Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE Z DNIA 11 STYCZNIA 2011 R.
V KK 361/10
W świetle przepisu art. 53 § 27 k.k.s., należność publicznoprawna
uszczuplona czynem zabronionym jest to wyrażona liczbowo kwota pie-
niężna, od której uiszczenia lub zadeklarowania uiszczenia w całości lub w
części osoba zobowiązana uchyliła się i w rzeczywistości ten uszczerbek
finansowy nastąpił. Uporczywe niewpłacanie w terminie podatku, będące
znamieniem wykroczenia skarbowego z art. 57 § 1 k.k.s., stanowi uszczu-
plenie należności publicznoprawnej. Niewpłacenie w określonym ustawowo
terminie należnego podatku, już w dacie upływu tego terminu skutkuje za-
ległością podatkową, a tym samym uszczupleniem należności. W konse-
kwencji powyższego ustalenia uznać należy, że termin przedawnienia ta-
kiego wykroczenia, z mocy przepisu art. 44 § 3 k.k.s., rozpoczyna bieg z
końcem roku, w którym upłynął termin płatności należności stanowiącej
przedmiot wykroczenia skarbowego z art. 57 § 1 k.k.s.
Przewodniczący: sędzia SN J. Szewczyk.
Sędziowie SN: J. Dołhy (sprawozdawca), Z. Puszkarski.
Prokurator Prokuratury Generalnej: M. Wilkosz-Śliwa.
Sąd Najwyższy w sprawie Eweliny Z., oskarżonej z art. 57 § 1 k.k.s.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 11 stycznia 2011 r. ka-
sacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść oskarżonej
od postanowienia Sądu Okręgowego w Z. z dnia 23 czerwca 2010 r.,
utrzymującego w mocy postanowienie Sądu Rejonowego w Z. z dnia 14
maja 2010 r.,
2
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie oraz utrzymane nim w mocy posta-
nowienie Sądu Rejonowego w Z. i p r z e k a z a ł sprawę temuż Sądowi
do ponownego rozpoznania.
U Z A S A D N I E N I E
Akt oskarżenia zarzucał Ewelinie Z. popełnienie wykroczenia skar-
bowego z art. 57 § 1 k.k.s., polegającego na tym, że prowadząc na własny
rachunek, od dnia 6 czerwca 2005 r. do dnia 1 czerwca 2007 r., działalność
gospodarczą w zakresie sprzedaży detalicznej żywności i artykułów spo-
żywczych na straganach i targowiskach pod nazwą Ewelina Z., z siedzibą
w Z., uporczywie nie wpłacała w terminie do dnia 30 kwietnia 2008 r., na
rachunek Drugiego Urzędu Skarbowego w Z., podatku dochodowego od
osób fizycznych, wynikającego ze złożonego zeznania o wysokości osią-
gniętego dochodu (poniesione straty), wg wzoru PIT-36, w roku 2007, w
kwocie 1843,00 zł.
Sąd Rejonowy w Z., postanowieniem z dnia 14 maja 2010 r., na pod-
stawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s., umorzył postępo-
wanie przeciwko Ewelinie Z.
Sąd uznał, że w art. 57 § 1 k.k.s. nie chodzi o karalność uszczuplenia
należności publicznoprawnej, ale o naruszenie prawnego obowiązku regu-
lowania takiej należności w terminie wskazanym przez ustawę, gdy docho-
dzi do uporczywego naruszenia tego obowiązku. W konsekwencji, przy li-
czeniu okresów przedawnienia karalności tego czynu, nie może mieć tu
zastosowania przepis art. 44 § 3 k.k.s. w zw. z art. 51 § 1 k.k.s.. Sąd Rejo-
nowy w Z. stanął na stanowisku, że przedawnienie wykroczenia określone-
go w art. 57 § 1 k.k.s. rozpoczyna swój bieg od daty popełnienia tego czy-
nu, które miało miejsce w dniu 30 kwietnia 2008 r., a w rezultacie od tej da-
3
ty należy liczyć roczny termin przedawnienia karalności tego czynu, o któ-
rym mowa w art. 51 § 1 k.k.s.. W związku z tym, że dopiero w dniu 12 listo-
pada 2009 r. wydane zostało postanowienie o przedstawieniu Ewelinie Z.
zarzutu popełnienia wykroczenia z art. 57 § 1 k.k.s., nie doszło w niniejszej
sprawie do wydłużenia terminu przedawnienia karalności tego czynu do 2
lat, na podstawie art. 51 § 2 k.k.s. Wobec tego, zgodnie z brzmieniem
przepisu art. 51 § 1 k.k.s., przedawnienie karalności czynu, o którego po-
pełnienie oskarżona została Ewelina Z., nastąpiło w dniu 30 kwietnia 2009
r.
