Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 143/07
POSTANOWIENIE
Dnia 8 lutego 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący)
SSN Maria Grzelka
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Towarzystwa W.(...) z siedzibą w W.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej „W.(...)” w W.
o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 8 lutego 2008 r.,
zażalenia strony powodowej na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 20 kwietnia
2007 r., sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżone postanowienie i oddala wniosek pełnomocnika procesowego
strony powodowej - adwokat A. W. o przyznanie kosztów pomocy prawnej
świadczonej z urzędu stronie powodowej w postępowaniu zażaleniowym.
Uzasadnienie
Sąd drugiej instancji postanowieniem z dnia 20 kwietnia 2007 r. odrzucił apelację
powoda na podstawie art. 373 k.p.c. Uznał, że do reprezentacji powodowego
Towarzystwa uprawniony jest cały dziewięcioosobowy zarząd, a strona powodowa nie
uzupełniła braków apelacji w wyznaczonym terminie, ponieważ wniosła kilka
egzemplarzy apelacji, z których żaden nie był podpisany przez wszystkich członków
zarządu powodowego Towarzystwa.
Postanowieniem z dnia 30 października 2007 r. Sąd odwoławczy przywrócił
powodowi termin do wniesienia zażalenia od wskazanego na wstępie postanowienia
2
odrzucającego apelację i przedstawił to zażalenie Sądowi Najwyższemu do
rozpoznania.
Żalący twierdzi w uzasadnieniu zażalenia, że organem uprawnionym do jego
reprezentacji jest Zarząd Główny z mocy § 29 ust. 1 pkt 1 statutu, który nie precyzuje
sposobu tej reprezentacji, wskazując jedynie, że uprawnionymi do tego są dwie osoby
upoważnione przez właściwe zarządy lub prezydia. W ocenie skarżącego, uprawniało to
powoda do skutecznego złożenia apelacji podpisanej przez dwóch członków Zarządu
Głównego. Nadto, powód wywodzi, że żaden przepis nie wymaga, aby wszyscy
członkowie wieloosobowego organu musieli w imieniu osoby prawnej składać
oświadczenie woli w tym samym dokumencie. Zdaniem skarżącego możliwe jest
podpisanie poszczególnych egzemplarzy pisma procesowego przez poszczególne
osoby wchodzące w skład organu bo wywiera to taki sam skutek, jak podpisanie
jednego egzemplarza przez wszystkich członków organu.
W konkluzji żalący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia
odrzucającego jego apelację.
Uznając zażalenie powoda za zasługujące na uwzględnienie, Sąd Najwyższy miał
na względzie, co następuje:
Odrzucenie apelacji strony powodowej przez Sąd Apelacyjny w W. okazało się
przedwczesne.
Powód jest osobą prawną prowadzącą działalność w formie stowarzyszenia. W
myśl art. 67 § 1 k.p.c. osoba prawna dokonuje czynności procesowych przez organy
uprawnione do działania w jej imieniu. Zgodnie natomiast z art. 38 k.c. sposób działania
takiej osoby przez swoje organy określa ustawa oraz oparty na niej statut. Ponieważ
powodowe Towarzystwo funkcjonuje jako stowarzyszenie, jego ustrój oraz zasady
funkcjonowania regulują przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o
stowarzyszeniach (jedn. tekst: Dz. U. 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm.). Jak wynika z
treści art. 10 ust. 1 pkt 6 tej ustawy kwestię sposobu reprezentowania stowarzyszenia
określa jedynie jego statut. We wskazanej ustawie brak jest zatem przepisów, które
normowałyby to zagadnienie.
Sąd drugiej instancji, odwołując się do treści statutu powodowego Towarzystwa,
stwierdził, że nie zawiera on postanowień regulujących sposób wykonywania
reprezentacji przez zarząd. W konsekwencji Sąd ten przyjął, że do reprezentacji
żalącego uprawniony jest cały jego dziewięcioosobowy zarząd i każdy z jego członków
powinien był podpisać przedmiotową apelację.
