Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 13 grudnia 2000 r.
III RN 26/00
Przepis art. 35 ust. 4 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie
Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.), który stanowi, że skarga do
Naczelnego Sądu Administracyjnego nie może być wniesiona w sytuacji, gdy
już toczy się postępowanie o stwierdzenie nieważności aktu, nie wyklucza do-
puszczalności jednoczesnego wniesienia skargi do Naczelnego Sądu Adminis-
tracyjnego oraz żądania stwierdzenia nieważności tej samej decyzji, a w kon-
sekwencji nie uzasadnia odrzucenia skargi z tej przyczyny (art. 27 ust. 2 tej
ustawy).
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Jerzy
Kwaśniewski, Andrzej Wasilewski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2000 r. sprawy ze skargi
[...] Uniwersytetu Lubelskiego w L. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwo-
ławczego w L. z dnia 9 lutego 1998 r. [...] w przedmiocie podatku od nieruchomości
za 1996 rok, na skutek rewizji nadzwyczajnej Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższe-
go [...] od postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejsco-
wego w Lublinie z dnia 28 maja 1999 r. [...]
p o s t a n o w i ł:
u c h y l i ć zaskarżone postanowienie.
U z a s a d n i e n i e
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w L. decyzją z dnia 9 lutego 1998 r.
utrzymało w mocy decyzję Wójta Gminy L. z dnia 29 września 1997 r. w przedmiocie
określenia podatku od nieruchomości za 1996 r. Powyższa decyzja Samorządowego
Kolegium Odwoławczego została doręczona stronie – [...] Uniwersytetowi L. w dniu 9
marca 1998 r. Pismem z dnia 6 kwietnia 1998 r., nadanym w urzędzie pocztowym w
2
dniu 7 kwietnia 1998 r., które wpłynęło do Samorządowego Kolegium Odwoławczego
w L. w dniu 8 kwietnia 1998 r., strona zwróciła się z żądaniem stwierdzenia nieważ-
ności tej decyzji. Na tej podstawie zostało wszczęte postępowanie, w wyniku którego
w dniu 18 maja 1998 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w L. wydało decyzję
odmawiającą stwierdzenia nieważności wcześniejszej decyzji tego Kolegium z dnia 9
lutego 1998 r.
Równocześnie, w dniu 8 kwietnia 1998 r. [...] Uniwersytet L. wniósł do Naczel-
nego Sądu Administracyjnego-Ośrodek Zamiejscowy w Lublinie skargę na decyzję
Samorządowego Kolegium Odwoławczego w L. z dnia 9 lutego 1998 r., która została
odrzucona postanowieniem tego Sądu z dnia 28 maja 1999 r. [...]. W uzasadnieniu
tego postanowienia Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że art. 35 ust. 4 ustawy
z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Nr 74, poz.
368 ze zm.) „wyklucza możliwość równoczesnego kwestionowania decyzji ostatecz-
nej na drodze postępowania administracyjnego i sądowego, przesądzając o niedo-
puszczalności skargi w sytuacji, gdy w dacie jej wniesienia toczy się już postępowa-
nie administracyjne w celu stwierdzenia nieważności objętej skargą decyzji.”, a właś-
nie w rozpoznawanej sprawie „w dacie wniesienia skargi do Sądu toczyło się już pos-
tępowanie administracyjne wszczęte wnioskiem Uniwersytetu o stwierdzenie nieważ-
ności decyzji”.
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego pismem z dnia 16 lutego 2000 r. [...]
