Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 246/10
POSTANOWIENIE
Dnia 28 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Bogusław Cudowski
w sprawie z powództwa M. S.
przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Psychiatrycznemu Zakładowi Opieki
Zdrowotnej
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 28 lutego 2011 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 31 maja 2010 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Uzasadnienie
Powódka wniosła skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego Wydział
Pracy z 31 maja 2010 r. Wyrokowi zarzucono naruszenie prawa materialnego
polegające na błędnej wykładni art. 183a
§ 1 i 2 k.p., art. 183b
§ 1 pkt 2 k.p. i art. 183c
§ 1 k.p. w związku z art. 78 § 1 k.p. poprzez przyjęcie, że: 1) pozwany nie naruszył
wobec powódki zasady równego traktowania w wynagrodzeniu, z uwagi na to, że to
nie pozwany lecz Minister Zdrowia ukształtował wynagrodzenia lekarzy rezydentów,
2) ukształtowanie przez pozwanego wynagrodzenia zasadniczego powódki na
poziomie niższym niż wynagrodzenie lekarza rezydenta nie uzasadniało zarzutu
dyskryminacji płacowej z uwagi na sytuację ekonomiczną pozwanego i ograniczone
środki uzyskane od NFZ. W tym zakresie oraz w zakresie naruszenia art. 2 i art. 32
2
Konstytucji RP, art. 113
k.p., art. 13 k.p. i art. 78 k.p. skarga ma być oczywiście
uzasadniona.
Jako drugą okoliczność uzasadniającą przyjęcie skargi do rozpoznania
wskazano na wystąpienie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego, które
sformułowano w formie następującego pytania: „czy fakt, iż wynagrodzenie powódki
w całości i lekarzy rezydentów w części obejmującej wynagrodzenie zasadnicze są
finansowane z różnych źródeł, a jednocześnie są oni pracownikami tego samego
pracodawcy (pozwanego), uzasadnia niestosowanie przez pracodawcę wobec
powódki kryteriów ustalania wynagrodzenia określonych w art. 78 § 1 k.p., a w
konsekwencji uchyla zarzut dyskryminacji płacowej?”.
Jako trzecią okoliczność uzasadniającą przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania wskazano na potrzebę wykładni przepisów prawnych budzących
poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów. W
opinii skarżącej dotyczyć to ma „art. 183c
§ 1 k.p. stosowanego a contrario w
związku z art. 78 § 1 k.p. oraz art. 183b
§ 1 pkt 2 w związku z art. 183a
§ 1 i 2 k.p.
Zgodnie z art. 18 § 1 k.p. pracownicy mają prawo do jednakowego wynagrodzenia
za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości. Jednakże w niniejszej
sprawie rodzi się poważna wątpliwość czy art. 183c
§ 1 k.p. znajduje również
zastosowanie - a contrario - do sytuacji, w której pracownicy wykonują różną pracę
lub pracę o niejednakowej wartości i czy winni wówczas otrzymywać zróżnicowane
wynagrodzenie – odpowiednio wyższe przy pracy o wyższej wartości – mając w
szczególności na względzie kryteria wymienione w art. 78 § 1 k.p. Art. 183a
§ 1 i 2
k.p. ustanawia zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, a art. 183b
§ 1 k.p. za
naruszenie tej zasady określa różnicowanie przez pracodawcę sytuacji pracownika,
którego skutkiem jest między innymi niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za
pracę, chyba że pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami”.
W opinii skarżącej „zachodzi poważna wątpliwość i potrzeba wykładni wskazanych
przepisów, czy za obiektywny powód, uzasadniający niekorzystne i sprzeczne z
kryteriami kreślonymi w art. 78 § 1 k.p. ukształtowanie wynagrodzenia za pracę
pracownika (lekarza specjalisty) w stosunku do lekarza rezydenta można uznać
sytuację ekonomiczną szpitala i ograniczone środki uzyskane przez szpital z NFZ,
3
skoro szpital negocjuje i zawiera umowę z NFZ, a z drugiej strony, nie ma
obowiązku zawierać umów o rezydenturę”.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność
postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. W związku z tym
wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania powinien wskazywać, że
zachodzi przynajmniej jedna z okoliczności wymienionych w powołanym przepisie,
a jego uzasadnienie zawiera argumenty świadczące o tym, że rzeczywiście, biorąc
pod uwagę sformułowane w ustawie kryteria, istnieje potrzeba rozpoznania skargi
przez Sąd Najwyższy.
W ramach tzw. przedsądu badane jest przede wszystkim zaistnienie
okoliczności uzasadniających przyjęcie skargi do rozpoznania, co ma umożliwić
wybór jedynie takich spraw, które powinny zostać rozpoznane przez organ
najwyższego szczebla sądownictwa ze względu na interes publiczny
(postanowienie SN z 29 stycznia 2011 r. I UK 295/10, niepubl.). Podstawowym
celem postępowania kasacyjnego jest bowiem ochrona interesu publicznego przez
zapewnienie jednolitości wykładni oraz wkład Sądu Najwyższego w rozwój prawa i
jurysprudencji (postanowienie SN z 4 lutego 2000 r., II CZ 178/99, OSNC 2000, nr
7-8, poz. 147).
Skarga nie zawierała żadnej z przesłanek określonych w art. 3989
§ 1 k.p.c.
