Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

P. W. (1) oskarżony został o to, że:

I.  w nocy na 09 stycznia 2012 r. w M., woj. (...)- (...), działając wspólnie i w porozumieniu z P. A., M. D. i W. W. (1), dokonali pobicia M. B. w ten sposób, ze P. W. (1) zadał pokrzywdzonemu cios nożem powodując rany klute kończyny górnej i klatki piersiowej oraz odmy i krwiaka lewej jamy opłucnej skutkujące naruszenie czynności narządu ciała trwającego dłużej niż siedem dni, M. D. uderzał go palką teleskopową, W. W. (1) trzonkiem od łopaty, a P. A. swoją obecnością wspierał działanie wymienionych, przy czym narazili w/w na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia i nastąpienia skutku określonego w art. 156 § 1 pkt 2 kk, , tj. o czyn z art. 159 kk w zb. z art. 157 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,

III.  w okresie od października do grudnia 2011 r. w M., woj. (...)- (...), kilkakrotnie udzielił A. H. środków odurzających w postaci marihuany o łącznej wadze 6 gram i wartości 150 zł, tj. o czyn z art. 59 ust. 3 ustawy z dnia 29.07.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii,

IV.  w dniu 09 stycznia 2012 r. w M., woj. (...)- (...), wbrew przepisom ustawy posiadał środki odurzające w postaci amfetaminy o łącznej wadze 0,605 grama, co stanowi wypadek mniejszej wagi, tj. o czyn z art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29.07.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii

W dniu 27 sierpnia 2012r. na rozprawie głównej, do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania, oskarżony przyznał się do popełnienia I i IV czynu, nie przyznał się do popełnienia czynu III opisanych w akcie oskarżenia i złożył wniosek o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego i wymierzenie mu: za czyn z art. 159 kk w zb. z art. 157 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk z punktu I aktu oskarżenia - kary 1 roku pozbawienia wolności, za czyn z punktu III z art. 59 ust. 3 ustawy z dnia 29.7.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii – kary 6 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn z punktu IV z art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29.7.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii – kary 4 miesięcy pozbawienia wolności i orzeczenie kary łącznej 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności. Prokurator nie sprzeciwił się tak sformułowanemu wnioskowi oskarżonego i Sąd postanowił wniosek oskarżonego uwzględnić, uznając że okoliczności popełnienia czynów wskazanych w akcie oskarżenia nie budzą wątpliwości, a postawa oskarżonego wskazuje na to, iż cele postępowania zostaną osiągnięte, mimo nieprzeprowadzenia rozprawy.

Tego samego dnia Sąd Rejonowy w Ostródzie VII Zamiejscowy Wydział Karny w M. wydał wyrok w sprawie o sygn. akt. VII K 248/12, mocą którego uznał oskarżonego P. W. (2) W. za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów i za to:

- za czyn z punktu I aktu oskarżenia na podstawie art. 159 kk w zb. z art. 157 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, skazał go, a na mocy art. 159 kk w zw. z art. 11 § 3 kk wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności,

- za czyn z punktu III aktu oskarżenia na podstawie art. 59 ust. 3 ustawy z dnia 29.7.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii skazał go i wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności,

- za czyn z punktu IV aktu oskarżenia na podstawie art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29.7.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii skazał go i wymierzył mu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności

Na postawie art. 85 kk i art. 86 § 1 kk sąd połączył jednostkowe kary pozbawienia wolności i wymierzył oskarżonemu P. W. (1) karę łączną 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności .

Na podstawie art. 63 § 1 kk na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczono oskarżonemu okres tymczasowego aresztowania do dnia 9.1.2012r.

Na podstawie art. 44 § 2 i 6 kk orzeczono o przepadku na rzecz Skarbu Państwa poprzez zniszczenie m.in. woreczka strumieniowego z zawartością substancji w proszku koloru białego o wadze 0.319 gram i woreczka strumieniowego z zawartością substancji w proszku koloru białego o wadze 0,286 gram.

