Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym 27 stycznia 2014 roku przeciwko pozwanemu – (...)we W., powodowie R. C. i K. C. żądali pozbawienia wykonal­ności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty z dnia 17.06.2002 r. w sprawie o sygn. akt X GNc 1290/02, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu z dnia 12.08.2013 r. (sygn. akt X GCo 142/13), w części „dotyczącej przedawnionych odsetek”.

W uzasadnieniu pozwu podniesiono, iż w sprawie egzekucyjnej toczącej się na podstawie ww. tytułu wykonawczego, w dniu 19 maja 2005 roku Sąd dokonał przybicia nieruchomości na rzecz wygrywającego przetarg i od tego czasu nie została podjęta żadna czynność przerywająca bieg terminu przedawnienia. Dopiero w dniu 30 września 2013 r. powodom doręczono zawiadomienie o wszczęciu egzekucji na podstawie tego samego nakazu zapłaty, któremu została nadana klauzula wykonalności na rzecz pozwanego F.. Z tego względu, w ocenie powodów, odsetki od objętej tymże nakazem zapłaty należności, uległy przedawnieniu „z uwagi na brak jakiejkolwiek aktywności wierzyciela zmierzającej do wywołania skutków płynących z art. 123 § 1 Kodeksu Cywilnego” (pozew k. 3-5).

Postanowieniem z 14 lutego 2014 r. powodowie zostali zwolnieni od kosztów sądo­wych oraz ustanowiono dla nich pełnomocnika z urzędu. Okręgowa Rada Adwokacka w Ł. wyznaczyła powodom pełnomocnika z urzędu w osobie adw. J. K. (postanowienie k. 27, zawiadomienie (...) k. 37).

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu. Strona pozwana podniosła, iż zawarty w pozwie zarzut przedawnienia odsetek od należności głównej określonej w przedmiotowym tytule wykonawczym jest nieuzasadniony, albowiem na podstawie owego tytułu wykonawczego toczyło się postępowanie egzekucyjne, umorzone dopiero postanowieniem komornika z dnia 27 stycznia 2011 r., zatem termin przedawnienia odsetek upłynąłby z dniem 27 stycznia 2014 r. Jednakże – zdaniem strony pozwanej – w okresie tym doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia, poprzez złożenie przez pozwany Fundusz w dniu 10 lipca 2013 r. wniosku o nadanie przedmiotowemu tytułowi wykonawczemu klauzuli wykonalności na swoją rzecz i uzyskanie wnioskowanej klauzuli na mocy postanowienia Sądu z dnia 12 sierpnia 2013 r. w sprawie o sygn. akt X GCo 142/13 (odpowiedź na pozew k. 40-43).

W piśmie przygotowawczym z 3 lipca 2014 r. powodowie sprecyzowali zakres oraz podstawy faktyczne swojego roszczenia w ten sposób, iż wnieśli o pozbawienie tytułu wyko­nawczego wykonalności w całości, zarzucając sprzeczność działań pozwanego z zasadami współżycia społecznego w kontekście ciągle pogarszającej się sytuacji majątkowej i osobistej (zdrowotnej) po stronie powodowych dłużników (pismo przygotowawcze powodów k. 77-78).

W załączniku do protokołu rozprawy z dnia 5 listopada 2014 r., powodowie wnieśli ponadto o niebciążanie ich kosztami procesu w razie oddalenia powództwa, powołując się na swoją ciężką sytuację zdrowotną i materialną (załącznik do protokołu rozprawy k. 113).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 czerwca 2002 roku, w sprawie o sygn. akt X GNc 1290/02, Sąd O.­wy w Ł. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, w którym nakazał pozwanym w tamtej sprawie, a powodom w sprawie niniejszej – K. C. i R. C., aby zapłacili solidarnie na rzecz (...) Banku S.A. Oddział w B. kwotę 1.160.770,83 zł, z ustawowymi odsetkami od 3 kwietnia 2002 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 20.939,70 zł tytułem kosztów procesu. Nakaz ten uprawomocnił się i na rzecz wierzy­ciela została mu nadana klauzula wykonalności (bezsporne – nakaz zapłaty wraz z adnotacją o wydaniu tytułu wykonawczego k. 61 akt o sygn. X GNc 1290/02).

Na podstawie ww. tytułu wykonawczego, przeciwko K. C. i R.­dowi C. wierzyciel wszczął postępowanie egzekucyjne, składając wniosek egzeku­cyjny z 11.02.2013 r. (dowód: kopia wniosku egzekucyjnego k. 54-55).

