Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE Z DNIA 3 LUTEGO 2005 R.
SNO 1/05
Przewodniczący: sędzia SN Ewa Gaberle (sprawozdawca).
Sędziowie SN: Jerzy Kuźniar, Marek Sokołowski.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny z udziałem protokolanta w sprawie
sędziego Sądu Rejonowego obwinionego o popełnienie przewinień służbowych
określonych w art. 86 § 4 u.s.p. oraz w art. 82 § 2 w zw. z art. 86 § 2 i § 4 u.s.p.
po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 3 lutego 2005 r. zażalenia obwinionego
sędziego na postanowienie Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia
17 listopada 2004 r., sygn. akt (...) o umorzeniu postępowania dyscyplinarnego
p o s t a n o w i ł : utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie, a kosztami
postępowania odwoławczego obciążyć Skarb Państwa.
U z a s a d n i e n i e
Wskazanym wyżej postanowieniem podjęto zawieszone postępowanie
dyscyplinarne i na podstawie art. 81 § 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. –
Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 1994 r., Nr 7, poz. 25 ze zm.) w
związku z art. 204 § 1 u.s.p. i art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. umorzono postępowanie z
uwagi na przedawnienie ścigania zarzuconych obwinionemu przewinień
dyscyplinarnych.
Postanowienie z dnia 17 listopada 2004 r. zaskarżył obwiniony w części
dotyczącej umorzenia postępowania wnosząc o:
a) zmianę podstawy prawnej umorzenia z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. na art.
17 § 1 pkt 2 k.p.k., tj. przyjęcie, że zarzucone mu czyny nie zawierają
znamion czynu zabronionego;
b) ustosunkowanie się do decyzji podejmowanych w toku postępowania
przygotowawczego, dotyczących zwłaszcza odrzucenia jego
wniosków dowodowych, nie zapoznania go z materiałem
dowodowym zebranym w sprawie oraz nie ustanowienia obrońcy z
urzędu.
W uzasadnieniu zażalenia obwiniony podniósł, że znajduje się w bardzo
złym stanie zdrowia, co stanowiło dla niego poważne utrudnienie w
uczestniczeniu w czynnościach prowadzonych przez rzecznika dyscyplinarnego,
lecz mimo to starał się o wyjaśnienie sprawy, m. in. poprzez złożenie wyjaśnień.
Natomiast rzecznik dyscyplinarny, wbrew składanym obwinionemu obietnicom,
nie podjął starań o uzyskanie dodatkowych wyjaśnień, ani nie zapoznał go z
2
zebranym materiałem dowodowym, co wobec nie przyznania obrońcy z urzędu
utrudniło mu prowadzenie obrony.
Obwiniony podniósł też, że nie zgadza się z postawionymi mu zarzutami,
ponieważ informował ustnie Prezesa Sądu Okręgowego o podjęciu działalności
w Stowarzyszeniu „E.(...)”, a co więcej, przy rejestracji tego Stowarzyszenia
prezes musiał dowiedzieć się, że obwiniony wchodzi w skład zarządu
Stowarzyszenia. Nadto powiedziano mu, że tak jak nikt nie składa oświadczeń o
przynależności do Stowarzyszenia „I.(...)”, tak też zbędne jest składanie
pisemnych oświadczeń o członkostwie w Stowarzyszeniu „E.(...)”. W tym stanie
rzeczy zarzut popełnienia przewinienia służbowego z art. 86 § 4 u.s.p. jest
nieuzasadniony.
Zdaniem skarżącego, nietrafny jest też zarzut naruszenia art. 82 § 2 w zw. z
art. 86 § 2 i § 4 u.s.p., ponieważ twierdzenie, że jako członek zarządu
Stowarzyszenia „E.(...)” podjął decyzję o rozpisaniu konkursu dla sponsorów
tego Stowarzyszenia jest „wprowadzeniem odpowiedzialności zbiorowej”.
Obwiniony twierdzi także, że jego działalność „nie poniżyła zawodu
sędziowskiego w społeczeństwie lokalnym (...)”, skoro zgłoszono go do
wyborów samorządowych jako kandydata na prezydenta miasta A. oraz radnego
tego miasta; podniósł nadto, że według jego wiedzy, przepisy prawa unijnego
nie przewidują karalności tego rodzaju działalności sędziów.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Zażalenie obwinionego nie mogło być uwzględnione.
