Pełny tekst orzeczenia

UCHWAŁA Z DNIA 20 MAJA 2004 R.
SNO 15/04
Przewodniczący: sędzia SN Wiesław Maciak (sprawozdawca).
Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski, Elżbieta Skowrońska-Bocian.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny w Warszawie w postępowaniu
dyscyplinarnym na posiedzeniu bez udziału Zastępcy Rzecznika
Dyscyplinarnego w sprawie sędziego Sądu Rejonowego w związku z
zażaleniem sędziego i jego obrońcy na uchwałę Sądu Apelacyjnego – Sądu
Dyscyplinarnego z dnia 12 lutego 2004 r. sygn. akt (...) w przedmiocie
zezwolenia na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej sądowej,
zawieszenia go w czynnościach służbowych i obniżenia wysokości jego
wynagrodzenia o 25 % na czas trwania tego zawieszenia
u c h w a l i ł:
1. z m i e n i ć zaskarżoną u c h w a ł ę przez uchylenie orzeczenia o
zawieszeniu z urzędu sędziego Sądu Rejonowego w czynnościach
służbowych i obniżeniu na czas trwania tego zawieszenia jego
wynagrodzenia o 25 %, w pozostałej części utrzymując ją w mocy;
2. kosztami postępowania dyscyplinarnego obciążyć Skarb Państwa.
U z a s a d n i e n i e
W związku z wnioskiem Prokuratora Okręgowego o zezwolenie na
pociągnięcie sędziego Sądu Rejonowego do odpowiedzialności karnej sądowej,
w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstw polegających na tym, że:
I. w okresie od lutego do kwietnia 2002 r. w A., działając czynem
ciągłym, pełniąc funkcję sędziego – komisarza w postępowaniu upadłościowym
2
Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Grupa (...) „F. (...)” z siedzibą w B.,
przyjął w związku z pełnioną funkcją od Wiesława K. – Syndyka Masy
Upadłości Spółki z o.o. „F. (...)” w B., korzyść majątkową o wartości 4.064,84
zł, polegającą na pokryciu ze środków upadłego przedsiębiorstwa kosztów jego
wyjazdu oraz w części kosztów wyjazdu Joanny M. do T., zorganizowanego na
przełomie kwietnia i maja 2002 r., a tym samym, wiedząc o sposobie
sfinansowania wyjazdu, przywłaszczył sobie mienie Spółki we wskazanej
kwocie, na jej szkodę,
to jest przestępstwa z art. 228 § 1 k.k. i art. 284 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.
w zw. z art. 12 k.k.;
II. w okresie od dnia 8 czerwca 2002 r. do dnia 17 października 2002
r. w A. działając czynem ciągłym, pełniąc funkcję sędziego – komisarza w
postępowaniu upadłościowym Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Grupa
(...) z siedzibą w B., przyjął w związku z pełnioną funkcją od Wiesława K. –
Syndyka Masy Upadłości Spółki z o.o. „F. (...)” w B., korzyść majątkową o
łącznej wartości 1.356,61 zł w ten sposób, że przyjął od Wiesława K. do
użytkowania telefon komórkowy o nr (...), który został zakupiony ze środków
Spółki oraz zarejestrowany na Syndyka Masy Upadłości Spółki „F. (...)”,
wiedząc, iż rachunki za korzystanie z niego będą opłacane z majątku Spółki, a
następnie telefon ten użytkował we wskazanym wyżej okresie, zaś rachunki za
korzystanie z telefonu opłacane były ze środków Spółki z o.o. „F. (...)” w stanie
upadłości, a tym samym, wspólnie z Wiesławem K., przywłaszczył sobie mienie
Spółki we wskazanej kwocie, na jej szkodę,
to jest przestępstwa z art. 228 § 1 k.k. i art. 284 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.
w zw. z art. 12 k.k.;
III. w okresie od lipca 2000 r. do 8 października 2002 r. w A., działając
czynem ciągłym, pełniąc funkcję sędziego – komisarza w postępowaniu
upadłościowym Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością „L. (...) B. (...)”,
przyjął w związku z pełnioną funkcją od Romana D. – Syndyka Masy Upadłości
3
„L. (....) B. (...)” S.A. w C. korzyść majątkową o łącznej wartości 5.652,65 zł w
ten sposób, że przyjął od Romana D. do użytkowania telefon komórkowy o nr
(...), zarejestrowany na masę upadłości Spółki „L. (...) B. (...)”, wiedząc, iż
rachunki za korzystanie z niego będą opłacane z majątku Spółki, a następnie
telefon ten użytkował we wskazanym wyżej okresie, zaś rachunki za korzystanie
z telefonu opłacane były ze środków „L. (...) B. (...)” S.A. w stanie upadłości, a
tym samym, wspólnie z Romanem D., przywłaszczył sobie mienie Spółki we
wskazanej kwocie, na jej szkodę,
to jest przestępstwa z art. 228 § 1 k.k. i art. 284 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.
