Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Kilczewska

Sędziowie SSO Agata Regulska (spr.)

SSR del do SO Artur Kosmala

Protokolant Jowita Sierańska

przy udziale I. G. Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2013r.

sprawy W. D.

oskarżonego z art. 231 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej

z dnia 06 listopada 2012 r. sygn. akt II K 476/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że na podstawie art. 69 § 1 kk w zw. z art. 70 § 1 pkt 1 kk warunkowo zawiesza oskarżonemu wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres próby 3 (trzech) lat;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

Sygn. akt IV Ka 20/13

UZASADNIENIE

W. D. został oskarżony, o to że w okresie od 22 września do 24 września 2009 roku w K. nie dopełnił obowiązków służbowych jako funkcjonariusz policji, w ten sposób, że posiadając wiedzę, iż małoletnie K. K. i E. J. samowolnie opuściły placówkę Opiekuńczo-Wychowawczą Caritas w K., w którym przebywały na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej, III Wydział Rodzinny i Nieletnich, sygn. akt III R Nsm 89/09 z dnia 08 maja 2009 roku oraz Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków, III Wydział Rodzinny i Nieletnich, sygn. akt Npw 174/09 z dnia 20 maja 2009 roku, nie powiadomił o tym fakcie stosownych organów ani nie podjął żadnych czynności zmierzających do ich zatrzymania, to jest o czyn z art. 231 § 1 k.k.

Po rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej wyrokiem z dnia 06 listopada 2012 roku (sygn. akt II K 476/11):

I.  uznał oskarżonego W. D. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, i za to na podstawie art. 231 § 1 k.k. wymierzył mu karę 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności zaliczył mu okres zatrzymania w sprawie tj. dnia 16 marca 2011 roku;

III.  na podstawie art. 627 k.p.k. zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty procesu, w tym wymierzył mu opłatę w kwocie 300 zł.

Przedmiotowy wyrok zaskarżył w punkcie III części dyspozytywnego orzeczenia za pośrednictwem swojego obrońcy oskarżony W. D., zarzucając mu:

1)  obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie przepisu art. 4, art. 7 art. 410 oraz art. 424 § 1 pkt. 1 k.p.k., polegająca na dowolnej ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, zwłaszcza zaś nadania waloru wiarygodności wewnętrznie sprzecznym i niekonsekwentnym zeznaniom pokrzywdzonej K. K. oraz sprzecznym z nimi zeznaniom E. (...) w zakresie zwłaszcza przebywania w mieszkaniu oskarżonego oraz informowania go o przebywaniu wskutek ucieczki poza placówką w K.. Zauważa , że pozostałe dowodowy nie potwierdzają relacji obciążających oskarżonego, na co wskazują zwłaszcza zeznania świadka H. K. /właścicielka domu/, świadka A. P. /pedagoga placówki/, świadka E. K. /psychologa w placówce/ oraz błędne wskazanie domu przez pokrzywdzoną /pomimo przebywania w nim przez okres trzech dni/ oraz informacja z policyjnego systemu (...). Zgromadzony materiał dowodowy skłania do wniosku, że w sprawie zachodzą co najmniej nie dające się usunąć wątpliwości, które – zgodnie z nakazem płynącym z art. 5 § 2 k.p.k. – rozstrzygnięte być powinny na korzyść oskarżonego, a czego nie dostrzegł Sąd Rejonowy;

2)  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść jego orzeczenia, polegający na uznaniu, że K. K. oraz E. J. przebywały w okresie 22 – 24 września 2009 roku w mieszkaniu zajmowanym przez oskarżonego i informowały go o podjętej z placówki w Katach (...) ucieczce, zaś oskarżony nie dopełnił obowiązków służbowych w sposób opisany w punkcie III części dyspozytywnej orzeczenia, podczas gdy zgromadzony w sprawie i swobodnie oceniony materiał dowodowy nie daje podstaw do czynienia w sprawie stanowczych ustaleń w tym zakresie;

3)  rażącą niewspółmierność orzeczonej kary polegającą na wymierzeniu oskarżonemu za popełnienie czynu z art. 231 § 1 k.k. kary jednego roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności, podczas gdy mając na uwadze całokształt okoliczności podmiotowych i przedmiotowych przypisanego oskarżonemu występku, jego dotychczasową niekaralność, dobrą opinię, ustabilizowany tryb życia i brak jakichkolwiek innych konfliktów z prawem, stwierdzić należy że istnieje wobec niego pozytywna prognoza kryminologiczna, która winna skutkować warunkowym zawieszeniem wymierzonej kary pozbawienia wolności po jej obniżeniu do jednego roku pozbawienia wolności.

Tak formułując zarzuty, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego W. D. od popełnienia zarzucanego mu czynu, alternatywnie wnosząc o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez wymierzenie kary jednego roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący dwa lata.

