Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA – Maria Gleixner-Dyk

Sędziowie SA – Ewa Jankowska (spr.)

SO del. – Renata Szelhaus

Protokolant – sekr. sąd. Anna Kapanowska

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2013 r. w Warszawie

sprawy G. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o wypłatę emerytury

na skutek apelacji G. S.

od wyroku Sądu Okręgowego – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 3 kwietnia 2012 r. sygn. akt VII U 1507/11

oddala apelację.

(-)M. D.

(-)E. J.

(-)R. S.

Sygn. akt III AUa 1831/12

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 3 kwietnia 2012 r. oddalił odwołanie G. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 13 października 2011 r. wstrzymującej, z dniem 1 października 2011 r. wypłatę jej emerytury.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca się, G. S. ur. (...) nabyła prawo do emerytury, które zostało ustalone od dnia 1 września 2008 r. decyzją organu rentowego z dnia 30 września 2008 r. W tej dacie odwołująca się pozostawała od dnia 1 sierpnia 1994 r., w zatrudnieniu w (...) Region (...).

W zaskarżonej decyzji zamieszczona została informacja co do tego, że prawo do emerytury podlega zawieszeniu niezależnie od wysokości przychodu, gdyż Pani kontynuuje zatrudnienie. W celu podjęcia wypłaty emerytury należy przedłożyć w Oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych świadectwo pracy lub zaświadczenie potwierdzające fakt rozwiązania stosunku pracy z każdym pracodawcą, na rzecz którego praca ta była wykonywana bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Z dniem 1 stycznia 2011 r. ustawodawca wprowadził do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych art. 103 a, zgodnie z którym prawo do emerytury ulega zawieszeniu, bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego (art. 6 ustawy z dnia 18 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw Dz. U. Nr 257 poz. 1726). Art. 28 ustawy nowelizującej z dnia 16 grudnia 2010 r. stwierdził, że do emerytur przyznanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, przepisy ustawy, o której mowa w art. 6, czyli FUS oraz ustawy o której mowa w art. 18, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się, poczynając od dnia
1 października 2011 r. Odwołująca się nie rozwiązała stosunku pracy na dzień wydania decyzji o przyznaniu jej emerytury, kontynuowała zatrudnienie i nadal pozostaje pracownikiem (...) Region (...).

Sąd Okręgowy nie podzielił zarzutu G. S. co do niezgodności zapisów art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z zasadami prawa ubezpieczonego i Konstytucji.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy oddalił odwołanie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W apelacji od powyższego wyroku G. S. wnosi o jego zmianę poprzez uchylenie decyzji organu rentowego z dnia 13 października 2011 r. i podjęcie wypłaty emerytury ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

Apelacja oparta jest na następujących zarzutach:

1)  naruszeniu art. 8 i art. 178 ust. 1 Konstytucji RP wobec niezastosowania wprost przepisów konstytucyjnych zamiast niekonstytucyjnego art. 103 a ustawy ubezpieczeniowej w związku z art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych ustaw;

2)  naruszeniu art. 193 Konstytucji RP z uwagi na niezawieszenie postępowania celem przedstawienia Trybunałowi Konstytucyjnemu do rozstrzygnięcia kwestii konstytucyjności wyżej wskazanych przepisów.

Apelacja zawiera ewentualny wniosek o zawieszenie postępowania do czasu rozstrzygnięcia kwestii konstytucyjności wskazanych przepisów przez Trybunał Konstytucyjny w rozpoznaniu wniosku grupy senatorów z dnia
20 lutego 2012 r. oraz wniosek o zwrócenie się do Sądu Najwyższego ze stosownym pytaniem prawnym, gdyby rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego miało być dla niej niekorzystne.

W uzasadnieniu apelacji G. S. podnosi, że przyjęte rozwiązanie prawne godzi w prawo słusznie, uprzednio nabyte. Brak gotowości ze strony obecnego rządu realizacji praw konstytucyjnych jest zaprzeczeniem ekspose premiera D. T.. Stwierdzenie, że osoba pracująca aby pobierać emeryturę (która jej się słusznie należy i odprowadzając przez lata składki do ZUS) musi się zwolnić z pracy i ponownie zatrudnić jest ze strony rządu kpiną z emerytów i pluciem im w twarz. Bo który pracodawca będzie chciał ponownie zatrudnić emeryta?