Od tego postanowienia zażalenie wniósł Naczelnik Drugiego Urzędu
Skarbowego w Z., podnosząc w nim zarzuty obrazy przepisów prawa mate-
rialnego, a mianowicie art. 51 § 1 i 2 k.k.s. w zw. z art. 44 § 2-3 k.k.s. w zw.
z art. 53 § 27 i § 29 k.k.s., która w konsekwencji doprowadziła do bezpod-
stawnego umorzenia postępowania karno - skarbowego przeciwko Eweli-
nie Z. We wniesionym środku odwoławczym skarżący podniósł, że po no-
welizacji Kodeksu karnego skarbowego, która miała miejsce w dniu 17
grudnia 2005 r., nie może już ulegać wątpliwości, że wykroczenie stypizo-
wane w art. 57 § 1 k.k.s., jest wykroczeniem polegającym na uszczupleniu
lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej. Dlatego też
bieg terminu przedawnienia wykroczenia, o którego popełnienie oskarżona
jest Ewelina Z., rozpoczął się, w myśl przepisu art. 51 § 1 k.k.s. w zw. z art.
44 § 2 – 3 k.k.s., z końcem roku, w którym upłynął termin płatności tej na-
leżności, a więc z końcem 2008 r. W związku z tym, że przed upływem ro-
ku od tej daty wszczęte zostało postępowanie przeciwko Ewelinie Z., karal-
ność zarzucanego jej wykroczenia skarbowego, zgodnie z brzmieniem
przepisu art. 51 § 2 k.k.s., ustaje dopiero z upływem 2 lat od zakończenia
tego okresu, a więc z końcem 2011 r.
Sąd Okręgowy w Z., postanowieniem z dnia 23 czerwca 2010 r.,
utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie.
4
Sąd odwoławczy uznał, że przy liczeniu okresu przedawnienia wy-
kroczenia skarbowego z art. 57 § 1 k.k.s., nie mogą mieć zastosowania
przepisy art. 44 § 3 k.k.s. w zw. z art. 51 § 1 k.k.s., gdyż w wykroczeniu tym
nie chodzi o karalność uszczuplenia należności publicznoprawnej. Wykro-
czenie skarbowe zarzucone oskarżonej popełnione zostało w dniu 30
kwietnia 2008 r., zatem zgodnie z treścią art. 51 § 1 k.k.s., przedawniło się
w dniu 30 kwietnia 2009 r., zaś dwuletni okres przedawnienia karalności
tego wykroczenia upłynął w dniu 30 kwietnia 2010 r.
Od powyższego postanowienia Prokurator Generalny, na podstawie
art. 167a k.k.s., wniósł kasację na niekorzyść oskarżonej Eweliny Z., za-
rzucając rażące i mające istotny wpływ na treść postanowienia naruszenie
przepisów postępowania, a mianowicie art. 433 § 1 i 2 k.p.k., polegające
na dokonaniu wadliwej kontroli instancyjnej postanowienia Sądu Rejono-
wego w Z. i utrzymaniu go w mocy, pomimo tego, że orzeczenie to zapadło
z rażącą obrazą przepisu prawa procesowego - art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w
zw. z art. 51 § 1 i 2 k.k.s. i art. 44 § 3 k.k.s., polegającą na umorzeniu po-
stępowania o wykroczenie skarbowe stypizowane w art. 57 § 1 k.k.s., w
oparciu o ujemną przesłankę procesową w postaci przedawnienia karalno-
ści wykroczenia, podczas gdy przesłanka ta nie wystąpiła. W konkluzji
skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz utrzymane-
go nim w mocy postanowienia Sądu pierwszej instancji i przekazanie spra-
wy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Z.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest zasadna w stopniu oczywistym.
Orzekające w sprawie sądy obu instancji nie uwzględniły zmiany sta-
nu prawnego, wynikającej z wejścia w życie w dniu 17 grudnia 2005 r.
ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny skarbowy
oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 178, poz. 1479), w szczególności
zmiany przepisu art. 1 § 2 k.k.s.
