Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 55/08
POSTANOWIENIE
Dnia 24 lipca 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Myszka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Strus
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z powództwa C. J.
przeciwko Skarbowi Państwa - Prezydentowi Miasta L. i Wojewodzie X.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 24 lipca 2008 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 28 marca 2008 r., sygn. akt I ACa (…),
oddala zażalenie i nie obciąża powódki kosztami postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 28 marca 2008 r. Sąd Apelacyjny odrzucił apelację
powódki od wyroku Sądu Okręgowego w L. z dnia 4 lutego 2008 r. z tej przyczyny, że
adwokat reprezentujący powódkę zwolnioną wcześniej od opłat w całości – wnosząc
apelację – nie uiścił opłaty podstawowej przewidzianej w art. 14 ust. 2 i art. 100 ust. 2
ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr
167, poz. 1398 ze zm. – dalej: „u.k.s.c. - 2005”) w brzmieniu sprzed wejścia w życie
ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (Dz. U. z 2007 r. Nr 21, poz. 123 – dalej: „ustawa nowelizująca”), mającym
zastosowanie w niniejszej sprawie ze względu na regulację zawartą w art. 2 ostatnio
wymienionej ustawy. Opłatę tę – stwierdził Sąd Apelacyjny – pełnomocnik powódki
obowiązany był wnieść bez uprzedniego wezwania, ponieważ jest ona opłatą w
2
wysokości stałej w rozumieniu art. 1302
§ 3 k.p.c. Skoro obowiązkowi temu uchybił,
apelacja ulegała odrzuceniu (art. 1302
§ 3 w związku z art. 370 i art. 373 k.p.c.). Oceny
tej nie zmienia fakt zgłoszenia w apelacji bezprzedmiotowego wniosku o zwolnienie od
kosztów sądowych.
W zażaleniu na powyższe postanowienie powódka zarzuciła naruszenie
przepisów: art. 14 ust. 2 u.k.s.c. - 2005 przez jego zastosowanie pomimo
nieobowiązywania w dacie orzekania, art. 2 ustawy nowelizującej przez błędną
wykładnię, polegającą na przyjęciu, że powołany przepis nakazuje stosować ustawę z
dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w brzmieniu sprzed
wejścia w życie ustawy nowelizującej również do spraw, w których ustawa z dnia 28
lipca 2005 r. znalazła zastosowanie dopiero po wejściu w życie ustawy nowelizującej, i
art. 1302
§ 3 w związku z art. 370 i art. 373 k.p.c. przez odrzucenie apelacji jako
nieopłaconej, mimo że nie podlegała ona opłacie. W konkluzji żaląca wnosiła o
uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Żaląca wniosła pozew do Sądu Okręgowego w L. w dniu 7 października 2003 r. i
postanowieniem tego Sądu z dnia 12 listopada 2003 r. została zwolniona od opłat w
całości. W dacie wniesienia pozwu obowiązywała ustawa o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych z dnia 13 czerwca 1967 r. (jedn. tekst: Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 88
ze zm.), która – zgodnie z art. 149 ust. 1 u.k.s.c. - 2005 – miała zastosowanie w sprawie
do czasu zakończenia postępowania w pierwszej instancji, czyli do chwili wydania przez
Sąd Okręgowy wyroku z dnia 4 lutego 2008 r. Jak bowiem wyjaśnił Sąd Najwyższy w
uchwale z dnia 24 stycznia 2007 r., III CZP 124/06 (OSNC 2007, nr 6, poz. 91),
zakończenie postępowania w danej instancji – w rozumieniu art. 149 ust. 1 u.k.s.c. 2005
– następuje z chwilą wydania orzeczenia kończącego postępowanie w tej instancji.
Dopiero od tej chwili w sprawie miała zastosowanie ustawa o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r., która obowiązywała od dnia 2 marca 2006 r.
Z dniem 10 marca 2007 r. została ona zmieniona powoływaną już ustawą nowelizującą
z dnia 14 grudnia 2006 r. Artykuł 2 ustawy nowelizującej stanowił, że do spraw
wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.
Żaląca zmierza do wykazania, że od chwili wydania wyroku przez Sąd pierwszej
instancji w sprawie należało stosować ustawę o kosztach sądowych z dnia 28 lipca 2005
r. w brzmieniu ustalonym wspomnianą ustawą nowelizującą, którą uchylono art. 14 ust.
