Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 października 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Krystyna Wiśniewska-Drobny

Sędzia SO Barbara Braziewicz (spr.)

SR del. Łukasz Malinowski

Protokolant Aleksandra Sado-Stach

po rozpoznaniu w dniu 16 października 2014 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa D. P.

przeciwko K. P.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

z dnia 7 lutego 2014 r., sygn. akt III RC 436/13

oddala apelację.

SSR (del.) Łukasz Malinowski SSO Krystyna Wiśniewska-Drobny SSO Barbara Braziewicz

Sygn. akt III Ca 789/14

UZASADNIENIE

D. M., jako przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda D. P., żądała podwyższenia alimentów zasądzonych od pozwanego K. P. na rzecz syna z kwoty 700 zł do kwoty 1300 zł miesięcznie począwszy od dnia wniesienia pozwu, płatnych do dnia 10 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za zwłokę w płatności którejkolwiek z rat. Uzasadniając żądanie pozwu matka małoletniego powoda podała, że pozwany wywiązuje się z obowiązku łożenia na rzecz małoletniego powoda alimentów w kwocie po 700 zł miesięcznie. Obecnie pogorszeniu uległa jej sytuacja finansowa. Wzrosły także potrzeby dziecka, co wiąże się z tym, że należało go wyposażyć w odpowiednią do pory roku odzież, zakupić wózek spacerowy, fotelik samochodowy. Matka dziecka nie pracuje, przebywa na urlopie wychowawczym i z tego tytułu otrzymuje świadczenie w wysokości 400 zł miesięcznie oraz zasiłek rodzinny na syna w kwocie 70 zł miesięcznie. Poprzednio zasiłek dla matki małoletniego wynosił 638 zł.

