Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2014 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w VI Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Barbara Żukowska (spr.)

Sędziowie SO Edyta Gajgał

SO Tomasz Skowron

Protokolant Anna Potaczek

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Jeleniej Górze Roberta Remiszewskiego

po rozpoznaniu w dniach: 17 października 2014 r. i 21 listopada 2014 r.

sprawy P. S.

oskarżonego z art. 177 § 2 kk

z powodu apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Lubaniu

z dnia 11 marca 2014 r. sygn. akt II K 410/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchyla orzeczenie zawarte w pkt IV części dyspozytywnej wyroku w części dotyczącej zasądzenia nawiązki na rzecz I. Z.,

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. P. kwotę 619, 92 zł w tym 103, 32 zł podatku od towarów i usług tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym,

IV.  zasądza od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego T. K. kwotę 420 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym,

V.  zwalnia oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze obciążają nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt VI Ka 253/14

UZASADNIENIE

P. S. został oskarżony o to, że:

w dniu 2 listopada 2012r. w K. woj. (...), na drodze nr (...) relacji L. – L., umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że kierując motocyklem Y. (...) o nr rej. (...) i rozwijając nadmierną prędkość, nie dostosowaną do warunków panujących na drodze, na prostym odcinku drogi podjął manewr wyprzedzania skutera Z. o nr rej. (...), którym kierował T. K. z jego lewej strony, podczas gdy kierowca motoroweru sygnalizował i wcześniej rozpoczął wykonywanie manewru skrętu w lewo, czym doprowadził do zderzenia obu pojazdów, na skutek czego kierowca skutera Z. T. K. doznał obrażeń ciała w postaci ostrej niewydolności oddechowej w wyniku stłuczenia płuca lewego z odmą i krwawieniem do jamy opłucnej, wieloodłamowego złamania kości podudzia lewego, złamania obojczyka lewego, złamania lewej łopatki, złamania kości łokciowej lewej, złamania kości łonowej lewej, złamania kości kulszowej lewej oraz wstrząśnienia mózgu stanowiące ciężkie uszkodzenie ciała pod postacią choroby realnie zagrażającej w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 kk, natomiast pasażerka motoroweru I. Z. doznała obrażeń ciała w postaci wieloodłamowego otwartego złamania nasady dalszej kości udowej, mnogich złamań otwartych podudzia lewego oraz urazu zmiażdżeniowo – skalpacyjnego podudzia lewego z całkowitym uszkodzeniem pęczka naczyniowo – nerwowego na wysokości dołu podkolanowego, stanowiące ciężkie uszkodzenie ciała pod postacią trwałego kalectwa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 kk, czym działał na szkodę wymienionych,

tj. o czyn z art. 177 § 2 kk,

P. S. wyrokiem Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 11 marca 2014r. (sygn. akt IIK 410/13) uznany został za winnego tego, że:

I.  w dniu 2 listopada 2012r. w K. woj. (...), na drodze nr (...) relacji L. – L., umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że kierując motocyklem Y. (...) o nr rej. (...) i rozwijając nadmierną prędkość, nie dostosowaną do warunków panujących na drodze, na prostym odcinku drogi podjął manewr wyprzedzania skutera Z. o nr rej. (...), którym kierował T. K. z jego lewej strony, podczas gdy kierowca motoroweru sygnalizował wcześniej wykonywanie manewru skrętu w lewo, czym doprowadził do zderzenia obu pojazdów, na skutek czego kierowca skutera Z. T. K. doznał obrażeń ciała w postaci ostrej niewydolności oddechowej w wyniku stłuczenia płuca lewego z odmą i krwawieniem do jamy opłucnej, wieloodłamowego złamania kości podudzia lewego, złamania obojczyka lewego, złamania lewej łopatki, złamania kości łokciowej lewej, złamania kości łonowej lewej, złamania kości kulszowej lewej oraz wstrząśnienia mózgu stanowiące ciężkie uszkodzenie ciała pod postacią choroby realnie zagrażającej w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 kk, natomiast pasażerka motoroweru I. Z. doznała obrażeń ciała w postaci wieloodłamowego otwartego złamania nasady dalszej kości udowej, mnogich złamań otwartych podudzia lewego oraz urazu zmiażdżeniowo – skalpacyjnego podudzia lewego z całkowitym uszkodzeniem pęczka naczyniowo – nerwowego na wysokości dołu podkolanowego, stanowiące ciężkie uszkodzenie ciała pod postacią trwałego kalectwa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 kk, czym działał na szkodę wymienionych, tj. czynu z art. 177 § 2 kk i za to na podstawie art. 177 § 2 kk wymierzył mu karę 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

