Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 4/08
POSTANOWIENIE
Dnia 9 maja 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z powództwa W. R.
przeciwko Szpitalowi […] w G.
o odszkodowanie,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 9 maja 2008 r.,
na skutek skarg kasacyjnych powoda oraz strony pozwanej od wyroku Sądu
Apelacyjnego w […] z dnia 25 stycznia 2007 r.,
1) odmawia przyjęcia obu skarg kasacyjnych do rozpoznania;
2) koszty postępowania kasacyjnego między stronami
wzajemnie znosi.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 25 stycznia 2007 r. Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżony przez powoda wyrok Sądu
Okręgowego – Sądu Pracy w G. z dnia 31 marca 2006 r. w ten sposób, że zasądził
od pozwanego Szpitala […]. na rzecz W. R. odszkodowanie w kwocie 43.886,48 zł
z ustawowymi odsetkami, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.
Skargi kasacyjne od powyższego wyroku wywiodły obie strony.
Powód zaskarżył go w części, tj. w pkt II oraz III i IV, zarzucając naruszenie
prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 44a ust. 1 pkt 3 w związku z ust. 7
ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej oraz niewłaściwe
2
zastosowanie tego przepisu, a także przez błędną wykładnię art. 33 k.p, jak również
naruszenie przepisów postępowania w postaci art. 322 k.p.c., co miało istotny
wpływ na wynik sprawy. Opierając skargę na takich podstawach, powód wniósł o
uchylenie zaskarżonego wyroku co do pkt II i w konsekwencji pkt III i IV oraz
przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu w tym zakresie do ponownego
rozpoznania z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania kasacyjnego.
Skarżący wniósł o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania na podstawie
art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. z uwagi na to, że w sprawie występuje istotne zagadnienie
prawne oraz na podstawie art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c., bowiem skarga kasacyjna jest
oczywiście uzasadniona.
Strona pozwana zaskarżyła wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie prawa
materialnego, tj. przepisu art. 44a ust. 5 w związku z ust. 3 ustawy z dnia 30
sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej, przepisu art. 471 k.c. w związku z
art. 300 k.p., przepisu art. 471 k.c., a także przepisu art. 481 § 1 k.c. oraz
przepisów postępowania w postaci art. 233 k.p.c. i art. 381 k.p.c. Opierając skargę
na takich podstawach, pozwana wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w
całości i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania
oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania, ewentualnie o uchylenie tego
wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez oddalenie powództwa w całości, a
także o zasądzenie od powoda zwrotu kosztów postępowania.
Skarżąca wniosła o przyjęcie skargi do rozpoznania na podstawie art. 3989
§
1 pkt 1, 2 i 4 k.p.c., powołując się na występowanie w sprawie istotnego
zagadnienia prawnego, potrzeby wykładni przepisów prawnych budzących
poważne wątpliwości oraz na okoliczność, że skarga kasacyjna jest oczywiście
uzasadniona.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność
postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. W związku z tym
3
wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania powinien wskazywać, że
zachodzi przynajmniej jedna z okoliczności wymienionych w powołanym przepisie i
zawierać argumenty na poparcie tego twierdzenia.
W rozpoznawanej sprawie wnioski o przyjęcie do rozpoznania skarg
kasacyjnych obu stron zostały oparte na przesłankach wymienionych w art. 3989
§
1 pkt 1 i 4 k.p.c., gdyż skarżący wskazali na występowanie w sprawie istotnego
zagadnienia prawnego oraz na to, że ich skargi kasacyjne są oczywiście
uzasadnione. Strona pozwana powołała się dodatkowo na potrzebę wykładni
przepisów budzących poważne wątpliwości (art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.).
Zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem Sądu Najwyższego, przyjęcie
skargi kasacyjnej do rozpoznania z uwagi na występujące w sprawie zagadnienie
prawne wymaga sformułowania takiego zagadnienia oraz przedstawienia
argumentów prawnych, które wykażą możliwość różnorodnej oceny zawartego w
nim problemu. Natomiast powołanie się na przesłankę wynikającą z art. 3989
§ 1
pkt 2 k.p.c. wymaga od skarżącego określenia, które przepisy wymagają wykładni
Sądu Najwyższego, ze wskazaniem, na czym polegają związane z tym poważne
wątpliwości, lub z przedstawieniem rozbieżności występujących w orzecznictwie
sądów (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2002 r., III
CKN 570/01, Biuletyn SN z 2002, nr 7, s. 10). Nie istnieje przy tym możliwość
stwierdzenia, że w sprawie występuje zagadnienie prawne lub zachodzi potrzeba
wykładni przepisów prawa, jeżeli Sąd Najwyższy zajął już stanowisko w kwestii
prawnej prezentowanej przez skarżącego i wyraził swój pogląd we wcześniejszych
orzeczeniach, a nie zachodzą żadne okoliczności uzasadniające zmianę tego
poglądu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2003 r., I PK
230/02, Prokuratura i Prawo 2003 nr 10). Tego rodzaju sytuacja występuje zaś w
sprawie niniejszej. Problem prawny przedstawiony przez powoda jako
„rozstrzygnięcie charakteru zatrudnienia kandydatów wybranych w drodze konkursu
na stanowisko ordynatora wynikających z art. 44a ust. 1 pkt 3 w związku z ust. 7, a
także ust. 7a ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (...), a
przy tym odpowiedzi na pytanie, czy z przepisu art. 44a ust. 1 pkt 3 w związku z
ust. 7 ustawy o zoz wynika – w porównaniu z art. 44a ust. 7a ustawy o zoz –
stabilność stosunku pracy w terminie określonym w ustawie, w szczególności zaś,
4
czy z przepisu art. 44a ust. 1 pkt 3 w związku z ust. 7 ustawy o zoz wynika
obowiązek nawiązania stosunku pracy z kandydatem wybranym w drodze konkursu
na stanowisko ordynatora na czas określony 6 lat (...)”, zaś przez stronę pozwaną
jako pytanie o to, czy „w świetle przepisów art. 44a ust. 5 ustawy z dnia 30 sierpnia
1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (...) w związku z ust. 3 tego przepisu, na
zakładzie opieki zdrowotnej organizującym postępowanie konkursowe ciąży
bezwzględny obowiązek zatrudnienia osoby wyłonionej w drodze konkursu
przeprowadzonego na stanowisko ordynatora oddziału” budził bowiem wątpliwości,
w związku z czym zaistniała potrzeba rozstrzygnięcia tego zagadnienia przez Sąd
Najwyższy, który w uchwale z dnia 23 listopada 2001 r., III ZP 16/01 (OSNP 2002
nr 12, poz. 283) wyraził pogląd, że przepis art. 44a ust. 5 ustawy z dnia 30 sierpnia
1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408 ze zm.) jest podstawą
żądania nawiązania stosunku pracy z zakładem opieki zdrowotnej przez osobę
wybraną w drodze konkursu. Takie samo stanowisko zajął Sąd Najwyższy w
wyroku z dnia 9 grudnia 2004 r., II PK 79/04 (OSNP 2005 nr 13, poz. 194), zgodnie
z którym kierownik publicznego zakładu opieki zdrowotnej ma obowiązek zawarcia
umowy o pracę z kandydatem na stanowisko ordynatora oddziału ważnie
wybranym w postępowaniu konkursowym (art. 44a ust. 5 ustawy z dnia 30 sierpnia
1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej, Dz.U. Nr 91 poz. 408 ze zm.).
W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego rozstrzygnięty został
już zatem problem prawny sygnalizowany przez skarżących, a że nie zachodzą
żadne okoliczności uzasadniające zmianę tego poglądu, nie ma możliwości
uznania, iż kwestia ta aktualnie stanowi istotne zagadnienie prawne w rozumieniu
art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c., bądź że istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych w
tym zakresie, na którą wskazywała strona pozwana, skoro ujawnione na ich tle
wątpliwości były już przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego, który rozstrzygnął
je uchwałą, akceptowaną w innych orzeczeniach tego Sądu.