Pozwany K. P. odpowiadając na pozew wniósł o oddaleniu powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu, kwestionując wystąpienie okoliczności faktycznych uzasadniających podwyższenie świadczeń alimentacyjnych.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 7 lutego 2014r. Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej w punkcie 1 zasądził od pozwanego K. P. na rzecz małoletniego powoda D. P. alimenty w kwocie po 800 zł miesięcznie poczynając od dnia 1 lutego 2014r. płatne do rak matki dziecka D. M. w terminie do dnia 15 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami, w miejsce alimentów zasądzonych w kwocie po 700zł miesięcznie wyrokiem Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 31 października 2012r. sygn. akt IIIRC 249/12, w punkcie 2 w pozostałym zakresie powództwo oddalił, w punkcie 3 nie obciążył powoda kosztami procesu; w punkcie 4 nakazał pobrać o pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 60zł z tytułu nieuiszczonej opłaty stosunkowej i nie obciążył małoletniego powoda pozostałą częścią tej opłaty oraz w ostatnim punkcie wyrokowi w jego punkcie 1 nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika, iż małoletni powód D. P., urodzony (...), pochodzi ze związku pozamałżeńskiego jego matki D. M. i pozwanego K. P.. Ustalenie ojcostwa nastąpiło na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 31 października 2012 r. sygn. akt III RC 249/12. W wyroku ustalającym ojcostwo Sąd nadał dziecku nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca; rozstrzygnął o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem przez powierzenie matce wykonywania tej władzy i pozostawienie ojcu prawa do współdecydowania o istotnych życiowych sprawach dziecka takich jak sposób kształcenia i leczenia oraz zasądził od pozwanego na rzecz syna alimenty w kwocie po 700 zł miesięcznie, poczynając od dnia 5 lutego 2012 r. płatne do rąk matki dziecka do dnia 15 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami. Wyrok uprawomocnił się dnia 20 grudnia 2012 r. Matka dziecka od dnia 28 grudnia 2010 r. była zatrudniona w sklepie jako sprzedawca z miesięcznym wynagrodzeniem netto w kwocie 1.032,35 zł do czerwca 2011 r. i 647,91 zł w lipcu 2011 r. Od dnia 19 lipca 2011 r. do 31 stycznia 2012 r. pobierała zasiłek chorobowy. Od dnia 22 lipca 2012 r. przebywała na urlopie wychowawczym. Pobierała świadczenia rodzinne na dziecko: zasiłek rodzinny w wysokości 68 zł miesięcznie i dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka w wysokości 170 zł miesięcznie. Matce dziecka został przyznany dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego w wysokości w wysokości 400 zł miesięcznie. Ponadto jednorazowo otrzymała dodatek z tytułu urodzenia dziecka w wysokości 1.000 zł. Małoletni powód był zdrowym dzieckiem i rozwijał się prawidłowo. Matka prowadziła dwuosobowe gospodarstwo domowe z synem. Ponosiła wydatki związane z użytkowaniem 2-pokojowego mieszkania w wysokości ponad 500 zł miesięcznie, które częściowo były pokrywane z dodatku mieszkaniowego przyznanego w wysokości 215 zł miesięcznie. Pozwany od 1 grudnia 2011 r. był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. jako rewident taboru-ustawiacz. Jego przeciętne wynagrodzenie netto miesięcznie wynosiło kwotę 3.925,58 zł. Pozwany zajmował mieszkanie o powierzchni 81 m ² i ponosił z tego tytułu wydatki: czynsz około 530 zł miesięcznie, gaz na butlę 70 zł na półtora miesiąca, energia elektryczna 100 zł miesięcznie, ogrzewanie węglowe – 1.400 zł węgiel i drewno 300 zł rocznie. Małoletni powód obecnie ma 2 lata. Jest zdrowy i rozwija się prawidłowo, z tym, że został skierowany na konsultację do (...) z powodu stóp płasko-koślawych. Jego matka nadal jest zatrudniona w firmie (...) na czas określony do 21 lipca 2015 r. i przebywa na urlopie wychowawczym udzielonym do dnia 21 lipca 2015 r. Pobiera zasiłek rodzinny na dziecko w wysokości 77 zł miesięcznie oraz dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego w wysokości w wysokości 400 zł miesięcznie. Od dnia 1 stycznia 2013 r. nie pobiera już dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka, który otrzymywała wcześniej w wysokości 170 zł miesięcznie. Matka prowadzi nadal dwuosobowe gospodarstwo domowe z synem, zajmując 2-pokojowe mieszkanie o powierzchni 50,64 m ². Od stycznia 2014 r. miesięczne wydatki mieszkaniowe wynoszą: opłata za mieszkanie z funduszem remontowym – 567,26 zł; energia elektryczna – 47,50 zł, a telewizja kablowa i internet – 100 zł. Matka powoda ma przyznany dodatek mieszkaniowy, który do 30 września 2013 r. miesięcznie wynosił 250,16 zł, a od 1 października 2013 r. wynosi 259,54 zł. Pozwany, lat 38, na utrzymaniu ma tylko syna D., z którym spotyka się w każdą środę w godzinach od 11 do 14. Łoży regularnie na utrzymanie dziecka alimenty w kwocie po 700 zł miesięcznie. W ubiegłym roku wykupił dla dziecka komplet szczepień za 120 zł. Spotykając się z synem daje mu zabawki, drobne ubrania. Pozwany nadal jest zatrudniony w (...) Sp. z o.o. na stanowisku rewident taboru-ustawiacz. Jego przeciętne miesięczne wynagrodzenie netto w okresie od kwietnia 2013 r. do grudnia 2013 r., z uwzględnieniem wypłaty nagrody rocznej i nagrody specjalnej, miesięcznie wynosiło 5.230 zł. Pozwany nadal prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe. Zajmuje mieszkanie o powierzchni 81 m ² w starym budownictwie, z centralnym ogrzewaniem na węgiel. Ponosi następujące miesięczne wydatki: czynsz 547 zł, woda około 20 zł; energia elektryczna 60 zł TV, internet i telefon – 150 zł oraz gaz na butlę 60 zł na dwa miesiące. Za 2 tony węgla i drewno na sezon grzewczy płaci 1400 zł rocznie. Na wyżywienie wydaje średnio 600 zł miesięcznie. Korzysta z samochodu osobowego marki D. (...) rocznik 1998 i na paliwo wydaje około 300 zł miesięcznie, a na naprawy samochodu około 1.000 zł rocznie. Za ubezpieczenie mieszkania płaci około 170 zł rocznie, a ubezpieczenie samochodu około 400 zł rocznie. Ponadto w styczniu 2014 r. na leczenie stomatologiczne wydał kwotę 1200 zł.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o zebrane w sprawie dowody, w szczególności z dokumentów, w tym zawarte w aktach Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej sygn. III RC 249/12, szczegółowo opisane w uzasadnieniu oraz zeznania stron, które w sposób należyty przeanalizował. Sąd oddalił, jako nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy, wniosek pozwanego o zwrócenie się do Powiatowego Urzędu Pracy w R. o przedstawienie informacji w przedmiocie ofert pracy dla osób z wykształceniem średnim lub bez wykształcenia. Z zebranego w sprawie materiału, w tym oświadczenia matki małoletniego powoda wynika, że nie jest ona zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna lub poszukująca pracy, ponieważ jest zatrudniona i korzysta z 3-letniego urlopu wychowawczego.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy stwierdził, iż w myśl art. 138 k.r. i o., w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Chodzi o te „stosunki", które zgodnie z art. 133 § 1 i art. 135 k.r.o. stanowiły podstawę ustalenia, że dziecko znajduje się w sytuacji uprawniającej je do żądania alimentów od rodziców, i to w przyjętej w wyroku wysokości. Z art. 133 § 1 k.r. i o. wynika, że przesłankę obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dziecka stanowi niemożność samodzielnego utrzymania się przez dziecko i brak dochodów z jego majątku wystarczających na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Stosownie natomiast do art. 135 k.r. i o., określenie wysokości alimentów od każdego z rodziców na rzecz dziecka stanowi wypadkową usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego oraz wkładu osobistych starań rodzica o utrzymanie i wychowanie dziecka. Zmiana tych stosunków może uzasadniać odpowiednią zmianę orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego na podstawie art. 138 k.r. i o. Poczynione ustalenia faktyczne dają podstawę do przyjęcia, że różnica wieku małoletniego powoda spowodowana 8-miesięcznym upływem czasu od wydania wyroku zasądzającego na jego rzecz alimenty w kwocie po 700 zł miesięcznie do czasu wytoczenia powództwa o ich podwyższenie nie uzasadnia przyjęcia, że w tym okresie nastąpił istotny wzrost usprawiedliwionych potrzeb 2-letniego obecnie powoda, który pociągałby za sobą konieczność podwyższenia alimentów do kwoty po 1.300 zł miesięcznie. Z zebranego materiału wynika, że sytuacja materialna matki małoletniego powoda uległa pogorszeniu od stycznia 2013 r., co wiąże się z tym, że w związku z ustaleniem ojcostwa i zasądzeniem alimentów na rzecz dziecka, nie przysługuje jej dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka, który wcześniej otrzymała w wysokości 170 zł miesięcznie. Obecnie na własne utrzymanie dysponuje tylko kwotą 400 zł miesięcznie, którą otrzymuje z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego oraz korzysta z dodatku mieszkaniowego w wysokości 259,54 zł miesięcznie. Dochód pozwanego w średniej wysokości około 5.000 zł miesięcznie jest dostatecznie wysoki, aby pozwany mógł świadczyć na utrzymanie i wychowanie syna alimenty w wysokości po 800 zł miesięcznie na bieżąco, począwszy od dnia 1 lutego 2014 r. Alimenty w tej wysokości w całości powinny zabezpieczyć interesy dziecka w zakresie utrzymania i wychowania, dlatego powództwo w pozostałym zakresie podlega oddaleniu. Z tych względów i na podstawie art. 138 w zw. z art. 133 § 1 k.r. i o. i art. 135 § 1 i 2 k.r. i o. orzeczono jak w pkt 1 i 2 sentencji. Orzeczenie o kosztach sądowych uzasadnia art. 113 ust. 1 i 4 w zw. z art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, a o kosztach procesu art. 100 k.p.c. Z uwagi na charakter zasądzonego roszczenia i na mocy art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c. Sąd z urzędu nadał wyrokowi w pkt 1 rygor natychmiastowej wykonalności.