5
Prawidłowa ocena stanu prawnego obowiązującego w czasie popeł-
nienia czynu zarzucanego oskarżonej oraz w chwili orzekania w niniejszej
sprawie przez sądy obu instancji, prowadzi do jednoznacznego wniosku, iż
nie nastąpiło przedawnienie karalności zarzucanego oskarżonej wykrocze-
nia skarbowego. Zgodnie z treścią art. 51 § 1 k.k.s. karalność wykroczenia
skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok. Stosuje
się przy tym odpowiednio przepisy art. 44 § 2 – 4 i 6 – 7 k.k.s. Do ustalenia
chwili rozpoczęcia biegu przedawnienia karalności wykroczenia skarbowe-
go, polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należno-
ści publicznoprawnej, należy zatem stosować określoną w przepisie art. 44
§ 3 k.k.s. zasadę, iż bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z końcem
roku, w którym upłynął termin płatności tej należności.
Zarzucone oskarżonej wykroczenie skarbowe polegało na uporczy-
wym niewpłacaniu, w terminie do dnia 30 kwietnia 2008 r., podatku docho-
dowego od osób fizycznych, wynikającego ze złożonego zeznania o wyso-
kości osiągniętego dochodu w roku 2007.
W świetle przepisu art. 53 § 27 k.k.s., należność publicznoprawna
uszczuplona czynem zabronionym jest to wyrażona liczbowo kwota pie-
niężna, od której uiszczenia lub zadeklarowania uiszczenia w całości lub w
części osoba zobowiązana uchyliła się i w rzeczywistości ten uszczerbek
finansowy nastąpił. Z kolei, według przepisu art. 53 § 29 k.k.s., w brzmieniu
nadanym przez art. 1 pkt 41 lit. e ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie
ustawy – Kodeks karny skarbowy oraz innych ustaw, obowiązującym od
dnia 17 grudnia 2005 r., przepisy § 27 i § 28 tego artykułu stosuje się od-
powiednio również do określenia „nie wpłaca w terminie podatku”. Zesta-
wiając treść przepisów art. 53 § 27 i § 29 k.k.s. należy dojść do wniosku, iż
uporczywe niewpłacanie w terminie podatku, będące znamieniem wykro-
czenia skarbowego z art. 57 § 1 k.k.s., stanowi uszczuplenie należności
publicznoprawnej. Niewpłacenie w określonym ustawowo terminie należ-
6
nego podatku, już w dacie upływu tego terminu skutkuje zaległością podat-
kową, a tym samym uszczupleniem należności. W konsekwencji powyż-
szego ustalenia uznać należy, że termin przedawnienia takiego wykrocze-
nia, z mocy przepisu art. 44 § 3 k.k.s., rozpoczyna bieg z końcem roku, w
którym upłynął termin płatności należności stanowiącej przedmiot wykro-
czenia skarbowego z art. 57 § 1 k.k.s. Tym samym bieg przedawnienia ka-
ralności wykroczenia, będącego przedmiotem niniejszego postępowania,
rozpoczynał się z końcem roku, w którym upłynął termin płatności podatku
dochodowego od osób fizycznych, a więc z dniem 31 grudnia 2008 r. Ka-
ralność wykroczenia skarbowego zarzuconego oskarżonej upływałaby za-
tem z dniem 31 grudnia 2009 r., o ile do tego dnia nie zostałoby wszczęte
postępowanie przeciwko sprawcy. Tymczasem w dniu 12 listopada 2009 r.
wydane zostało postanowienie o przedstawieniu Ewelinie Z. zarzutu popeł-
nienia wykroczenia skarbowego z art. 57 § 1 k.k.s. Zarzut ten został jej
ogłoszony w dniu 9 grudnia 2009 r., po czym tego samego dnia została
ona przesłuchana w charakterze podejrzanej. Tak więc wszczęcie postę-
powania przeciwko Ewelinie Z. nastąpiło przed upływem roku od rozpoczę-
cia biegu terminu przedawnienia karalności wykroczenia skarbowego, o
którym mowa w przepisie art. 51 § 1 k.k.s. W konsekwencji oznacza to, że
na podstawie przepisu art. 51 § 2 k.k.s., karalność wykroczenia skarbowe-
go, którego popełnienie zarzucono oskarżonej, ustaje z upływem 2 lat od
zakończenia okresu rocznego przewidzianego w art. 51 § 1 k.k.s., a zatem
w dniu 31 grudnia 2011 r.
Podzielając trafność zarzutu kasacji oraz przytoczoną na jego popar-
cie argumentację, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie oraz
utrzymane nim w mocy postanowienie Sądu Rejonowego w Z. i przekazał
sprawę temuż Sądowi do ponownego rozpoznania.