Pełny tekst orzeczenia

`
Postanowienie z dnia 4 października 2007 r.
I PZ 17/07
Zakład Ubezpieczeń Społecznych występujący w sprawach z zakresu
prawa pracy w roli pracodawcy nie jest zwolniony od ponoszenia opłat sądo-
wych na podstawie art. 114 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o syste-
mie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze
zm.).
Przewodniczący SSN Zbigniew Korzeniowski, Sędziowie SN: Zbigniew Hajn,
Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 4 paździer-
nika 2007 r. sprawy z powództwa Sławomira N. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń
Społecznych-Oddziałowi w Ł. z siedzibą w Z.W. o przywrócenie do pracy na po-
przednich warunkach, na skutek zażalenia strony pozwanej na postanowienie Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Sieradzu z dnia 17 maja
2007 r. [...]
o d d a l i ł zażalenie.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 15 marca 2007 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Zduńskiej Woli
uznał za bezskuteczne wypowiedzenie warunków pracy i płacy dokonane Sławomi-
rowi N. przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w Ł. z siedzibą w Z.W.
Postanowieniem z dnia 17 maja 2007 r., Sąd Okręgowy w Sieradzu, działając
na podstawie art. 1302
§ 3 k.p.c. (błędnie wskazano art. 1302
§ 2 k.p.c.), odrzucił
apelację strony pozwanej od powyższego wyroku z tej przyczyny, że nie została
opłacona opłatą podstawową w kwocie 30 zł pomimo jej wniesienia przez radcę
prawnego. Sąd drugiej instancji podniósł, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jako
państwowa jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną (art. 66 ust. 1
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), nie korzysta z udzielonego Skarbowi
2
Państwa ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych (art. 94 ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych). Zwolnienie takie nie wynika również z art. 114 ust.
4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym w zakresie prowa-
dzonej działalności określonej w ustawie Zakład nie ponosi opłat skarbowych i sądo-
wych. Zakres tej działalności został określony w art. 68 - 71 ustawy, a przykładowo
wymieniona realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych wskazuje, że doty-
czy on zadań z dziedziny ubezpieczeń i zabezpieczenia społecznego. Niniejsza
sprawa jest sprawą z zakresu prawa pracy w rozumieniu art. 476 § 1 pkt 1 k.p.c. i nie
wiąże się z tak rozumianą działalnością.
W zażaleniu na powyższe postanowienie strona pozwana wniosła o „jego
zmianę w całości i przyjęcie apelacji do rozpoznania, przy ewentualnym uzupełnieniu
przez pozwanego opłaty podstawowej w kwocie 30 zł”. W uzasadnieniu zażalenia
wskazano, że kierując się treścią art. 114 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych skarżący uznał, iż w zakresie prowadzonej działalności określonej w
ustawie nie ponosi opłat sądowych. Zakres działania Zakładu Ubezpieczeń Społecz-
nych został przykładowo wymieniony w art. 68 - 71 ustawy systemowej, a jej art. 71
stanowi ponadto, że Zakład wykonuje również zadania powierzone na podstawie in-
nych ustaw. Strona pozwana mogła zatem zasadnie uznać, że zadania nałożone na
nią jako pracodawcę - poprzez Kodeks pracy - są w razie sporu sądowego wolne od
opłat sądowych. Aby wyjaśnić wątpliwości co do podstaw wnoszenia opłaty podsta-
wowej, Sąd Okręgowy mógł zastosować art. 467 § 1 - 3 oraz art. 468 k.p. i przepro-
wadzić w sprawie postępowanie wyjaśniające.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Na wstępie należy zauważyć, że chociaż zaskarżone postanowienie zostało
wydane przez Sąd Okręgowy, orzekający w sprawie jako sąd drugiej instancji, skar-
żący skierował zażalenie do Sądu Apelacyjnego. Tymczasem do rozpoznania zaża-
lenia na odrzucające apelację postanowienie sądu okręgowego orzekającego jako
sąd drugiej instancji właściwy jest wyłącznie Sąd Najwyższy. Stosownie do art. 3941
§ 1 i 2 k.p.c. zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje na: 1) postanowienie sądu
drugiej instancji odrzucające skargę kasacyjną oraz skargę o stwierdzenie niezgod-
ności z prawem prawomocnego orzeczenia oraz 2) w sprawach, w których przysłu-
guje skarga kasacyjna, na postanowienie sądu drugiej instancji kończące postępo-
3
wanie w sprawie, z wyjątkiem postanowień, od których przysługuje skarga kasacyjna,
a wymienionych w art. 3981
§ 1 k.p.c. oraz postanowień wydanych w wyniku rozpo-
znania zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji. Z uwagi na obowiązy-
wanie systemu dwuinstancyjnego sądami drugiej instancji są sądy okręgowe w spra-
wach, w których rozpatrują środki odwoławcze od orzeczeń sądów rejonowych oraz
sądy apelacyjne w sprawach, w których rozpoznają środki odwoławcze od orzeczeń
sądów okręgowych działających jako sądy pierwszej instancji. W konsekwencji w
sprawie, w której do orzekania w pierwszej instancji właściwy jest sąd rejonowy, nie
przysługuje środek odwoławczy (również od orzeczeń wydanych w takiej sprawie
przez sąd okręgowy jako sąd drugiej instancji) do sądu apelacyjnego, który byłby w
takim przypadku sądem trzeciej instancji.
