Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 11 MARCA 2004 R.
SNO 7/04
Przewodniczący: sędzia SN Feliks Tarnowski (sprawozdawca).
Sędziowie SN: Andrzej Wasilewski, Stanisław Zabłocki.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny z udziałem Zastępcy Rzecznika
Dyscyplinarnego dla okręgu Sądu Okręgowego sędziego Sądu Okręgowego oraz
protokolanta po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2004 r. sprawy sędziego Sądu
Rejonowego w związku z odwołaniami: obrońcy obwinionego i Zastępcy
Rzecznika Dyscyplinarnego od wyroku Sądu Apelacyjnego – Sądu
Dyscyplinarnego z dnia 12 grudnia 2003 r., sygn. akt (...)
I. z m i e n i ł zaskarżony w y r o k w ten sposób, że na podstawie art.
123 § 1 w związku z art. 129 § 3 Prawa o ustroju sądów powszechnych obniżył
obwinionemu jego wynagrodzenie o 50 % na czas zawieszenia w wykonywaniu
czynności służbowych, zaś w pozostałym zakresie utrzymał tenże wyrok w
mocy;
II. kosztami dyscyplinarnego postępowania odwoławczego obciążył Skarb
Państwa.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny, po rozpoznaniu sprawy sędziego
Sądu Rejonowego, obwinionego o to, że:
1. w okresie od kwietnia do lipca 2003 r. nie zastosował się do zarządzeń
wydanych przez Przewodniczącą Wydziału IX Grodzkiego sędziego
Sądu Rejonowego, a mianowicie do zarządzenia z dnia 7 kwietnia 2003
2
r. wydanego w sprawie IX Cupr 529/02/01, skutkiem czego powstała
przewlekłość postępowania w sprawie;
2. w dniach 10 i 14 lipca 2003 r. orzekając jednoosobowo na sesjach w
Wydziale IX Grodzkim Sądu Rejonowego był pod wpływem alkoholu,
które to zachowanie rażąco uchybiło godności urzędu;
3. w dniu 1 lipca 2003 r. wydając zarządzenia w sprawach o sygnaturach
akt: IX Nc 3329/02/01 i IX Nc 7457/02/01 dopuścił się oczywistej
obrazy prawa;
4. w okresie od grudnia 2002 r. do lipca 2003 r. w sprawach o sygnaturach
akt: IX Nc 6809/02/01 i IX Nc 7618/02/01, poprzez zaniechanie podjęcia
jakichkolwiek czynności merytorycznych, dopuścił do przewlekłości
postępowania,
to jest o przewinienia dyscyplinarne określone w art. 107 § 1 ustawy z dnia 27
lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070
ze zm.), wyrokiem z dnia 12 grudnia 2003 r. sygn. akt (...)
I. uniewinnił sędziego Sądu Rejonowego od popełnienia przewinienia
dyscyplinarnego opisanego w pkt 1 wniosku;
II.uznał sędziego Sądu Rejonowego za winnego popełnienia przewinień
dyscyplinarnych opisanych w pkt 2, 3 i 4, wyczerpujących dyspozycję
art. 107 § 1 Prawa o u.s.p. i na podstawie art. 109 § 1 pkt 5 Prawa o
u.s.p. wymierzył mu karę dyscyplinarną złożenia sędziego z urzędu.
Od powyższego wyroku odwołania złożyli obrońca obwinionego w części
dotyczącej orzeczenia w pkt II i Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego przy
Sądzie Okręgowym na niekorzyść sędziego Sądu Rejonowego.
Obrońca obwinionego w złożonym odwołaniu (błędnie określanym
apelacją) zarzucił:
1) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia przez
przyjęcie, że obwiniony sędzia popełnił przewinienia dyscyplinarne
opisane w pkt 2, 3 i 4 wniosku;
3
2) naruszenie przepisów postępowania przez dokonanie dowolnej oceny
dowodów, w szczególności opinii biegłego psychologa.
