Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZP 9/11
POSTANOWIENIE
Dnia 12 maja 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Aleksandry W. i Krzysztofa W.
przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej Nieruchomości przy ul. D. [...] w G.
o uchylenie uchwały,
na posiedzeniu jawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 12 maja 2011 r.,
na skutek zagadnienia prawnego przedstawionego
przez Sąd Apelacyjny
postanowieniem z dnia 8 grudnia 2010 r.,
"Czy wynagrodzenie pełnomocnika procesowego strony (radcy
prawnego) w sprawie o uchylenie uchwały wspólnoty mieszkaniowej
w sprawie majątkowej należy ustalać na podstawie § 6
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.
w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia
przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez
radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349
ze zm.) w zależności od wartości przedmiotu sporu, czy też na
podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 tego rozporządzenia stosowanego
w drodze analogii?"
odmawia podjęcia uchwały.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny przedstawił do rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego
zagadnienie prawne, ujęte w postanowieniu z dnia 8 grudnia 2010 r., w związku z
poważnymi wątpliwościami prawnymi, jakie powziął przy rozpoznawaniu apelacji w
sprawie z powództwa Aleksandry W. i Krzysztofa W. przeciwko Wspólnocie
Mieszkaniowej przy ul. D. [...] w G. o uchylenie uchwały nr 9/2008 z dnia 20 maja
2008 r. Według tej uchwały, w 2008 r. miały zostać wykonane określone prace
remontowe, których koszt miał wynieść 530.050 zł i miał zostać sfinansowany z
posiadanych środków na funduszu remontowym i z zaciągniętego kredytu. W
pozwie i apelacji nie wskazano wartości przedmiotu zaskarżenia. Opłata od pozwu
została ustalona na podstawie art. 27 pkt 9 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz.
594 ze zm., dalej: „u.k.s.c.”). Sąd Okręgowy oddalił powództwo i zasądził od
powodów na rzecz pozwanej, reprezentowanej przez radcę prawnego, kwotę 7 200
zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, na podstawie § 6 pkt 7
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę pranego ustanowionego z urzędu
(Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.), przyjmując, że sprawa ma charakter majątkowy,
a wartość przedmiotu sporu przewyższa kwotę 200.000 zł.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego, wątpliwość ujęta w przedstawionym
zagadnieniu prawnym, wynika z tego, że w u.k.s.c. określona jest jednolita, niska
(200 zł) opłata sądowa od pozwu (i od apelacji) o uchylenie jakiejkolwiek uchwały
wspólnoty mieszkaniowej bez rozróżnienia, czy dotyczy ona sprawy majątkowej,
czy niemajątkowej; w tej samej wysokości została ustalona, na podstawie art. 27
pkt 8 u.k.s.c. opłata sądowa od pozwu o uchylenie uchwały organu spółdzielni;
wynagrodzenie pełnomocnika procesowego – radcy prawnego w sprawie
o uchylenie uchwały organu spółdzielni zostało ustalone w § 10 ust. 1 pkt 1
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
3
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm., dalej: „rozporządzenie”) w wysokości
180 zł; brak jest przepisu szczególnego o wysokości wynagrodzenia radcy
prawnego w sprawie o uchylenie uchwały wspólnoty mieszkaniowej, mimo
że istnieje podobieństwo obu rodzajów spraw. Ponadto, skoro rozpoznawana
sprawa ma charakter majątkowy, a w rozporządzeniu nie ma przepisu
szczególnego o wysokości wynagrodzenia radcy prawnego w tego rodzaju
sprawach, to można dojść do wniosku, iż należy je ustalić na podstawie § 6
rozporządzenia stosownie do wartości przedmiotu sporu. Jednakże z uwagi na
podobieństwo w określeniu przez ustawodawcę wysokości opłaty od pozwu w obu
rodzaju spraw, u podstaw czego leżało zapewnienie ochrony majątkowej członków
spółdzielni, (co było także podstawą ustalenia w rozporządzeniu umiarkowanego
wynagrodzenia radcy prawnego w takich sprawach), ta sama zasada powinna mieć
zastosowanie przy ustaleniu wysokości wynagrodzenia radcy prawnego w sprawie
o uchylenie uchwały wspólnoty mieszkaniowej. Sąd Apelacyjny podkreślił,
że bardzo często członkami wspólnoty mieszkaniowej są niezamożni emeryci
i renciści, dla których poniesienie wysokich kosztów wynagrodzenia zastępstwa
procesowego przekracza możliwości finansowe i może stanowić barierę dostępu do
sądu. Uwzględniając powyższe Sąd wyraził przekonanie, że w sprawach
o uchylenie uchwały wspólnoty mieszkaniowej powinna obowiązywać jednolita
zasada ustalenia wysokości wynagrodzenia pełnomocnika procesowego na
podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia stosowanego przez analogię.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 390 § 1 k.p.c., jeżeli przy rozpoznawaniu apelacji powstanie
zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, sąd może przedstawić
to zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu. Ze względu na
wymagania zawarte w tym przepisie przedstawienie do rozstrzygnięcia Sądu
Najwyższego zagadnienia prawnego może nastąpić wówczas, gdy zagadnienie to
budzi – w ocenie sądu odwoławczego – poważne wątpliwości. Nie jest
wystarczającą przesłanką, uzasadniającą przedstawienie zagadnienia prawnego,
gdy budzi ono jedynie wątpliwości sądu odwoławczego, które powinny być
wyjaśnione przez ten sąd we własnym zakresie w ramach sądowego stosowania
4
prawa (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2005 r.,
III CZP 68/05, Lex nr 175457). O poważnych wątpliwościach można mówić
wówczas, gdy możliwa jest różna wykładnia budzących wątpliwości interpretacyjne
przepisów, przy czym za każdą z możliwych interpretacji przemawiają doniosłe,
w ocenie sądu odwoławczego, argumenty prawne, gdy ponadto brak jest
wypowiedzi Sądu Najwyższego, odnoszących się do dostrzeżonego zagadnienia
prawnego, albo, w tym zakresie, orzecznictwo tego Sądu jest sprzeczne, czy też
brak jest jednolitego, i przekonującego sąd odwoławczy, stanowiska doktryny
dotyczącego przedstawionego zagadnienia prawnego (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 27 maja 2010 r., III CZP 32/10, Lex nr 590616). Taki stan
rzeczy nie zachodzi wówczas, gdy wprawdzie sąd odwoławczy dostrzega
możliwość różnych rozwiązań sformułowanego zagadnienia prawnego, jednakże
nie dostrzega istotnych argumentów prawnych przemawiających za jednym
z możliwych rozwiązań. Przedstawienie zagadnienia prawnego do rozstrzygnięcia
Sądu Najwyższego nie może zmierzać jedynie do potwierdzenia i wsparcia przez
Sąd Najwyższy sposobu rozwiązania przedstawionego zagadnienia prawnego,
za którym opowiada się sąd odwoławczy (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 13 czerwca 2006 r., II UZP 6/06, Lex nr 189258, z dnia 17 września 2008 r.,
III CZP 84/08, Lex nr 470907, z dnia 27 maja 2010 r., III CZP 32/10, Lex nr
590616).
Z uzasadnienia postanowienia przedstawiającego zagadnienie prawne do
rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego nie wynika, aby były spełnione przesłanki
określone w art. 390 § 1 k.p.c. Wprawdzie Sąd Apelacyjny wskazał na możliwe
kierunki wykładni przepisów mogących mieć zastosowanie do ustalenia wysokości
wynagrodzenia radcy prawnego w sprawie o uchylenie uchwały wspólnoty
mieszkaniowej, jednakże, zdaniem tego Sądu, za zastosowaniem § 6
rozporządzenia przemawia tylko wykładnia językowa. Inne natomiast argumenty,
wynikające z zastosowania zasad wykładni systemowej oraz funkcjonalnej,
przemawiają za zastosowaniem § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia. W związku z tym
Sąd ten wyraził przekonanie, że właśnie ten przepis powinien mieć zastosowanie,
nie wskazując argumentów przemawiających za inną wykładnią. W tych
okolicznościach nie można przyjąć, że Sąd Apelacyjny miał poważne wątpliwości
5
dotyczące sformułowanego zagadnienia prawnego, skoro stanowisko prawne tego
Sądu w zakresie przedstawionego zagadnienia prawnego było jednoznaczne.
Należy mieć także na uwadze to, że wątpliwość prawna Sądu Apelacyjnego
była już przedmiotem wypowiedzi Sądu Najwyższego w uchwale z dnia 25 czerwca
2009 r., III CZP 40/09 (OSNC 2010, nr 2, poz. 26), w której przyjęto, że podstawę
zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego strony reprezentowanej przez radcę
prawnego w sprawie o uchylenie uchwały wspólnoty mieszkaniowej stanowi stawka
minimalna, przewidziana w § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia. W uzasadnieniu tej
uchwały Sąd Najwyższy wyjaśnił, że rozporządzenie choć nie określa stawki
minimalnej w sprawach o uchylenie uchwały wspólnoty mieszkaniowej, to
ze względu na charakter prawny wspólnoty mieszkaniowej najbliższej - stosunkom
wewnątrzspółdzielczym i cel jej działalności (z reguły niezarobkowy), do ustalenia
wysokości stawki minimalnej w sprawie o uchylenie uchwały wspólnoty
mieszkaniowej powinno mieć zastosowanie unormowanie dotyczące
wynagrodzenia radcy prawnego w sprawach o uchylenie uchwały spółdzielni.
Nie ma potrzeby udzielenia odpowiedzi na pytanie prawne w sytuacji, w której
wykładnia wskazanych w nim przepisów została już dokonana przez Sąd
Najwyższy, a Sąd przedstawiający zagadnienie prawne nie powołał się na
możliwość odmiennej interpretacji (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25
listopada 2005 r., I UZP 3/05, OSNP 2006, nr 15-16, poz. 253).
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 61 § 1 ustawy z dnia
23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.)
postanowił, jak w sentencji.