Decydujące znaczenie dla oceny trafności rozstrzygnięcia zawartego w
punkcie drugim zaskarżonego postanowienia ma niewątpliwe ustalenie, że
zarzucone obwinionemu przewinienia służbowe uległy przedawnieniu. Przepis
art.204 § 1 u.s.p., wyłączając stosowanie art. 108 u.s.p. do spraw o przewinienia
dyscyplinarne popełnione przed wejściem w życie ustawy z dnia 27 lipca 2001
r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, nakazuje tym samym stosować w
takich sprawach przepis art. 81 § 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. (Dz. U.
1994 r., Nr 7, poz. 25 ze zm.), który przewiduje trzyletni termin przedawnienia,
a od chwili podjęcia przez obwinionego zarzuconych mu zachowań do daty
wydania zaskarżonego postanowienia okres ten już upłynął.
Odnosząc się do wniosku obwinionego o zmianę podstawy prawnej
umorzenia postępowania z punktu 6 na punkt 2 art. 17 § 1 k.p.k. wyjaśnić
trzeba, że taka zmiana jest w niniejszej sprawie niedopuszczalna. Ewentualne
ustalenie innej niż przedawnienie przeszkody procesowej wymagałoby bowiem
przeprowadzenia dowodów na rozprawie i wyjaśnienia wszystkich okoliczności
faktycznych zarzuconych obwinionemu przewinień służbowych.
Wypadek, gdy ustawodawca nakazuje, przy zbiegu przeszkód procesowych
określonych w art. 17 § 1 pkt 1 lub 2 k.p.k. z inną przeszkodą procesową,
pominięcie tejże przeszkody poprzez wydanie wyroku uniewinniającego, został
przewidziany w art. 414 § 1 k.p.k. Rozstrzygnięcie takie może jednak zostać
3
wydane tylko po rozpoczęciu przewodu sądowego i tylko w przypadku
stwierdzenia, że zachodzi negatywna przesłanka procesowa wymieniona w art.
17 § 1 pkt 1 albo 2 k.p.k., a ustalenie innej okoliczności wyłączającej ściganie
nastąpiło na rozprawie.
Pogląd ten jest ugruntowany w literaturze i orzecznictwie (zob.:
M. Cieślak: Polska procedura karna, Warszawa 1971, s. 416 – 422; Komentarz
do k.p.k. pod red. P. Hofmańskiego, Warszawa 2004, t. I, s. 137;
T. Grzegorczyk: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Kraków 2003, s.
101 – 102 oraz cytowane tam orzecznictwo, a także postanowienia SN: z dnia 3
marca 2002 r., sygn. V KKN 484/00, Lex nr 53336 i z dnia 2 lipca 2002 r., sygn.
IV KKN 264/99, Lex nr 54407), znajduje zaś uzasadnienie w tym, że o zbiegu
negatywnych przesłanek procesowych, z czym łączy się problem pierwszeństwa
jednej z nich, można mówić dopiero wtedy, gdy nastąpiło ustalenie wystąpienia
co najmniej dwóch takich przesłanek. Jeżeli natomiast ustalono, tak jak w tej
sprawie, istnienie jednej przeszkody procesowej, której wystąpienie obliguje –
zgodnie z nakazem art. 17 § 1 in princ. k.p.k. – do umorzenia postępowania,
niedopuszczalne jest badanie, czy zachodzą inne przeszkody, a tym bardziej
zakładanie ich wystąpienia. Co oczywiste, w takiej sytuacji niedopuszczalne jest
też wnioskowanie o popełnieniu przez osobę, wobec której prowadzono
umorzone postępowanie, zarzucanych jej czynów.
W związku z zarzutami podniesionymi w zażaleniu podkreślić jedynie
trzeba, że przepisy prawa unijnego nie zawierają unormowań prawnych o
odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów, natomiast pozostałe przytoczone na
wstępie zarzuty nie podlegają rozpoznaniu, gdyż zajęcie się nimi oznaczałoby
wchodzenie w merytoryczne rozpoznawanie sprawy, co w świetle
jednoznacznego brzmienia art. 17 § 1 in princ. k.p.k. jest już niedopuszczalne.
Z tych powodów Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny postanowił jak na
wstępie, a o kosztach postępowania zażaleniowego orzekł zgodnie z art. 133
u.s.p.