Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 105/07
POSTANOWIENIE
Dnia 28 września 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Gonera
w sprawie z powództwa M. P.
przeciwko Pierwszemu Urzędowi Skarbowemu w T.
o dopuszczenie do pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 28 września 2007 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w T.
z dnia 28 grudnia 2006 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w T. – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 28
grudnia 2006 r., oddalił apelacje powódek A. P. i M. P. od wyroku Sądu
Rejonowego w T. - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 27 września 2006 r.,
przeciwko Pierwszemu Urzędowi Skarbowemu w T. o dopuszczenie do pracy.
Pełnomocnik powódki M. P. wniósł skargę kasacyjną od powyższego
wyroku, zaskarżając go w części dotyczącej tej powódki.
Jako podstawy skargi kasacyjnej skarżący wskazał naruszenie prawa
materialnego, a mianowicie: 1) art. 87 k.c. w związku z art. 88 k.c. i w związku z art.
300 k.p. przez jego błędną wykładnię oraz niezastosowanie i uznanie, że w sprawie
nie występują przesłanki wady oświadczenia woli w postaci groźby, a także
2
pominięcie w wykładni elementu wymuszenia przez pracodawcę złożenia
oświadczenia woli przez powódkę, 2) art. 84 i 86 k.c. w związku z art. 88 k.c. i w
związku z art. 300 k.p. przez błędną wykładnię oraz niewłaściwe zastosowanie
(niezastosowanie) i uznanie, że w sprawie nie występują przesłanki wady
oświadczenia woli w postaci błędu i błędu kwalifikowanego i możność uchylenia się
od ich skutków przez powódkę.
Pełnomocnik powódki wniósł o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania
twierdząc, że jest ona oczywiście uzasadniona. Zdaniem pełnomocnika powódki,
„wadliwie błędna wykładnia wad oświadczenia woli spowodowała wyeliminowanie
możliwości uchylenia się przez powódkę od skutków złożonego przez nią
oświadczenia woli”. Według skarżącego, „z uwagi na fakt, że zaskarżone
rozstrzygnięcie ewidentnie narusza powyższe przepisy, które są jednoznaczne i nie
podlegają ustalonej wykładni, stąd uprawnione staje się twierdzenie, iż niniejsza
skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona”.
Ponadto jako okoliczności uzasadniające przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania pełnomocnik powódki wskazał występujące w sprawie istotne
zagadnienia prawne dotyczące następujących kwestii:
- czy wobec jednoznacznej regulacji ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o służbie
cywilnej (Dz.U. Nr 170, poz. 1218 ze zm.) w zakresie rozwiązania stosunku pracy z
pracownikiem korpusu służby cywilnej (rozdział 4 ustawy), wyłączona jest
możliwość powołania się takiego pracownika na wady oświadczenia woli, w sytuacji
złożenia przez niego oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy za
porozumieniem stron, wobec braku po jego stronie znajomości przepisów ustawy;
- czy można uznać za istotny, uprawniający do uchylenia się od skutków
oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę, błąd członka korpusu służby
cywilnej, polegający na nieświadomości, że warunkiem zwolnienia dyscyplinarnego
w przypadku naruszenia przez niego obowiązków służbowych, jest
przeprowadzenie postępowania dyscyplinarnego zakończonego orzeczeniem kary
dyscyplinarnej wydalenia ze służby, bądź też pozostającego w błędnym
przeświadczeniu o uprawnieniach dyrektora urzędu (art. 91 ustawy o służbie
cywilnej z dnia 24 sierpnia 2006 r.), jako bezpośrednio wpływających na orzeczenie
kary dyscyplinarnej;
3
- czy po stronie pracodawcy wobec członka służby cywilnej istnieje obowiązek
zaznajomienia pracownika z regulacją ustawy o służbie cywilnej, podobnie jak w
przypadku pracowników podlegających bezpośrednio regulacji przepisów Kodeksu
pracy, czy też wprowadza się domniemanie znajomości przepisów ustawy o służbie
cywilnej przez członka korpusu służby cywilnej.
Pełnomocnik skarżącej zwrócił uwagę, że powyższe zagadnienia nie były
przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. Jednocześnie podniósł, że od
odpowiedzi na powyższe pytania zależeć będzie możliwość rozważania zaistnienia
wad oświadczeń woli członka korpusu służby cywilnej, który nie miał wiedzy, iż
warunkiem zwolnienia dyscyplinarnego w przypadku naruszenia przez niego
obowiązków służbowych jest przeprowadzenie postępowania dyscyplinarnego
zakończonego orzeczeniem wydalenia ze służby. Przyjęcie bowiem domniemania
znajomości regulacji ustawy o służbie cywilnej po stronie członka służby cywilnej
wyklucza możliwość powołania się przez niego na jakąkolwiek z wad oświadczeń
woli w sytuacji, gdy okoliczności sprawy sugerują nawet ich zaistnienie.
