Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 210/09
POSTANOWIENIE
Dnia 9 grudnia 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z powództwa D. B.
przeciwko Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej B. P. A. w W.
o ustalenie, odszkodowanie i wynagrodzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 9 grudnia 2009 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Ś.
z dnia 9 marca 2009 r.,
I. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania;
II. zasądza od D. B. na rzecz Powiatowej i Miejskiej Biblioteki
Publicznej „B.P. A." w W. kwotę 900 (dziewięćset) zł tytułem
kosztów spowodowanych wniesieniem skargi kasacyjnej.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 9 marca 2009 r. Sąd Okręgowy w Ś. oddalił apelację D. B.
od wyroku z dnia 18 listopada 2008 r. Sądu Rejonowego w W. w zakresie
oddalającym jej powództwo przeciwko Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej
„B. p. A.” w W. o odszkodowanie za naruszenie zasady równego traktowania w
zatrudnieniu.
W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku powódka zarzuciła naruszenie
prawa materialnego, a mianowicie: 1) art. 183a
§ 1 k.p. poprzez jego błędną
2
wykładnię polegającą na przyjęciu, że odszkodowania za dyskryminację w miejscu
pracy można dochodzić wyłącznie w sytuacji gdy dyskryminacja ma miejsce z
przyczyn w tym przepisie wskazanych, gdy z literalnego brzmienia przepisu
wynika, że zakazany jest każdy przejaw dyskryminacji a w szczególności ze
względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania
polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację
seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony
albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy; 2) art. 183a
§ 5 kp
uznającego za przejaw dyskryminowania także zachowanie, którego celem lub
skutkiem jest naruszenie godności albo poniżenie lub upokorzenie pracownika,
poprzez jego niezastosowanie; 3) art. 183b
§ 1 kp i art. 10 dyrektywy Rady
2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe
równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy, Dz.U. UE L 303 z 2.12.2000),
poprzez jego niezastosowanie, polegające na uznaniu, że ciężar dowodu w kwestii
dyskryminacji spoczywa na pracowniku, gdy pracownik powinien wskazać fakty
uprawdopodobniające zarzut nierównego traktowania w zatrudnieniu, a wówczas
na pracodawcę przechodzi ciężar dowodu, że kierował się obiektywnymi
powodami.
Wskazując na powyższe zarzuty powódka wniosła o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego
rozpoznania.
Wniosek o przyjecie skargi kasacyjnej do rozpoznania uzasadniony został jej
oczywistą zasadnością, przy czym skarżącej zdaje się chodzić o zasadność
zarzutów przytoczonych w ramach kasacyjnej podstawy naruszenia prawa
materialnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zgodnie z art. 3984
§ 1 k.p.c. skarga kasacyjna powinna zawierać
oznaczenie zaskarżonego orzeczenia (pkt 1), przytoczenie podstaw kasacyjnych i
ich uzasadnienie (pkt 2), wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i
jego uzasadnienie (pkt 3) oraz wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia (pkt 4).
Przepis art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c. wymaga, aby wniosek o przyjęcie skargi
kasacyjnej stanowił odrębny element pisma niezależny od przytoczenia podstaw
3
kasacyjnych i ich uzasadnienia. Uzasadnienie wniosku natomiast powinno
nawiązywać do przesłanek przyjęcia skargi do rozpoznania określonych w art. 3989
§ 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli: 1) w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, 2) istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, 3) zachodzi nieważność
postępowania lub 4) skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Spełnienie
wymagania z art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c. powinno zatem przybrać formę
wyodrębnionego wywodu prawnego, w którym skarżący wskaże, jakie występujące
w sprawie okoliczności pozwalają na uwzględnienie wniosku o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania i jednocześnie uzasadni, dlaczego odpowiadają one
ustawowemu katalogowi przesłanek. Ustawodawca nieprzypadkowo, konstruując
wymogi skargi kasacyjnej, wyodrębnił w oddzielnych punktach art. 3984
§ 1 k.p.c.
