Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2013 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku J. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o ponowne ustalenie prawa do emerytury

na skutek apelacji pozwanego organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu

z dnia 25 października 2012 r. sygn. akt III U 594/12

z m i e n i a zaskarżony wyrok w ten sposób,

że o d d a l a odwołanie.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 marca 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS ( t. jedn. Dz. U. 2009 nr 153 poz. 1227) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) odmówił prawa do emerytury J. M., ponieważ nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawca domagał się jej zmiany i przyznania dochodzonego świadczenia, podnosząc, że przepracował w warunkach szczególnych na oddziałach produkcyjnych (...) S.ponad piętnastoletni okres, co potwierdzą zeznania świadków, jak również okoliczność zaliczenia współpracownikom do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów pracy wykonywanej na stanowiskach odpowiadających stanowiskom wnioskodawcy.

Odpowiadając na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wskazując, że stanowisko organu rentowego o niespełnieniu przez wnioskodawcę przesłanki posiadania stażu pracy w warunkach szczególnych nie uległo zmianie od czasu wydania odmownej decyzji z dnia 25 września 2009 r. w przedmiocie prawa wnioskodawcy do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Obecnie przedstawione dokumenty i oświadczenie pana J. I. powyższej oceny nie zmienia.

Wyrokiem z dnia 25 października 2012 r. sygn. akt III U 594/12 Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnobrzegu zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał J. M. prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych począwszy od 5.03.2012 r. oraz zasądził od ZUS Oddziału w R. na rzecz wnioskodawcy kwotę 360 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił, że J. M., ur. (...), wystąpił z ponownym wnioskiem o prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Wnioskodawca udowodnił łącznie 32 lata, 2 miesiące i 13 dni okresów składkowych i nieskładkowych, a ponadto organ rentowy uwzględnił 4 lata, 11 miesięcy i 13 dni pracy w warunkach szczególnych.

Dalej Sąd ustalił, że w pozostałych spornych okresach wnioskodawca zatrudniony był w (...) S.na stanowiskach: młodszego technologa (od 28.10.1968 r. do 31.10.1969 r.), planisty (od 1.11.1969 r. do 28.02.1972 r.), technologa, specjalisty technologa (1.12.1974 r. do 30.09.1979 r.), kierownika sekcji zaopatrzenia w materiały ogniotrwałe i odlewnicze ( od 1.10.1979 r. do 31.10.1986 r.), specjalisty ds. zaopatrzenia, kierownika sekcji złomu, specjalisty ds. obrotu towarowego, specjalisty handlowca (od 15.02.1990r. do 15.04.1999r.) Za wymienione okresy wnioskodawca otrzymał świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, potwierdzające wykonywanie stale i w pełnym wymiarze prac wymienionych w wykazie A, Dziale XIV, poz. 24 pkt. 1, tj. kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji, dozoru inżynieryjno – technicznego na oddziałach i wydziałach, na których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A Dział III, poz. 10 i poz. 8.

Następnie Sąd Okręgowy dokonał szczegółowej charakterystyki poszczególnych okresów pracy, uwzględniając charakter wykonywanych czynności, warunki ich wykonywania oraz podległych wnioskodawcy pracowników i ustalił, że na stanowisku technologa wnioskodawca wykonywał pracę fizyczną odpowiadającą pracy wytrawiacza trzonu oraz wytapiacza stali i podlega ona zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych. Także praca na stanowisku samodzielnego specjalisty technologa jest w ocenie Sądu I instancji pracą w warunkach szczególnych.

Analizując okres pracy wnioskodawcy na stanowisku kierownika sekcji zaopatrzenia w materiały ogniotrwałe i odlewnicze od 1.10.1979 r. do 31.10.1986 r., przy zestawieniu go z okresami pracy na analogicznych stanowiskach kierowniczych potwierdzonych jako przepracowane w warunkach szczególnych i nie kwestionowanych przez organ rentowy, jakimi legitymowali się świadkowie – współpracownicy wnioskodawcy z HSW, Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca sprawował dozór inżynieryjno – techniczny, wymienioną w wykazie A, dział XIV, poz. 24, zawartym w rozporządzeniu RM z 7.02.1983 r.