Orzeczenie zawiera także rozstrzygnięcie o kosztach sądowych, od uiszczenia których sad zwolnił oskarżonego w całości.

Od powyższego wyroku apelację wniósł Prokurator Rejonowy w Ostródzie zaskarżając wyrok w stosunku do P. W. (3) na niekorzyść oskarżonego.

Prokurator wyrokowi temu na zasadzie art. 427§ 1 i 2 kpk i art. 438 pkt. 1 kpk zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego:

- art. 45 § 1 kk poprzez nie orzeczenie obligatoryjnego przepadku równowartości korzyści majątkowej w kwocie 150 zł. uzyskanej przez P. W. (1) z przestępstwa kwalifikowanego z art. 59 ust. 1 i 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii,

- art. 70 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii poprzez jego niezastosowanie przejawiające się w braku orzeczenia przepadku zatrzymanych i zabezpieczonych substancji psychotropowych w postaci 0,605 gram amfetaminy.

Podnosząc te zarzuty autor apelacji, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w stosunku do P. W. (1) i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Żądając uchylenia zaskarżonego wyroku w całości, autor skargi zasygnalizował w pisemnym jej uzasadnieniu, iż uwzględnienie przez sąd wadliwego wniosku złożonego w trybie art. 387 kpk i błędnie zaakceptowanego przez prokuratora stanowiło jednocześnie rażące naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 387 kpk, które miało wpływ na treść wyroku.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wniesiona przez Prokuratora Rejonowego zasługiwała na uwzględnienie, a następstwem jej rozpoznania stała się konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku w stosunku do P. W. (1) i przekazania sprawy tegoż oskarżonego do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Nie przesądzając trafności zaskarżonego rozstrzygnięcia w części dotyczącej sprawstwa oskarżonego P. W. (1) i przyjętej kwalifikacji prawnej przypisanych mu czynów, Sąd Odwoławczy podzielił jednak zasadność zarzutów podniesionych w apelacji przez prokuratora odnośnie obrazy przez Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego, tj. art. 45 § 1 kk i art. 70 ust. 2 ustawy z dnia 29.7.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii oraz naruszenia prawa procesowego, tj. art. 387 § 2 i § 3 kpk.

Jak słusznie wskazał autor apelacji uchybienie to polegało głównie na uwzględnieniu wadliwie sformułowanego wniosku oskarżonego o skazanie bez przeprowadzenia postępowania dowodowego i wydanie wyroku skazującego za czyn z art. 159 kk w zb. z art. 157 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk na karę 1 roku pozbawienia wolności, za czyn z art. 59 ust. 3 ustawy z dnia 29.7.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, zaś za czyn z art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29.7.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności i wymierzenie mu kary łącznej 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności, bez orzeczenia obligatoryjnego przepadku równowartości korzyści w kwocie 150 zł. osiągniętej przez oskarżonego z popełnienia czynu z art. 59 ust. 1i 3 ustawy z dnia 29.7.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii, wskazanego w art. 45 § 1 kk, w sytuacji gdy orzeczenie przepadku korzyści lub jej równowartości wobec sprawcy, który osiągnął z popełnionego przestępstwa, choćby pośrednio, korzyść majątkową niepodlegającą przepadkowi przedmiotów wymienionych w art. 44 § 1 lub 6 kk, jest obowiązkowe, czego nie uczynił, doprowadzając w konsekwencji do rażącego naruszenia przepisu prawa materialnego. Godzi się przypomnieć, że artykuł 45 kk określa środek przepadku korzyści majątkowej uzyskanej choćby pośrednio z popełnienia przestępstwa. Znajduje on zastosowanie tylko w wypadkach, kiedy nie można orzec przepadku na podstawie przepisu art. 44 § 1 lub 6 kk. Korzyścią majątkową w rozumieniu tegoż przepisu jest wszelkie przysporzenie w majątku lub zmniejszenie jego pasywów, mające wartość ekonomiczną, czyli możliwą do wyrażenia w pieniądzu. Należy podzielić pogląd, że w wypadku korzyści uzyskanej bezpośrednio z przestępstwa mamy do czynienia z korzyścią stanowiącą bezpośredni efekt popełnienia przestępstwa. W wypadku korzyści uzyskanej pośrednio z popełnienia przestępstwa możemy mieć do czynienia także z korzyścią uzyskaną legalnie. Korzyść taką stanowią przedmioty nabyte za pieniądze uzyskane z przestępstwa czy środki ze sprzedaży rzeczy uprzednio skradzionej. Są nimi też przedmioty wytworzone z przedmiotów uzyskanych w wyniku przestępstwa. Przepadek równowartości korzyści majątkowej można orzec szczególnie wtedy, kiedy nie jest możliwe orzeczenie przepadku samej korzyści (S., P...., s. 159-160). Jak wynika natomiast z poczynionych przez sąd meriti ustaleń, oskarżony odpłatnie miał udzielać A. H. środków odurzających w postaci amfetaminy, osiągając z przestępstwa korzyść w łącznej kwocie 150 zł. Wobec nie zabezpieczenia w toku postępowania kwot pieniężnych osiągniętych ze zbycia środków odurzających, sąd zobligowany był zgodnie z treścią art. 45 § 1 kk orzec przepadek równowartości tejże korzyści.