Wykonanie tak wymierzonej kary Sąd Rejonowy warunkowo zawiesił na 4-letni okres próby; na podstawie art. 42§1 kk sąd orzekł wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 5 lat, na podstawie art. 46§2kk orzekł od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego T. K. nawiązkę w kwocie 5.000 zł a na rzecz pokrzywdzonej I. Z. nawiązkę w kwocie 15.000zł, orzekł o dowodach rzeczowych i zawarł rozstrzygnięcie o kosztach sądowych.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca oskarżonego kierując ją w części dotyczącej orzeczenia o karze.

Obrońca w apelacji zarzucił rażącą niewspółmierność środków karnych w postaci zbyt wysokich w stosunku do możliwości majątkowych i finansowych oskarżonego, nawiązek na rzecz pokrzywdzonych T. K. i I. Z., a także nazbyt surowego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym, która wyrażała się w :

a.  orzeczeniu wobec oskarżonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 5 lat, zamiast zakazu prowadzenia motocykli na okres 5 lat, względnie prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres jednego roku oraz zakazu prowadzenia motocykli na okres 5 lat,

b.  orzeczenie na rzecz pokrzywdzonego T. K. nawiązki w kwocie 5.000 zł zamiast 2000 zł a na rzecz pokrzywdzonej I. Z. w kwocie 15.000 zł zamiast 2.000 zł,

poprzez przecenienie przez Sąd I instancji ustalonych okoliczności obciążających takich jak: wysoki stopień naruszenia reguł ostrożności oraz winy oskarżonego, a także rozległe skutki zdarzenia na zdrowiu pokrzywdzonych oraz niedostrzeżenie żadnej okoliczności łagodzącej, takiej jak: wyrażenie przez oskarżonego skruchy, jego uprzedniej niekaralności oraz warunków i właściwości osobistych oskarżonego, a ponadto nie wzięcie pod uwagę wyjątkowo trudnej sytuacji majątkowej i finansowej oskarżonego, co ostatecznie doprowadziło do wymierzenia oskarżonemu środków karnych nazbyt surowych dla zrealizowania ich celu.

Stawiając powyższe zarzuty obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmniejszenie orzeczonych nawiązek do kwoty po 2.000 zł na rzecz każdego z pokrzywdzonych oraz zamianę zastosowanego środka karnego na zakaz prowadzenia motocykli na okres 5 lat, względnie orzeczenie zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres jednego roku oraz zakazu prowadzenia motocykli na okres 5 lat oraz nieobciążanie oskarżonego kosztami postępowania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W toku rozprawy odwoławczej obrońca zmodyfikował wniosek w ten sposób, że wniósł o uchylenie nawiązki orzeczonej wobec I. Z..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego jest zasadna wyłącznie w części, do której odnosi się wniosek zgłoszony w toku rozprawy odwoławczej.

Na wstępie Sąd Okręgowy stwierdza, iż w toku postępowania pierwszoinstancyjnego przeprowadzone zostały w sposób wyczerpujący dowody istotne dla dokonania prawidłowych ustaleń faktycznych. Dowody te poddane zostały przez Sąd I instancji ocenie zgodnej z wymogami oceny swobodnej i na tej podstawie Sąd ten dokonał ustaleń, które przyjął, jako podstawę wydanego wobec P. S. wyroku a prawidłowość których nie została zakwestionowana przez żadną ze stron, również sąd odwoławczy nie znalazł jakichkolwiek podstaw dla ich podważania.