W ocenie Sądu wnioskodawca zatrudniony w (...) S. jedynie w okresie od 1.11.1969 r. do 28.02.1972 r. na stanowisku planisty oraz od 15.02.1990 r. do 15.04.1999 r. na stanowisku specjalisty handlowca nie pracował w warunkach szczególnych. Zatem wnioskodawca wykazał ponad 15 lat okresów pracy w warunkach szczególnych i spełnia warunki do emerytury w obniżonym wieku zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W apelacji od powyższego wyroku organ rentowy wniósł o jego zmianę i oddalenie odwołania, zarzucając naruszenie art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, poprzez uznanie że wnioskodawca pracując na stanowiskach młodszego technologa, specjalisty technologa, kierownika sekcji zaopatrzenia w materiały ogniotrwałe i odlewnicze wykonywał prace w warunkach szczególnych.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie wskazuje, by wnioskodawca pracując na stanowisku kierownika sekcji zaopatrzenia w materiały ogniotrwałe i odlewnicze przez całą zmianę roboczą przebywał przy stanowiskach pracy, na których wykonywana jest praca w warunkach szczególnych. Ponadto apelujący zauważył, że ocena Sądu I instancji, iż wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych jest sprzeczna z opinią biegłego posiadającego wiadomości specjalne, który wydawał w tym przedmiocie opinię w toku postępowania III U 1084/09, toczącego się na skutek odwołania wnioskodawcy od decyzji ZUS z 25.09.2009 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest w pełni uzasadniona i skutkuje wydaniem orzeczenia reformatoryjnego przez Sąd II instancji.

Przedmiotem postępowania odwoławczego przed Sądem Okręgowym była decyzja ZUS z 29.03.2012 r. odmawiająca wnioskodawcy J. M. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na pracę w warunkach szczególnych, Składając 5.03.2012 r. wniosek o świadczenie J. M. nie przedstawił organowi rentowemu żadnych nowych dowodów, które nie były znane temu organowi z postępowania dotyczącego wcześniej wydanej, prawomocnej decyzji z 25.09.2009 r. odmawiającej prawa do spornego świadczenia emerytalnego. Decyzja ta była przedmiotem postępowania odwoławczego zakończonego wydaniem przez Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu wyroku z 26.10.2010 r. sygn. III U 1084/09 oddalającego odwołanie wnioskodawcy, gdzie sporną kwestią było wykazanie co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych w okresie zatrudnienia wnioskodawcy w(...)w S.. Apelacja wnioskodawcy od tego wyroku została oddalona przez Sąd Apelacyjny w Rzeszowie wyrokiem z 27.01.2011 r. sygn. III AUa 912/10.

Postanowieniem z dnia 29.08.2011 r. sygn. III AUa 343/11 Sąd Apelacyjny w Rzeszowie odrzucił skargę wnioskodawcy o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem tego Sądu z dn. 27.01.2011 r. w sprawie sygn. III AUa 912/10.

Należało zatem przyjąć, że w istocie decyzja organu rentowego z 29.03.2012 r. ponownie odmawiająca prawa do świadczenia emerytalnego, przy tym samym uzasadnieniu, co prawomocna decyzja z 25.09.2009 r. była decyzją wydaną w trybie art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w której organ rentowy stwierdził, że przedstawione wraz z wnioskiem dowody nie mają cechy nowości, lub te nowe dowody lub ujawnione okoliczności nie mają wpływu na prawo do dochodzonego świadczenia. Dlatego więc Sąd rozpoznając odwołanie od takiej decyzji, powinien dokonać kontroli prawidłowości zastosowania art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W sytuacji bowiem, gdy prawo do świadczenia było już przedmiotem sądowego postępowania odwoławczego chodzi o podważenie ustaleń prawomocnego wyroku, które co do zasady, może nastąpić wyłącznie przez wznowienie postępowania z przyczyn i na podstawach określonych w art. 399 – 416 k.p.c.