Postępowanie egzekucyjne toczące się na podstawie ww. wniosku egzekucyjnego i przedmiotowego tytułu wykonawczego, zostało umorzone postanowieniem Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi – J. Z. z dnia 27 stycznia 2011 r. (sygn. akt Km 284/03), wobec stwierdzenia bezskuteczności egzeku­cji (dowód: kopia postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego k. 56-57).

W dniu 15 lipca 2013 roku(...)we W. złożył wniosek o nadanie opisanemu wyżej nakazowi zapłaty z 17.06.2002 r. klauzuli wykonalności na swoją rzecz, powołując się na przejście uprawnień po stronie wierzyciela, wynikające z zawartej z (...) Bankiem S.A. w W.­wie umowy z 24 września 2012 r. Postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2013 r. (sygn. akt X GCo 142/13) Sąd Okręgowy w Łodzi nadał przedmiotowemu nakazowi zapłaty klauzulę wykonalności na rzecz pozwanego Funduszu (bezsporne – wniosek o nadanie klauzuli wyko­nalności k. 2-3 akt o sygn. X GCo 142/13, postanowienie k. 21-22).

Na podstawie ww. tytułu wykonawczego, Komornik Sądowy przy Sądzie R.­wym dla W. we W. – M. J., wszczął ponownie przeciwko powodom postępowanie egzekucyjne, z wniosku pozwanego F., toczące się pod sygn. akt Km 820/13, o czym zawiadomił powodowych dłużników zawiadomieniem z dnia 30 września 2013 r. (bezsporne – zawiadomienie o wszczęciu egzekucji k. 9).

Powodowie są małżeństwem, prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. R. C. osiąga dochód z tytułu emerytury i zasiłku pielęgnacyjnego w łącznej kwocie 813 zł miesięcznie, K. C. osiąga z tytułu emerytury dochód 832 zł miesięcznie (bezsporne – oświadczenia majątkowe powodów k. 12-15, odcinki wypłat świadczeń k. 19-20, decyzja o przyznaniu zasiłku pielęgnacyjnego k. 22). Powód jest osobą niepełnosprawną o znacznym stopniu niepełnosprawności, wymaga stałej opieki osoby drugiej, jest trwale niezdolny do pracy (dowód: orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 16, orzeczenie leka­rza orzecznika ZUS k. 17). Powódka jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym, wymagającą okresowej opieki osoby drugiej (dowód: kopia orzeczenia o stopniu niepełno­sprawności k. 23).

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 840 § 1 k.p.c., dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, m.in. jeżeli:

1)  przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególno­ści gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędą­cym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;

2)  po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpozna­nia w sprawie.

W rozpoznanej sprawie powodowie nie udowodnili żadnej z okoliczności, z której, w świetle przytoczonego przepisu, mogłaby wynikać zasadność żądania pozwu.

Początkowo powodowie opierali swoje roszczenie na zarzucie przedawnienia odse­tek od należności głównej objętej przedmiotowym tytułem wykonawczym. Zarzut taki może stanowić podstawę pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności na podstawie art. 840 § 1 pkt 2) k.p.c., albowiem, zgodnie z art. 117 § 2 k.c., po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia. Upływ terminu przedawnienia stanowi zatem okoliczność, wskutek której zobowiązanie objęte tytu­łem wykonawczym nie może być egzekwowane.

Jak stanowi art. 118 k.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedaw­nienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1) k.c., bieg przedawnienia przerywa się „przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia”. Po każdym przerwaniu przedaw­nienia biegnie ono na nowo (art. 124 § 1 k.c.), a co więcej, w razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpozna­wania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone (art. 124 § 2 k.c.).

W niniejszej sprawie postępowanie egzekucyjne na podstawie określonego w pozwie tytułu wykonawczego bezspornie zostało wszczęte przed upływem terminu przedawnienia roszczeń objętych tymże tytułem. Postępowanie to zakończyło się dopiero jego umorzeniem, dokonanym postanowieniem komornika z 27 stycznia 2011 r. Zatem wszczęcie egzekucji przeciwko powodom przerwało bieg przedawnienia roszczeń objętych przedmiotowym tytu­łem wykonawczym i termin ten nie biegł na nowo aż do czasu, kiedy postępowanie egzeku­cyjne zostało zakończone jego umorzeniem. Od tego dnia, tj. 27.01.2011 r., rozpoczął swój bieg na nowo termin przedawnienia owych roszczeń.