W myśl art. 114 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubez-
pieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.), w zakre-
sie prowadzonej działalności określonej w ustawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych
nie ponosi opłat skarbowych i sądowych. Oznacza to, że zwolnienie od ponoszenia
opłat sądowych dotyczy nie jakiejkolwiek działalności Zakładu, lecz działalności okre-
ślonej w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Zagadnienie to reguluje w
pierwszym rzędzie art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy, zgodnie z którym Zakład Ubezpieczeń
Społecznych wykonuje zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych określone
ustawą. Uszczegółowienie tych zadań, z których niewątpliwie wynika zakres prowa-
dzonej przez Zakład działalności w rozumieniu art. 114 ust. 4 ustawy, zawierają
przepisy art. 68-71. Nie ograniczają się one - jak wywodzi skarżący - do przykłado-
wego wskazania nałożonych na Zakład zadań, lecz łącznie określają pełny zakres
prowadzonej działalności określonej w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.
Skarżący reprezentuje pogląd, że art. 71 odnosi się do zadań nałożonych na
Zakład - jako pracodawcę - przez przepisy Kodeksu pracy. Z poglądem tym nie
można się zgodzić. Przepis art. 71 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych sta-
nowi, że Zakład wykonuje również zadania powierzone na podstawie innych ustaw
(ust. 1) oraz może wykonywać inne zlecone zadania z dziedziny ubezpieczeń lub
zabezpieczenia społecznego (ust. 2), przy czym zadania określone zarówno w ust. 1
jak i ust. 2 Zakład wykonuje odpłatnie, na zasadach określonych w przepisach lub w
umowach albo w porozumieniach zawartych z jednostką zlecającą (ust. 3). Przepisy
Kodeksu pracy nie powierzają Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych do wykonania
żadnych zadań wynikających z posiadania przez niego przymiotu pracodawcy, w tym
4
związanych z uczestniczeniem w sporach z zakresu prawa pracy. Odnoszą się one
do Zakładu w takim samym zakresie jak do każdego innego pracodawcy. Konse-
kwencją tego jest wynikający z art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosz-
tach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) obowiązek
uiszczenia stosownej opłaty od apelacji. Uchybienie temu obowiązkowi przez adwo-
kata lub radcę prawnego powoduje odrzucenie apelacji z mocy art. 1302
§ 3 k.p.c.
bez wzywania do uzupełnienia jej braku w tym zakresie.
Powoływanie się przez skarżącego na możliwość podjęcia przez Sąd Okrę-
gowy czynności wyjaśniających na podstawie art. 467 § 1 - 3 oraz art. 468 k.p.c. (w
zażaleniu błędnie wskazano k.p.) jest nieporozumieniem, gdyż przepisy te odnoszą
się wyłącznie do postępowania przed sądem pierwszej instancji, a ponadto nie znaj-
dują zastosowania przy badaniu spełnienia wymogów formalnych środka odwo-
ławczego.
Z powyższych względów zażalenie podlega oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
========================================