Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III UK 171/10
POSTANOWIENIE
Dnia 10 marca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z odwołania C. Ż.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
o prawo do emerytury,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 10 marca 2011 r.,
na skutek skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia
20 kwietnia 2010 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2010 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację C. Ż.
od wyroku z dnia 9 grudnia 2009 r. Sądu Okręgowego, którym oddalono odwołanie
wnioskodawcy od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 listopada
2007 r. odmawiającej mu prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych
warunkach.
W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku wnioskodawca zarzucił
naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 32 ustawy z dnia 17
grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) „poprzez wywodzenie, że
ubezpieczony nie wykonywał pracy elektromechanika akumulatorowego w pełnym
wymiarze czasu pracy wskutek uznania akcesoryjności czasu pracy przy
opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego i płyt
2
ołowianych ubezpieczonego wskutek rozbieżności nazewnictwa stanowiska pracy
w aktach osobowych”.
Wskazując na powyższy zarzut skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego
wyroku i „ustalenie, że ubezpieczony nabył prawo do emerytury”.
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania uzasadniony został
potrzebą wykładni „pojęcia pełnego wymiaru czasu pracy przy wykonywaniu pracy
w szczególnych warunkach w sytuacjach, gdy charakter prac w tych szczególnych
warunkach daje możliwość zagospodarowywania „martwego” czasu do innych prac
na rzecz pracodawcy, pominięcie iż uprawnionym do stwierdzenia tych okresów
pracy jest zakład pracy (§ 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983
r., Dz.U. Nr 8, poz. 43), wedle którego ubezpieczony spełnia wymogi pracy w
szczególnych warunkach w okresie i rodzaju prac w tym świadectwie
wyszczególnionym”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że art. 3984
§ 2 k.p.c. wymaga,
aby wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej stanowił odrębny element pisma
niezależny od przytoczenia podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia. Uzasadnienie
wniosku natomiast powinno nawiązywać do przesłanek przyjęcia skargi do
rozpoznania określonych w art. 3989
§ 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem Sąd
Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli: 1) w sprawie
występuje istotne zagadnienie prawne, 2) istnieje potrzeba wykładni przepisów
prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w
orzecznictwie sądów, 3) zachodzi nieważność postępowania lub 4) skarga
kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Spełnienie wymagania z art. 3984
§ 2 k.p.c.
powinno zatem przybrać formę wyodrębnionego wywodu prawnego, w którym
skarżący wskaże, jakie występujące w sprawie okoliczności pozwalają na
uwzględnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jednocześnie
uzasadni, dlaczego odpowiadają one ustawowemu katalogowi przesłanek.
Ustawodawca nieprzypadkowo, konstruując wymogi skargi kasacyjnej, wyodrębnił
w oddzielnych jednostkach art. 3984
k.p.c. obowiązek przytoczenia podstaw
kasacyjnych i ich uzasadnienia (§ 1 pkt 2) i obowiązek przedstawienia wniosku o
przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jego uzasadnienia (§ 2). Chodzi
3
bowiem o dwa odrębne, kreatywne elementy skargi kasacyjnej, które spełniają
określone cele i podlegają ocenie Sądu Najwyższego na różnych etapach
rozpoznawania skargi kasacyjnej. Wniosek o przyjęcie skargi do rozpoznania i jego
uzasadnienie podlegają rozpoznaniu na etapie „przedsądu”, natomiast przytoczone
podstawy kasacyjnej i ich uzasadnienie oceniane są dopiero po przyjęciu skargi
kasacyjnej do rozpoznania, w trakcie jej merytorycznego rozpoznawania. Oba te
elementy muszą być więc przez skarżącego wyodrębnione, oddzielnie
przedstawione i uzasadnione, a dla spełnienia wymogu z art. 3984
§ 2 k.p.c. nie
wystarczy odwołanie się do podstaw kasacyjnych lub ich uzasadnienia, bo choć dla
obu tych przesłanek argumenty mogą być podobne, to Sąd Najwyższy w ramach
przedsądu bada tylko wskazane w skardze okoliczności uzasadniające przyjęcie jej
do rozpoznania, a nie podstawy kasacyjne i ich uzasadnienie.