Termin ten został jednakże ponownie przerwany poprzez złożenie w dniu 15 lipca 2013 r. przez pozwany F. wniosku o nadanie nakazowi zapłaty opisanemu w pozwie, klauzuli wykonalności na swoją rzecz w związku z przejściem uprawnień po stronie wierzy­ciela. Następnie zaś, po zakończeniu tego postępowania klauzulowego, termin przedawnienia został raz jeszcze przerwany, złożeniem wniosku egzekucyjnego na podstawie przedmioto­wego nakazu zapłaty, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na rzecz pozwanego F.­szu. Obecnie, wobec toczącego się postępowania egzekucyjnego na podstawie tegoż tytułu wyko­nawczego, przedawnienie objętych nim roszczeń nie biegnie (art. 124 § 2 k.c.).

Konkludując, zarzut przedawnienia roszczeń objętych przedmiotowym tytułem wykonawczym, a zakwestionowany przez stronę pozwaną, nie został wykazany przez powo­dów, wskutek czego podnoszona przez powodów i oparta na nim podstawa pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności okazała się nieuzasadniona.

W dalszym toku procesu strona powodowa oświadczyła również, że podstawę fak­tyczną jej żądania stanowi naruszenie przez pozwany F. zasad współżycia społecznego poprzez prowadzenie egzekucji przeciwko dłużnikom pozostającym w szczególnie ciężkiej sytuacji materialnej i zdrowotnej.

Okoliczności odnoszące się do niewątpliwie i bezspornie ciężkiej sytuacji życiowej powodów nie mogą stanowić dostatecznej podstawy uzasadniającej ich żądanie. Nie są to bowiem okolicz­ności, wskutek których zobowiązanie powodów wygasło albo nie może być (z punktu widzenia prawa materialnego) egzekwowane. Dodać należy, iż – wbrew odmiennemu zapatrywaniu strony powodowej − powództwa przeciwegzekucyjnego nie można opierać wyłącznie na general­nej klauzuli prawa cywilnego, zawartej w art. 5 k.c., zgodnie z którą nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Klauzula ta stanowi wyłącznie środek prawny służący obronie zobowiązanego przed roszczeniem uprawnionego, nie stanowi zaś źródła jakiegokolwiek powództwa przeciwko uprawnionemu, gdyż nie może być ona wyłącznym źródłem powstania prawa podmiotowego w stosunku do drugiej osoby (por. wyrok Sądu Najwyższego z 19.03.2002 r., sygn. IV CKN 892/00, opubl. w (...) Legalis nr 55414) – w tym przypadku prawa do żądania zaprzestania egzekwowania należności obję­tych tytułem wykonawczym.

Stąd też powództwo podlegało oddaleniu jako nieuzasadnione.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., zasądzając ich zwrot od powodów, którzy przegrali proces, na rzecz strony pozwanej, która proces wygrała. Na koszty procesu poniesione przez stronę pozwaną złożyła się opłata za czynności radcy praw­nego w wysokości 7200 zł (§ pkt 7 rozporządzenia Min. Sprawiedliwości z 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu [tekst jedn. - Dz. U. z 2013 r., poz. 490]) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego 17 zł.

Sąd nie zastosował w sprawie przepisu art. 102 k.p.c., zgodnie z którym w wypad­kach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W przekonaniu Sądu, status materialny i życiowy stron nie może różnicować ich sytuacji prawnej w zakresie ryzyka procesowego, związanego z wytoczeniem powództwa cywilnego. W konsekwencji poglądu przeciwnego należałoby przyjąć, iż ryzyko związane z przegraniem procesu cywilnego, ponoszą tylko osoby zdrowe, pełnosprawne i posiadające dobrą sytuację materialną, zaś pozostałe osoby takiego ryzyka nie powinny ponosić. Takie różnicowanie sytuacji prawnej stron procesu cywilnego jedynie z uwagi na ich sytuację życiową w chwili orzekania, jest nie tylko niezgodny z ratio legis art. 102 k.p.c., ale przede wszystkim zakłóca konstytucyjną zasadę równości wobec prawa. Dłużnicy zaś ze względu na ich sytuację materialną doznają dosta­tecznej ochrony prawnej w toku ewentualnego postępowania egzekucyjnego o spłatę takich zobowiązań, wynikającej choćby z przepisów art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c., czy art. 831 k.p.c. i art. 141 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. – Dz. U. z 2013 r., poz. 1440, z późn. zm.).

Na podstawie § 19 rozporządzenia Min. Sprawiedliwości z 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. - Dz. U. z 2013 r., poz. 461), Sąd przyznał reprezentującemu powodów pełnomocnikowi z urzędu koszty udzielonej im i nieopłaconej pomocy prawnej, w wysokości wynikającej z § 6 pkt 7 w zw. z § 2 ust. 3 cyt. rozporządzenia.

ZARZĄDZENIE

doręczyć odpis wyroku z uzasadnieniem pełnomocnikowi powodów