Sąd Odwoławczy podzielił także zasadność drugiego zarzutu, podniesionego w apelacji przez prokuratora, odnośnie naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa procesowego, tj. art. 387 § 2 i § 3 kpk, które to uchybienie polegało na wydaniu wyroku ponadto odmiennego od treści wniosku oskarżonego, a konkretnie na zawarciu dodatkowego nieprzewidzianego we wniosku oskarżonego i nie uzgodnionego z oskarżonym, prokuratorem i pokrzywdzonym rozstrzygnięcia o środku karnym w postaci przepadku dowodu rzeczowego w postaci „woreczka strumieniowego z zawartością substancji w proszku koloru białego o wadze 0.319 gram i woreczka strumieniowego z zawartością substancji w proszku koloru białego o wadze 0,286 gram”. Uchybienie Sądu I instancji, jak słusznie zaakcentował to skarżący, sprowadza się jednocześnie do nie zastosowania art. 70 ust. 2 ustawy z dnia 29.07.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii - przepisu zobowiązującego sąd do jego bezwzględnego respektowania. Zaskarżonym wyrokiem oskarżony P. W. (1) m.in. został uznany za winnego tego, że w dniu 09 stycznia 2012r. w M., wbrew przepisom ustawy, posiadał środki odurzające w postaci amfetaminy o łącznej wadze 0,605 gram, przy czym czyn ten stanowi wypadek mniejszej wagi, tj. popełnienia występku kwalifikowanego z art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29.07.2005r o przeciwdziałaniu narkomanii i za to skazano go na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności. W toku przedmiotowego postępowania zabezpieczono zaś dowody rzeczowe w postaci: woreczka strumieniowego z zawartością substancji w proszku koloru białego o wadze 0.319 gram i woreczka strumieniowego z zawartością substancji w proszku koloru białego o wadze 0,286 gram. Zgodnie natomiast z treścią art. 70 ust. 2 cyt. ustawy w razie skazania za przestępstwo określone w art. 62 oraz w razie umorzenia lub warunkowego umorzenia postępowania karnego, sąd obligatoryjnie orzeka przepadek środka odurzającego lub substancji psychotropowej, nawet jeżeli nie był własnością sprawcy. Jeżeli zatem przepadkowi podlegają dowody rzeczowe w postaci środków odurzających lub substancji psychotropowych, to właśnie art. 70 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii winien być przywołany jako podstawa prawna tego rodzaju rozstrzygnięcia, przepis ten stanowi bowiem lex specialis do normy art. 44 kk. Należy także zwrócić uwagę, że przepis ten dotyczy wyłącznie środków odurzających i substancji psychotropowych, jeżeli zatem zachodzi ponadto potrzeba orzeczenia przepadku innych przedmiotów, które służyły do popełnienia przestępstwa, to powinno to nastąpić przy zastosowaniu art. 44 § 2 kk.