w zw. z art. 12 k.k.;
IV. w okresie lutego i marca 2002 r. w A., działając czynem ciągłym, w
celu użycia za autentyczne, dokonał podrobienia dokumentów w postaci trzech
faktur VAT o nr: (...) z dnia 21 lutego 2002 r., (...) z dnia 7 marca 2002 r. i (...) z
dnia 14 marca 2002 r., wystawionych przez Biuro Podróży „P. (...)” w A. na
rzecz Grupy F. (...) „F. (...)” Spółka z o.o. w stanie upadłości z siedzibą w B., z
tytułu zakupu usługi turystycznej i wynajęcia sali konferencyjnej, w ten sposób,
że złożył na nich podpis, w miejscu osoby uprawnionej do odbioru faktury o
treści „W.K. (...)”,
to jest przestępstwa z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny uchwałą z dnia 12 lutego 2004 r.,
sygn. akt (...), na podstawie art. 80 § 1 oraz art. 129 § 2 i 3 ustawy z dnia 27
lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 z
późn. zm.) zezwolił na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sędziego Sądu
Rejonowego w zakresie opisanych wyżej przestępstw, w związku z
uzasadnionym podejrzeniem ich popełnienia i z urzędu zawiesił sędziego Sądu
Rejonowego w czynnościach służbowych, obniżając na czas trwania tego
zawieszenia o 25 % wysokość jego wynagrodzenia.
Zażalenia od tego orzeczenia wnieśli, na podstawie art. 80 § 3 u.s.p. i art.
425 § 1 i 2 k.p.k., zarówno sędzia Sądu Rejonowego, jak i jego obrońca.
4
Sędzia Sądu Rejonowego zaskarżonej zarzucił uchwale:
1. „obrazę prawa materialnego, a mianowicie art. 228 § 1 k.k., art. 284 § 1 k.k.
oraz art. 270 k.k. polegającą na błędnym zakwalifikowaniu postępowania
sędziego jako czynów o charakterze przestępczym, skoro nie ziszczone
zostały przesłanki tak stypizowanych przestępstw, a w szczególności nie
ustalony został zamiar jak i wina w czasie czynów;
2. obrazę przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 5 § 2 k.p.k., art. 410
k.p.k., art. 424 k.p.k., która miała wpływ na treść uchwały, a wynikającą z
oparcia orzeczenia tylko na okolicznościach obciążających i pominięcia
dowodów korzystnych dla skarżącego, bez należytego uzasadnienia takiego
stanowiska, w szczególności braku uzasadnienia i rozważań w zakresie
zarzucanego czynu opisanego w pkt III uchwały;
3. obrazę przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 368 k.p.k. w zw. z
art. 167 k.p.k. i art. 405 k.p.k., która miała wpływ na treść uchwały, gdyż nie
rozpoznany został wniosek obrony o przeprowadzenie dowodu z
przesłuchania Wiesława K. , celem ustalenia okoliczności nieujawnionych w
toku postępowania, a zmierzających do ustalenia prawdy obiektywnej;
4. obrazę przepisu prawa, a mianowicie art. 129 § 3 ustawy – Prawo o ustroju
sądów powszechnych, polegającej na tym, że Sąd Dyscyplinarny wydając
uchwałę o zawieszeniu sędziego w czynnościach służbowych, nie mógł
obniżyć jednocześnie wysokości wynagrodzenia sędziego, wobec którego nie
wszczęto postępowania dyscyplinarnego;
5. błąd w ustaleniach faktycznych mających istotny wpływ na treść orzeczenia,
a polegający na stwierdzeniu, że sędzia Sądu Rejonowego popełnił czyn w
związku z pełnieniem funkcji sędziego – komisarza w postępowaniu
upadłościowym „L. (...) B. (...)” S.A. w C., podczas gdy sędzia nigdy nie
pełnił tej funkcji w tym postępowaniu upadłościowym;
6. błąd w ustaleniach faktycznych mających istotny wpływ na treść orzeczenia,
a polegający na stwierdzeniu, że sędzia Sądu Rejonowego popełnił czyny
5
opisane w zarzutach w związku z pełnieniem funkcji funkcjonariusza
publicznego a mianowicie sędziego – komisarza, podczas gdy prawidłowa
ocena materiału dowodowego mogłaby tylko prowadzić do wniosku, iż nie
tylko nie przyjęta została przez sędziego korzyść materialna, ale także brak
jest związku między opisanymi czynami a pełnioną funkcją sędziego –
komisarza”.
Na podstawie powyższych zarzutów skarżący wniósł o „...zmianę
zaskarżonej uchwały i nieuwzględnienie wniosku prokuratora poprzez odmowę
zezwolenia na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej.”
Natomiast obrońca sędziego Sądu Rejonowego zarzucając zaskarżonej
uchwale: „błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia
polegający na uznaniu, że określone zachowania sędziego Sądu Rejonowego
wyczerpują znamiona przestępstw określonych w kodeksie karnym, podczas
gdy prawidłowa prawna ocena tychże zachowań prowadzi do jedynego
nieodpartego wniosku, że owe działania żadną miarą za przestępstwa uznane
być nie mogą”, wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i odmowę
pociągnięcia do odpowiedzialności karnej sędziego Sądu Rejonowego.
