Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 67/08
POSTANOWIENIE
Dnia 13 sierpnia 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Gerard Bieniek (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku K. K.
przy uczestnictwie B. S. i D. S.
o rozgraniczenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 13 sierpnia 2008 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawczyni od postanowienia Sądu Okręgowego w W. z dnia 12
października 2007 r., sygn. akt V Ca (…),
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 12 października 2007 r. Sąd Okręgowy w W. oddalił
apelację wnioskodawczyni K. K. od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 24 kwietnia
2007 r., którym dokonano rozgraniczenia dwóch nieruchomości położonych w W. Jedna
z nich należy do wnioskodawczyni, druga do uczestników postępowania D. S. i B. S.
Wnioskodawczyni nabyła użytkowanie wieczyste swojej działki 23 listopada 1967 r.;
użytkowanie to przekształcone zostało w prawo własności w 1999 r. Uczestnicy
postępowania nabyli użytkowanie wieczyste działki w 1997 r.; także ich prawo zostało
przekształcone we własność w 1999 r.
Sąd pierwszej instancji ustalił, poza faktami opisanymi wyżej, że w dacie nabycia
działki przez wnioskodawczynię istniało ogrodzenie oddzielające należącą do niej
2
nieruchomość od nieruchomości uczestników postępowania. Usytuowanie ogrodzenia
nie uległo zmianie co najmniej od 23 listopada 1967 r.
W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że poprzednicy prawni
uczestników postępowania, będąc posiadaczami w dobrej wierze, nabyli w drodze
zasiedzenia użytkowanie wieczyste przygranicznego pasa gruntu co spowodowało
zmiany w stanie prawnym. Nastąpiło to po upływie dziesięciu lat liczonych od 1967 r.
Oddalając apelację wnioskodawczyni Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że w
rozpoznawanej sprawie rzeczywiście miała miejsce rozbieżność między granicami na
mapie podziałowej a granicami, w jakich uczestnicy faktycznie władali
nieruchomościami. Granica wyznaczona faktycznym władaniem stała się jednak zgodna
ze stanem prawnym, gdyż uczestnicy postępowania nabyli przygraniczny pas w drodze
zasiedzenia (Sąd podzielił pogląd o dopuszczalności nabycia użytkowania wieczystego
w drodze zasiedzenia). Zgłoszone przez wnioskodawczynię żądanie rozgraniczenia nie
mogło zatem zostać uwzględnione. Sąd Okręgowy wskazał na działające na korzyść
uczestników domniemanie dobrej wiary (art. 7 k.c.), które nie zostało obalone.
Skarga Kasacyjna wnioskodawczyni oparta została na obu podstawach. Zawarto
w niej zarzuty naruszenia prawa materialnego, tj. art. 6, 153, 172 i 176 k.c., art. 140, 152
k.c. i art. 21 oraz 64 Konstytucji RP„a przede wszystkim" art. 177 i 232 k.c., a także art.
336 w związku z art.172 k.c. i decyzji Prezydenta W. z dnia 15 lipca 1999 r. i z 22
czerwca 1999 r. Skarżąca podniosła także naruszenie przepisów postępowania, tj. art.
244 i 247 k.p.c., art. 321, 328 § 2 k.p.c., art. 227, 232, 233 i art. 234 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie znajduje uzasadnionych podstaw. Odnosząc się do
zaprezentowanych przez skarżącą zarzutów należy w pierwszej kolejności odnieść się
do zarzutów najpoważniejszych, tzn. naruszenia art. 140 k.c. i art. 21 Konstytucji RP
polegającego, jak sformułowano to w skardze „..poprzez bezprawne odjęcie z zakresu
jej własności spornego pasa gruntu przygranicznego przez nieuzasadnione
uwzględnienie zarzutu zasiedzenia". W związku z tym zarzutem pozostają wywody
wskazujące na naruszenie art. 6 k.c., art. 336 w związku z art. 172 k.c., art. 172, 176,
177 i 232 k.c., gdyż doprowadziło to do nieuzasadnionego, zdaniem skarżącej,
uwzględnienia zarzutu zasiedzenia.
Powyższe zarzuty w dużej części opierają się na nieporozumieniu. Przede
wszystkim Sądy orzekające nie zastosowały art. 177 k.c., gdyż nie wystąpiła taka
potrzeba. Przepis ten wykluczał możliwość nabycia własności nieruchomości
3
państwowej w drodze zasiedzenia z uwagi na dążenie przed 1989 r. do skupienia w
rękach państwa własności nieruchomości w możliwie szerokim zakresie. Nie znajdował
ona natomiast zastosowania do nabycia użytkowania wieczystego w drodze
zasiedzenia, gdyż nabycie takiego prawa w drodze zasiedzenia jest możliwe jedynie
przeciwko dotychczasowemu użytkownikowi wieczystemu (por. uchwała 7 sędziów SN z
dnia 11 grudnia 1975 r., III CZP 63/75. OSNCP 1976, nr 12, poz. 259 - zasada prawna).
Zmiana osoby użytkownika wieczystego nie zmienia zatem sytuacji właściciela. Wbrew
stanowisku skarżącej jest przy tym możliwe nabycie użytkowania wieczystego w drodze
zasiedzenia, także gdy chodzi jedynie o część gruntu.
Trafnie także Sąd drugiej instancji odwołał się do domniemania prawnego z art. 7
k.c. Zawarta w art. 6 k.c. reguła rozkładu ciężaru dowodu wskazuje, że przy działaniu
domniemania prawnego ciężar dowodu „przenosi się” na drugą stronę –
to wnioskodawczyni powinna była obalić domniemanie dobrej wiary posiadaczy
wykazując, że pozostawali oni w złej wierze.
W ramach drugiej podstawy kasacyjnej nie znajduje uzasadnienia zarzut
naruszenia art. 244 i 247 k.p.c. Ustalenia przez Sąd pierwszej instancji przebiegu
granicy pomiędzy nieruchomościami w sposób odmienny niż wynikało to z powołanych
w skardze decyzji Prezydenta W. nie stanowi naruszenia przepisów postępowania, lecz
jest prostą konsekwencją ustalenia, że w wyniku działania instytucji zasiedzenia uległ
zmianie stan prawny, który tę granicę w pierwszej kolejności wyznacza. Nie zostały
także naruszone pozostałe przepisy postępowania (art. 321, 328 § 2 k.p.c., art. 227,
232, 233 i 234 k.p.c.), gdyż Sądy orzekające prawidłowo ustaliły okoliczności sprawy i
oceniły zgromadzone dowody. Fakt, że ocena ta doprowadziła do orzeczenia
niekorzystnego dla wnioskodawczyni nie może uzasadniać sformułowanych zarzutów.
Sąd Najwyższy zauważa jedynie, że uzasadnienia postanowień obu Sądów nie
są zbyt precyzyjne. Jednak pozostaje to bez wpływu na prawidłowość zapadłego
rozstrzygnięcia. Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 39814
k.p.c.).
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13