Prawomocny wyrok korzysta z powagi rzeczy osądzonej (art. 366 k.p.c.) co oznacza, że nie jest dopuszczalne ponowne rozpoznanie sprawy między tymi samymi stronami o te same roszczenia, o których w nim rozstrzygnięto (art. 379 pkt 3 k.p.c.). Powaga rzeczy osądzonej stoi na przeszkodzie skutecznemu powoływaniu się na spełnienie wymaganych warunków przed datą wydania wyroku, w związku z czym niedopuszczalne jest wykazywanie, że wszystkie wymagane warunki były spełnione przed zamknięciem rozprawy w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem, którym odmówiono przyznania prawa do ponownie żądanego świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2002 r., II UKN 250/01, OSANPiUS – wkładka 2002 nr 16, poz. 3 oraz z dnia 18 lutego 2003 r., II UK 139/02, OSNP 2004 nr 7, poz.128); wzruszenie ustaleń stanowiących podstawę tego wyroku i wydanie przez organ rentowy nowej decyzji jest możliwe tylko w okolicznościach przewidzianych w art. 114 ust. 1 ustawy (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 20 września 1978 r., II UZP 7/78, OSNCP 1979 nr 3, poz. 48, postanowienie z dnia 19 stycznia 1984 r., II URN 131/83, OSNCP 1984 nr 10, poz. 177, wyrok z dnia 8 października 1986 r., II URN 182/86, OSNCP 1987 nr 12, wyrok SN z 2 grudnia 2004 r., III UK 35/04 Lex nr 979181).

Brak prawa wnioskodawcy do świadczenia emerytalnego w obniżonym wieku emerytalnym wobec nie wykazania 15 lat pracy w warunkach szczególnych został prawomocnie stwierdzony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 27.01.2011 r. sygn. III AUa 343/11. Powaga rzeczy osądzonej tym wyrokiem wyłączała możliwość ponownego wszczęcia postępowania o to samo roszczenie zarówno przed sądem jak i przed organem rentowym, bez przedłożenia nowych dowodów lub wskazania nieznanych okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji i mających wpływ na jej zmianę. Pomimo tego organ rentowy wydał ponownie merytoryczną decyzję odmowną. Tak samo uczynił Sąd I instancji pomimo, że żądania zgłaszane przez wnioskodawcę zmierzały do zmiany decyzji wydanej w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem, a w nowym wniosku nie powołał on żadnych nowych dowodów ani okoliczności istniejących przed wydaniem tej decyzji, jak również przed wydaniem prawomocnego wyroku. Okolicznościami takimi nie mogły być zgłaszane w odwołaniu działania organu rentowego polegające na przyznaniu prawa do emerytury na podstawie art. 184 i 32 ustawy emerytalno – rentowej, współpracownikom wnioskodawcy, którzy byli zatrudnieni w(...) w S. na równorzędnych stanowiskach.

Postępowanie Sądu Okręgowego zmierzające do obalenia ustaleń prawomocnego wyroku prowadząc w tym celu dowód z zeznań świadków na te same sporne okoliczności, bez wątpienia naruszało art. 199 § 1 pkt 2 w zw. z art. 379 pkt 3 k.p.c.

Decyzję ZUS z 29.03.2012 r. należało potraktować jako decyzję o odmowie ponownego ustalenia prawa do emerytury wydaną w trybie art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej. Od decyzji tej przysługiwało odwołanie na zasadach ogólnych. Odwołanie to powinno jednak zostać oddalone. Przy wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy nie zostały wskazane nowe dowody lub ujawnione okoliczności o jakich mówi art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej, zatem Sąd nie mógł o prawie wnioskodawcy do emerytury rozstrzygnąć inaczej, niż w prawomocnym wyroku z dn. 26.10.2011 r.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny zgodnie z treścią art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i orzekł co do istoty sprawy.