Apelację od zaskarżonego wyroku wniósł pozwany w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w jego punkcie 1,4 i 5. Zarzucił Sądowi błędne ustalenia faktyczne poprzez przyjęcie, że od wydania uprzedniego wyroku w przedmiocie alimentacji małoletniego wystąpiła zmiana stosunków określonych w art.135 k.r. i o. uzasadniająca podwyższenie świadczenia alimentacyjnego, podczas gdy powód wskazał, iż jedynie matka powoda sprawująca opiekę nad powodem nie otrzymuje dodatku do zasiłku rodzinnego w wysokości 170zł z tytułu samotnego wychowywania dziecka od wydania poprzedniego rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, natomiast nie przedstawiła ona żadnego dokumentu obrazującego wystąpienie okoliczności określonych w art.135 k.r. i o. oraz błędne ustalenie, że pozwany uzyskuje średniomiesięcznie wynagrodzenia w kwocie 5.230zł podczas gdy rzeczywista wysokość średniomiesięcznego wynagrodzenia pozwanego wynosi 4.398,12zł, a wypłata jednorazowej w okresie całego roku nagrody motywacyjnej w kwocie 630zł brutto, 512,19zł netto nie powinna wpływać na określenia średniomiesięcznego wynagrodzenia pozwanego uzyskiwanego regularnie przez okres dwunastu miesięcy. We wnioskach apelacyjnych pozwany zażądał zmiany zaskarżonego wyroku w punkcie 1 i odpowiednio w punkcie 4 i 5 poprzez oddalenie żądania powoda w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Przedstawicielka ustawowa powoda wniosła o oddalenie apelacji i oświadczyła, iż dodatkowo od sierpnia 2014r. utraciła zasiłek wychowawczy w wysokości 400zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżony wyrok należy uznać za trafny.