Sąd Okręgowy zauważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie w części dotyczącej wymierzenia oskarżonemu rażąco surowej bezwzględnej kary pozbawienia wolności. W pozostałej części apelacja jako bezzasadna nie zasługiwała na uwzględnienie.

Analiza akt przedmiotowej sprawy pozwala stwierdzić, iż wbrew twierdzeniom skarżącego, Sąd I instancji prawidłowo i dokładnie dokonał oceny wszystkich zgromadzonych dowodów, wskazał – dlaczego i w jakim zakresie uznał je za wiarygodne i podkreślił związek relacji zeznań składanych, z zeznaniami poszczególnych świadków, co pozwoliło na poczynienie ustaleń faktycznych wskazujących na dopuszczenie się przez oskarżonego zarzucanego mu czynu przestępnego. Swoje stanowisko w tym zakresie Sąd Rejonowy przekonująco uzasadnił, przedstawiając na jakich przesłankach faktycznych i prawnych oparł swoje przekonanie odnośnie wiarygodności tych dowodów, które Sąd włączył do faktycznej podstawy wyroku i dlaczego nie dał wiary pozostałym dowodom. Sąd szczegółowo odniósł się do poszczególnych relacji nieletnich, wskazał na wzajemne korelacje w ich zeznaniach, a także dostrzegł pomiędzy nimi różnice. Poddał szczegółowej analizie wszystkie fakty istotne dla omawianego rozstrzygnięcia i na podstawie całokształtu materiału dowodowego poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne w oparciu, o które wydał w stosunku do W. D. trafne rozstrzygnięcie.

Powyższej oceny Sądu Okręgowego nie zmieniają zarzuty i wywody zawarte w skardze apelacyjnej.

I tak w pierwszej kolejności podkreślenia wymaga, że Sąd I instancji wnikliwie ustosunkował się do wyjaśnień W. D., zaznaczając szczegółowo, iż dał wiarę wyjaśnieniom oskarżonego w części dotyczącej okoliczności i przebiegu spotkania z nieletnimi na parkingu koło boiska, gdyż pozostają one w korelacji z zeznaniami nieletnich. Sąd Rejonowy wskazał również, bardzo dokładnie, z jakich względów odmówił pozostałej części wyjaśnień przymiotu wiarygodności – wyjaśnienia dotyczące ponownego spotkania z nieletnimi nie znalazły potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym i są odmienne od zeznań nieletnich oraz innych świadków zdarzenia (w szczególności K. S. i Ł. S.). Podzielając w tym względzie stanowisko Sądu Rejonowego, przyjąć należało, że sposób składania wyjaśnień przez oskarżonego wynika z przyjętej przez niego linii obrony, ukierunkowanej na uniknięcie odpowiedzialności karnej i kreowanie się na ofiarę swoich poprzednich przełożonych i koleżanek świadka K. K..

Kontrolując poprawność orzeczenia w niniejszej spawie, Sąd Okręgowy doszedł także do przekonania, że podane przez skarżącego szczegóły dotyczące informowania go przez nieletnie o przebywaniu wskutek ucieczki poza placówką w K., nie znalazły potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym, chociażby dlatego, że zeznania obu nieletnich w kwestii informowania o ucieczce korelują ze sobą, a zarazem są spójne z zeznaniami świadków K. S. i Ł. S. w zakresie opisu miejsca i okoliczność spotkania, a także jego przebiegu, w tym wiedzy oskarżonego dotyczącej ucieczki nieletnich. Wbrew argumentacji skarżącego zeznania K. K. w tej kwestii są konsekwentne. Podkreślenia wymaga, że Sąd I instancji w swoim uzasadnieniu słusznie wskazał, że o prawdziwości zeznań świadka K. K. świadczą również zeznania świadka A. P. (pedagoga P. Opiekuńczo-Wychowawczej) i J. T. (matki pokrzywdzonej), którym świadek K. K. opowiadała o spotkaniu z oskarżonym i przekazana im wersja zdarzeń jest zbieżna z treścią jej zeznań złożonych w przedmiotowej sprawie. Wiarygodność zeznań pokrzywdzonej nie została także zakwestionowana przez psychologa wydającego opinię w tejże sprawie.