3
Stanowiska tego nie można zaakceptować. Zważyć bowiem należy, że wskazany
wyżej statut, poza określeniem organów uprawnionych do składania oświadczeń woli w
sprawach majątkowych Towarzystwa, także precyzuje wymagania co do sposobu ich
składania. Jak mianowicie wynika z treści § 48 ust. 2 statutu do nabywania, zbywania, a
także obciążania majątku ruchomego oraz „zawierania umów, udzielania
pełnomocnictw, jak też składania oświadczeń woli upoważnione są w swoich zakresach
działań” Zarząd Główny, jego Prezydium, zarządy oddziałów posiadające osobowość
prawną oraz w granicach otrzymanych pełnomocnictw pozostałe zarządy oddziałów.
Zgodnie natomiast z ust. 3 powołanego postanowienia do „zawierania umów, udzielania
pełnomocnictw i składania oświadczeń woli w spraw majątkowych” wymagane jest
współdziałanie dwóch osób, które zostały w tym zakresie upoważnione przez właściwe
zarządy lub prezydia. Ponieważ sprawa niniejsza ma charakter majątkowy, a
podejmowane w niej czynności procesowe należy kwalifikować jako mieszczące się w
szerzej rozumianym pojęciu wskazanych wyżej oświadczeń, określone w statucie
Towarzystwa wymagania co do sposobu jego reprezentacji trzeba również odnieść do
wnoszenia przez stronę powodową środków odwoławczych.
Skoro w sprawie niniejszej jedno z pism procesowych obejmujących apelację
powoda zostało podpisane przez dwóch członków Zarządu Głównego powodowego
Stowarzyszenia, powstała konieczność ustalenia, czy osoby te zostały do tego rodzaju
czynności upoważnione i to przez właściwy organ. W tym zakresie należy mieć na
uwadze, że powodowe Stowarzyszenie ma rozbudowaną strukturę organizacyjną. Jak
wynika z jego statutu oraz odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego poza „jednostką
centralną”, która reprezentowana jest przez Zarząd Główny, a pomiędzy jego
posiedzeniami przez Prezydium Zarządu Głównego (§ 31 ust. 1 statutu), powodowe
Towarzystwo posiada liczne oddziały. Możliwość tworzenia przez stowarzyszenie
terenowych jednostek organizacyjnych (oddziałów) została przewidziana w art. 10 ust. 2
powołanej ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. W każdym z tych oddziałów działają
zarządy, które reprezentują Towarzystwo i występują w jego imieniu na swoim terenie (§
43 pkt 1 statutu). W oddziałach, w których zarząd liczy co najmniej 7 członków, bieżącą
działalnością pomiędzy posiedzeniami zarządu kieruje jego prezydium (§ 42 pkt 1
statutu). Wobec powyższego, należy zbadać i ustalić, czy obie osoby podpisane na
dokumencie obejmującym przedmiotową apelację posiadały stosowne upoważnienie
udzielone przez zarząd bądź jego prezydium tej jednostki Towarzystwa, z którego
funkcjonowaniem i działalnością wiąże się dochodzone w sprawie niniejszej roszczenie.
4
Ponieważ oznaczenie strony powodowej oraz treść pozwu w sposób jednoznaczny
wskazują, że roszczenie to dotyczy bezpośrednio działalności Towarzystwa, a nie
jednego z jego oddziałów, wspomniane upoważnienie powinno pochodzić od Zarządu
Głównego powodowego Towarzystwa bądź Prezydium tego Zarządu. Dopiero
poczynienie negatywnych ustaleń w powyższym zakresie będzie stanowiło asumpt do
odrzucenia apelacji powoda.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji, na podstawie art.
39815
§ 1 k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
Oddalając wniosek pełnomocnika powodowego Towarzystwa o zasądzenie
kosztów nie opłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, Sąd Najwyższy miał na
uwadze, że wbrew wymaganiu wynikającemu z § 20 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie
oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.1348) wniosek ten nie zawierał oświadczenia, iż koszty te
nie zostały zapłacone w całości bądź w części (por. zachowujące aktualność także w
obecnym stanie prawnym, postanowienie SN z dnia 14 października 1998 r., II CKN
687/98, OSNC 1999, Nr 3, poz. 63).