Brak jest także podstaw do przyjęcia, że powód wykazał potrzebę
zaangażowania Sądu Najwyższego w tej sprawie, przedstawiając jako problem
prawny pytanie o to, czy „przepis art. 44a ust. 1 pkt 3 w związku z ust. 7 ustawy o
zoz stwarza podstawę wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy, jeżeli tak, to w
jakim trybie, przy tym czy przepis ten stwarza podstawę wcześniejszego
5
rozwiązania stosunku pracy bez możliwości wypowiedzenia bez odszkodowania, z
przyczyn leżących po stronie pracodawcy; ponadto w jakich okolicznościach taka
umowa o pracę może być wcześniej rozwiązana w trybie wypowiedzenia; czy
rozwiązanie w drodze wypowiedzenia stosunku pracy nawiązanego na 6 lat z
kandydatem wybranym w drodze konkursu na stanowisko ordynatora może
nastąpić wyłącznie na podstawie art. 44a ust. 1 pkt 3 w związku z ust. 7 ustawy o
zoz, czy też na podstawie art. 44a ust. 1 pkt 3 w związku z ust. 7 ustawy o zoz w
związku z art. 30 pkt 4 k.p. w związku z art. 33 k.p.” Jak wskazano wyżej,
powołanie się na przesłankę „przedsądu”, o której mowa w art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.,
wymaga bowiem sformułowania zagadnienia prawnego oraz przedstawienia
argumentów, które wykażą możliwość różnorodnej oceny zawartego w nim
problemu. Skarżący tymczasem postawił pytanie, które w istocie nie zawiera
żadnego problemu prawnego. Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki
zdrowotnej (jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 ze zm.) nie zawiera
przepisów dotyczących rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony z
osobą wyłonioną w drodze konkursu na stanowisko ordynatora, poza jej art. 44a
ust. 7a, zgodnie z którym stosunek pracy nawiązany z kandydatem wybranym na
stanowisko ordynatora - kierownika kliniki oraz ordynatora - kierownika oddziału
klinicznego może być rozwiązany na wniosek kierownika zakładu, a który to przepis
z uwagi na okoliczności faktyczne niniejszej sprawy nie znajduje w niej
zastosowania. W myśl natomiast art. 5 k.p., jeżeli stosunek pracy określonej
kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się
w zakresie nie uregulowanym tymi przepisami. Skoro więc ustawa o zakładach
opieki zdrowotnej nie zawiera przepisów dotyczących rozwiązania umowy o pracę
zawartej z ordynatorem wyłonionym w drodze konkursu, zastosowanie w tym
zakresie znajdują przepisy Kodeksu pracy, jak również przepisy ustaw regulujących
szczególne zasady rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy, tj. w okresie
objętym sporem – ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu
pracy (jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 112, poz. 980 ze zm.), a aktualnie - ustawy
z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami
6
stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844
ze zm.).
Kwestia przedstawiona przez skarżącego powoda nie może zatem świadczyć
o tym, że w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne w rozumieniu art. 3989
§
1 pkt 1 k.p.c., bo ocena sformułowanego w niej problemu nie nasuwa wątpliwości w
stopniu wymaganym przez tę przesłankę „przedsądu”.
Zdaniem Sądu Najwyższego, nie można uznać również, że o potrzebie
rozpoznania skargi kasacyjnej powoda mogłyby świadczyć przedstawione jako
zagadnienie prawne wątpliwości co do tego, „czy zmiana organizacyjna polegająca
na zastąpieniu stanowiska ordynatora oddziału w zakładzie opieki zdrowotnej
stanowiskiem kierownika oddziału w takim zakładzie (bez przeprowadzenia
konkursu na stanowisko kierownika oddziału, a zatem przeprowadzenia
reorganizacji w zakładzie niezgodnie z prawem) i jednoczesnym utrzymaniem
stanowiska pełniącego obowiązki ordynatora oddziału uzasadnia wcześniejsze
wypowiedzenie ordynatorowi umowy o pracę zawartej na czas określony 6 lat w
świetle przepisów ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, w szczególności art. 44a
ust. 1 pkt 3 w związku z ust. 7 ustawy o zoz oraz art. 10 ust. 1 w związku z art. 5
ust. 7 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z
pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników”,
albowiem w istocie stanowią one zarzut nieprawidłowego zastosowania
wymienionych przez skarżącego przepisów do ustalonego w sprawie stanu
faktycznego, co mogłoby być postrzegane jako zbędne powielanie podstaw
kasacyjnych, gdyby nie to, że skarga kasacyjna nie została oparta na zarzucie
naruszenia art. 10 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 7 ustawy o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących
pracowników, co dodatkowo uniemożliwia uznanie tych okoliczności za
uzasadniające wniosek o rozpoznanie skargi kasacyjnej. Konieczność
rozstrzygnięcia zagadnienia odnoszącego się do stosowania określonego przepisu,
którego naruszenie nie jest podstawą tej skargi, nie może przemawiać za
przyjęciem skargi do rozpoznania, skoro zgodnie z art. 39813
§ 1 k.p.c. Sąd
Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach
podstaw. Niemożliwe jest więc przyjęcie skargi do rozpoznania ze względu na
7
okoliczności, które wykraczają poza podstawy tego środka zaskarżenia, a więc nie
mogą być uwzględnione przy jego rozpoznaniu. Uwaga ta odnosi się również do
kolejnego zaprezentowanego przez powoda zagadnienia, polegającego „na
rozstrzygnięciu, czy Sąd – na podstawie przepisów Kodeksu postępowania
cywilnego, w szczególności art. 231 k.p.c. – może przyjąć domniemanie, tj. uznać
za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli
wniosek taki można wyprowadzić jedynie na podstawie stanu faktycznego, jaki
według Sądu powinien był nastąpić zgodnie z przepisami prawa, a jaki w
rzeczywistości nie wystąpił”, albowiem jego skarga kasacyjna nie opiera się na
zarzucie naruszenia art. 231 k.p.c. Ta przedstawiona przez wnoszącego skargę
przyczyna jej rozpoznania jest zatem nieodpowiednia do zakresu sprawy poddanej
do rozpoznania w trybie skargi.