Powołane w apelacji zarzuty są chybione i mają w ocenie Sądu Okręgowego charakter jedynie czysto polemiczny, sprowadzają się do negowania właściwych ocen i ustaleń Sądu meriti, przeciwstawiając im własne oceny i wnioski, które w żadnym razie nie mogą podważyć trafności argumentacji w tym zakresie Sądu Rejonowego.

Przy czym Sąd Okręgowy dodatkowo ustala, iż bezspornym jest, że matka małoletniego powoda od sierpnia 2014r. także utraciła zasiłek wychowawczy w wysokości 400zł. Nadal korzysta z urlopu wychowawczego. Powróci do pracy we wrześniu następnego roku, kiedy dziecko pójdzie do przedszkola.

Równocześnie Sąd Okręgowy podziela i uznaje za swoje ustalenia faktyczne i prawne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, uznając, iż nie ma potrzeby ich ponownego przytaczania, ponieważ ustalenia te znajdują oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, które to dowody Sąd ten ocenił w granicach zakreślonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c., wbrew twierdzeniom skarżącego. Ponadto Sąd Okręgowy uznaje, iż orzekając Sąd Rejonowy nie uchybił zasadom logicznego rozumowania, ani też doświadczenia życiowego. Wnioski Sądu pierwszej instancji, co do faktów w sposób logiczny wynikają z treści dowodów zgromadzonych w sprawie, a zaoferowanych przez obie strony, równocześnie Sąd ten poddał wszechstronnej i gruntownej ocenie cały materiał dowodowy zebrany w sprawie.

Przede wszystkim jednakże należy zauważyć, że skarżący nie postawiły skutecznie zarzutu naruszenia przez Sąd art.233§1 k.p.c., bowiem nie wykazał, iż Sąd Rejonowy uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, tymczasem tylko takie uchybienia mogą być przeciwstawione uprawnieniu Sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął Sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena Sądu (tak SN w orzeczeniu z 6.11.1998r., IICKN 4/98 nie publ.).

Przy ustaleniu wysokości alimentów Sąd pierwszej instancji miał zasadnie na względzie dyspozycję przepisów art. 133 k.r. i o. oraz art. 135 k.r. i o., z których to norm wynika obowiązek świadczeń alimentacyjnych względem nie mogącego się samodzielnie utrzymać dziecka obojga rodziców oraz zakres tych świadczeń, zależny od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanych do alimentacji.

Trafnie także Sąd Rejonowy podkreślił, że w sprawach o podwyższenie alimentów kluczowe znaczenie ma treść art. 138 k.r. i o., który opiera możliwość zmiany wysokości obowiązku alimentacyjnego, na wyniku badania, czy doszło do istotnej zmiany stosunków i to odnoszących się do obydwu stron procesu. Z materiału zebranego w sprawie wynika, iż strona powodowa w toku postępowania przed Sądem Rejonowym wykazała, że po myśli art. 138 k.r. i o. doszło do takiej istotnej zmiany stosunków, po stronie dochodów matki małoletniego, iż powód mógł zażądać zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego i jego podwyższenia z kwoty 700zł do kwoty 800zł miesięcznie.