Dalej Sąd zauważa, że nie potwierdziły się również uwagi oskarżonego w zakresie przebywania w jego mieszkaniu przez pokrzywdzone. Analiza akt wykazała, iż nieletnie szczegółowo opisały, a następnie rozpoznały mieszkanie, które wynajmował W. D., co oznacza że tam były. Podkreślenia wymaga, iż Sąd Rejonowy słusznie wskazał, że wprawdzie świadek H. K. nie zauważyła obecności nieletnich w mieszkaniu oskarżonego, co nie oznacza, że ich tam nie było, zwłaszcza że oskarżony miał osobne, niezależne wejście do swoich pomieszczeń i nie musiał wcale przechodzić przez pomieszczenia zajmowane przez właścicielkę, a tym samym świadek H. K. mogła nie zauważyć pobytu nieletnich, zwłaszcza, że jak trafnie zauważył Sąd, pokrzywdzone starały nie rzucać się w oczy w końcu uciekły z placówki Opiekuńczo-Wychowawczej, praktycznie cały pobyt (który nie był długi) spędziły w mieszkaniu, rzadko wychodząc na zewnątrz. Nie sposób również podzielić argumentacji skarżącego dotycząc korzystania przez nieletnie z łazienki w mieszkaniu wynajmowanym przez W. D., zwłaszcza, że obie nieletnie zgodnie zeznały, że ostatni raz kąpały się przed ucieczką w P. Opiekuńczo-Wychowawczej, tym samym nie korzystały z łazienki usytuowanej na piętrze zajmowanym przez właścicielkę, co słusznie podkreślił Sąd I instancji. Wobec powyższych rozważań pozostaje jedynie zgodzić się z oceną Sądu Rejonowego, że obiektywne zeznania świadka H. K. nie podważają wiarygodności zeznań nieletnich K. K. i E. (...).

Należy zaznaczyć, iż w ocenie Sądu Okręgowego zeznania nie tylko pokrzywdzonych, ale i pozostałych świadków są zbieżne, spójne, konsekwentne, jak też i obiektywne. Są to osoby całkowicie obce dla oskarżonego i nie mające żadnego celu w bezpodstawnym obciążaniu go nieprawdziwymi zarzutami, tym samym Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Rejonowego co do oceny ich wiarygodności.

Wobec powyższych rozważań, odnosząc się do zarzutu podnoszonego w apelacji, a sprowadzającego się do naruszenia art. 4 k.p.k. i art. 7 k.p.k., stwierdzić należy, iż Sąd Rejonowy przeprowadził postępowanie rozpoznawcze w pełni poprawnie, a rozważywszy wszechstronnie okoliczności przemawiające zarówno na korzyść jak i niekorzyść oskarżonego, ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie przekraczając granic wyznaczonych poza treść art. 7 k.p.k., wyjaśniając przy tym w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia z jakich przyczyn nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonego. Natomiast wnioski ocenne Sądu I instancji wyprowadzone zostały z całokształtu okoliczności ujawnionych podczas przewodu sądowego (art. 410 k.p.k.), zgodnie z dyrektywami prawdy (art. 2 § 2 k.p.k.) i bezstronności (art. 4 k.p.k.), a tym samym nie wykraczają one poza granice ocen zakreślonych dyspozycją art. 7 k.p.k. i pozostają pod jego ochroną, zatem ocena ta nie nosi cech dowolności.

Nie sposób podzielić również argumentacji skarżącego odnośnie zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, który w konsekwencji miał doprowadzić Sąd Orzekający do błędnych wniosków w zakresie przypisania oskarżonemu sprawstwa zarzucanych czynów. Dokładna analiza akt niniejszej sprawy w żadnej mierze nie skłania do takich wniosków. Sąd Okręgowy dokonując kontroli prawidłowości prowadzonego postępowania miał bowiem na uwadze, że „zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie może sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu, a powinien wykazywać, że oceny i wnioski wyprowadzone przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego nie odpowiadają wymogom logicznego rozumowania. Możliwość przeciwstawienia ustaleniom sądu odmiennego poglądu nie może prowadzić do wniosku o dokonaniu przez sąd błędu w ustaleniach faktycznych. Można zatem stwierdzić, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, nie może sprowadzać się do samej tylko odmiennej oceny materiału dowodowego, lecz jego skuteczność jest uzależniona od wykazania, jakich uchybień w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego dopuścił się Sąd pierwszej instancji w dokonanej przez siebie ocenie materiału dowodowego” (wyrok SN z dnia 11 września 2007 r., sygn. akt SNO 50/07, L.). Sąd Okręgowy nie stwierdził w niniejszej sprawie, by postępowanie prowadzone było w sposób wadliwy.

W niniejszej sprawie kontrola instancyjna wykazała, iż Sąd Rejonowy dokonał właściwych ustaleń i oceny stanu faktycznego w oparciu o szczegółową analizę zeznań pokrzywdzonych i świadków przesłuchanych w sprawie z wyjaśnieniami oskarżonego. Tym samym nie sposób mówić o naruszeniu przez Sąd I instancji normy art. 5§2 k.p.k. Należy zauważyć, że wyrażona w niej gwarancja procesowa dotyczy sytuacji gdy na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego i jego oceny nie można w sposób nie budzący wątpliwości dokonać pewnych ustaleń faktycznych. Tymczasem w niniejszej sprawie analiza dowodów osobowych na dokonanie ustaleń niezbędnych do rozstrzygnięcia kwestii odpowiedzialności oskarżonego pozwala. Natomiast to, że przy analizie sprzecznych dowodów sąd dokonuje ustaleń niekorzystnych dla oskarżonego nie oznacza, że czyni to z naruszeniem art. 5 § 2 k.p.k.