Jeżeli natomiast przesłanką wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania jest twierdzenie skarżącego, iż skarga jest oczywiście uzasadniona
(art. 3984
§ 1 w związku z art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c.), powinien on w uzasadnieniu
wniosku zawrzeć wywód prawny wskazujący, w czym wyraża się ta „oczywistość" i
przedstawić argumenty na poparcie tego twierdzenia.
Uzasadnienia wniosków o przyjęcie skarg obu stron w niniejszej sprawie do
rozpoznania nie zawierają zaś żadnych argumentów na poparcie twierdzenia o ich
oczywistej zasadności, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że rozpoznanie skargi
kasacyjnej następuje tylko z przyczyn kwalifikowanych, gdyż tylko one decydują o
wyniku „przedsądu”. Powołanie się na przesłankę zawartą w art. 3989
§ 1 pkt 4
k.p.c. zobowiązuje zatem skarżącego do przedstawienia wywodu prawnego,
uzasadniającego jego pogląd, że skarga jest oczywiście uzasadniona, przy czym, o
ile dla uwzględnienia skargi kasacyjnej wystarczy, że jej podstawa jest
usprawiedliwiona, to dla jej przyjęcia do rozpoznania konieczne jest wykazanie
kwalifikowanej postaci naruszenia przepisów prawa materialnego lub procesowego
polegającej na jego oczywistości, widocznej prima facie, przy wykorzystaniu
podstawowej wiedzy prawniczej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16
września 2003 r., IV CZ 100/03, LEX nr 82274). Nie spełnia tego wymagania
stwierdzenie w uzasadnieniu wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej powoda do
rozpoznania, że „orzeczenie Sądu drugiej instancji (...) wydane zostało w sposób
8
naruszający prawo, tj. art. 44a ust. 1 pkt 3 w związku z ust. 7 ustawy o zakładach
opieki zdrowotnej”, podobnie jak stwierdzenie pozwanej, że „wszystkie podniesione
w skardze kasacyjnej podstawy są oczywiście uzasadnione” oraz że „wyrok Sądu
Apelacyjnego (...) oczywiście narusza prawo cywilne materialne i przepisy
proceduralne i nie wyjaśnia wielu ważkich kwestii”. Z takiego zarzutu pozwanej nie
wynika bowiem ani dlaczego, ani jakie konkretnie przepisy naruszył Sąd drugiej
instancji. Podstawy skargi kasacyjnej nie podlegają badaniu na tym etapie
postępowania przed Sądem Najwyższym, w związku z czym o tym, że skarga jest
oczywiście uzasadniona nie może decydować argumentacja zawarta w
uzasadnieniu jej podstaw, co w konsekwencji oznacza, iż skarżąca nie uzasadniła
swojego wniosku o przyjęcie do rozpoznania skargi z uwagi na występowanie tej
przesłanki „przedsądu”. Natomiast powód w uzasadnieniu swojego stanowiska o
oczywistej zasadności skargi zbędnie powielił motywy pierwszej podstawy
kasacyjnej, bowiem nie przytoczył żadnych argumentów wskazujących na
kwalifikowane, oczywiste, widoczne „na pierwszy rzut oka” naruszenie
zaskarżonym wyrokiem art. 44a ust. 1 pkt 3 w związku z ust. 7 ustawy o zakładach
opieki zdrowotnej.
Skarżący nie zdołali zatem wykazać, że zachodzi potrzeba rozpoznania ich
skarg przez Sąd Najwyższy, wobec czego z mocy art. 3989
k.p.c. i art. 39821
w
związku z art. 100 k.p.c., należało postanowić jak w sentencji.