3
2 i zmieniono art. 100 ust. 2 u.k.s.c. - 2005, wobec czego adwokat reprezentujący
żalącą – wnosząc apelację – nie miał obowiązku uiszczenia opłaty podstawowej.
Proponowanej wykładni art. 2 ustawy nowelizującej nie można uznać za
prawidłową. Sąd Najwyższy niejednokrotnie wypowiadał się w tej kwestii i jednolicie
przyjmował, że w sprawie wszczętej przed wejściem w życie ustawy z dnia 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, apelacja wniesiona po dniu 10
marca 2007 r. przez stronę zwolnioną od kosztów sądowych podlega opłacie
podstawowej określonej w art. 14 ust. 2 i art. 100 ust. 2 tej ustawy w brzmieniu
obowiązującym do dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej z dnia 14 grudnia 2006 r.
(zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2008 r., V CZ 115/07,
niepubl., z dnia 5 marca 2008 r., V CZ 148/07, niepubl., z dnia 5 marca 2008 r., V CZ
1/08, niepubl., z dnia 16 kwietnia 2008 r., I CZ 21/08, niepubl. oraz uchwałę Sądu
Najwyższego z dnia 27 czerwca 2008 r., III CZP 48/08, niepubl.).
Skład orzekający Sądu Najwyższego podziela to stanowisko. Trzeba podkreślić,
że w art. 2 ustawy nowelizującej ustawodawca wskazał wyraźnie, że przepisy
dotychczasowe stosuje się do spraw wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy
nowelizującej, czyli przed dniem 10 marca 2007 r. Nie jest „wszczęciem sprawy”
wniesienie apelacji, nie można bowiem – sprzecznie z regułami wykładni językowej –
utożsamiać tego pojęcia z wszczęciem postępowania w danej instancji. Artykuł 2 ustawy
nowelizującej natomiast – odmiennie niż art. 149 ust. 1 u.k.s.c. - 2005 – nie wiąże
stosowania nowych przepisów z tokiem instancji. Oznacza to, że skoro sprawa została
wszczęta w dniu 7 października 2003 r., czyli przed wejściem w życie ustawy o kosztach
sądowych z dnia 28 lipca 2005 r., to do zakończenia postępowania ma w niej
zastosowanie uchylony przepis art. 14 ust. 2 u.k.s.c. - 2005, który stanowił, że opłatę
podstawową pobiera się także od podlegających opłacie pism, o których mowa w art. 3
ust. 2, wnoszonych przez stronę zwolnioną od kosztów sądowych przez sąd, chyba że
ustawa stanowi inaczej.
Jak już wyjaśnił Sąd Najwyższy, w razie częściowego zwolnienia strony od
kosztów sądowych, polegającego na zwolnieniu w całości od opłaty od pisma
podlegającego opłacie, pobiera się od tego pisma opłatę podstawową (zob.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2006 r., IV CZ 93/06, Biuletyn SN
2007, nr 2, s. 13 oraz uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2007 r., III CZP
154/06, OSNC 2007, nr 2, poz. 7). Sytuacja taka miała miejsce w niniejszej sprawie,
żaląca została bowiem zwolniona przez Sąd pierwszej instancji od opłat w całości. Nie
4
miała zatem obowiązku wniesienia opłaty stosunkowej od apelacji. Tym samym
zgłaszanie w apelacji kolejnego wniosku o zwolnienie od kosztów było
bezprzedmiotowe, a jako takie nie powodowało odsunięcia obowiązku wniesienia opłaty
podstawowej do czasu wezwania strony do uiszczenia tej opłaty (zob. postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2008 r., V CZ 115/07, niepubl. i z dnia 15 marca
2007 r., II CZ 10/07, niepubl.).
Z przytoczonych wyżej powodów Sąd Najwyższy na zasadzie art. 39814
w
związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie jako pozbawione uzasadnionych
podstaw. Ze względu na trudną sytuację materialną żalącej, której wyrazem było
przyznanie jej zwolnienia od kosztów sądowych, Sąd Najwyższy postanowił o kosztach
postępowania zażaleniowego zgodnie z art. 102 w związku z art. 391 § 1, 39821
i 3941
§
3 k.p.c.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13