Prawidłową jest przyjęta w zaskarżonym wyroku kwalifikacja prawna przypisanego oskarżonemu przestępstwa.

Ustalone i ocenione przez Sąd Rejonowy okoliczności mające istotne znaczenie w procesie orzekania o karze zasadnie przesądziły o rodzaju i wymiarze orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności, słuszności zastosowanego dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia jej wykonania na najdłuższy przewidziany przepisami Kodeksu karnego okres próby.

Prawidłowym jest zawarte w wyroku, wydane na podstawie art. 42§1 kk orzeczenie wobec oskarżonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia przezeń wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 5 lat. Sąd Okręgowy nie uznał słuszności zarzutu apelacji „rażącej niewspółmierności tego środka”, nie podzielił argumentacji obrońcy, iż …” w okolicznościach niniejszej sprawy środek karny winien być adekwatny do pojazdu, którym oskarżony spowodował zagrożenie w ruchu drogowym, zatem winien ograniczyć się do pojazdów motocyklowych”.

Prowadząc w brawurowy sposób motocykl, rażąco, umyślnie naruszając zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym wskazane w zaskarżonym wyroku, oskarżony P. S. spowodował tragiczny w skutkach wypadek a nie „tylko” zagrożenie w ruchu drogowym.

W kontekście realiów przedmiotowej sprawy, sposobu zachowania się oskarżonego jako kierowcy pojazdu mechanicznego, nie jest celowym rozważanie hierarchii zagrożeń, jakie ów mógłby spowodować prowadząc motocykl lub inny pojazd mechaniczny. Sąd Rejonowy zasadnie orzekł wobec bardzo młodego sprawcy przedmiotowego wypadku drogowego środek karny zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym a nie tylko motocykli, jako że oskarżony wykazał, iż nie można zaufać mu jako kierowcy.

P. S. spowodował wypadek, do którego nie przyczynili się w żaden sposób pokrzywdzeni, stopień winy oskarżonego był bardzo wysoki i koniecznym jest uniemożliwienie mu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym w okresie pięciu lat.

W ocenie sądu odwoławczego tak orzeczonego środka karnego nie sposób uznać za rażąco surowego; orzeczony środek karny winien zrealizować pożądane cele wychowawcze i zapobiegawcze wobec oskarżonego, słusznie wyeliminować go z ruchu drogowego, jako niebezpiecznego kierowcę wszelkich pojazdów mechanicznych, jak i odpowiednio oddziaływać ogólnoprewencyjnie kształtując świadomość prawną społeczeństwa poprzez informowanie, iż naruszających w jaskrawy sposób zasady ruchu drogowego sprawców wypadków drogowych spotykają surowe konsekwencje prawne co winno w pożądany sposób kształtować w społeczeństwie postawę poszanowania prawa, budzić zaufanie do porządku prawnego, ugruntować przekonanie, że sprawcy poważnych wypadków drogowych są sprawiedliwie karani.

W toku postępowania odwoławczego ustalono, iż w dniu 7.IX.2013r. wpłynął do Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze pozew I. Z. przeciwko (...) S.A. o roszczenia wynikłe z faktu doznanych w wyniku wypadku z dnia 2 listopada 2012r. obrażeń ciała - sprawa zarejestrowana jest pod sygnaturą IC 1422/13, postępowanie trwa ( k. 245). Przepis art. 415§5 kpk stanowi m.in., że „Nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę nie orzeka się, jeżeli roszczenie wynikające z popełnionego przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono”.

