wody a nie z wodą nie nadającą się do spożycia. Fakt że w przedmiotowej sprawie w studni znajduje się woda niezdatna do spożycia spowodowane jest wadami w wykonaniu studni. Brak jest jakiegokolwiek dowodu, że strony uzgodniły, iż pozwanemu należeć się będzie wynagrodzenie za wykonanie odwiertu w przypadku gdy niezdatność wody spowodowana będzie wadami w wykonaniu studni ( k.295-296).

W odpowiedzi na apelację pozwany wnosił o oddalenie apelacji zasądzenie kosztów postępowania. Uzasadniając stanowisko podawał, że orzeczenie Sądu Rejonowego jest prawidłowe, pozwanemu należy się wynagrodzenie za wykonanie odwiertu w łącznej wysokości 2.000 zł. Woda niezdatna do spożycia winna być traktowana jak jej brak w studni, okoliczność ta jest bowiem dla powodów obojętna ze względu na cel umowy jakim było wykonanie odwiertu i uzyskanie wody zdatnej do spożycia. Również rozstrzygnięcie o kosztach postępowania jest prawidłowe ( k.311-312).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i jako taka podlegała oddaleniu.

Wyrok Sądu Rejonowego jest prawidłowy i nie narusza przepisów prawa materialnego ani przepisów prawa procesowego przytoczonych w apelacji. Nie zachodzą też uchybienia, które Sąd Okręgowy ma obowiązek brać pod uwagę z urzędu (art. 378 § 1 k.p.c.), a które skutkują nieważnością postępowania.

W pierwszym rzędzie należy wskazać, że Sąd Rejonowy szczegółowo wyjaśnił wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, ustalenia te Sąd Okręgowy akceptuje w całości i przyjmuje za własne. Również wnioski prawne wyciągnięte na podstawie tych ustaleń są prawidłowe i Sąd Okręgowy je podziela.

Sąd Rejonowy w pisemnym uzasadnieniu orzeczenia dokonał oceny dowodów zgodnej z przepisem art. 233 k.p.c., wskazując jakie dowody uznał za wiarygodne i dlaczego. Zarzut apelacji, jakoby Sąd bezpodstawnie ustalił, że strony uzgodniły iż w przypadku gdy w wykonanej studni nie będzie wody zdatnej do spożycia to pozwanemu należy się wynagrodzenie w kwocie 50 zł za metr jest bezzasadny. Słuchany na rozprawie w dniu 12 czerwca 214 roku świadek M. T. wskazywał jakie są stawki wynagrodzenia za wykonywane prace, podając że „jak studnia jest dobra” to jest to około 250 zł za metr, zaś jak „sucha” to 50 zł za metr ( k.266). Powódka T. J. słuchana na tej samej rozprawie podawała, że pozwany zażądał kwoty 280 zł za metr wywierconej studni, przy czym zapewniał, że „za 280 zł będzie woda zdatna do spożycia”. Powódka podawała również, że umawiali się, że „jeżeli nie będzie wody to weźmie (pozwany) 50 - 100 zł” ( k.267-267). Zatem ustalenia poczynione przez Sąd I instancji znajdują oparcie w materiale dowodowym. Nie sposób uznać, jak chcą tego powodowie, że jedynie za wykonanie odwiertu i tzw. „suchą” studnię, to znaczy studnię bez wody należałoby się pozwanemu wynagrodzenie.

Umowa o wykonanie studni głębinowej jest umową szczególnego rodzaju, jej strony muszą uwzględniać ryzyko związane z prawdopodobieństwem braku wody zdatnej do spożycia mimo wykonania studni. Brak wody może wynikać zarówno z tego, że wykonawca nie natrafi na wodę jak też z tego, że woda w studni z różnych powodów nie będzie nadawała się do spożycia przez ludzi. Te okoliczności strony umowy tego typu muszą mieć na uwadze. Nie sposób przyjąć stanowiska prezentowanego przez powodów, że wykonawcy należy się wynagrodzenie jedynie za studnię z wodą zdatną do spożycia i za odwiert bez wody. Dlatego słusznie Sąd Rejonowy ustalił, że strony uzgodniły stawkę 280 zł za metr odwiertu przy zapewnieniu wody zdatnej do spożycia oraz 50 zł za odwiert bez wody zdatnej do spożycia.

Odnosząc się do zarzutów apelacji naruszenia prawa materialnego, stwierdzić należy, że bezpodstawny jest zarzut naruszenia przepisu art. 494 k.c. jak i art. 637 § 1 i 2 k.c.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Rejonowego, że strony łączyła umowa o dzieło, na podstawie której pozwany zobowiązał się do wykonania studni głębinowej z wodą zdatną do spożycia za stawkę 280 zł za metr odwiertu – lub też w przypadku braku wody - na wykonanie studni za stawkę 50 zł za metr odwiertu. Ponieważ w odwiercie wykonanym przez pozwanego była woda, powodowie nie czekając na zakończenie wszystkich prac (na oczyszczenie studni) zapłacili Ł. B. stawkę uzgodnioną za wykonanie studni z wodą. Niewątpliwie prace wykonane przez pozwanego nie były prawidłowe, przy czym wobec niezakończenia etapu oczyszczającego nie sposób ustalić, czy wady te stanowią wyłączną przyczynę mającą wpływ na mętność wody. Niewątpliwie również, z uwagi na zachowanie pozwanego powodowie mieli podstawy do odstąpienia od umowy.

Zgodnie z przepisem art. 494 k.c. strona odstępująca od umowy wzajemnej obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko co otrzymała od niej na mocy umowy. Powodowie mogli zatem żądać zwrotu wypłaconego świadczenia lecz, jak to słusznie uznał Sąd Rejonowy – bez wynagrodzenia należnego pozwanemu za wykonany odwiert. Jest to konsekwencja umowy zawartej między stronami z wariantem zapłaty kwoty 50 zł za metr odwiertu gdy efektem prac będzie brak wody – w tym zdatnej do spożycia. Takie ustalenia Sądu nie naruszają przepisu art. 494 k.c. ani też przepisu art. 637 k.c., który określa uprawnienia zamawiającego w przypadku gdy dzieło posiada wady.

Reasumując, rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w żaden sposób nie narusza powołanych przepisów prawa materialnego.

Co do rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego o kosztach postępowania, jest ono konsekwencją uwzględnienia powództwa w części i jako takie jest prawidłowe.

Wobec powyższego należy uznać, że ustalenia Sądu Rejonowego w Limanowej są prawidłowe, Sąd Okręgowy je w całości podziela, podobnie jak argumentację prawną przedstawioną w pisemnym uzasadnieniu orzeczenia.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego znajduje oparcie w przepisie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Apelacja powodów okazała się bezskuteczna, dlatego zasądzono od nich na rzecz pozwanego kwotę 300 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego. Kwota ta stanowi wynagrodzenie pełnomocnika obliczone stosownie do przepisu § 13 ust. 1 w zw. z § 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.