Zagadnienie prawne jest to zagadnienie, które wiąże się z określonym
przepisem prawa materialnego lub procesowego lub uregulowaniem prawnym,
których wyjaśnienie ma nie tylko znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej
sprawy, ale także dla rozstrzygnięcia innych podobnych spraw. Wskazanie
zagadnienia prawnego uzasadniającego wniosek o rozpoznanie skargi kasacyjnej
powinno zatem nastąpić przez określenie przepisów prawa, w związku z którymi
zostało sformułowane i wskazaniu argumentów, które prowadzą do rozbieżnych
ocen. Dopiero bowiem wówczas Sąd Najwyższy ma podstawę do oceny, czy
przedstawione zagadnienie jest rzeczywiście zagadnieniem „prawnym” oraz czy
jest to zagadnienie „istotne” (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 maja
2001 r., II CZ 35/01, OSNC z 2002 nr 1, poz. 11, z dnia 13 sierpnia 2002 r., I PKN
649/01, OSNP z 2004 nr 9, poz. 158 oraz z dnia 14 lutego 2003 r., I PK 306/02,
Wokanda z 2004 7-8, poz. 51). Ponadto rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego nie
może się sprowadzać do odpowiedzi na zarzuty skarżącego skierowane pod
adresem zaskarżonego orzeczenia ani też do odpowiedzi na wątpliwości
skarżącego, które można wyjaśnić za pomocą obowiązujących reguł wykładni bądź
w drodze prostego zastosowania przepisów.
Uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania
wymagań tych nie spełnia już tylko dlatego, że skarżący nie przedstawia przepisu, z
którym miałaby się łączyć sformułowana przez niego wątpliwość, ani jakiegokolwiek
4
wywodu prawnego dla wykazania, że istotnie występują poważne wątpliwości co do
„wykładni pojęcia pełnego wymiaru czasu pracy przy wykonywaniu pracy w
szczególnych warunkach”. Przepisu, z którego wątpliwość skarżącego mogłaby
wynikać nie stanowi przywołany przez niego § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, który
reguluje zupełnie inną kwestię, a mianowicie sposób stwierdzania przez
pracodawcę okresu wykonywania pracy w warunkach określonych w § 2 ust. 1 tego
rozporządzenia. Sąd Najwyższy nie jest natomiast ani uprawniony, ani
zobowiązany do domyślania się, o jaką normę prawną skarżącemu chodzi. Należy
tylko zauważyć, że po pierwsze - organ rentowy (oraz sądowy) samodzielnie
stwierdza spełnienie przesłanek do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury i nie
wiążą go zapatrywania podmiotów wystawiających dokumenty przedkładane przez
wnioskodawców na temat kwalifikacji prawnej zdarzeń mających znaczenie dla
oceny wniosku (por. np. wyrok Sądu najwyższego z dnia 4 sierpnia 2009 r., I UK
77/09, LEX nr 558288), a po drugie - w judykaturze Sądu Najwyższego podkreśla
się jednomyślnie, że z przywileju przejścia na emeryturę w niższym wieku
emerytalnym mogą korzystać wyłącznie pracownicy, którzy byli rzeczywiście
zatrudnieni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szkodliwych warunkach, a w
konsekwencji nie jest dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresu pracy w
szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze innych równocześnie
wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały
szkodliwie na organizm pracownika (por. między innymi wyroki z dnia 17 września
2007 r., III UK 51/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 328; z dnia 19 września 2007 r., III
UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329 oraz z dnia 4 czerwca 2008 r., II UK
306/07, OSNP 2009 nr 21-22, poz. 290).
Z tych względów na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c. Sąd Najwyższy odmówił
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.