Podnosząc wskazane zarzuty obrońca wniósł o uchylenie wyroku w
zaskarżonej części i uniewinnienie sędziego Sądu Rejonowego od popełnienia
przypisanych mu czynów w pkt 2, 3 i 4 wniosku, ewentualnie o uchylenie tego
wyroku w pkt II i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego
rozpoznania.
Natomiast Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego przy Sądzie Okręgowym
podniósł zarzut obrazy przepisu prawa materialnego, to jest art. 123 Prawa o
u.s.p. przez nie orzeczenie w zaskarżonym wyroku o wysokości obniżenia
wynagrodzenia sędziego na czas zawieszenia go w czynnościach służbowych.
Powołując się na ów zarzut wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez
orzeczenie o obniżeniu obwinionemu sędziemu Sądu Rejonowego
wynagrodzenia o 50 %.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
1. Ustosunkowując się w pierwszej kolejności do odwołania obrońcy
obwinionego sędziego, na wstępie należy podkreślić, iż podniesiony przezeń
zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego
wyroku opiera się w istocie na negowaniu prawidłowości oceny dowodów
dokonanej przez Sąd pierwszej instancji i wyprowadzonych z niej wniosków.
Zdaniem skarżącego w sposób dowolny ocenione zostały zeznania świadków
dotyczące prowadzenia rozpraw przez obwinionego pod wpływem alkoholu,
zwłaszcza że zastrzeżenia owych świadków nie zostały poparte wynikami badań
przy użyciu alkomatu. Również dowolnie, z naruszeniem przepisów
procesowych, według obrońcy oceniona została opinia biegłego psychologa w
zakresie rozpoznania u obwinionego psychozy alkoholowej, co stanowiło
podstawę drugiego zarzutu.
4
Powyższe zarzuty nie zostały jednak poparte przez autora odwołania
konkretnymi faktami lub dowodami, ani rzeczową argumentacją, mogącymi
podważyć dokonaną przez Sąd meriti ocenę poszczególnych dowodów oraz
poczynione ustalenia faktyczne. Wywody zawarte w uzasadnieniu odwołania
obrońcy sprowadzają się w zasadzie do polemiki ze stanowiskiem Sądu
Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego w zakresie uznania sędziego Sądu
Rejonowego za winnego przewinień dyscyplinarnych, polegających na tym, że
w dniach 10 i 14 lipca 2003 r. orzekając jednoosobowo na sesjach Sądu
Rejonowego był pod wpływem alkoholu, a nadto że dopuścił się oczywistej
obrazy prawa w wydanych zarządzeniach w dwóch sprawach cywilnych oraz
nie podejmując jakichkolwiek czynności merytorycznych dopuścił do
przewlekłości postępowania w dwóch dalszych sprawach, będących w jego
referacie. Dlatego też podjęta w odwołaniu próba zdyskwalifikowania
zaskarżonego wyroku nie może być skuteczna i nie zasługuje na uwzględnienie,
bowiem wyniki kontroli instancyjnej tego wyroku upoważniają do stwierdzenia,
że ocena przeprowadzonych dowodów oraz poczynione ustalenia faktyczne nie
zawierają żadnych błędów ani luk, ani dowolności.
Niewątpliwie większą rangę od pozostałych przewinień miało przewinienie
dyscyplinarne sędziego Sądu Rejonowego, polegające na orzekaniu przezeń na
sesjach, gdy znajdował się pod wpływem alkoholu. Ustalenia w tej mierze Sąd
pierwszej instancji oparł przede wszystkim na zeznaniach świadków:
Przewodniczącej Wydziału Grodzkiego oraz Moniki P., Małgorzaty B. i Moniki
K. – pracowników sekretariatu tego Wydziału, wówczas stykających się
bezpośrednio z obwinionym sędzią w godzinach pracy. Z ich zeznań wynika
jednoznacznie, że obwiniony spożywał alkohol w czasie przerw w rozprawach i
w rezultacie pod koniec sesji w dniu 10 lipca 2003 r. mówił już bardzo
niewyraźnie, natomiast sesji w dniu 14 lipca 2003 r. w ogóle nie ukończył.