Za chybiony Sąd Okręgowy uznał także zarzut naruszenia art. 410 k.p.k. oraz art. 424 § 1 k.p.k., gdyż Sąd I instancji w swym uzasadnieniu ustosunkował się w całości do zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym do dowodów świadczących o sprawstwie i winie oskarżonego, a swoje stanowisko uzasadnił zgodnie z regułami zawartymi w dyspozycji przepisu art. 424 § 1 k.p.k. Zauważyć należy, że Sąd orzekający ma prawo, a nawet obowiązek, oceniania wszystkich dowodów przeprowadzonych w sprawie. Wymóg aby podstawę wyroku stanowił całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej (art. 410 k.p.k.), oznacza konieczność znajdowania się w polu uwagi sądu w chwili rozstrzygnięcia wszystkich okoliczności. „Sąd bowiem, mając na uwadze całokształt przeprowadzonych dowodów, zgodnie z zasadą swobodnej ich oceny, ma prawo oprzeć się na jednych dowodach, a pominąć inne, gdy ich treści są zbieżne. W przypadku natomiast, gdy treści dowodów są wzajemnie sprzeczne, to powinnością sądu jest wskazanie dowodów, na których się oparł oraz podanie, dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych” (postanowienie SN z dnia 10 sierpnia 2011 r., sygn. akt III KK 444/10, L.). Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy dokonał w niniejszej sprawie właściwych ustaleń i ocen stanu faktycznego w oparciu o szczegółową analizę zeznań świadków przesłuchanych w sprawie skonfrontowanych z wyjaśnieniami oskarżonego. W konsekwencji Sąd Okręgowy w części dotyczącej meritum rozstrzygnięcia, utrzymał w mocy.

Nie powtarzając, zatem wszystkich wywodów i argumentów Sądu I instancji, które legły u podstaw zaskarżonego rozstrzygnięcia, Sąd Okręgowy podkreśla, iż w pełni je popiera i nie znajduje podstaw do przypisania im naruszenia zasad procesowych. W ocenie Sądu Odwoławczego wniesiona apelacja nie zdołała przeciwstawić prawidłowym motywom zaskarżonego wyroku merytorycznie uzasadnionej argumentacji.

Odnosząc się do zarzutu rażącej niewspółmierności orzeczonej kary, należy podkreślić, że argumentacja wyrażona w skardze apelacyjnej spotkała się z aprobatą Sądu Okręgowego, co w konsekwencji doprowadziło do zmiany zaskarżonego wyroku, w ten sposób, że warunkowo zawieszono oskarżonemu wykonanie kary 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności na okres próby 3 lat. Kontrolując poprawność orzeczenia w niniejszej sprawie, a zwłaszcza całokształt okoliczności podmiotowych i przymiotowych przypisanego oskarżonemu występku Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż wymierzona przez Sąd Rejonowy bezwzględna kara pozbawienia wolności jest nadmiernie surowa. Sąd Okręgowy oceniając właściwości i warunki osobiste sprawcy, jego dobrą opinię oraz fakt że prowadzi ustabilizowany tryb życia - mieszka w J. ze swoją matką, pracuje oraz w najbliższej przyszłości pragnie założyć ze swoją narzeczoną rodzinę, doszedł do wniosku, iż nie wpływają one na społeczną szkodliwość popełnionego czynu oraz, że mają istotne znaczenie prognostyczne. Nie bez znaczenia jest także okoliczność, iż oskarżony nie był dotychczas karany oraz że od chwili popełnienia przestępstwa nie popadł w żaden konflikt z prawem co wskazuje na pozytywną prognozę kryminologiczną. Z powyższych względów Sąd Okręgowy uznał zasadność skorzystania z instytucji dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary. Analiza akt niniejszej sprawy prowadzi do przekonania, iż orzeczenie wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania będzie wystarczającym czynnikiem powstrzymującym oskarżonego od ewentualnego zachowania sprzecznego z prawem. Jednocześnie należy podkreślić, iż zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności nie ma charakteru bezwzględnego i będzie podlegało weryfikacji – zarządzeniu wykonania kary – w przypadku dokonania przez oskarżonego przestępstwa w okresie próby.

Orzeczenie o zwolnieniu oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze oparto na podstawie art. 634 k.p.k. w zw. z art. 624 § 1 k.p.k. i art. 17 ustawy z dnia 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych, uwzględniając aktualną sytuację materialną oskarżonego.