Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 7 czerwca 2005 r.
III SPP 95/05
Przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie w rozumieniu art. 6
ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony
do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki
(Dz.U. Nr 179, poz. 1843) oznacza wskazanie czasu trwania postępowania
świadczącego o wystąpieniu przewlekłości, jak również konkretnych czynności
procesowych, których sąd nie podjął lub dokonał wadliwie, powodując w ten
sposób nieuzasadnioną zwłokę w postępowaniu.
Przewodniczący SSN Roman Kuczyński, Sędziowie SN: Zbigniew Hajn (spra-
wozdawca), Zbigniew Myszka.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 czerwca
2005 r. sprawy ze skargi Zygmunta P. na przewlekłość postępowania Sądu Apela-
cyjnego w Poznaniu,
1. o d r z u c i ł skargę,
2. zarządził zwrot przez Sąd Apelacyjny w Poznaniu, na rzecz skarżącego,
opłaty stałej w kwocie 100 zł (sto złotych).
U z a s a d n i e n i e
Zygmunt P., reprezentowany przez adwokata, wniósł do Sądu Najwyższego
skargę na przewlekłość postępowania domagając się: 1) stwierdzenia nieuzasadnio-
nej zwłoki i przewlekłości postępowania w postępowaniu sądowym międzyinstancyj-
nym przed Sądem Apelacyjnym w Poznaniu w sprawach [...] z kasacji powoda wnie-
sionych do Sądu Najwyższego; 2) zasądzenia na jego rzecz od Sądu Apelacyjnego
w Poznaniu - Skarbu Państwa zadośćuczynienia pieniężnego „w kwocie 60.000,- zł
od każdej ze spraw sądowych w pkt.1 petitum /kasacyjnych/ po 10.000,- zł za prze-
wlekłość postępowania w sądowym postępowaniu międzyinstancyjnym”; 3) „zobo-
wiązanie Sąd Apelacyjny [...] w Poznaniu jak i Sąd Najwyższy Izba Pracy i Ubezpie-
2
czeń Społecznych, Spraw Publicznych w Warszawie aby niezwłocznie i w trybie pil-
nym skierowali akta Wojskowego Biura Emerytalnego w S. z nazwiskiem powoda
Zygmunta P. do Sądu Okręgowego [...] w Szczecinie do sprawy [...] z odwołania po-
woda na bezczynność Wojskowego Biura Emerytalnego w S. o objęcie powoda w
pierwszej kolejności ustawowym obowiązkiem wojskowego zaopatrzenia emerytal-
nego poprzez ustalenie prawa, przyznanie prawa i przeniesienie w posiadanie po-
woda prawa majątkowego własności powoda z wierzytelności ze Skarbu Państwa do
emerytury wojskowej i do wysokości świadczeń pieniężnych podstawy wymiaru eme-
rytury wojskowej z tytułu wojskowego zaopatrzenia emerytalnego w sposób jak naka-
zuje to ustawodawca Rzeczypospolitej Polskiej, to jest wyrokiem sądowym, skoro
decyzją administracyjną nie jest to możliwe z uwagi na bezczynność i przewlekłość
postępowania administracyjnego emerytalnego, iż powód pozostaje bez środków do
życia”; 4) „nadanie orzeczeniu sądowemu rygoru natychmiastowej wykonalności i
prawomocności z urzędu”; 5) „nakazanie dokonania do rąk powoda zwrotu kosztów
wpisu sądowego w kwocie 105, - zł od niniejszej skargi w zakreślonym terminie, oraz
kosztów udzielonej pomocy prawnej”; 6) „wezwanie i dopuszczenie akt Sądu Apela-
cyjnego w Poznaniu [...] ze skargi powoda na bezczynność i przewlekłość postępo-
wania przed Sądem Okręgowym w Szczecinie w sprawie [...].”; 7) „rozstrzygnięcie
przez Sąd Najwyższy w Warszawie że w postępowaniu sądowym ze skargi na prze-
wlekłość postępowania sądowego i naruszenie prawa do rozpatrzenia sprawy sądo-
wej bez zbędnej zwłoki ustawodawca Rzeczypospolitej Polskiej nie ustanowił obo-
wiązku adwokacko radcowskiego do sporządzenia ani wniesienia takiej skargi do
Sądu Najwyższego.”