Odwołująca się zarzuca także sprzeczność zastosowanej przez Sąd Okręgowy regulacji z zasadami zawartymi w Europejskiej Karcie Społecznej, Wspólnotowej Karcie Socjalnych Praw Podstawowych Pracowników oraz z art. 1 Protokołu Nr 1 Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Nadto powołuje się na stanowisko Prezesa Sądu Najwyższego w sprawie praw nabytych, zawarte w piśmie z dnia 1 grudnia 2010 r., a także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 r. sygn.
akt I UK 12/11.

W piśmie procesowym z dnia 5 marca 2013 r. odwołująca się ograniczyła swoje roszczenie względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do żądania wypłaty świadczenia emerytalnego wraz z odsetkami za okres od października 2011 r. do 21 listopada 2012 r., bowiem decyzją z dnia
29 stycznia 2013 r. organ rentowy podjął wypłatę jej emerytury od dnia
22 listopada 2012 r. z uwagi na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia
13 listopada 2012 r. w sprawie K 2/12 prowadzonej z wniosku grupy senatorów z dnia 20 lutego 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

Apelacja G. S. nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny wskazuje, iż odwołująca się ur. (...) nabyła prawo do emerytury wcześniejszej, przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Ta emerytura została jej przyznana od dnia 1 września 2008 r. W tej dacie obowiązywał art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wprowadzony do tej ustawy z dniem 1 lipca
2000 r. na podstawie art. 2 ustawy z dnia 21 stycznia 2000 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. Nr 9, poz. 118), stanowiący, iż prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego prze emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.

Trybunał Konstytucyjny w sprawie SK 45/04 badał zgodność wskazanego wyżej przepisu z zasadami Konstytucji RP, w wyroku z dnia
7 lutego 2006 r. orzekł: „Art. 103 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) jest zgodny z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 i art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 30,
art. 65 ust. 1, art. 70 ust. 5 i art. 73 Konstytucji (wyrok z uzasadnieniem ogłoszony w OTK – A 2006/2/15).

W decyzji o przyznaniu odwołującej się prawa do emerytury organ rentowy dokonał zawieszenia wypłaty emerytury, gdyż kontynuowała ona zatrudnienie, informując, iż w celu podjęcia wypłaty emerytury należy przedłożyć w Oddziale ZUS świadectwo pracy lub zaświadczenie potwierdzające fakt rozwiązania stosunku pracy z każdym pracodawcą, na rzecz którego praca była wykonywana bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. Odwołująca się G. S. nie odwoływała się od decyzji organu rentowego z dnia 30 września 2008 r., a zatem znane jej były obowiązujące w tej dacie przepisy dotyczące nabycia prawa do emerytury i jego realizacji.

Art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej został uchylony z dniem 8 stycznia 2009 r., przepisem art. 37 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (tj. Dz. U. 2012 r. nr 228 poz. 1507). Na wniosek odwołującej się organ rentowy podjął od dnia 1 lutego 2009 r. wypłatę jej emerytury. Kolejna zmiana, mająca bezpośrednie odniesienie do stanu faktycznego sprawy, miała miejsce od dnia 1 stycznia 2011 r., bowiem z tym dniem na mocy art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U.
2010 r. Nr 257, poz. 1726) wprowadzony został do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych art. 103a stanowiący, iż prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. W ten sposób do omawianej ustawy został ponownie wprowadzony zapis uchylony z dniem 8 stycznia 2009 r. Art. 28 ustawy nowelizacyjnej z dnia 16 grudnia 2010 r. cytowanej wyżej stwierdza, iż do emerytur przyznawanych przed dniem jej wejścia w życie przepisy ustawy, o której mowa w art. 6, czyli FUS oraz ustawy, o której mowa w art. 18, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą stosuje się, poczynając od dnia 1 października 2011 r. Właśnie ten zapis ustawowy, stwierdzający stosowanie art. 103a ustawy ubezpieczeniowej do emerytur przyznawanych przed dniem 1 stycznia 2011 r., podlegał badaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie K 2/12 co do zgodności z Konstytucja na skutek wniosku grupy senatorów. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 13 listopada 2012 r. orzekł, iż art. 28 ustawy z dnia
16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych ustaw w związku z art. 103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dodanym przez art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r., w zakresie w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przez 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufanie obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji RP. Trybunał Konstytucyjny wyraźnie stwierdził, iż przedmiotem jego kontroli nie była istota rozwiązania zawartego w art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych , Trybunał nie badał konstytucyjności obowiązku uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą jako warunku realizacji nabytego prawa do emerytury, lecz zastosowanie nowej treści ryzyka emerytalnego na podstawie art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 210 r. do osób, które w momencie jej wejścia w życie miały już ustalone i zrealizowane prawo do emerytury bez konieczności rozwiązywania stosunku pracy. Utrata mocy art. 28 ustawy zmieniającej z dnia 16 grudnia dotyczy osób, które nabyły prawo do emerytury w okresie od dnia 8 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2010 r. W tym okresie treścią ryzyka emerytalnego było osiągnięcie wieku emerytalnego i odpowiedniego stażu pracy. Wobec ubezpieczonego, który skutecznie spełnił określone przez ustawodawcę warunki zrealizowania prawa do świadczenia emerytalnego, niedopuszczalne jest – z punktu widzenia zasady ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa – nakazanie zastosowania się do nowej treści ryzyka, czyli nakazanie mu ponownego zrealizowania już raz skutecznie zrealizowanego prawa do emerytury.