Pełnomocnik powódki wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w części jej
dotyczącej i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania,
względnie uchylenie także wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy
temu Sądowi do rozpoznania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w
zaskarżonej części i orzeczenie zgodnie z żądaniem powódki, czyli o zmianę
wyroku Sądu Rejonowego poprzez dopuszczenie powódki do pracy na dotychczas
zajmowane stanowisko starszego inspektora w Pierwszym Urzędzie Skarbowym w
T.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Skarga kasacyjna nie kwalifikuje się do przyjęcia jej do merytorycznego
rozpoznania.
Istotą wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jego
uzasadnienia (art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c.) jest wykazanie przez skarżącego
okoliczności, które podlegają badaniu przez Sąd Najwyższy podczas tzw.
przedsądu, czyli wstępnego badania sprawy, mającego na celu stwierdzenie
4
występowania jednej z przesłanek skargi wymienionych w art. 3989
§ 1 k.p.c., a
mianowicie: 1) występowania istotnego zagadnienia prawnego, 2) potrzeby
wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących
rozbieżności w orzecznictwie sądów, 3) nieważności postępowania albo 4)
oczywistej zasadności skargi.
Nie spełnia obowiązku określonego w art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c. powołanie się
przez skarżącego na jakiekolwiek względy, które w jego ocenie uzasadniają
przyjęcie skargi do rozpoznania. Argumentacja prawna uzasadniająca taki wniosek
powinna nawiązywać do wymienionych w art. 3989
§ 1 k.p.c. przesłanek przedsądu
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2006 r., II CSK 65/06, LEX nr
189753 oraz z 20 października 2005 r., II CZ 89/05, OSNC z 2006 r. nr 7-8, poz.
135). Cel wymagania przewidzianego w art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c. może być
osiągnięty jedynie przez powołanie i uzasadnienie istnienia takich przesłanek, które
będą mogły stanowić podstawę oceny skargi kasacyjnej pod kątem przyjęcia jej do
rozpoznania. Celu takiego spełnić nie może powołanie przez stronę innych,
dowolnych, okoliczności, niemających bezpośredniego odniesienia do przesłanek
wymienionych w art. 3989
§ 1 k.p.c., będą bowiem one prawnie obojętne dla tej
oceny (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 9 lutego 2006 r., IV CSK 185/05,
LEX nr 192048).
Pełnomocnik powódki stwierdził, między innymi, że skarga kasacyjna jest
oczywiście uzasadniona. Jeżeli podstawą wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej
do rozpoznania jest twierdzenie skarżącego, że skarga jest oczywiście
uzasadniona, to o prawdziwości tego wniosku może przekonać zawarty w jego
uzasadnieniu wywód prawny, wyjaśniający na czym ta „oczywistość” polega, oraz
argumenty natury prawnej wykazujące, że rzeczywiście skarga jest oczywiście
uzasadniona. Wywód zawarty w uzasadnieniu wniosku o przyjęcie do rozpoznania
skargi kasacyjnej wniesionej w niniejszej sprawie nie zawiera jednak argumentów
wystarczających do stwierdzenia oczywistości skargi, zwłaszcza biorąc pod uwagę,
że rozpoznanie skargi kasacyjnej następuje tylko z przyczyn kwalifikowanych, gdyż
tylko one decydują o wyniku „przedsądu”. O ile więc dla uwzględnienia skargi
kasacyjnej wystarczy stwierdzenie usprawiedliwionej podstawy, np. przez
wykazanie, że zaskarżone orzeczenie narusza prawo materialne i formalne w
5
sposób określony w art. 3983
§1 pkt 1 i 2 k.p.c., o tyle dla jej przyjęcia do
rozpoznania konieczne jest wykazanie kwalifikowanej postaci tego naruszenia
polegającej na jego oczywistości, widocznej prima facie, przy wykorzystaniu
podstawowej wiedzy prawniczej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 10
stycznia 2003 r., V CZ 187/02, OSNC z 2004 r. nr 3, poz. 349). Brak jest podstaw
do uznania, że uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej powódki do
rozpoznania zawiera w tym znaczeniu wystarczającą argumentację twierdzenia, iż
jest ona oczywiście uzasadniona. Do takiego wniosku nie może bowiem
doprowadzić powołanie się przez skarżącą na „wadliwie błędną wykładnię wad
oświadczenia woli, która spowodowała wyeliminowanie możliwości uchylenia się
przez powódkę od skutków złożonego przez nią oświadczenia woli” oraz
twierdzenie o „ewidentnym naruszeniu przepisów, które są jednoznaczne i nie
podlegają ustalonej wykładni”.