Skarżący podniósł, że kasacje w wyżej wskazanych sprawach przetrzymuje
Sąd Apelacyjny w Poznaniu i odrzuca je bezpodstawnie i bezprawnie postanowie-
niami pod pretekstem niewskazania i braku podstaw prawnych do wskazania warto-
ści przedmiotu zaskarżenia, „doprowadzając do przewlekłości postępowań sądowych
niczym nieuzasadnionych, gdy powód nie został objęty ustawowym obowiązkiem
wojskowego zaopatrzenia emerytalnego z emerytury wojskowej. Pozbawiając powo-
da prawa i wolności do rzetelnego sprawiedliwego rozpatrzenia wymienionych spraw
sądowych przez bezstronny i niezawisły Sąd bez zbędnej zwłoki”.
W tej części uzasadnienia skargi, która merytorycznie wiąże się z zarzutem
przewlekłości postępowania, skarżący wskazał, że Wojskowe Biuro Emerytalne w S.
wydaje fikcyjne, bezprawne decyzje emerytalne bez podstawy prawnej „o waloryzacji
3
emerytury wojskowej, podwyższaniu jej” przed ustaleniem prawa i przyznaniem
prawa do tejże „emerytury wojskowej” pierwszą konstytutywną decyzją emerytalną
(administracyjną) „co osądzają i zatwierdzają Sąd Okręgowy w Szczecinie i Sąd
Apelacyjny w Poznaniu z rażącym naruszaniem i pozbawianiem prawa i wolności
powoda do stosowania ustawowej kolejności i procedury postępowania administra-
cyjnego emerytalnego i do ustawowej kolejności stosowania procedury postępowania
sądowego doprowadzają do nieuzasadnionej przewlekłości postępowań sądowych w
tym postępowaniu sądowym międzyinstancyjnym z kasacji powoda w sprawach [...]
pozbawiając powoda prawa i wolności do skutecznego rozpatrzenia wniesionych
środków odwoławczych i do rzetelnego sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez
bezstronny i niezawisły Sąd Najwyższy bez zbędnej zwłoki. W każdej ze spraw po-
wód dochodzi tylko i wyłącznie praw niemajątkowych, iż do praw majątkowych i ich
dochodzenia zachodzi w sprawie powoda trwały brak podstaw prawnych. Mimo to
Sąd Apelacyjny w Poznaniu pod pretekstem nie wskazania wartości i przedmiotu
zaskarżenia odrzuca wszystkie kasacje powoda i nie przyjmuje do wiadomości żad-
nej argumentacji powoda wyrażanej w pismach procesowych powoda narażając
powoda na dodatkowe nieuzasadnione wydatki i koszta z tym związane. Sąd Apela-
cyjny w Poznaniu w swej nieuzasadnionej przewlekłości postępowania sądowego
międzyinstancyjnego czuje się bezkarnie i bez nadzoru, że w sprawach [...] umorzył
nawet postępowania sądowe zażaleniowe kasacyjne wmawiając powodowi, że rze-
komo te środki odwoławcze on cofnął, a co nie było i nie jest zgodne z prawdą, w
kierunku zablokowania powodowi drogi sądowej do trzeciej instancji sądowej. Powód
jako strona procesowa nie ma żadnego wpływu na przewlekłość postępowania są-
dowego międzyinstancyjnego, bo Sąd Apelacyjny w Poznaniu w ogóle nie odróżnia
ustawowych terminów i pojęć prawnych takich jak: „o prawa majątkowe i o prawa
niemajątkowe” i stwierdza, że jest to jedno i to samo”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z art. 2 ust. 2 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa
strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki
(Dz.U. Nr 179, poz. 1843 - powoływanej dalej jako: „ustawa”) wynika, że dla stwier-
dzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, sąd rozpoznający
skargę powinien w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności
4
podjętych przez sąd, któremu skarżący zarzuca przewlekłość, w celu wydania w
sprawie rozstrzygnięcia co do istoty sprawy. Jednocześnie, aby umożliwić sądowi
rozpoznającemu skargę dokonanie powyższej oceny, ustawodawca w art. 6 ust. 2
ustawy zobowiązuje skarżącego do przytoczenia okoliczności uzasadniających żą-
danie. Z zestawienia powołanych wyżej przepisów, a także z faktu, że skarga na
przewlekłość postępowania może być sporządzona wyłącznie przez fachowego peł-
nomocnika, co ma zagwarantować wysoki merytoryczny poziom tego pisma proce-
sowego (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 17 listopada 2004 r.,
III SPP 42/04, OSNP 2005 nr 5, poz. 71), należy wyprowadzić wniosek, że „przyto-
czenie okoliczności uzasadniających żądanie”, o którym stanowi art. 6 ust. 2 ustawy,
oznacza w szczególności wskazanie czasu trwania postępowania świadczącego o
wystąpieniu przewlekłości, jak również konkretnych czynności procesowych, których
sąd zaniechał lub które podjął wadliwie, powodując w ten sposób nieuzasadnioną
zwłokę w postępowaniu.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy skargę niespełniającą wymagań przewidzianych
w art. 6 ust. 2 sąd właściwy do jej rozpoznania odrzuca bez wzywania do uzupełnie-
nia braków.