wniósł rewizję nadzwyczajną od powyższego postanowienia Naczelnego Sądu Ad-
ministracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w Lublinie z dnia 28 maja 1999 r. [...], za-
rzucając rażące naruszenie art. 27 ust. 2 w związku z art. 35 ust. 4 ustawy o NSA
oraz w związku z art. 328 § 2 KPC i art. 59 ustawy o NSA, wobec braku przesłanek,
które by w danym wypadku uzasadniały odrzucenie skargi, a w konsekwencji wniósł
na podstawie art. 57 ust. 2 ustawy o NSA o uchylenie powyższego postanowienia
Naczelnego Sądu Administracyjnego. W uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej podnie-
siono w szczególności, że: po pierwsze – w rozpoznawanej sprawie brak było pods-
taw do stwierdzenia, że w dniu 8 kwietnia 1998 r. zostało wszczęte postępowanie
administracyjne o stwierdzenie nieważności decyzji będącej przedmiotem skargi do
Naczelnego Sądu Administracyjnego i Sąd ten w uzasadnieniu zaskarżonego posta-
nowienia w ogóle nie wykazał zaistnienia takiej przesłanki; przy czym w rewizji nad-
zwyczajnej zwrócono w tym kontekście uwagę i na to, że art. 61 § 3 KPA „ani nie
kreuje jakiegokolwiek domniemania co do daty wszczęcia postępowania administra-
3
cyjnego – tak zwykłego, jak i nadzorczego – ani też nie ma uniwersalnego zastoso-
wania w szczególności w kontekście art. 64 § 2 KPA i art. 261 § 2 tego kodeksu”; po
drugie – przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego „nie precyzują, jaki
dzień jest dniem wszczęcia postępowania nadzorczego w sprawie o stwierdzenie
nieważności decyzji administracyjnej na żądanie strony”, natomiast art. 157 § 3 KPA
wskazuje na to, że „samo wpłynięcie do organu podania strony o stwierdzenie nie-
ważności decyzji nie powoduje jeszcze wszczęcia postępowania w sprawie nieważ-
ności decyzji. (...) Jako dzień wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nie-
ważności decyzji – tak z urzędu, jak i na żądanie strony – może być natomiast
uznany dzień podjęcia przez właściwy organ pierwszej czynności świadczącej o
wszczęciu takowego postępowania”; po trzecie – za zasadnością rewizji nadzwy-
czajnej w rozpoznawanej sprawie przemawia pośrednio także „istnienie uchwały
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 października 1992 r., III AZP
18/92 (OSNC 1993/5/67) podjętej na tle przepisu stanowiącego odpowiednik obec-
nego art. 35 ust. 4 ustawy o NSA, to jest na tle nie obowiązującego już art. 199 § 3
KPA”, która jednoznacznie stwierdzała, że przepis ten „nie zawiera zakazu
jednoczesnego wniesienia skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz
podania o wznowienie postępowania lub żądania stwierdzenia nieważności decyzji”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna jest zasadna.
Art. 61 § 3 KPA stanowi, że datą wszczęcia postępowania na żądanie strony
jest dzień doręczenia żądania organowi administracyjnemu. W rozpoznawanej spra-
wie Naczelny Sąd Administracyjny ustalił, że żądanie strony – [...] Uniwersytetu L. w
sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego
w L. z dnia 9 lutego 1998 r. zostało doręczone Samorządowemu Kolegium Odwoław-
czemu w L. w dniu 8 kwietnia 1998 r. Równocześnie Naczelny Sąd Administracyjny
ustalił, że także w dniu 8 kwietnia 1998 r. strona nadała w polskim urzędzie poczto-
wym list polecony, którym przesłała do Naczelnego Sądu Administracyjnego-
Ośrodka Zamiejscowego w Lublinie skargę na powyższą decyzję Samorządowego
Kolegium Odwoławczego w L. z dnia 9 lutego 1998 r. (czego dowodzi data stempla
pocztowego na kopercie listu poleconego, którym skarga ta przesłana została do
Naczelnego Sądu Administracyjnego), co było równoznaczne z wniesieniem skargi
4
do Naczelnego Sądu Administracyjnego w tym samym dniu (art. 165 § 2 KPC w
związku z art. 59 ustawy o NSA). Oznacza to, że w dacie wszczęcia postępowania
przed Naczelnym Sądem Administracyjnym nie toczyło się jeszcze postępowanie o
stwierdzenie nieważności tej samej decyzji administracyjnej przed Samorządowym
Kolegium Odwoławczym, natomiast oba te postępowania zostały wszczęte w tym
samym dniu, to jest 8 kwietnia 1998 r.
Należy mieć przy tym na uwadze, że art. 35 ust. 4 ustawy o NSA stanowi, iż
skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego nie można wnieść wówczas, gdy już
„toczy się postępowanie w celu (...) stwierdzenia nieważności” tej samej decyzji, co –
wbrew stanowisku Naczelnego Sądu Administracyjnego – nie wyklucza dopuszczal-
ności jednoczesnego wniesienia skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz
żądania stwierdzenie nieważności tej samej decyzji (w tym zakresie skład orzekający
Sądu Najwyższego podziela analogiczny pogląd prawny wyrażony w uchwale składu
siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 października 1992 r. , III AZP 18/92 –
OSNC z 1993 r. z. 5, poz. 67). Tym bardziej, gdy – mając na uwadze funkcję art. 35
ust. 4 ustawy o NSA – zważyć, że w rozpoznawanej sprawie w dacie wydawania
zaskarżonego postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego o odrzuceniu
skargi, czyli w dniu 28 maja 1999 r., nie toczyło się już przed Samorządowym Kole-
gium Odwoławczym w L. postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności tej sa-
mej decyzji administracyjnej (zostało ono zakończone decyzją z dnia 18 maja 1998 r.
odmawiającą stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 9 lutego 1998 r.), o czym Sa-
morządowe Kolegium Odwoławcze poinformowało Naczelny Sąd Administracyjny w
odpowiedzi na skargę, która wpłynęła do tego Sądu w dniu 1 czerwca 1998 r.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39313
§ 1 KPC
w związku z art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania
cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej – Prawo upadłościowe i
Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego,
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. Nr 43, poz. 189 ze zm.) orzekł jak w sentencji.
========================================