Wszyscy wskazani świadkowie wyczuwali od niego woń alkoholu, widzieli
charakterystyczne różnice w jego wyglądzie, sposobie mówienia i w
5
zachowaniu. Relacje tych świadków korespondują z zeznaniami Wiceprezesa
Sądu Rejonowego, która zwróciła uwagę na istotne różnice w zachowaniu
obwinionego przed rozpoczęciem sesji oraz po jej zakończeniu w dniu 10 lipca
2003 r. Podała również, że sędzia Sądu Rejonowego miał problemy związane z
nadużywaniem alkoholu już od pewnego czasu, dlatego podejmował próby
leczenia, a na żądanie Prezesa Sądu Rejonowego miał obowiązek zgłaszać się w
jej gabinecie (lub w gabinecie wiceprezesa) po zakończeniu pracy, ażeby
„wyzbyć się podejrzeń o spożywanie alkoholu w godzinach pracy”.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny uznając zeznania tych świadków za
wiarygodne, a jednocześnie poddając krytycznej ocenie wyjaśnienia
obwinionego zawarte w odpowiedzi na zarzuty w postępowaniu
dyscyplinarnym, nie przekroczył w żadnej mierze granic zakreślonych
dyspozycją art. 7 k.p.k. Swoje stanowisko w zakresie dokonanych ocen i ustaleń
faktycznych uzasadnił w sposób wszechstronny, rzeczowy i logiczny. Odniósł
się również do podnoszonego w odwołaniu obrońcy braku badań trzeźwości
obwinionego przy użyciu alkomatu, wyrażając trafny pogląd, że dopuszczalne
jest nawet ustalenie czy sprawca znajdował się w stanie nietrzeźwości wyłącznie
na podstawie zeznań świadków, relacjonujących swoje spostrzeżenia na temat
jego wyglądu, zachowania oraz innych okoliczności, gdy nie przeprowadzono
badań zawartości alkoholu we krwi sprawcy bądź przy użyciu alkomatu.
W niniejszej sprawie, co należy podkreślić ze szczególną mocą, chodzi
jedynie o ustalenie, że sędzia Sądu Rejonowego prowadził rozprawy będąc pod
wpływem alkoholu a nie w stanie nietrzeźwości w rozumieniu art. 115 § 16 k.k.
Zebrany materiał dowodowy w tym względzie w pełni potwierdził trafność
omawianego zarzutu, zaś poczynione ustalenia faktyczne nie zostały niczym
podważone przez skarżącego.
Powyższe stwierdzenie odnosi się również do zarzutu drugiego,
skierowanego pod adresem opinii biegłego psychologa. Otóż wszyscy biegli,
zarówno psycholog jak i lekarze psychiatrzy, zostali przesłuchani na rozprawie
6
w dniu 12 grudnia 2003 r., w której uczestniczyli również obwiniony sędzia i
jego obrońca. Nie mieli oni wówczas żadnych uwag ani zastrzeżeń pod adresem
opinii sądowo-psychiatrycznej i opinii psychologicznej, opracowanych na
podstawie obszernej dokumentacji medycznej, danych z akt sprawy oraz badań
obwinionego. Nie zgłosili też żadnych wniosków w trybie art. 201 k.p.k. w celu
ewentualnego wykazania, że którakolwiek z tych opinii jest niepełna lub
niejasna. Oczywiście stwierdzony przez biegłych u sędziego Sądu Rejonowego
zespół zależności alkoholowej nie może być kwestionowany chociażby w
świetle dokumentów dotyczących leczenia obwinionego w szpitalu
psychiatrycznym, w zakładzie leczenia uzależnień, w poradni odwykowej, a
także w świetle zeznań przesłuchanych świadków.
