Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 9/10
POSTANOWIENIE
Dnia 22 kwietnia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z wniosku A. G. i W. G.
przy uczestnictwie L. G., M. G., W. G., Przedsiębiorstwa M. i W. G. „A.(...)” spółki jawnej
z siedzibą w B.
o ustalenie sposobu korzystania z rzeczy wspólnej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 22 kwietnia 2010 r.,
zażalenia wnioskodawców
na postanowienie Sądu Okręgowego w P.
z dnia 26 listopada 2009 r., sygn. akt II Ca (…),
uchyla zaskarżone postanowienie i zasądza od uczestników postępowania na
rzecz wnioskodawców kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem kosztów
postępowania zażaleniowego przed Sądem Najwyższym.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 26 listopada 2009 r. Sąd Okręgowy w P., działając na
podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c., odrzucił skargę kasacyjną wnioskodawców od
postanowienia tego Sądu z dnia 11 sierpnia 2009 r., wydanego w sprawie o ustalenie
sposobu korzystania z rzeczy wspólnej, uznając ją za niedopuszczalną z mocy art. 5191
§ 4 pkt 2 k.p.c.
2
Wnioskodawcy zaskarżyli zażaleniem postanowienie odrzucające ich skargę
kasacyjną, zarzucając błędną wykładnię art. 206 k.c., polegającą na przyjęciu, iż przepis
ten oraz podział quoad usum dotyczą zarządu związanego ze współwłasnością.
W uzasadnieniu zażalenia skarżący wywodzą, że wyłączenie dopuszczalności
skargi kasacyjnej na podstawie art. 5191
§ 4 pkt 2 k.p.c. odnosi się do spraw
dotyczących zarządu związanego ze współwłasnością, które należy odróżnić od spraw
umownego i sądowego ustalenia korzystania z rzeczy wspólnej, tj. korzystania z takiej
rzeczy przez dokonanie podziału quoad usum. Te ostatnie sprawy nie mogą być –
zdaniem żalących – kwalifikowane jako sprawy dotyczące zarządu związanego ze
współwłasnością.
Wnioskodawcy wywodzą, że niedopuszczalność skargi kasacyjnej w sprawach
dotyczących podziału quoad usum występuje tylko wtedy, gdy podstawą rozstrzygnięcia
jest art. 201 k.c., a Sąd odwoławczy błędnie założył, iż podział quoad usum jest w
każdym przypadku czynnością zwykłego zarządu, bez dokonania jakichkolwiek ustaleń
w tym zakresie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie zasługiwało na uwzględnienie, ponieważ rację mają wnioskodawcy, że
nie wszystkie sprawy zmierzające do ustalenia przez Sąd sposobu korzystania z rzeczy
wspólnej są zawsze sprawami dotyczącymi zarządu związanego ze współwłasnością w
rozumieniu art. 5191
§ 4 pkt 2 k.p.c. Sprawami takimi są m.in. sprawy o podział rzeczy
quoad usum, ale tylko wtedy gdy podstawą rozstrzygnięcia jest art. 201 k.c. W
orzecznictwie wyraźnie przesądzono, że sprawa, w której wnioskodawca żąda – na
podstawie art. 201 k.c. – upoważnienia sądowego do dokonania oznaczonej czynności z
zakresu zarządu nieruchomością, jest sprawą dotyczącą zarządu związanego ze
współwłasnością, w której z mocy art. 5191
§ 4 pkt 2 nie przysługuje skarga kasacyjna
(postanowienie SN z dnia 7 czerwca 2006 r., III CZ 30/06, niepubl. postanowienie SN z
dnia 17 lipca 1997 r., III CZ 30/97 niepubl.; postanowienie SN z dnia 6 marca 1997 r., I
CZ 7/97, niepubl.).
Innymi słowy, sprawy m.in. o podział rzeczy quoad usum zaliczają się także do
spraw wymienionych w art. 5191
§ 4 pkt 2 k.p.c., o ile odnoszą się do zarządu rzeczą
wspólną i są rozpoznawane według przepisów art. 611 – 616 k.p.c. (v. postanowienie
SN z dnia 15 grudnia 2005 r. II CZ 113/05, niepubl. i powołane w jego uzasadnieniu
orzecznictwo).
3
Tymczasem w sprawie niniejszej wnioskodawcy domagali się ustalenia przez Sąd
sposobu korzystania z rzeczy wspólnej poprzez nakazanie uczestnikom wpuszczania
wnioskodawcy na teren określonej posesji i umożliwienia mu swobody w sposobie
przejścia przez nią w określony we wniosku sposób. Nadto wnioskodawca domagał się
orzeczenia przez Sąd, że ma on jako współwłaściciel możliwość swobodnego
poruszania się po terenie nieruchomości i użytkowania 1/3 jej części na własne cele.
Takie określenie żądań wniosku nie kwalifikuje sprawy jako dotyczącej zarządu
nieruchomością wspólną na podstawie art. 201 k.c., ponieważ wnioskodawcy domagali
się w istocie dopuszczenia ich przez sąd do wykonywania współposiadania
nieruchomości wspólnej. Tymczasem w piśmiennictwie wyraźnie podkreślono, że nie
wolno utożsamiać korzystania z rzeczy wspólnej z czynnościami zarządu rzeczą
wspólną, choćby nawet jak najszerzej pojmować sprawowanie zarządu. Innymi słowy,
wskazano na niedopuszczalność utożsamiania m.in. sądowego ustalenia zasad
wykonywania zarządu z równoległym, jednakże z odrębnym, zagadnieniem sądowego
ustalenia sposobu korzystania z rzeczy wspólnej, co dostrzega także ustawodawca
wyraźnie rozróżniając w art. 221 k.c., m.in. orzeczenia sądowe określające zarząd oraz
sposób korzystania z rzeczy wspólnej. Na podstawie art. 206 k.c. każdemu ze
współwłaścicieli przysługuje roszczenie „o dopuszczenie do współposiadania
i korzystania z rzeczy wspólnej”, którego sprecyzowanie warunkowane jest
okolicznościami konkretnej sprawy, a zwłaszcza przejawem występującego naruszenia
uprawnień poszczególnych współwłaścicieli. W grę może wchodzić zarówno roszczenie
o dopuszczenie do współposiadania, jak też roszczenie o dokonanie podziału quoad
usum. Ochrona współwłaściciela przed naruszeniem uprawnień do korzystania z rzeczy
wspólnej – w zależności od rodzaju naruszenia – może być realizowana poprzez
roszczenie o dopuszczenie do współposiadania lub roszczenie o przywrócenie stanu
zgodnego z prawem i zaniechanie naruszeń (por. wyrok SN z dnia 9 lipca 2003 r., IV
CKN 325/01, niepubl.), przy czym spraw wszczętych w następstwie zgłoszenia takich
roszczeń na podstawie art. 206 k.c. nie można utożsamiać ze sprawami dotyczącymi
zarządu związanego ze współwłasnością.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie art.
39816
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.
O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i
art. 99 k.p.c. oraz na podstawie § 11 ust. 1 pkt 3 w zw. z § 12 ust. 2 pkt 2
4
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. (Dz.U. Nr 163, poz.
1349 ze zm.).
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13