Po wysłuchaniu sędziego oraz jego obrońcy podtrzymujących wnioski
zawarte w zażaleniach oraz zapoznaniu się z pismem Zastępcy Rzecznika
Dyscyplinarnego, w którym usprawiedliwia nieobecność oraz wnosi o
nieuwzględnienie zażaleń i utrzymanie zaskarżonej uchwały w mocy, Sąd
Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Zażalenia sędziego Sądu Rejonowego oraz jego obrońcy w zakresie
kwestionującym zasadność zezwolenia zaskarżoną uchwałą przez Sąd
Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny na pociągnięcie sędziego do
odpowiedzialności karnej, nie zasługują na uwzględnienie.
Warunkiem podjęcia uchwały na podstawie art. 80 § 1 ustawy z dnia 27
lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 z
6
późn. zm.), zezwalającej na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej
sądowej jest zebranie danych, które zawierają dostateczne podstawy do
przedstawienia sędziemu zarzutu popełnienia przestępstwa. Chodzi więc o
ustalenie, czy przedstawione Sądowi Dyscyplinarnemu dowody dostatecznie
uzasadniają podejrzenie popełnienia przez sędziego przestępstwa. Rzeczą Sądu
Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego orzekającego w przedmiocie zezwolenia
na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej sądowej była wyłącznie
odpowiedź na pytanie – czy zebrane dotychczas dowody w dostatecznym
stopniu uzasadniają przedstawienie sędziemu zarzutów popełnienia czynów
zabronionych i ocena tego Sądu, zdaniem instancji odwoławczej, jest
prawidłowa i poparta szczegółową analizą dokonanych w tej sprawie ustaleń
faktycznych (por. uchwała SN z dnia 5 listopada 2003 r., sygn. SNO 68/03).
Zdaniem Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego, Sąd Apelacyjny –
Sąd Dyscyplinarny w zaskarżonej uchwale, po wnikliwym przeanalizowaniu
zebranego w sprawie materiału dowodowego, zasadnie podjął decyzję o
zezwoleniu na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sądowej sędziego Sądu
Rejonowego, co oczywiście nie przesądza o jego winie, bowiem zebrany
dotychczas materiał dowodowy będzie podlegał weryfikacji w toku dalszego
postępowania karnego, już z jego udziałem.
Jednocześnie Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny nie podzielił stanowiska
Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego w zaskarżonej uchwale o
zawieszeniu sędziego w czynnościach służbowych i obniżenia na czas tego
zawieszenia o 25 % wysokości jego wynagrodzenia.
Z ustaleń Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego wynika, że
przeciwko sędziemu Sądu Rejonowego nie wszczęto postępowania
dyscyplinarnego, co skutkuje, iż mimo uchylenia immunitetu, Sąd Apelacyjny –
Sąd Dyscyplinarny, nie mógł w zaskarżonej uchwale zastosować art. 129 § 2 i 3
u.s.p., czyli wydać decyzji o zawieszeniu sędziego w czynnościach służbowych i
obniżeniu jego wynagrodzenia na czas trwania tego zawieszenia.
7
Zważyć bowiem należy, że obowiązek zawieszenia w czynnościach prze-
widziany w art. 129 § 2 u.s.p. dotyczy tylko przypadków, gdy występują
przesłanki przewidziane w art. 129 § 1 u.s.p, a więc gdy postępowanie
dyscyplinarne już wszczęto. Jeżeli Sąd Dyscyplinarny rozpoznaje odrębnie
wniosek o uchylenie immunitetu na podstawie art. 80 u.s.p., to uchwałę o
zawieszeniu w czynnościach podejmie z urzędu tylko w przypadku zezwolenia
na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej, i jeżeli w tym momencie
jest już wszczęte postępowanie dyscyplinarne. Mimo uchylenia immunitetu Sąd
Dyscyplinarny nie może zastosować art. 129 § 2 u.s.p. (nie wyda z urzędu
uchwały o zawieszeniu w czynnościach), jeżeli w tym momencie Rzecznik
Dyscyplinarny nie podjął jeszcze postanowienia o wszczęciu postępowania
dyscyplinarnego (por. t. 3 i 4 do art. 129 u.s.p., Komentarz do Prawa o ustroju
sądów powszechnych... pod red. Jacka Gudowskiego, Wydawnictwo Prawnicze
Lexis Nexis, Warszawa 2002, s. 385 – 386 oraz uchwała SN z dnia 5 marca
2002, SNO 1/02, OSNKW 2002, z. 5-6, poz. 48).
Uchylenie immunitetu nie może powodować automatycznie zawieszenia
sędziego w czynnościach służbowych, a co za tym idzie obniżenia wysokości
wynagrodzenia w granicach od 25 % do 50 %.
W sytuacji, gdy w sprawie sędziego Sądu Rejonowego nie wszczęto
postępowania dyscyplinarnego, Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny nie mógł
zawiesić go w czynnościach służbowych i obniżyć na czas trwania tego
zawieszenia o 25 % wysokości jego wynagrodzenia.
W tej sytuacji Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny orzekł jak na wstępie.