Nie można przeto podważyć ustaleń dokonanych w niniejszej sprawie
wyłącznie z tego powodu, że wcześniej w innej sprawie, Zastępca Rzecznika
Dyscyplinarnego dla okręgu Sądu Okręgowego, postanowieniem z dnia 14
kwietnia 2003 r. sygn. akt (...), odmówił wszczęcia postępowania
dyscyplinarnego o prowadzenie rozpraw w stanie nietrzeźwości przez sędziego
Sądu Rejonowego w dniu 11 lipca 2002 r.
Lakoniczne wywody skarżącego w tym zakresie, podobnie jak i w
odniesieniu do przewinień dyscyplinarnych sędziego Sądu Rejonowego w
związku z wydaniem wadliwych zarządzeń oraz z przewlekłością postępowania
w kilku sprawach cywilnych, nie zasługują na aprobatę. Przede wszystkim
stwierdzić trzeba, iż powoływanie się na decyzję wydaną w innej sprawie, na
podstawie innych dowodów, mających potwierdzić zasadność zarzutu
urzędowania przez obwinionego w stanie nietrzeźwości, jest zupełnie
nieuprawnione, skoro dotyczy różnej materii dowodowej w obu sprawach oraz
odmiennej w istocie oceny prawnej zachowania sędziego Sądu Rejonowego,
któremu w sprawie niniejszej zarzucono prowadzenie rozpraw pod wpływem
alkoholu, a nie w stanie nietrzeźwości. Co się zaś tyczy uchybień, jakich
dopuścił się obwiniony w sprawach wymienionych na wstępie, ich popełnienie
7
nie może być kwestionowane. Za słusznością zaskarżonego orzeczenia
przemawia w szczególności analiza akt owych spraw, sprawozdanie z wizytacji
IX Wydziału Grodzkiego Sądu Rejonowego, przeprowadzonej przez sędziego
wizytatora do spraw cywilnych sędziego Sądu Okręgowego oraz zeznania
świadków: Przewodniczącej Wydziału Grodzkiego i Kariny B.
Mając powyższe na uwadze oraz stwierdzając, że orzeczona wobec
obwinionego kara dyscyplinarna złożenia sędziego z urzędu jest współmierna do
stopnia jego zawinienia, wagi przewinień i stopnia ich społecznej szkodliwości,
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny uznał, iż odwołanie obrońcy jest
bezzasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.
2. Natomiast zasadne w stopniu oczywistym jest odwołanie Zastępcy
Rzecznika Dyscyplinarnego przy Sądzie Okręgowym, podnoszące obrazę
przepisu art. 123 § 1 Prawa o u.s.p. Stosownie bowiem do treści tego przepisu w
razie orzeczenia kary złożenia z urzędu, określonej w art. 109 § 1 pkt 5 Prawa o
u.s.p., wyrok wywołuje zawieszenie sędziego w czynnościach służbowych, z
jednoczesnym obniżeniem do 50 % jego wynagrodzenia na czas trwania
zawieszenia. Innymi słowy – zawieszenie w czynnościach i obniżenie
wynagrodzenia stanowi z mocy prawa skutek wymierzenia kary dyscyplinarnej
złożenia sędziego z urzędu. Z uwagi jednak na odesłanie w art. 123 § 1 in fine
Prawa o u.s.p. do odpowiedniego stosowania dyspozycji art. 129 § 3 Prawa o
u.s.p., w której przewiduje się obniżenie wynagrodzenia w granicach od 25 %
do 50 %, rozstrzygnięcie to powinno być orzeczone w wyroku.
W stosunku do sędziego Sądu Rejonowego zaskarżony wyrok nie zawiera
orzeczenia o obniżeniu wynagrodzenia, pomimo wymierzonej mu kary
dyscyplinarnej złożenia z urzędu.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zmienił
zaskarżony wyrok w ten sposób, że na podstawie art. 123 § 1 w związku z art.
129 § 3 Prawa o u.s.p. obniżył obwinionemu jego wynagrodzenie o 50 % na
8
czas zawieszenia w wykonywaniu czynności służbowych, zaś w pozostałym
zakresie utrzymał tenże wyrok w mocy.