W momencie orzekania przez Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie istotnie poziom dochodów matki małoletniego powoda uległ obniżeniu o 170zł, w stosunku do tego co uzyskiwała ona w momencie uprzedniego orzekania o alimentach na rzecz małoletniego. Utraciła ona bowiem w związku z ustaleniem ojcostwa i zasądzeniem alimentów na rzecz dziecka, dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka, który wcześniej otrzymywała w wysokości właśnie 170 zł miesięcznie. Zatem o taką kwotę zmniejszyły się jej możliwości majątkowe w zakresie współfinansowania usprawiedliwionych potrzeb dziecka. Dodatkowo począwszy od miesiąca sierpnia 2014r. matka dziecka utraciła także zasiłek wychowawczy w wysokości 400zł. Obecnie zatem jedynie korzysta z dodatku mieszkaniowego w wysokości 259,54 zł miesięcznie i zasądzonych na rzecz małoletniego powoda alimentów. Równocześnie zgodzić się należało z Sądem meriti, iż strona powodowa nie wykazała w toku niniejszej sprawy, iż istotne zwiększyły się usprawiedliwione potrzeby małoletniego powoda jako uprawnionego. Przy czym wypada zauważyć, iż matka małoletniego może wykonywać swój obowiązek alimentacyjny wobec dziecka w całości lub w części przez osobiste starania o jego utrzymanie lub wychowanie (art. 135 § 2 k.r. i o.). Te osobiste starania posiadają - oprócz niewymiernej wartości moralnej i uczuciowej dla dziecka - określoną wartość materialną (zob. wyrok SN z 20.03.1067r. IICR 497/66).

Z kolei także zasadnie przyjął Sąd Rejonowy, iż dochód pozwanego stanowi miesięcznie kwotę około 5.000 zł, co wynika ze znajdujących się w aktach zaświadczeń jego zakładu pracy wystawionych dnia 18.10.2013r. i dnia 13.01.2014r. (k.37akt i 51akt). Z pierwszego dokumentu wynika, iż pozwany w miesiącach od stycznia 2013r. do czerwca 2013r. średnio uzyskiwał zarobek netto w wysokości 5.197,97zł, z kolei z drugiego, iż w miesiącach od października do grudnia 2013r. średnio uzyskiwał zarobek netto w wysokości 5.302,30zł. Fakt uzyskiwania przez pozwanego miesięcznie średnio ok. kwoty 5.000zł także wynika z zeznań samego pozwanego złożonych na rozprawie w dniu 31 stycznia 2014 r. Przy czym należy podkreślić, iż podstawą oceny możliwości zarobkowych w odniesieniu do pracownika jest zarówno jego stałe wynagrodzenie, obejmujące wynagrodzenie zasadnicze, premie i dodatki, jak i świadczenia w naturze stanowiące uzupełnienie wynagrodzenia (deputaty) oraz świadczenia i wypłaty przypadające pracownikowi lub członkom jego rodziny z różnych tytułów w związku z zatrudnieniem. Są to na przykład nagrody, świadczenia z funduszu socjalnego (zob. uchwała Pełnego Składu Izby Cywilnej i Administracyjnej Sądu Najwyższego z dnia 16.12.1987 r., III CZP 91/86, OSNP 1988, nr 4, poz. 42).

Zatem miesięczny dochód pozwanego jest dostatecznie wysoki, aby pozwany mógł świadczyć na utrzymanie i wychowanie syna alimenty w wysokości po 800 zł miesięcznie na bieżąco, począwszy od dnia 1 lutego 2014 r. Alimenty w tej wysokości w całości powinny zabezpieczyć interesy dziecka w zakresie utrzymania i wychowania. Powyższa kwota jest adekwatna do usprawiedliwionych potrzeb małoletniego, mając na względzie jego wiek, stan zdrowia oraz zakres jego uzasadnionych potrzeb. Nadto należało uznać, że podwyższenie alimentów na rzecz małoletniego powoda w takim zakresie leży w granicach możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego.

Tym samym, jak trafnie uznał Sąd Rejonowy, powództwo małoletniego powoda zasługiwało na częściowe uwzględnienie w zakresie zasądzenia na jego rzecz alimentów począwszy od dnia 1 lutego 2014r. do kwoty po 800 zł miesięcznie.

Mając na względzie powyższe argumenty, Sąd Okręgowy uznał apelację pozwanego za bezzasadną i w oparciu o art. 385 k.p.c. ją oddalił.