Trybunał Konstytucyjny wskazał, iż w sprawie o sygn. akt SK 45/04 kontrolował identycznie brzmiący jak art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, art. 103 ust. 2a tej ustawy. W wyroku z dnia 7 lutego 2006 r. uznał, że art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest zgodny z powołanymi w nim przepisami Konstytucji, w tym, art. 2. A zatem przedmiot kontroli w sprawie K 2/12 dotyczący zastosowania nowej treści ryzyka emerytalnego do wskazanej wyżej grupy emerytów nie narusza zasady ne bis in idem.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 7 lutego 2006 r. w sprawie SK 45/04 Trybunał stwierdził m. in., że „całkowite zawieszenie świadczeń w razie nierozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą nie ma charakteru arbitralnego i nie narusza zasady proporcjonalności, ponieważ odpowiada istocie konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego i ma na celu realizację zadań państwa w zakresie zapewnienia pełnego, produktywnego zatrudnienia”. Rozpoznawanie kwestii konstytucyjności art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej stanowi negatywną przesłankę procesową, wyłączającą dopuszczalność ponownego rozpoznawania przepisu tej samej treści z tym samym wzorcem kontroli (ne bis in idem).

Z tych przyczyn zarzuty apelacyjne dotyczące niekonstytucyjności
art. 103a ustawy emerytalnej połączone z wnioskiem o zwrócenie się o ich zbadanie do Trybunału Konstytucyjnego są bezzasadnie. Nie zachodzą również podstawy do przedstawienia Sądowi Najwyższemu zagadnienia prawnego celem wykładni przepisów prawa, bowiem istotne do rozpoznania sprawy niniejszej kwestie zostały rozstrzygnięte przez Trybunał Konstytucyjny orzeczeniem w sprawie SK 45/04 i K 2/12. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego zgodnie z art. 190 ust. 1 mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.

Bezsporne jest, iż odwołująca się G. S. nie należy do grupy osób, które nabyły prawo do emerytury w okresie od dnia 8 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2010 r. W dacie nabycia przez nią tego prawa
(1 września 2008 r.) ryzyko emerytalne realizacji świadczenia obejmowało obowiązek rozwiązania stosunku pracy, którego to warunku odwołująca się nie spełniła. Wprowadzenie do ustawy o emeryturach i rentach z FUS art. 103a nie nakazuje jej zastosowania się do nowej treści ryzyka, a jedynie zrealizowanie warunku wymaganego ustawą w dniu nabycia prawa, określonego w decyzji organu rentowego z dnia 30 września 2008 r. Z tych przyczyn decyzja organu rentowego z dnia 13 października 2011 r. wstrzymującą wypłatę jej emerytury od dnia 1 października 2011 r. oraz wyrok Sądu Okręgowego oddalający jej odwołanie od tej decyzji są zgodne z prawem.

Zarzut sprzeczności art. 103a ustawy ubezpieczeniowej z zasadami zawartymi w Europejskiej Karcie Społecznej i Wspólnotowej Karcie Socjalnej Praw Podstawowych Pracowników nie został skonkretyzowany. Odwołująca się nie wskazała, które zasady zostały naruszone, a zatem nie istnieje możliwość odniesienia się do tego zarzutu Sąd Apelacyjny wskazuje, iż zgodnie z art. 91 ust. 2 Konstytucji RP ratyfikowana umowa międzynarodowa ma bezpośrednie zastosowanie jedynie wówczas, gdy ustawa polska pozostaje w kolizji z jej unormowaniami. Konstytucja RP zawiera zasady prawnych uregulowań europejskich. Organem kompetentnym do orzekania zgodności ustaw z Konstytucją jest, zgodnie z art. 188 ust. 1 Konstytucji jest Trybunał Konstytucyjny.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił apelację G. S. na podstawie art. 385 k.p.c.

Sędziowie: PRZEWODNICZĄCY

E. M. G.-D.

R. S.

af