W rozpoznawanej sprawie Sądy ustaliły - a ustalony stan faktyczny nie został
w skardze kasacyjnej skutecznie zakwestionowany – że po ujawnieniu przez
powódkę tajemnicy skarbowej, do której zachowania była zobowiązana jako
urzędnik urzędu skarbowego, powódkę poinformowano, iż zostanie wobec niej
(zgodnie z prawem) wszczęte postępowanie dyscyplinarne, chyba że wybierze
możliwość rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron, na co powódka
przystała, chcąc w ten sposób uniknąć postępowania dyscyplinarnego, które w
przypadku prawdopodobnego niekorzystnego dla niej rozstrzygnięcia mogłoby
utrudnić możliwość podjęcia zatrudnienia u innego pracodawcy. Powódka
świadomie i dobrowolnie wybrała najbardziej neutralne i najkorzystniejsze dla niej
rozwiązanie dotyczące sposobu ustania stosunku pracy z pozwanym. Pracodawca
nie zastosował wobec niej żadnych gróźb ani nie wprowadził jej w błąd co do jej
sytuacji prawnej. Przy takich ustaleniach faktycznych nie sposób przyjąć - bez
dokonania szczegółowej analizy prawnej - że prima facie zaskarżony wyrok jest
oczywiście naruszający prawo materialne a wniesiona skarga kasacyjna oczywiście
uzasadniona.
Ponadto jako okoliczność uzasadniającą przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania pełnomocnik powódki przedstawił występujące w sprawie trzy „istotne
zagadnienia prawne”.
6
W ocenie Sądu Najwyższego żadne z tych zagadnień (przytoczonych na
wstępie) nie może być uznane za istotne zagadnienie prawne w rozumieniu art.
3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. Zagadnienie prawne, o które chodzi w tym przepisie, to
zagadnienie, które nie tylko wiąże się z określonym przepisem prawnym
(określonymi przepisami prawnymi) lub ogólniej uregulowaniem prawnym, lecz
którego wyjaśnienie ma także znaczenie dla rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy
oraz innych podobnych spraw. Istotność zaś zagadnienia prawnego polega na tym,
że w danej sprawie występuje problem prawny mający znaczenie dla rozwoju
wykładni prawa lub znaczenie precedensowe dla rozstrzygnięcia innych podobnych
spraw. Przedstawienie okoliczności uzasadniających rozpoznanie skargi kasacyjnej
ze względu na występujące w sprawie istotne zagadnienie prawne polega na
sformułowaniu tego zagadnienia i wskazaniu argumentów prawnych, które
prowadzą do rozbieżnych ocen prawnych, w tym także na sformułowaniu własnego
stanowiska przez skarżącego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 10 maja
2001 r., II CZ 35/01, OSNC 2002 nr 1, poz. 11). Ponadto, co jest istotne w
rozpoznawanej sprawie, nie stanowi okoliczności uzasadniającej rozpoznanie
skargi kasacyjnej potrzeba wykładni przepisów, których naruszenie nie zostało
wskazane jako podstawa skargi (por. pogląd Sądu Najwyższego, wyrażony w
postanowieniu z 4 września 2002 r., I PKN 682/01, OSNAPiUS z 2002 r. nr 24 –
wkładka poz. 5, który należy podzielić). Nie stanowi okoliczności uzasadniającej
rozpoznanie skargi kasacyjnej potrzeba wyjaśnienia jakiegoś zagadnienia
prawnego, jeżeli zagadnienie to nie ma powiązania z podstawami skargi kasacyjnej
(a ściślej – z przepisami wskazanymi jako naruszone w ramach podstaw skargi
kasacyjnej). Jeżeli wnoszący skargę kasacyjną powołuje się na potrzebę wykładni
określonych przepisów prawnych, to potrzeba taka musi odnosić się przynajmniej
do jednej z przytoczonych podstaw kasacyjnych (por. wyrok Sądu Najwyższego z
15 kwietnia 2002 r., II UKN 256/01, Prok. i Prawo 2002/10/44). Wynika z tego, że
Sąd Najwyższy może odmówić przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania m.in.
wówczas, gdy skonstruowane przez skarżącego zagadnienie prawne nie ma
powiązania z podstawami skargi. Sąd Najwyższy rozpoznaje bowiem sprawę w
granicach skargi kasacyjnej, które wyznaczają - między innymi – podstawy skargi,
a w ich ramach zarzuty naruszenia konkretnych przepisów prawa.
7
Powyższych warunków nie spełniają zagadnienia sformułowane przez stronę
skarżącą odnoszące się do przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o służbie
cywilnej (Dz.U. Nr 170, poz. 1218 ze zm.), podczas gdy skarga kasacyjna oparta
została na podstawie naruszenia przepisów Kodeksu cywilnego, tj. art. 84, art. 86,
art. 87 i art. 88 k.c. w zw. z art. 300 k.p.
Z powołanych względów Sąd Najwyższy uznał, że w sprawie nie występuje
żadna z okoliczności wskazanych w art. 3989
§ 1 k.p.c., co doprowadziło do
odmowy przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania na podstawie art. 3989
§ 2
k.p.c.