Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 58/07
POSTANOWIENIE
Dnia 24 maja 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Helena Ciepła (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Stanisław Dąbrowski
SSN Tadeusz Żyznowski
w sprawie z wniosku Prokuratury Okręgowej w P.
przy uczestnictwie J.R. i U.R.
o wpis w dziale IV księgi wieczystej nr KW [...] hipoteki przymusowej kaucyjnej
do kwoty 50.000 zł, jako zabezpieczenia grożącej dłużnikowi kary grzywny,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 24 maja 2007 r.,
skargi kasacyjnej uczestników postępowania
od postanowienia Sądu Okręgowego w P.
z dnia 27 lipca 2006 r., sygn. akt [...],
oddala skargę kasacyjną.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w R. w dniu 23 maja 2006 r. dokonał w księdze wieczystej
Kw. [...], obejmującej nieruchomość stanowiącą wspólność ustawową J.R. i U.R.,
wpisu hipoteki przymusowej kaucyjnej do kwoty 50.000zł jako zabezpieczenie
grożącej dłużnikowi J.R. kary grzywny w sprawie Ds. [...] prowadzonej przez
Prokuraturę Okręgową w P. Jako podstawę wpisu powołał postanowienie
prokuratora o zabezpieczeniu kar majątkowych z dnia 20 grudnia 2005 r.
Apelację uczestników od tego orzeczenia Sąd Okręgowy w P.
postanowieniem z dnia 27 lipca 2006 r. oddalił uznając, że zaskarżony wpis jest
zgodny z przepisami art. 110 i 111 u.k.w.h., według których postanowienie
prokuratora o zabezpieczeniu grożącej podejrzanemu kary grzywny stanowi
podstawę wpisu hipoteki przymusowej kaucyjnej.
Uczestnicy postępowania w skardze kasacyjnej zarzucili temu postanowieniu
naruszenie art. 110 i 111 u.k.w.h. przez ich błędną wykładnię prowadząca do
przyjęcia, dopuszczalności wpisu hipoteki przymusowej kaucyjnej na nieruchomości
stanowiącej współwłasność łączną uczestników postępowania, na podstawie
postanowienia prokuratora o zabezpieczeniu kary grzywny skierowanemu tylko
przeciwko uczestnikowi J.R.
W konkluzji wnieśli o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie uchylenie orzeczeń sądów obu
instancji i oddalenie wniosku o wpis.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stanowisko Sądu Okręgowego przyjmujące, że postanowienie prokuratora
o zabezpieczeniu kary grzywny grożącej podejrzanemu J.R., stanowi podstawę
wpisu hipoteki przymusowej kaucyjnej na nieruchomości stanowiącej przedmiot
współwłasności łącznej jego i współmałżonki, nie może być skutecznie zwalczane.
Znajduje ono bowiem uzasadnienie w przepisach art. 110 i 111 u.k.w.h., z których
3
jednoznacznie wynika, że hipotekę przymusową kaucyjną można uzyskać także na
podstawie postanowienia prokuratora.
Rację ma wprawdzie skarżący, że podstawą wpisu hipoteki przymusowej na
nieruchomości przymusowej na nieruchomości stanowiącej przedmiot
współwłasności łącznej podatnika i jego małżonka może być tytuł wykonawczy
wystawiony na oboje małżonków, jednakże uszło jego uwagi, że uchwała Sądu
Najwyższego z dnia 18 marca 2005 r., III CZP 3/05 (OSNC 2006 nr 2, poz. 27), do
której się odwołał, dotyczy wpisu hipoteki przymusowej zwykłej, a nie kaucyjnej, na
co słusznie zwrócił już uwagę Sąd Okręgowy. Natomiast uchwała siedmiu sędziów
Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2004 r., III CZP 33/04 (OSNC 2005, nr
3, poz. 49 ), w której Sąd Najwyższy stwierdził, że doręczona dłużnikowi decyzja
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ustalająca wysokość należności z tytułu
składek, stanowi podstawę wpisu w księdze wieczystej hipoteki przymusowej na
nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności łącznej dłużnika i jego
małżonka, dotyczy właśnie wpisu hipoteki przymusowej kaucyjnej, a o taką chodzi
w przedmiotowej sprawie. Wprawdzie teza powołanej uchwały jest ujęta ogólnie,
jednakże z jej uzasadnienia wynika jednoznacznie, że dotyczy ona hipoteki
kaucyjnej, której ustanowienie nie jest sposobem egzekucji, ani celem realizacji
wierzytelności. Do egzekucji z obciążonej nieruchomości stanowiącej majątek
wspólny zobowiązanego i jego małżonka potrzebny jest tytuł wykonawczy
wystawiony na oboje małżonków.
W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że tylko hipoteka kaucyjna może
być wpisana bez tytułu wykonawczego (por. postanowienie z dnia 28 marca
1995 r., I CR 2/95, niepubl., uchwała z dnia 18 maja 1995 r., III CZP 63/95 OSNC
1995, nr 10, poz.142, uzasadnienie uchwały z dnia 20 czerwca 2001 r., III CZP
34/01, OSNC 2002, nr 1, poz. 3 i uchwała siedmiu sędziów z dnia 28 października
2004 r., III CZP 33/04, OSNC 2005, nr 3, poz. 43). Hipoteka ta w odróżnieniu od
hipoteki zwykłej zabezpiecza w istocie wierzytelności „niepewne” tak co do samego
istnienia, jak i ich wysokości, bowiem nie jest wyposażona w domniemanie istnienia
prawa wynikającego z wpisu hipoteki (art.105 u.k.w.h.). Zatem wierzyciel
hipoteczny dochodzący zaspokojenia z nieruchomości musiałby przeprowadzić
dowód, że wierzytelność zabezpieczona hipoteką kaucyjną istnieje oraz, w jakiej
4
wysokości (art. 6 k.c.). Tak przedstawiona konstrukcja hipoteki kaucyjnej oznacza,
że jej wpis pozostaje bez wpływu na odpowiedzialność małżonka dłużnika
z majątku wspólnego. Nie stanowi bowiem podstawy wystawienia tytułu
wykonawczego, czemu dał wyraz Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego
orzeczenia, zajmując konkretne i należycie umotywowane stanowisko. Zarzut
skarżącego, że postanowienie prokuratora o zabezpieczeniu majątkowym
stanowiące podstawę wpisu hipoteki przymusowej kaucyjnej, powinno być
wystawione przeciwko obojgu małżonkom nie może się utrzymać w konfrontacji
z treścią uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia.
Z tych przyczyn skargę kasacyjną jako pozbawioną uzasadnionych podstaw
oddalono (art. 39814
w związku z art.13 § 2 k.p.c.).
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13