Rozpoznawana skarga nie spełnia określonych wyżej wymagań wynikających
z art. 6 ust. 2 ustawy. Zarzucając przewlekłość postępowania w sprawach [...] peł-
nomocnik skarżącego ograniczył się do sformułowania zbiorczego zarzutu wystąpie-
nia przewlekłości postępowania w „sądowym postępowaniu międzyinstancyjnym” bez
przytoczenia jakichkolwiek okoliczności uzasadniających żądanie i umożliwiających
ocenę, na czym polegała i z czego wynikała przewlekłość w poszczególnych spra-
wach. Natomiast w zarzutach odnoszących się do spraw [...] autorka skargi wskazała
czynność sądu, którą kwestionuje (umorzenie sądowego postępowania zażalenio-
wego) nie określając też jednak, jaką przewlekłość czynności te spowodowały, nie
określają też terminu ich dokonania lub innych okoliczności pozwalających na stwier-
dzenie wystąpienia zwłoki i jej rozmiarów.
Należy również wskazać, że we wszystkich wymienionych wyżej sprawach
skarga została złożona zbyt późno. Przyjmując, że przez określenie „sądowe postę-
powanie międzyinstancyjne” skarżący rozumie postępowanie przed Sądem Apela-
cyjnym rozpoczęte wniesieniem kasacji, skarga powinna być złożona w jego toku.
Postępowanie ze skargi na przewlekłość nie jest samodzielnym postępowaniem
zmierzającym do stwierdzenia przewlekłości i ewentualnie do zasądzenia z tego ty-
5
tułu odpowiedniego odszkodowania (zadośćuczynienia). Jego celem jest przeciw-
działanie przewlekłości postępowania w trakcie jego trwania i ewentualne przyznanie
"odpowiedniej sumy pieniężnej" jako wstępnej (tymczasowej) rekompensaty
(uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 17 listopada 2004, III SPP
42/04, OSNP 2005 nr 5, poz. 71). Sąd Najwyższy podkreślił również, że publiczno-
prawnym celem ustawy jest stworzenie realnego i skutecznego środka zapobiegają-
cego przewlekłości postępowania, czyli takiego środka, którego funkcją jest przede
wszystkim wymuszanie nadania sprawie odpowiedniego, sprawnego biegu, (a więc
„stworzenie mechanizmu prawnego wymuszającego rozpoznanie sprawy przez sąd”
por. uchwała Sądu Najwyższego z 19 stycznia 2005 r., III SPP 113/04, Biuletyn SN
2005 nr 1, poz. 27 i uchwała Sądu Najwyższego z 19 stycznia 2005 r., III SPP 115/04
Biuletyn SN 2005, nr 1, poz. 28). Jest oczywiste, że osiągnięcie wskazanych celów
skargi nie jest możliwe w stosunku do zakończonego postępowania. Tymczasem we
wskazanych wyżej sprawach skarga została złożona już po odrzuceniu kasacji przez
Sąd Apelacyjny. Ponadto, w ocenie Sądu Najwyższego, dokonanej pomimo niewy-
wiązania się przez skarżącego z obowiązku nałożonego przez art. 6 ust. 2 ustawy,
czynności Sądu Apelacyjnego w „sądowym postępowaniu międzyinstancyjnym” były
dokonywane terminowo i prawidłowo.
Z uwagi na odrzucenie niniejszej skargi Sąd Najwyższy pozostawił bez rozpo-
znania wnioski zgłoszone przez skarżącego w punktach 2-4 i 6-7 petitum skargi.
Natomiast wniosek złożony w pkt. 5 w zakresie dotyczącym zwrotu kosztów wpisu
sądowego zasługiwał na uwzględnienie (por. uchwałę Sądu Najwyższego z 19
stycznia 2005 r., III SPP 109/04, OSNP 2005 nr 9, poz. 133). Jednakże Sąd Najwyż-
szy zasądził zwrot wpisu w wysokości wynikającej z przepisów, ponieważ skarżący
nie uzasadnił żądania zasądzenia kwoty o 5 zł wyższej.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy
orzekł jak w sentencji.
========================================