Skoro roszczenia pokrzywdzonej I. Z. wynikłe z doznanych w wyniku spowodowanego przez oskarżonego wypadku są przedmiotem „innego”, tj. toczącego się w Wydziale Cywilnym Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze postępowania, to tym samym – zgodnie ze wskazanym wyżej przepisem – już w chwili orzekania w Sądzie I instancji brak było prawnych możliwości orzeczenia wobec I. Z. nawiązki na podstawie art. 46§2kk, a zatem zaskarżony wyrok musiał być zmieniony przez uchylenie orzeczenia zawartego w pkt IV jego części dyspozytywnej o nawiązce zasądzonej na rzecz I. Z..

Nie znalazł sąd odwoławczy natomiast powodów, by – zgodnie z wnioskiem apelacji obrońcy – dokonać dalszej zmiany zapadłego wobec oskarżonego wyroku poprzez „zmniejszenie nawiązki” orzeczonej na rzecz pokrzywdzonego T. K. „do kwoty 2000 zł”. Jak wynika z ustaleń dokonanych w toku postępowania odwoławczego decyzją z dnia 22.VI.2013r. (...) S.A. pokrzywdzonemu T. K. wypłacona została kwota „bezsporna” 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznany ból i cierpienie spowodowane wypadkiem, jakiemu uległ w dniu 2 listopada 2012r. ( k. 243, 244).

W wyniku wypadku do zaistnienia którego pokrzywdzony nie przyczynił się, doznał on ciężkiego uszkodzenia ciała – choroby realnie zagrażającej życiu. W chwili orzekania w Sądzie I instancji spełnione zostały warunki do orzeczenia od oskarżonego na rzecz tegoż pokrzywdzonego nawiązki w oparciu o przepis art. 46§2kk – nie istniały żadne okoliczności wyłączające możliwość wydania takiego orzeczenia.

Rację ma obrońca podnosząc w apelacji, iż obowiązek naprawienia szkody i nawiązka są środkami „stanowiącymi instrumenty reakcji karnej, mają one przede wszystkim charakter penalny i uważane są za kary szczególne a przy ich wymierzeniu decydujące znaczenie mają podstawy i zasady wymiaru kary wynikające z przepisów prawa karnego”.

Skoro zastosowanie tych środków reakcji karnej ma spowodować osiągnięcie pożądanych celów wychowawczych wobec sprawcy przestępstwa, celów ogólnoprewencyjnych i również celów represyjnych to – w ocenie Sądu Okręgowego – cele te mogą zostać osiągnięte poprzez orzeczenie wobec oskarżonego P. S. nawiązki na rzecz pokrzywdzonego T. K. w kwocie 5000 zł.

Oskarżony jest niepełnosprawnym w stopniu umiarkowanym, może pracować w warunkach chronionych, aktualnie otrzymuje rentę w wysokości 728, 45 zł miesięcznie i zobowiązanie go z mocy wyroku do zapłacenia na rzecz pokrzywdzonego nawiązki w kwocie 5000 zł winno spowodować realizację wskazanych wyżej celów takiego orzeczenia. Od inwencji oskarżonego zależeć będzie, jak owe orzeczenie zrealizuje.

Nie znajdując w apelacji obrońcy oskarżonego argumentów, które mogłyby spowodować dalszą zmianę zaskarżonego wyroku, uznając tenże wyrok za w pełni słuszny w pozostałym zakresie (poza uchyleniem orzeczenia w pkt IV w części dotyczący zarządzenia nawiązki na rzecz I. Z.) Sąd Okręgowy w tejże pozostałej części utrzymał go w mocy.

Aktualnie trudna sytuacja materialna oskarżonego, obowiązek uiszczenia orzeczonej nawiązki przesądziły o zwolnieniu oskarżonego z obowiązku zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

O kosztach związanych z udziałem w postępowaniu karnym pełnomocnika wyznaczonego z urzędu oskarżycielce posiłkowej I. Z. oraz kosztach zastępstwa procesowego oskarżyciela posiłkowego T. K. w postępowaniu odwoławczym Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o przepis art. 634 kpk w zw. z art. 636§1 kpk, art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26.V.1982r. Prawo o adwokaturze i § 14 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu – tekst jednolity Dz.U. z 2013r., poz. 461).

uk.