Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 15/10
POSTANOWIENIE
Dnia 27 maja 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Wojciech Katner
w sprawie z powództwa Polskiego Towarzystwa Ubezpieczeń S.A. w Warszawie
przeciwko Zenonowi S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 27 maja 2010 r.,
zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 30 grudnia 2009 r.,
1) odrzuca zażalenie w części zaskarżającej postanowienie
odrzucające wniosek o wstrzymanie wykonalności
wyroku, zawarte w punkcie 2 (drugim) sentencji;
2) uchyla zaskarżone postanowienie w pozostałej części
i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania
i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego
przed Sądem Najwyższym.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 30 grudnia 2009 r. Sąd Apelacyjny:
1) odrzucił skargę kasacyjną,
2) odrzucił wniosek o wstrzymanie wykonalności wyroku.
Odrzucenie skargi kasacyjnej jako niedopuszczalnej uzasadniono
wniesieniem jej przez nieuprawnioną osobę, a mianowicie przez adwokata
powołującego się na pełnomocnictwo subsytucyjne udzielone mu przez
pełnomocnika procesowego z urzędu ustanowionego dla pozwanego
w postępowaniu rozpoznawczym przed sądami powszechnymi. Sąd Apelacyjny
stwierdził, że pełnomocnik z urzędu ustanowiony w postępowaniu przed sądem
powszechnym nie jest upoważniony z mocy prawa do reprezentowania strony
w postępowaniu kasacyjnym.
W konsekwencji odrzucenia skargi kasacyjnej Sąd odwoławczy uznał za
niedopuszczalne rozpoznanie wniosku pozwanego o wstrzymanie wykonalności
wyroku, ponieważ stosownie do art. 388 § 1 k.p.c. wniosek ten jest rozpoznawany
w przypadku wniesienia skargi kasacyjnej, a ta została odrzucona. Ponadto
wniosek ten pochodzi od osoby nieuprawnionej.
W zażaleniu pozwanego, sporządzonym przez później ustanowionego
innego pełnomocnika procesowego z urzędu, zaskarżono powyższe postanowienie
w całości.
Żalący zarzucił naruszenie art. 91 k.p.c. w zw. z art. 118 k.p.c. uzasadniając
je wadliwym przyjęciem, że pełnomocnik z urzędu ustanowiony przed sądem
powszechnym nie jest umocowany z mocy prawa do reprezentowania strony
w postępowaniu kasacyjnym. Na wypadek nieuwzględnienia tego zarzutu skarżący
zarzucił naruszenie art. 3986
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 3984
§ 2 k.p.c. w zw. z art. 126
§ 3 k.p.c. przez odrzucenie a limine skargi kasacyjnej pozbawionej dołączonego
właściwego pełnomocnictwa, podczas gdy brak pełnomocnictwa jest brakiem
formalnym wymagającym wezwania pełnomocnika strony do jego usunięcia pod
rygorem odrzucenia skargi, a Sąd Apelacyjny zaniechał takiego wezwania.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie okazało się w części niedopuszczalne, a mianowicie w zakresie
zaskarżającym postanowienie zawarte w pkt 2 sentencji zaskarżonego
postanowienia, a mianowicie odrzucające wniosek o wstrzymanie wykonalności
wyroku. Postanowienie to nie jest postanowieniem kończącym postępowanie
w sprawie, a zatem z mocy art. 3941
§ 2 k.p.c. nie przysługuje od niego zażalenie
do Sądu Najwyższego.
W tej części zażalenie okazało się więc niedopuszczalne i podlegało
odrzuceniu na podstawie art. 373 k.p.c. w zw. z art. 370 k.p.c., art. 3981
k.p.c. i art.
3941
§ 3 k.p.c. (punkt 1 sentencji).
Natomiast dopuszczalne, a zarazem uzasadnione jest zażalenie na
postanowienie odrzucające skargę kasacyjną z powodu przyjęcia przez Sąd
wniesienia jej przez nieumocowanego pełnomocnika procesowego, choć nie
wszystkie argumenty skarżącego zasługiwały na aprobatę.
Nie można obecnie zgodzić się z żalącym, że pełnomocnik z urzędu
ustanowiony przed sądem powszechnym jest upoważniony nadal do
reprezentowania strony w postępowaniu kasacyjnym.
Z mocy art. 118 k.p.c. ustanowienie pełnomocnika z urzędu jest
równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa procesowego. Tymczasem z mocy
uchwały składu siedmiu sędziów SN z dnia 5 czerwca 2008 r., III CZP 142/07
(OSNC 2008 r., Nr 11, poz. 122), której nadano moc zasady prawnej,
pełnomocnictwo procesowe nie obejmuje samego prawa umocowania do
wniesienia skargi kasacyjnej i udziału w postępowaniu kasacyjnym. Oznacza to, że
także pełnomocnik ustanowiony z urzędu w postępowaniu przed sądami
powszechnymi nie jest nadal umocowany, także do wniesienia skargi kasacyjnej.
Przedwczesne jednak było stanowcze stanowisko Sądu Apelacyjnego,
że skarga kasacyjna została sporządzona przez osobę nieuprawnioną do
reprezentowania pozwanego w postępowaniu kasacyjnym. W orzecznictwie utrwalił
się pogląd, że jeżeli pełnomocnik reprezentujący stronę przed sądami obu instancji
nie dołączy do wniesionej skargi kasacyjnej pełnomocnictwa wskazującego, że jest
umocowany także do wniesienia tej skargi i udziału w postępowaniu kasacyjnym, to
4
zachodzi brak formalny skargi, o którym mowa w art. 3984
§ 2 zd. 1 w zw. z art. 126
§ 3 k.p.c, podlegający uzupełnieniu w trybie przewidzianym w art. 3986
§ 1 k.p.c.
(postanowienie SN z dnia 4 września 2008 r., IV CZ 68/08, niepubl.). Innymi słowy,
niedołączenie do skargi kasacyjnej pełnomocnictwa dla adwokata lub radcy
prawnego, który skargę sporządził i wniósł do sądu, stanowi zwykły brak formalny
pisma procesowego (art. 126 § 3 k.p.c), podlegający usunięciu w trybie
przewidzianym w art. 3986
§ 1 k.p.c – przez wezwanie do złożenia pełnomocnictwa
(postanowienie SN z dnia 23 czerwca 2009 r., III UZ 4/09, niepubl.). W judykaturze
wyrażono nawet pogląd, że brak formalny pisma procesowego może być usunięty
potwierdzeniem strony dokonanych przez niego czynności. W tym celu sąd
powinien wyznaczyć stronie odpowiedni termin (uchwała składu siedmiu sędziów
z dnia 23 stycznia 2009 r., III CZP 118/08, OSNC 2009 r., Nr 6, poz. 76).
Ponieważ Sąd Apelacyjny, kontrolując skargę kasacyjną pod względem
spełnienia przez nią wymagań formalnych pisma procesowego, zaniechał
wezwania osoby sporządzającej tę skargę w imieniu strony skarżącej do
udokumentowania swojego umocowania, przeto z tego względu zażalenie należało
uwzględnić w części zaskarżającej postanowienie odrzucające skargę kasacyjną.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy orzekł jak w punkcie 2) sentencji na
podstawie art. 39815
§ 1 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c, a o kosztach
postępowania zażaleniowego na podstawie art. 108 § 2 k.p.c.