W konsekwencji Sąd Rejonowy, wobec zaistnienia wszystkich przesłanek określonych w art. 70 ust. 2 ustawy z dnia 29.07.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii, zobligowany był zastosować wobec oskarżonego także przewidziany powyższym przepisem środek karny w postaci przepadku zabezpieczonych dowodów rzeczowych w postaci amfetaminy, czego jednak nie uczynił.

Za w pełni zatem uprawnione należy uznać stanowisko skarżącego, iż w niniejszej sprawie doszło do rażącego i mającego wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia naruszenia wskazanych w apelacji przepisów tak prawa procesowego jak i materialnego.

W tym miejscu należy poczynić uwagę tej treści, że Sąd rozważając wniosek oskarżonego o dobrowolne poddanie się karze i oceniając zasadność rodzaju i wymiaru proponowanych kar i środków karnych, musi również zbadać, czy propozycje wskazane we wniosku są zgodne z zasadami wymiaru kary i środków karnych, określonymi w Kodeksie karnym. W przypadku braku zgodności wniosku z normami prawa karnego materialnego, sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku od dokonania odpowiednich zmian w kierunku uzyskania zgodności z normami materialnymi, a w braku zgody oskarżonego na takie zmiany powinien skierować sprawę do postępowania na zasadach ogólnych.

W poddanej kontroli sprawie, Sąd pierwszej instancji błędnie zanalizował wniosek oskarżonego pod kątem jego zgodności z zasadami wymiaru kary dla wskazanego w akcie oskarżenia sprawcy przestępstwa określonego w art. 59 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 29.7.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii, jak i przestępstwa 62 ust. 3 ustawy z dnia 29.7.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii i nie podjął działań w celu modyfikacji przez oskarżonego wniosku i uzupełnienie go o środek karny przepadku równowartości osiągniętej z przestępstwa korzyści, którego orzeczenie w tej sprawie - po myśli art. 45 § 1 kk - było obligatoryjne, a ponadto uzupełnienie go środek karmy w postaci przepadku środka odurzającego w postaci amfetaminy, które to z kolei rozstrzygniecie - zgodnie z treścią art. 70 ust. 2 ustawy z dnia 29.7.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii – także było obligatoryjne. Postępując w ten sposób i nie kierując sprawy do rozpoznania na rozprawie, Sąd rażąco naruszył treść art. 387 § 2 i 3 k.p.k., doprowadzając w konsekwencji do naruszenia przepisów prawa karnego materialnego.

Ponownie należy zaakcentować, że w zaistniałej sytuacji Sąd Rejonowy powinien był, w myśl art. 387 § 3 k.p.k., wobec treści wniosku oskarżonego, uzależnić jego uwzględnienie od dokonania stosownej zmiany złożonej propozycji wymiaru kary, w sposób zgodny z obowiązującymi normami prawa materialnego. Sąd meriti nie dopełnił jednak obowiązku kontroli wniosku oskarżonego i w konsekwencji uwzględnienia go w wadliwej postaci wydał wyrok z rażącym naruszeniem art. 45 § 1 kk i art. 70 ust. 2 ustawy z dnia 29.7.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii, co miało oczywisty wpływ na treść orzeczenia.

Wadliwy sposób procedowania Sądu Rejonowego, który doprowadził do wydania wyroku rażąco naruszającego prawo, implikuje konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku w stosunku do P. W. (1) i przekazania sprawy tegoż oskarżonego sądowi I instancji do ponownego rozpoznania (art. 437 § 2 kpk). Przy ponownym rozpoznaniu sprawy, jeżeli oskarżony podtrzyma zamiar dobrowolnego poddania się karze i złoży wniosek zgodnie z art. 387 § 1 k.p.k. Sąd będzie miał obowiązek ocenić go, nie tylko pod kątem wysokości proponowanych kar i środków karnych, ale również zbadać, czy przedstawione tam propozycje odpowiadają normom prawa karnego materialnego.