obowiązek przytoczenia podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia (pkt 2) i
obowiązek przedstawienia wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i
jego uzasadnienia (pkt 3). Chodzi bowiem o dwa odrębne, konstrukcyjne elementy
skargi kasacyjnej, które spełniają określone cele i podlegają ocenie Sądu
Najwyższego na różnych etapach rozpoznawania skargi kasacyjnej. Wniosek o
przyjęcie skargi do rozpoznania i jego uzasadnienie podlegają rozpoznaniu na
etapie „przedsądu”, natomiast przytoczone podstawy kasacyjnej i ich uzasadnienie
oceniane są dopiero po przyjęciu skargi kasacyjnej do rozpoznania, w trakcie jej
merytorycznego rozpoznawania. Oba te elementy muszą być więc przez
skarżącego wyodrębnione, oddzielnie przedstawione i uzasadnione, a dla
spełnienia wymogu z art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c. nie wystarczy odwołanie się do
podstaw kasacyjnych lub ich uzasadnienia, bo choć dla obu tych przesłanek
argumenty mogą być podobne, to Sąd Najwyższy w ramach „przedsądu” bada tylko
wskazane w skardze okoliczności uzasadniające przyjęcie jej do rozpoznania, a nie
podstawy kasacyjne i ich uzasadnienie. Skarga kasacyjna powinna być w związku z
tym tak zredagowana i skonstruowana, by Sąd Najwyższy nie musiał poszukiwać w
jej podstawach lub ich uzasadnieniu pozostałych elementów kreatywnych skargi,
ani tym bardziej się ich domyślać.
4
Z przepisu art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c. wynika, że odwołanie się do przesłanki
oczywistej zasadności skargi kasacyjnej wymaga nie tylko powołania się na
okoliczność, że skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona, ale również
wykazania, że przesłanka ta rzeczywiście zachodzi. Oznacza to, że skarżący musi
wskazać, w czym – w jego ocenie – wyraża się „oczywistość” zasadności skargi
oraz podać argumenty wykazujące, że rzeczywiście skarga jest oczywiście
uzasadniona. Sam zarzut naruszenia (nawet oczywistego) określonego przepisu
(przepisów) nie prowadzi bowiem wprost do oceny, że skarga kasacyjna jest
oczywiście uzasadniona (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia
2006 r., II CZ 28/06, niepublikowane i orzeczenia tam powołane). Ponadto, o ile dla
uwzględnienia skargi kasacyjnej wystarczy, że jej podstawa jest usprawiedliwiona,
to dla jej przyjęcia do rozpoznania konieczne jest wykazanie kwalifikowanej postaci
naruszenia prawa materialnego lub procesowego polegającej na jego oczywistości,
widocznej prima facie, przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej.
Nie spełniają powyższego wymagania wywody skarżącej przedstawione w
uzasadnieniu skargi, gdyż nie wynika z nich, na czym miałoby polegać
kwalifikowane naruszenie przez Sąd drugiej instancji przepisów prawa
materialnego (i jakich), prowadzące w oczywisty sposób do wydania wadliwego
orzeczenia. Jak wyżej wskazano, podstawy skargi kasacyjnej nie podlegają
badaniu na etapie „przedsądu”, w związku z czym o tym, że skarga jest oczywiście
uzasadniona nie może decydować przytoczenie norm prawnych wyłącznie w
ramach kasacyjnej podstawy naruszenia prawa materialnego. Ponadto w
judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się, że do naruszenia zasady
niedyskryminacji w zatrudnieniu może dojść tylko wtedy, gdy zróżnicowanie sytuacji
pracowników wynika wyłącznie z zastosowania przez pracodawcę niedozwolonego
przez ustawę kryterium (por. wyrok z dnia 28 maja 2008 r., I PK 259/07, Monitor
Prawa Pracy 2008 nr 10, poz. 532), pracownik, który zarzuca pracodawcy
naruszenie przepisów dotyczących zakazu dyskryminacji w zatrudnieniu, powinien
wskazać przyczynę, ze względu na którą dopuszczono się wobec niego aktu
dyskryminacji (por. wyrok z dnia 18 września 2008 r., II PK 27/08, Monitor Prawa
Pracy 2009 nr 3, poz. 139), a w celu uruchomienia szczególnego mechanizmu
rozkładu ciężaru dowodu określonego w art. 183b
§ 1 k.p., pracownik, który we
5
własnej ocenie był dyskryminowany, powinien wskazać przyczynę dyskryminacji
oraz okoliczności dowodzące nierównego traktowania z tej przyczyny, co powinno
zasadniczo nastąpić w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji - art. 187 § 1
w związku z art. 368 § 1 pkt 4 k.p.c. (por. wyrok z dnia 9 stycznia 2007 r., II PK
180/06, OSNP 2008 nr 3-4, poz. 36). Natomiast kwestia objęta normą art. 183a
§ 5
k.p. nie odnosi się do przyczyny dyskryminacji, ale do jej przejawu z przyczyny lub
przyczyn określonych w § 1 powołanego artykułu.
Z tych względów na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c. Sąd Najwyższy odmówił
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.