W szczególności skarga nie jest oczywiście uzasadniona. Zgodnie z utrwalonym
orzecznictwem Sądu Najwyższego, przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania z
uwagi na jej oczywistą zasadność wymaga wykazania kwalifikowanej postaci
naruszenia przepisów prawa materialnego lub procesowego polegającej na jego
oczywistości, widocznej prima facie, przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy
prawniczej i bez wnikania w szczegóły sprawy (zamiast wielu zob. postanowienie
SN z 16 września 2003 r., IV CZ 100/03, LEX nr 82274). Spełnienie tej przesłanki
4
możliwe jest wyłącznie przy takim naruszeniu prawa, którego stwierdzenie nie
wymaga dokonywania pogłębionej analizy prawnej lub prawniczej (postanowienie
SN z 10 lipca 2007 r., II UK 45/07, a także postanowienie 2 sierpnia 2007 r., III UK
45/07, oba niepubl.).
W sprawie nie występuje również istotne zagadnienie prawne. Zagadnienie
prawne w rozumieniu art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. ma wiązać się z określonym
przepisem prawnym, którego wyjaśnienie ma znaczenie nie tylko dla
rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, ale także dla rozstrzygnięcia innych
podobnych spraw (wyrok SN z 14 lutego 2003 r. I PK 306/02 Wokanda 2004, nr 7-
8, s. 51). Jego istotność ocenia się bowiem z uwzględnieniem znaczenia i
doniosłości prawnej dla systemu prawa (postanowienie SN z 10 sierpnia 2007 r. III
UK 50/07, niepublikowane). Kwestia wskazana w skardze jako zagadnienie prawne
nim nie jest. Sprawdzić ją można do zwykłej wykładni prawa, co w orzecznictwie nie
jest traktowane jako okoliczność spełniającą przesłankę przedsądu z art. 3989
§ 1
pkt 1 k.p.c. (przykładowo postanowienia SN z 8 września 2008 r., III UK 52/08 i III
UK 55/08, niepubl. i z 4 marca 2008 r., III UK 102/07, LEX nr 459295).
W opinii Sądu Najwyższego, istota sprawy dotyczyła wykładni obiektywnych
okoliczności (art. 183b
§ 1 in fine k.p.), których wystąpienie uchyla zarzut
stosowania niedopuszczalnego nierównego traktowania. Pojęcie obiektywnych
okoliczności jest klauzulą generalną i nie ma możliwości wyjaśnienia tego pojęcia w
taki sposób, aby w każdej sprawie subsumcja stanu faktycznego do tego określenia
nie budziła wątpliwości (podobnie SN w postanowieniu z 14 lipca 2004 r., II PK
139/04, niepubl.).
W odniesieniu do podnoszonej potrzeby wykładni przepisów, należy
podkreślić, że taka potrzeba nie występuje, jeżeli przepisy te były przedmiotem
licznych wypowiedzi interpretacyjnych Sądu Najwyższego zawartych w wielu
orzeczeniach (postanowienie SN z 19 kwietnia 2004 r., I PK 698/03, niepubl.) lub
jeśli wnoszący skargę nie uzasadni tego przez wykazanie, że dotychczasowe
orzecznictwo i doktryna prawa nie dają w tym zakresie wystarczającego
rozwiązania (postanowienie SN z 10 listopada 2010 r. II PK 66/10, niepubl.).
W tym kontekście należy stwierdzić, że zgodnie z art. 78 § 1 k.p.,
wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w
5
szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej
wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. Z istoty
stosunku pracy wynika więc różnicowanie wysokości wynagrodzenia za pracę
poszczególnych pracowników. Wynagrodzenie za pracę (zgodnie z zasadą
korzystności - art. 9 i 18 k.p.) określają akty prawne powszechnie obowiązujące
(ustawy, rozporządzenia wykonawcze), układy zbiorowe pracy (art. 771
k.p.),
regulaminy wynagradzania (art. 772
k.p.) oraz umowa o pracę (art. 29 § 1 k.p.).
Wynagrodzenia za pracę nie może natomiast ukształtować sąd pracy - art. 262 § 2
pkt 1 k.p. (w tym przedmiocie zob. przykładowo uchwały SN z 7 listopada 1977 r. I
PZP 44/77, OSNCP 1978, nr 12, poz. 231 z 27 września 1979 r., I PZP 37/79,
OSNCP 1980, nr 2, poz. 22; OSPiKA 1980 nr 11, poz. 195 oraz wyroki z 15
października 1975 r., I PR 109/75, OSNCP 1976, nr 6, poz. 145; NP 1977, nr 5, s.
778, z 1 sierpnia 1990 r., I PR 258/90, OSNCP 1991, nr 8-9, poz. 114 oraz z 6
listopada 1991 r., I PRN 47/91, OSP 1992, nr 7-8, poz. 151. Wyjątki w tym zakresie
wprowadzają jednak przepisy o nierównym traktowaniu pracowników
(dyskryminacji) (wyrok SN z 22 lutego 2007 r. I PK 242/06, OSNP 2008, nr 7-8,
poz. 98). W sprawie sądy obu instancji uznały jednak, że do dyskryminacji nie
doszło.
Z tych względów, na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c., orzeczono jak w
sentencji postanowienia.

I PK 246/10

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia