II PK 11/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Wyrok z dnia 28 czerwca 2011 r.
II PK 11/11
Norma kompetencyjna zawarta w art. 6 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o
wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz.U. Nr
26, poz. 306 ze zm.) nie upoważnia wymienionych w nim organów do obniżenia
wynagrodzenia pracownika należącego do kadry kierowniczej, z naruszeniem
zasad dotyczących kształtowania treści stosunku pracy.
Przewodniczący SSN Bogusław Cudowski, Sędziowie SN: Małgorzata
Gersdorf, Halina Kiryło (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 28 czerwca
2011 r. sprawy z powództwa Janusza R. przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcyjno-
Usługowo-Handlowemu Budowa i Naprawa Dróg E. Sp. z o.o. w W. o wynagrodze-
nie, na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w
Warszawie z dnia 23 września 2010 r. […]
1. o d d a l i ł skargę kasacyjną,
2. zasądził od pozwanego Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowo-Handlo-
wego Budowa i Naprawa Dróg E. Spółki z o.o. w W. na rzecz powoda Janusza R.
kwotę 1.200 (tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa proceso-
wego w postępowaniu kasacyjnym.
U z a s a d n i e n i e
Powód Janusz R. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego Przedsię-
biorstwa Produkcyjno-Usługowo-Handlowego Budowa i Naprawa Dróg E. Spółki z
o.o. w W. kwoty 85.565,82 zł z odsetkami od poszczególnych rat świadczenia oraz
kosztami procesu według norm przepisanych.
W uzasadnieniu roszczeń podał, że dochodzona kwota stanowi różnicę po-
między wynagrodzeniem należnym mu z mocy uchwały Rady Pracowniczej […] z
2
dnia 13 listopada 1990 r. a faktycznie wypłaconym zgodnie z pismem Wojewody M. z
dnia 24 maja 2001 r. Strona pozwana domagała się oddalenia powództwa.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy w Warszawie wyrokiem z dnia 27 stycznia 2010 r.
zasądził od pozwanego Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowo-Handlowego Bu-
dowa i Naprawa Dróg E. Spółki z o.o. w W. na rzecz powoda Janusza R. tytułem wy-
równania wynagrodzenia za pracę za okres od 1 kwietnia 2006 r. do 31 grudnia 2007
r. kwotę 85.565,82 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwot poszczególnych mie-
sięcznych „niedopłat”, liczonymi od pierwszego dnia po dniu ich wymagalności do
dnia zapłaty oraz kosztami procesu w wysokości 6.996 zł i nadał wyrokowi rygor na-
tychmiastowej wykonalności do kwoty 10.666,06 zł.
Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód był zatrudniony w M. Przedsiębior-
stwie Budownictwa Uprzemysłowionego w P. (którego następcą prawnym jest po-
zwana Spółka) w okresie od 14 listopada 1990 r. do 16 czerwca 2008 r. na stanowi-
sku dyrektora Przedsiębiorstwa na podstawie powołania na czas nieokreślony.
Zgodnie z uchwałą […] Rady Pracowniczej z dnia 5 listopada 1990 r. powodowi przy-
sługiwało wynagrodzenie w wysokości pięciokrotności przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia w Przedsiębiorstwie za ostatni kwartał bez wypłat nagród z zysku.
Wojewoda M., jako organ założycielski Przedsiębiorstwa, pismem z dnia 31 sierpnia
2000 r. zawiadomił powoda, iż przyznaje mu - poczynając od dnia 1 września 2000 r.
- wynagrodzenie miesięczne w kwocie 8.000 zł brutto. Mimo odwołania się powoda,
Wojewoda M. podtrzymał swoją decyzję w tym przedmiocie, a pismami z dnia 14
maja 2001 r. i 24 maja 2001 r. ustalił nowy sposób obliczania jego wynagrodzenia
jako 3,8 - krotność miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez
wypłat z zysku w czwartym kwartale poprzedniego roku, ogłoszonego przez Prezesa
Głównego Urzędu Statystycznego, z możliwością przyznania na wniosek Rady Pra-
cowniczej nagrody rocznej. Tak określone wynagrodzenie powoda było niższe od
wynikającego ze wspomnianej uchwały Rady Pracowniczej z dnia 5 listopada 1990 r.
Wyrokami Sądu Okręgowego-Sądu Pracy w Warszawie z dnia 29 czerwca 2007 r.
[…] oraz z dnia 7 kwietnia 2008 r. […] zmieniono poprzedzające je orzeczenia Sądów
Rejonowych i zasądzono od pozwanego na rzecz powoda wyrównanie wynagrodze-
nia za pracę za okresy od 1 września 2002 r. do 31 listopada 2003 r. i od 1 grudnia
2003 r. do 31 marca 2006 r.
Zdaniem Sądu Okręgowego istota niniejszego sporu sprowadza się do pytania
o dopuszczalność zmiany warunków płacy pracownika zatrudnionego na podstawie
3
powołania - dyrektora przedsiębiorstwa - w drodze decyzji organu założycielskiego
tego przedsiębiorstwa, bez zachowania okresu wypowiedzenia.
W ocenie Sądu pierwszej instancji powód objęty był dyspozycją normy wyra-
żonej w przepisie art. 6 ust. 1 w związku z art. 2 ust. 1 i art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 3
marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi
(Dz.U. Nr 26, poz. 306 ze zm.), wskazującego podmioty kompetentne do ustalania
wynagrodzenia wymienionych w ustawie pracowników. Przepisy te nie precyzują
jednak trybu, w jakim powinno następować określenie owego wynagrodzenia. W
przypadku dyrektora przedsiębiorstwa państwowego właściwy jest tryb wynikający z
ogólnych przepisów. Z art. 6 powołanej ustawy nie można natomiast wyprowadzić
wniosku, że organ kompetentny do ustalania wynagrodzenia dyrektora przedsiębior-
stwa posiada w tym zakresie dowolność ograniczoną tylko co do rodzaju i wysokości
przyznanych świadczeń i może w drodze jednostronnej decyzji zmieniać, w tym w
szczególności - zmniejszać wynagrodzenie. W niniejszym przypadku nie zachodziły
zaś nadzwyczajne sytuacje objęte regulacją art. 13 i art. 26 wskazanej ustawy,
wprowadzającej ograniczenia płacowe odnośnie do osób kierujących niektórymi
podmiotami prawnymi, przewidujące nieważność aktów ustalających wynagrodzenie
tych osób w razie przekroczenia maksymalnych kwot. Wynagrodzenie powoda wyni-
kające z uchwały Rady Pracowniczej Przedsiębiorstwa było bowiem niższe od do-
puszczalnej ustawowo wysokości.
Pogorszenie warunków płacowych pracownika zasadniczo wymaga wypowie-
dzenia zmieniającego. To jednak - w świetle art. 69 i w związku z art. 70 k.p. - nie jest
możliwe wobec osób zatrudnionych na podstawie powołania. Zmiana warunków
pracy i płacy pracownika powołanego może bowiem nastąpić tylko w drodze poro-
zumienia stron lub odwołania pracownika i nawiązania stosunku pracy na nowych
warunkach. Decyzja Wojewody M. dotycząca zmiany wynagrodzenia powoda jest
więc sprzeczna w ustawą - Kodeks pracy i jako taka jest bezwzględnie nieważna z
mocy art. 58 k.c. w związku z art. 300 k.p.
Pozwany wniósł apelację od powyższego wyroku, zarzucając naruszenie
prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 3 marca 2000
r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami i uznanie, iż obniżenie
wynagrodzenia powoda wymagało jego odwołania i nawiązania stosunku pracy na
nowych warunkach. Apelujący domagał się zmiany wyroku i oddalenia powództwa
4
oraz zasądzenia od strony przeciwnej zwrotu kosztów postępowania za obie instan-
cje.
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyro-
kiem z dnia 23 września 2010 r. oddalił apelację i zasądził od pozwanego na rzecz
powoda kwotę 2.800 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instan-
cji odwoławczej. Odnosząc się do zarzutu naruszenia prawa materialnego w postaci
art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektó-
rymi podmiotami prawnymi, Sąd drugiej instancji zauważył, że ratio legis mechani-
zmów wprowadzonych tymże aktem polega na limitowaniu maksymalnej wysokości
wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą, a przez to likwidowaniu „ko-
minów płacowych” kadry zarządzającej we wskazanych w ustawie podmiotach
uznawanych za podmioty publiczne. W tym celu w art. 13 ustawy zawarto regulację,
w myśl której postanowienia umów o pracę oraz innych aktów stanowiących podsta-
wę nawiązania stosunku pracy, a także umów cywilnoprawnych będących podstawą
zatrudnienia, ustalające wynagrodzenie miesięczne, nagrodę roczną, odprawę z ty-
tułu odwołania ze stanowiska lub rozwiązania stosunku pracy albo umowy cywilno-
prawnej oraz wartość świadczeń dodatkowych w wysokości wyższej niż maksymalna
dopuszczona ustawą, są nieważne z mocy prawa w odniesieniu do tej części, która
przewyższa kwotę maksymalną określoną w ustawie. Tożsamą regułę w odniesieniu
do aktów stanowiących postawę zatrudnienia istniejących w dniu wejścia ustawy w
życie zawiera jej art. 26 ust. 1 z tym, iż w tym przypadku ustawodawca przewidział
trzymiesięczny okres wyczekiwania na uruchomienie sankcji nieważności takich
aktów. Dostosowanie treści istniejącego już stosunku pracy do warunków określo-
nych w art. 5 i 8 ustawy nie wymaga wypowiedzenia zmieniającego. W niniejszej
sprawie to nie potrzeba dostosowania warunków płacowych powoda do unormowań
powołanej ustawy legła u podstaw decyzji Wojewody M. o zmniejszeniu wynagro-
dzenia za pracę. Wynagrodzenie to nie było bowiem wyższe od dopuszczanego
ustawą. Strona pozwana swoje stanowisko w sporze opiera na treści art. 6 ust. 1
ustawy, który ma charakter kompetencyjny. Wprowadzenie do porządku prawnego
tego przepisu oznacza, że z chwilą wejścia w życie ustawy go zawierającej, upraw-
nienie do ustalania wysokości i składników wynagrodzenia powoda jako dyrektora
przedsiębiorstwa państwowego należało wyłącznie i w całości do organu założyciel-
skiego. Organ ten nie mógł jednak w oderwaniu od ratio legis samej „ustawy komi-
nowej”, z naruszeniem prawa pracownika zatrudnionego na podstawie aktu powoła-
5
nia do świadczenia pracy na określonych warunkach pracy i płacy, arbitralnie zmie-
niać te warunki przy wykorzystaniu jako pretekstu do tych działań błędnie zinterpre-
towanych przepisów powołanej ustawy.
Powyższy wyrok został zaskarżony skargą kasacyjną pozwanego. Skargę
oparto na podstawie naruszenia prawa materialnego przez: 1) błędną wykładnię art.
6 ust. 1 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi
podmiotami prawnymi i przyjęcie, że przepis ten ma wyłącznie charakter kompeten-
cyjny, tj. ustanawia podmiot uprawniony do ustalania wynagrodzenia miesięcznego
osób, do których ma zastosowanie ustawa oraz 2) błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie art. 70 k.p. i przyjęcie, że organ właściwy, o jakim mowa w art. 6 ust. 1
ustawy, chcąc zmienić pozwanemu wynagrodzenie jest obowiązany dokonać aktów
odwołania z zajmowanego stanowiska i ponownego powołania ze zmniejszeniem
wynagrodzenia. Skarżący wniósł o zmianę wyroku oraz poprzedzającego go orze-
czenia Sądu Okręgowego i oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów zastęp-
stwa procesowego za wszystkie instancje.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wyrażono pogląd, że po wejściu w życie
ustawy o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi nie
można już twierdzić, iż zmiana warunków płacowych pracownika zatrudnionego na
podstawie powołania wymaga odwołania ze stanowiska i nawiązania nowego sto-
sunku pracy. Przepis art. 6 ustawy zezwala organowi założycielskiemu na zmianę
jedynie warunków płacowych pracownika, przy uznaniu za ważne wszystkich pozo-
stałych elementów stosunku pracy z powołania. Jedynym kryterium ograniczającym
jego swobodę w tym zakresie są stawki maksymalne miesięcznego wynagrodzenia,
określone w art. 8 ustawy. Ustawa nie zamyka jednak temu organowi drogi do
zmniejszenia wynagrodzenie osobie, z którą nawiązano stosunek pracy na mocy po-
wołania, także w razie nieprzekroczenia stawek maksymalnych. Konstatacji tej nie
zmienia treść art. 13 i art. 26 ustawy. W świetle art. 13, wszystkie dotychczasowe
wynagrodzenia przewyższające maksymalną kwotę określoną w art. 8 stały się nie-
ważne z mocy prawa z chwilą wejścia w życie ustawy, tj. od 1 maja 2000 r. Chodzi
przy tym o wszystkie składniki wynagrodzenia wraz ze świadczeniami dodatkowymi.
Natomiast redagując art. 26, wolą ustawodawcy było uznanie za nieważne dotych-
czasowe wynagrodzenia wszystkich osób objętych ustawą i na podstawie art. 6 tego
aktu ustalenie nowych wynagrodzeń, które mogły być niższe od maksymalnych kwot
przewidzianych w art. 8. Do zmiany takiej nie miał przy tym zastosowania art. 70 k.p.
6
Postawą owej zmiany był bowiem art. 6 ustawy. Przepis ten - jako przepis szczegól-
ny - samodzielnie reguluje kwestię zmiany wysokości wynagrodzenia dyrektora
przedsiębiorstwa państwowego i upoważnia organ założycielski do samodzielnego i
wielokrotnego modyfikowania jego warunków płacowych w drodze jednostronnego
oświadczenia.
Powód w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniósł o jej odrzucenie lub odmowę
przyjęcia do rozpoznania albo oddalenie oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest bezzasadna. Analizę prawidłowości zaskarżonego wy-
roku rozpocząć wypada od stwierdzenia, że ustawa z dnia 3 marca 2000 r. o wyna-
gradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi, zwana dalej „ustawą”
ma ograniczony zakres przedmiotowy i podmiotowy, gdyż normuje jedynie ten ele-
ment stosunków zatrudnienia (pracowniczych i cywilnoprawnych), jakim jest wyna-
grodzenie za świadczoną pracę (usługę) w odniesieniu do osób zajmujących wymie-
nione w art. 2 ustawy stanowiska, należących do kadry zarządzającej w należących
do sektora publicznego jednostkach organizacyjnych wyszczególnionych w art. 1.
Jak wynika z druków sejmowych nr 516 z 1998 r. oraz nr 948, 963, 973 i 1020 z 1999
r., celem ustawy było wyeliminowanie „kominów płacowych” w sektorze publicznym
gospodarki, poprzez usunięcie nadmiernych dysproporcji między średnimi zarobkami
a wynagrodzeniami osób kierujących publicznymi podmiotami prawnymi, ustalenie
odpowiedniej korelacji pomiędzy wysokością ich wynagrodzeń a wynikami ekono-
micznymi i wielkością kierowanych jednostek oraz znaczeniem sprawowanej funkcji,
jak również wprowadzenie jasnych mechanizmów regulacji wynagrodzeń kadry kie-
rowniczej wspomnianego sektora. Temu celowi służy ustanowienie kompleksowego i
co do zasady zamkniętego systemu wynagradzania osób kierujących wskazanymi w
ustawie jednostkami organizacyjnymi, obejmującego w myśl art. 5 ust. 1 i 3 oraz art.
12 obligatoryjny składnik płacowy w postaci wynagrodzenia miesięcznego oraz dwa
fakultatywne elementy, tj. nagrodę roczną i odprawę w związku z odwołaniem ze sta-
nowiska, z możliwością przyznania świadczeń dodatkowych wyszczególnionych w
rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 21 stycznia 2003 r. w sprawie szcze-
gółowego wykazu świadczeń dodatkowych, które mogą być przyznane osobom kie-
rującym niektórymi podmiotami prawnymi oraz trybu ich przyznawania (Dz.U. Nr 14,
7
poz. 139). System ten oparty jest na założeniu, że wysokość wynagrodzenia osoby
kierującej podmiotem objętym regulacją ustawy zależy od oceny jej pracy i wyników
kierowanej przez nią jednostki organizacyjnej. Konsekwencją takiego założenia jest
zaś norma kompetencyjna art. 6 ustawy, określająca katalog podmiotów właściwych
do oceny wyników pracy kadry kierowniczej, a w rezultacie tegoż - do ustalania wy-
nagrodzenia wskazanych w tym akcie osób. Są nimi organy założycielskie albo orga-
ny właściwe do reprezentowania Skarbu Państwa lub jednostek samorządu teryto-
rialnego tworzących podmiot albo zgromadzenia wspólników lub akcjonariuszy.
Słuszną jest teza, że od daty wejścia w życie ustawy warunki wynagradzania
kadry zarządzającej w rozumieniu przepisów tego aktu kształtują wyłącznie organy
wymienione w art. 6, także wówczas, gdy wcześniej decyzje w tym przedmiocie le-
żały w gestii innych podmiotów. Wyrażona w powyższym przepisie norma prawna ma
jednak wyłącznie charakter kompetencyjny. Rację mają Sądy orzekające w sprawie
zauważając, że przepis ten nie precyzuje trybu ustalania wynagrodzenia osób zali-
czanych do kadry zarządzającej ani możliwości i sposobu jego zmiany. Sama ustawa
statuuje jedynie ramy, w jakich mogą poruszać się uprawnione organy ustanawiając
warunki płacowe dla adresatów ustawy, albowiem w art. 5 oraz w art. 7 - 12 określa
poszczególne składniki wynagrodzenia i górną ich granicę, a w art. 13 i art. 26 ust. 1
normuje konsekwencje naruszenia dyscypliny płacowej. W odniesieniu do aktów
kreujących stosunki zatrudnienia zarówno nawiązane pod rządami omawianej
ustawy, jak i istniejące w dacie jej wejścia w życie, sankcją za przekroczenie maksy-
malnej dopuszczonej ustawą wysokości wynagrodzenia miesięcznego, nagrody
rocznej, odprawy oraz świadczeń dodatkowych jest nieważność postanowień w tej
części. Przepis przejściowy art. 26 ust. 1 nie działa przy tym wstecz i nie modyfikuje
warunków płacowych kadry zarządzającej sprzed wejścia w życie ustawy, a jedynie
wprowadza - po upływie wskazanego w nim trzymiesięcznego okresu dostosowaw-
czego - zastępowalność z mocy prawa postanowień tychże umów i innych aktów bę-
dących podstawą nawiązania stosunków zatrudnienia, a sprzecznych z ustawą, od-
powiednimi jej unormowaniami. Zamieszczone w art. 13 oraz art. 26 ust. 1 ustawy
klauzule częściowej nieważności aktów kreujących stosunki zatrudnienia kadry za-
rządzającej są przeciwieństwem wyrażonej w art. 18 k.p. zasady uprzywilejowania
pracownika, oznaczającej możliwość kształtowania przez strony treści stosunku
pracy w sposób korzystniejszy dla pracownika od wynikającego z przepisów prawa
pracy. Większość unormowań prawa pracy ma wszakże charakter semiimperatywny,
8
w przeciwieństwie do regulacji art. 5 oraz art. 7 - 12 ustawy, która jest ściśle bez-
względnie obowiązująca. Z uwagi na taki właśnie charakter przepisów ustawy, w ju-
dykaturze wyrażany jest pogląd, iż dostosowanie treści stosunku pracy do reguł wy-
nikających z przepisów tego aktu nie wymaga wypowiedzenia zmieniającego (wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2003 r., I PK 290/02, OSNP 2004 nr 17, poz.
299). W doktrynie prezentowane jest jednak odmienne stanowisko, w świetle którego
dostosowanie istniejących kontraktów kadry zarządzającej do zasad wynikających z
ustawy powinno polegać na wykorzystaniu zwykłych sposobów pogarszania warun-
ków pracy i płacy pracowników, czyli na zastosowaniu wypowiedzenia zmieniającego
(M. Gersdorf: Czy jest możliwy powrót spółki pod ustawę kominową i jakie są tego
konsekwencje dla stosunków pracy kadry menadżerskiej, PiZS 2002, nr 8, s. 36).
Zatem nawet w sytuacji opisanej hipotezą normy art. 13 lub art. 26 ustawy kwestia
trybu obniżenia wynagrodzenia osoby kierującej niektórymi podmiotami prawnymi nie
jest jednoznacznie postrzegana. Zagadnienie to wykracza jednak poza ramy niniej-
szego sporu. Zważywszy na to, że w rozpoznawanej sprawie wynagrodzenie Janu-
sza R. po wejściu w życie komentowanej ustawy nie przekraczało maksymalnej wy-
sokości zakreślonej jej przepisami, nie zachodziła konieczność modyfikowania treści
stosunku pracy powoda zgodnie z unormowaniami tego aktu. Natomiast ustanawia-
jąc zamknięty katalog składników wynagrodzenia osób kierujących jednostkami or-
ganizacyjnymi sektora publicznego i oznaczając górne granice wysokości tych skład-
ników, ustawodawca nie ingerował w sposób kształtowania przez kompetentne orga-
ny warunków płacowych kadry zarządzającej mieszczący się w tak zakreślonych ra-
mach. Dopuszczalność i tryb zmiany owych warunków wynika zatem z przepisów
regulujących dany rodzaj stosunku zatrudnienia: cywilnoprawny lub pracowniczy, a w
tym ostatnim przypadku - umowny bądź pozaumowny. Jak zauważył Sąd Najwyższy
w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 lipca 2006 r., I PK 253/05 (OSNP 2007 nr 15 - 16,
poz. 213), w sytuacji gdy wynagrodzenie osoby kierującej niektórymi podmiotami
prawnymi nie przewyższa dopuszczalnego maksymalnego progu, ani z mocy same-
go art. 6 ust. 1 ustawy, ani z nawet z wykonywania przez właściwy organ przewidzia-
nej w tym przepisie kompetencji do ustalania wynagrodzenie, nie wynikają „automa-
tycznie”, to znaczy bez wypowiedzenia warunków umowy o pracę, skutki w zakresie
sferze płacowej. Trzeba bowiem wskazać na zasady prawa pracy określone w art. 18
§ 1 i § 2 k.p., stosownie do których bezpośrednia (czyli bez potrzeby wypowiedzenia
warunków umowy o pracę) nieważność warunków wynikających z umów dotyczy
9
tylko sytuacji, gdy postanowienia umowy są mniej korzystne dla pracownika niż prze-
pisy prawa pracy. W pozostałych przypadkach dla modyfikacji wynagrodzenia pra-
cownika konieczne jest dokonanie wypowiedzenia zmieniającego.
Reasumując trzeba stwierdzić, że norma kompetencyjna zawarta w art. 6
ustawy nie oznacza, iż wymienione w tym przepisie podmioty mogą w dowolny spo-
sób, z naruszeniem zasad dotyczących kształtowania treści poszczególnych stosun-
ków pracy, obniżyć wynagrodzenie pracownika należącego do kadry kierowniczej w
części nieprzekraczającej górnej granicy zakreślonej regulacją tego aktu.
Co do możliwości zmiany warunków wynagradzania pracownika zatrudnio-
nego na podstawie powołania należy podzielić pogląd wyrażony w uchwale Sądu
Najwyższego z dnia 21 grudnia 1987 r., III PZP 47/87 (OSNCP 1989 nr 9, poz. 131),
zgodnie z którym wypowiedzenie warunków pracy i płacy takiemu pracownikowi jest
niedopuszczalne. Zmiana treści stosunku zatrudnienia, w szczególności w zakresie
rodzaju pracy (stanowiska) pracownika może nastąpić w drodze odwołania i
nawiązania nowego stosunku pracy na nowych zasadach, jeżeli organ odwołujący
jest do tego właściwy. Zmiana innych niż rodzaj pracy warunków możliwa jest też w
drodze wzajemnego porozumienia między pracownikiem, a właściwym do ich usta-
nowienia organem. W niniejszym przypadku nie doszło zaś do takiego porozumienia,
albowiem powód od samego początku kwestionował ustalone przez organ założy-
cielski wynagrodzenie. W konsekwencji tegoż jednostronna zmiana przez pozwane-
go warunków płacowych powoda była niedopuszczalna, a jej dokonanie implikowało
zachowanie przez Janusza R. prawa do wynagrodzenia na dotychczasowych zasa-
dach.
Wobec prawidłowości zaskarżonego wyroku należało orzec stosownie do art.
39814
k.p.c. O kosztach postępowania kasacyjnego rozstrzygnięto w myśl 98 § 1 i 3
oraz art. 108 § 1 w związku z art. 398²¹ k.p.c., a nadto § 12 ust. 4 pkt 2 w związku z §
11 ust. 1 pkt 2 i § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).
========================================
II PK 11/11
Norma kompetencyjna zawarta w art. 6 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o
wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz.U. Nr
26, poz. 306 ze zm.) nie upoważnia wymienionych w nim organów do obniżenia
wynagrodzenia pracownika należącego do kadry kierowniczej, z naruszeniem
zasad dotyczących kształtowania treści stosunku pracy.
Przewodniczący SSN Bogusław Cudowski, Sędziowie SN: Małgorzata
Gersdorf, Halina Kiryło (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 28 czerwca
2011 r. sprawy z powództwa Janusza R. przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcyjno-
Usługowo-Handlowemu Budowa i Naprawa Dróg E. Sp. z o.o. w W. o wynagrodze-
nie, na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w
Warszawie z dnia 23 września 2010 r. […]
1. o d d a l i ł skargę kasacyjną,
2. zasądził od pozwanego Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowo-Handlo-
wego Budowa i Naprawa Dróg E. Spółki z o.o. w W. na rzecz powoda Janusza R.
kwotę 1.200 (tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa proceso-
wego w postępowaniu kasacyjnym.
U z a s a d n i e n i e
Powód Janusz R. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego Przedsię-
biorstwa Produkcyjno-Usługowo-Handlowego Budowa i Naprawa Dróg E. Spółki z
o.o. w W. kwoty 85.565,82 zł z odsetkami od poszczególnych rat świadczenia oraz
kosztami procesu według norm przepisanych.
W uzasadnieniu roszczeń podał, że dochodzona kwota stanowi różnicę po-
między wynagrodzeniem należnym mu z mocy uchwały Rady Pracowniczej […] z
2
dnia 13 listopada 1990 r. a faktycznie wypłaconym zgodnie z pismem Wojewody M. z
dnia 24 maja 2001 r. Strona pozwana domagała się oddalenia powództwa.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy w Warszawie wyrokiem z dnia 27 stycznia 2010 r.
zasądził od pozwanego Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowo-Handlowego Bu-
dowa i Naprawa Dróg E. Spółki z o.o. w W. na rzecz powoda Janusza R. tytułem wy-
równania wynagrodzenia za pracę za okres od 1 kwietnia 2006 r. do 31 grudnia 2007
r. kwotę 85.565,82 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwot poszczególnych mie-
sięcznych „niedopłat”, liczonymi od pierwszego dnia po dniu ich wymagalności do
dnia zapłaty oraz kosztami procesu w wysokości 6.996 zł i nadał wyrokowi rygor na-
tychmiastowej wykonalności do kwoty 10.666,06 zł.
Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód był zatrudniony w M. Przedsiębior-
stwie Budownictwa Uprzemysłowionego w P. (którego następcą prawnym jest po-
zwana Spółka) w okresie od 14 listopada 1990 r. do 16 czerwca 2008 r. na stanowi-
sku dyrektora Przedsiębiorstwa na podstawie powołania na czas nieokreślony.
Zgodnie z uchwałą […] Rady Pracowniczej z dnia 5 listopada 1990 r. powodowi przy-
sługiwało wynagrodzenie w wysokości pięciokrotności przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia w Przedsiębiorstwie za ostatni kwartał bez wypłat nagród z zysku.
Wojewoda M., jako organ założycielski Przedsiębiorstwa, pismem z dnia 31 sierpnia
2000 r. zawiadomił powoda, iż przyznaje mu - poczynając od dnia 1 września 2000 r.
- wynagrodzenie miesięczne w kwocie 8.000 zł brutto. Mimo odwołania się powoda,
Wojewoda M. podtrzymał swoją decyzję w tym przedmiocie, a pismami z dnia 14
maja 2001 r. i 24 maja 2001 r. ustalił nowy sposób obliczania jego wynagrodzenia
jako 3,8 - krotność miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez
wypłat z zysku w czwartym kwartale poprzedniego roku, ogłoszonego przez Prezesa
Głównego Urzędu Statystycznego, z możliwością przyznania na wniosek Rady Pra-
cowniczej nagrody rocznej. Tak określone wynagrodzenie powoda było niższe od
wynikającego ze wspomnianej uchwały Rady Pracowniczej z dnia 5 listopada 1990 r.
Wyrokami Sądu Okręgowego-Sądu Pracy w Warszawie z dnia 29 czerwca 2007 r.
[…] oraz z dnia 7 kwietnia 2008 r. […] zmieniono poprzedzające je orzeczenia Sądów
Rejonowych i zasądzono od pozwanego na rzecz powoda wyrównanie wynagrodze-
nia za pracę za okresy od 1 września 2002 r. do 31 listopada 2003 r. i od 1 grudnia
2003 r. do 31 marca 2006 r.
Zdaniem Sądu Okręgowego istota niniejszego sporu sprowadza się do pytania
o dopuszczalność zmiany warunków płacy pracownika zatrudnionego na podstawie
3
powołania - dyrektora przedsiębiorstwa - w drodze decyzji organu założycielskiego
tego przedsiębiorstwa, bez zachowania okresu wypowiedzenia.
W ocenie Sądu pierwszej instancji powód objęty był dyspozycją normy wyra-
żonej w przepisie art. 6 ust. 1 w związku z art. 2 ust. 1 i art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 3
marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi
(Dz.U. Nr 26, poz. 306 ze zm.), wskazującego podmioty kompetentne do ustalania
wynagrodzenia wymienionych w ustawie pracowników. Przepisy te nie precyzują
jednak trybu, w jakim powinno następować określenie owego wynagrodzenia. W
przypadku dyrektora przedsiębiorstwa państwowego właściwy jest tryb wynikający z
ogólnych przepisów. Z art. 6 powołanej ustawy nie można natomiast wyprowadzić
wniosku, że organ kompetentny do ustalania wynagrodzenia dyrektora przedsiębior-
stwa posiada w tym zakresie dowolność ograniczoną tylko co do rodzaju i wysokości
przyznanych świadczeń i może w drodze jednostronnej decyzji zmieniać, w tym w
szczególności - zmniejszać wynagrodzenie. W niniejszym przypadku nie zachodziły
zaś nadzwyczajne sytuacje objęte regulacją art. 13 i art. 26 wskazanej ustawy,
wprowadzającej ograniczenia płacowe odnośnie do osób kierujących niektórymi
podmiotami prawnymi, przewidujące nieważność aktów ustalających wynagrodzenie
tych osób w razie przekroczenia maksymalnych kwot. Wynagrodzenie powoda wyni-
kające z uchwały Rady Pracowniczej Przedsiębiorstwa było bowiem niższe od do-
puszczalnej ustawowo wysokości.
Pogorszenie warunków płacowych pracownika zasadniczo wymaga wypowie-
dzenia zmieniającego. To jednak - w świetle art. 69 i w związku z art. 70 k.p. - nie jest
możliwe wobec osób zatrudnionych na podstawie powołania. Zmiana warunków
pracy i płacy pracownika powołanego może bowiem nastąpić tylko w drodze poro-
zumienia stron lub odwołania pracownika i nawiązania stosunku pracy na nowych
warunkach. Decyzja Wojewody M. dotycząca zmiany wynagrodzenia powoda jest
więc sprzeczna w ustawą - Kodeks pracy i jako taka jest bezwzględnie nieważna z
mocy art. 58 k.c. w związku z art. 300 k.p.
Pozwany wniósł apelację od powyższego wyroku, zarzucając naruszenie
prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 3 marca 2000
r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami i uznanie, iż obniżenie
wynagrodzenia powoda wymagało jego odwołania i nawiązania stosunku pracy na
nowych warunkach. Apelujący domagał się zmiany wyroku i oddalenia powództwa
4
oraz zasądzenia od strony przeciwnej zwrotu kosztów postępowania za obie instan-
cje.
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyro-
kiem z dnia 23 września 2010 r. oddalił apelację i zasądził od pozwanego na rzecz
powoda kwotę 2.800 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instan-
cji odwoławczej. Odnosząc się do zarzutu naruszenia prawa materialnego w postaci
art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektó-
rymi podmiotami prawnymi, Sąd drugiej instancji zauważył, że ratio legis mechani-
zmów wprowadzonych tymże aktem polega na limitowaniu maksymalnej wysokości
wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą, a przez to likwidowaniu „ko-
minów płacowych” kadry zarządzającej we wskazanych w ustawie podmiotach
uznawanych za podmioty publiczne. W tym celu w art. 13 ustawy zawarto regulację,
w myśl której postanowienia umów o pracę oraz innych aktów stanowiących podsta-
wę nawiązania stosunku pracy, a także umów cywilnoprawnych będących podstawą
zatrudnienia, ustalające wynagrodzenie miesięczne, nagrodę roczną, odprawę z ty-
tułu odwołania ze stanowiska lub rozwiązania stosunku pracy albo umowy cywilno-
prawnej oraz wartość świadczeń dodatkowych w wysokości wyższej niż maksymalna
dopuszczona ustawą, są nieważne z mocy prawa w odniesieniu do tej części, która
przewyższa kwotę maksymalną określoną w ustawie. Tożsamą regułę w odniesieniu
do aktów stanowiących postawę zatrudnienia istniejących w dniu wejścia ustawy w
życie zawiera jej art. 26 ust. 1 z tym, iż w tym przypadku ustawodawca przewidział
trzymiesięczny okres wyczekiwania na uruchomienie sankcji nieważności takich
aktów. Dostosowanie treści istniejącego już stosunku pracy do warunków określo-
nych w art. 5 i 8 ustawy nie wymaga wypowiedzenia zmieniającego. W niniejszej
sprawie to nie potrzeba dostosowania warunków płacowych powoda do unormowań
powołanej ustawy legła u podstaw decyzji Wojewody M. o zmniejszeniu wynagro-
dzenia za pracę. Wynagrodzenie to nie było bowiem wyższe od dopuszczanego
ustawą. Strona pozwana swoje stanowisko w sporze opiera na treści art. 6 ust. 1
ustawy, który ma charakter kompetencyjny. Wprowadzenie do porządku prawnego
tego przepisu oznacza, że z chwilą wejścia w życie ustawy go zawierającej, upraw-
nienie do ustalania wysokości i składników wynagrodzenia powoda jako dyrektora
przedsiębiorstwa państwowego należało wyłącznie i w całości do organu założyciel-
skiego. Organ ten nie mógł jednak w oderwaniu od ratio legis samej „ustawy komi-
nowej”, z naruszeniem prawa pracownika zatrudnionego na podstawie aktu powoła-
5
nia do świadczenia pracy na określonych warunkach pracy i płacy, arbitralnie zmie-
niać te warunki przy wykorzystaniu jako pretekstu do tych działań błędnie zinterpre-
towanych przepisów powołanej ustawy.
Powyższy wyrok został zaskarżony skargą kasacyjną pozwanego. Skargę
oparto na podstawie naruszenia prawa materialnego przez: 1) błędną wykładnię art.
6 ust. 1 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi
podmiotami prawnymi i przyjęcie, że przepis ten ma wyłącznie charakter kompeten-
cyjny, tj. ustanawia podmiot uprawniony do ustalania wynagrodzenia miesięcznego
osób, do których ma zastosowanie ustawa oraz 2) błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie art. 70 k.p. i przyjęcie, że organ właściwy, o jakim mowa w art. 6 ust. 1
ustawy, chcąc zmienić pozwanemu wynagrodzenie jest obowiązany dokonać aktów
odwołania z zajmowanego stanowiska i ponownego powołania ze zmniejszeniem
wynagrodzenia. Skarżący wniósł o zmianę wyroku oraz poprzedzającego go orze-
czenia Sądu Okręgowego i oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów zastęp-
stwa procesowego za wszystkie instancje.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wyrażono pogląd, że po wejściu w życie
ustawy o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi nie
można już twierdzić, iż zmiana warunków płacowych pracownika zatrudnionego na
podstawie powołania wymaga odwołania ze stanowiska i nawiązania nowego sto-
sunku pracy. Przepis art. 6 ustawy zezwala organowi założycielskiemu na zmianę
jedynie warunków płacowych pracownika, przy uznaniu za ważne wszystkich pozo-
stałych elementów stosunku pracy z powołania. Jedynym kryterium ograniczającym
jego swobodę w tym zakresie są stawki maksymalne miesięcznego wynagrodzenia,
określone w art. 8 ustawy. Ustawa nie zamyka jednak temu organowi drogi do
zmniejszenia wynagrodzenie osobie, z którą nawiązano stosunek pracy na mocy po-
wołania, także w razie nieprzekroczenia stawek maksymalnych. Konstatacji tej nie
zmienia treść art. 13 i art. 26 ustawy. W świetle art. 13, wszystkie dotychczasowe
wynagrodzenia przewyższające maksymalną kwotę określoną w art. 8 stały się nie-
ważne z mocy prawa z chwilą wejścia w życie ustawy, tj. od 1 maja 2000 r. Chodzi
przy tym o wszystkie składniki wynagrodzenia wraz ze świadczeniami dodatkowymi.
Natomiast redagując art. 26, wolą ustawodawcy było uznanie za nieważne dotych-
czasowe wynagrodzenia wszystkich osób objętych ustawą i na podstawie art. 6 tego
aktu ustalenie nowych wynagrodzeń, które mogły być niższe od maksymalnych kwot
przewidzianych w art. 8. Do zmiany takiej nie miał przy tym zastosowania art. 70 k.p.
6
Postawą owej zmiany był bowiem art. 6 ustawy. Przepis ten - jako przepis szczegól-
ny - samodzielnie reguluje kwestię zmiany wysokości wynagrodzenia dyrektora
przedsiębiorstwa państwowego i upoważnia organ założycielski do samodzielnego i
wielokrotnego modyfikowania jego warunków płacowych w drodze jednostronnego
oświadczenia.
Powód w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniósł o jej odrzucenie lub odmowę
przyjęcia do rozpoznania albo oddalenie oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest bezzasadna. Analizę prawidłowości zaskarżonego wy-
roku rozpocząć wypada od stwierdzenia, że ustawa z dnia 3 marca 2000 r. o wyna-
gradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi, zwana dalej „ustawą”
ma ograniczony zakres przedmiotowy i podmiotowy, gdyż normuje jedynie ten ele-
ment stosunków zatrudnienia (pracowniczych i cywilnoprawnych), jakim jest wyna-
grodzenie za świadczoną pracę (usługę) w odniesieniu do osób zajmujących wymie-
nione w art. 2 ustawy stanowiska, należących do kadry zarządzającej w należących
do sektora publicznego jednostkach organizacyjnych wyszczególnionych w art. 1.
Jak wynika z druków sejmowych nr 516 z 1998 r. oraz nr 948, 963, 973 i 1020 z 1999
r., celem ustawy było wyeliminowanie „kominów płacowych” w sektorze publicznym
gospodarki, poprzez usunięcie nadmiernych dysproporcji między średnimi zarobkami
a wynagrodzeniami osób kierujących publicznymi podmiotami prawnymi, ustalenie
odpowiedniej korelacji pomiędzy wysokością ich wynagrodzeń a wynikami ekono-
micznymi i wielkością kierowanych jednostek oraz znaczeniem sprawowanej funkcji,
jak również wprowadzenie jasnych mechanizmów regulacji wynagrodzeń kadry kie-
rowniczej wspomnianego sektora. Temu celowi służy ustanowienie kompleksowego i
co do zasady zamkniętego systemu wynagradzania osób kierujących wskazanymi w
ustawie jednostkami organizacyjnymi, obejmującego w myśl art. 5 ust. 1 i 3 oraz art.
12 obligatoryjny składnik płacowy w postaci wynagrodzenia miesięcznego oraz dwa
fakultatywne elementy, tj. nagrodę roczną i odprawę w związku z odwołaniem ze sta-
nowiska, z możliwością przyznania świadczeń dodatkowych wyszczególnionych w
rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 21 stycznia 2003 r. w sprawie szcze-
gółowego wykazu świadczeń dodatkowych, które mogą być przyznane osobom kie-
rującym niektórymi podmiotami prawnymi oraz trybu ich przyznawania (Dz.U. Nr 14,
7
poz. 139). System ten oparty jest na założeniu, że wysokość wynagrodzenia osoby
kierującej podmiotem objętym regulacją ustawy zależy od oceny jej pracy i wyników
kierowanej przez nią jednostki organizacyjnej. Konsekwencją takiego założenia jest
zaś norma kompetencyjna art. 6 ustawy, określająca katalog podmiotów właściwych
do oceny wyników pracy kadry kierowniczej, a w rezultacie tegoż - do ustalania wy-
nagrodzenia wskazanych w tym akcie osób. Są nimi organy założycielskie albo orga-
ny właściwe do reprezentowania Skarbu Państwa lub jednostek samorządu teryto-
rialnego tworzących podmiot albo zgromadzenia wspólników lub akcjonariuszy.
Słuszną jest teza, że od daty wejścia w życie ustawy warunki wynagradzania
kadry zarządzającej w rozumieniu przepisów tego aktu kształtują wyłącznie organy
wymienione w art. 6, także wówczas, gdy wcześniej decyzje w tym przedmiocie le-
żały w gestii innych podmiotów. Wyrażona w powyższym przepisie norma prawna ma
jednak wyłącznie charakter kompetencyjny. Rację mają Sądy orzekające w sprawie
zauważając, że przepis ten nie precyzuje trybu ustalania wynagrodzenia osób zali-
czanych do kadry zarządzającej ani możliwości i sposobu jego zmiany. Sama ustawa
statuuje jedynie ramy, w jakich mogą poruszać się uprawnione organy ustanawiając
warunki płacowe dla adresatów ustawy, albowiem w art. 5 oraz w art. 7 - 12 określa
poszczególne składniki wynagrodzenia i górną ich granicę, a w art. 13 i art. 26 ust. 1
normuje konsekwencje naruszenia dyscypliny płacowej. W odniesieniu do aktów
kreujących stosunki zatrudnienia zarówno nawiązane pod rządami omawianej
ustawy, jak i istniejące w dacie jej wejścia w życie, sankcją za przekroczenie maksy-
malnej dopuszczonej ustawą wysokości wynagrodzenia miesięcznego, nagrody
rocznej, odprawy oraz świadczeń dodatkowych jest nieważność postanowień w tej
części. Przepis przejściowy art. 26 ust. 1 nie działa przy tym wstecz i nie modyfikuje
warunków płacowych kadry zarządzającej sprzed wejścia w życie ustawy, a jedynie
wprowadza - po upływie wskazanego w nim trzymiesięcznego okresu dostosowaw-
czego - zastępowalność z mocy prawa postanowień tychże umów i innych aktów bę-
dących podstawą nawiązania stosunków zatrudnienia, a sprzecznych z ustawą, od-
powiednimi jej unormowaniami. Zamieszczone w art. 13 oraz art. 26 ust. 1 ustawy
klauzule częściowej nieważności aktów kreujących stosunki zatrudnienia kadry za-
rządzającej są przeciwieństwem wyrażonej w art. 18 k.p. zasady uprzywilejowania
pracownika, oznaczającej możliwość kształtowania przez strony treści stosunku
pracy w sposób korzystniejszy dla pracownika od wynikającego z przepisów prawa
pracy. Większość unormowań prawa pracy ma wszakże charakter semiimperatywny,
8
w przeciwieństwie do regulacji art. 5 oraz art. 7 - 12 ustawy, która jest ściśle bez-
względnie obowiązująca. Z uwagi na taki właśnie charakter przepisów ustawy, w ju-
dykaturze wyrażany jest pogląd, iż dostosowanie treści stosunku pracy do reguł wy-
nikających z przepisów tego aktu nie wymaga wypowiedzenia zmieniającego (wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2003 r., I PK 290/02, OSNP 2004 nr 17, poz.
299). W doktrynie prezentowane jest jednak odmienne stanowisko, w świetle którego
dostosowanie istniejących kontraktów kadry zarządzającej do zasad wynikających z
ustawy powinno polegać na wykorzystaniu zwykłych sposobów pogarszania warun-
ków pracy i płacy pracowników, czyli na zastosowaniu wypowiedzenia zmieniającego
(M. Gersdorf: Czy jest możliwy powrót spółki pod ustawę kominową i jakie są tego
konsekwencje dla stosunków pracy kadry menadżerskiej, PiZS 2002, nr 8, s. 36).
Zatem nawet w sytuacji opisanej hipotezą normy art. 13 lub art. 26 ustawy kwestia
trybu obniżenia wynagrodzenia osoby kierującej niektórymi podmiotami prawnymi nie
jest jednoznacznie postrzegana. Zagadnienie to wykracza jednak poza ramy niniej-
szego sporu. Zważywszy na to, że w rozpoznawanej sprawie wynagrodzenie Janu-
sza R. po wejściu w życie komentowanej ustawy nie przekraczało maksymalnej wy-
sokości zakreślonej jej przepisami, nie zachodziła konieczność modyfikowania treści
stosunku pracy powoda zgodnie z unormowaniami tego aktu. Natomiast ustanawia-
jąc zamknięty katalog składników wynagrodzenia osób kierujących jednostkami or-
ganizacyjnymi sektora publicznego i oznaczając górne granice wysokości tych skład-
ników, ustawodawca nie ingerował w sposób kształtowania przez kompetentne orga-
ny warunków płacowych kadry zarządzającej mieszczący się w tak zakreślonych ra-
mach. Dopuszczalność i tryb zmiany owych warunków wynika zatem z przepisów
regulujących dany rodzaj stosunku zatrudnienia: cywilnoprawny lub pracowniczy, a w
tym ostatnim przypadku - umowny bądź pozaumowny. Jak zauważył Sąd Najwyższy
w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 lipca 2006 r., I PK 253/05 (OSNP 2007 nr 15 - 16,
poz. 213), w sytuacji gdy wynagrodzenie osoby kierującej niektórymi podmiotami
prawnymi nie przewyższa dopuszczalnego maksymalnego progu, ani z mocy same-
go art. 6 ust. 1 ustawy, ani z nawet z wykonywania przez właściwy organ przewidzia-
nej w tym przepisie kompetencji do ustalania wynagrodzenie, nie wynikają „automa-
tycznie”, to znaczy bez wypowiedzenia warunków umowy o pracę, skutki w zakresie
sferze płacowej. Trzeba bowiem wskazać na zasady prawa pracy określone w art. 18
§ 1 i § 2 k.p., stosownie do których bezpośrednia (czyli bez potrzeby wypowiedzenia
warunków umowy o pracę) nieważność warunków wynikających z umów dotyczy
9
tylko sytuacji, gdy postanowienia umowy są mniej korzystne dla pracownika niż prze-
pisy prawa pracy. W pozostałych przypadkach dla modyfikacji wynagrodzenia pra-
cownika konieczne jest dokonanie wypowiedzenia zmieniającego.
Reasumując trzeba stwierdzić, że norma kompetencyjna zawarta w art. 6
ustawy nie oznacza, iż wymienione w tym przepisie podmioty mogą w dowolny spo-
sób, z naruszeniem zasad dotyczących kształtowania treści poszczególnych stosun-
ków pracy, obniżyć wynagrodzenie pracownika należącego do kadry kierowniczej w
części nieprzekraczającej górnej granicy zakreślonej regulacją tego aktu.
Co do możliwości zmiany warunków wynagradzania pracownika zatrudnio-
nego na podstawie powołania należy podzielić pogląd wyrażony w uchwale Sądu
Najwyższego z dnia 21 grudnia 1987 r., III PZP 47/87 (OSNCP 1989 nr 9, poz. 131),
zgodnie z którym wypowiedzenie warunków pracy i płacy takiemu pracownikowi jest
niedopuszczalne. Zmiana treści stosunku zatrudnienia, w szczególności w zakresie
rodzaju pracy (stanowiska) pracownika może nastąpić w drodze odwołania i
nawiązania nowego stosunku pracy na nowych zasadach, jeżeli organ odwołujący
jest do tego właściwy. Zmiana innych niż rodzaj pracy warunków możliwa jest też w
drodze wzajemnego porozumienia między pracownikiem, a właściwym do ich usta-
nowienia organem. W niniejszym przypadku nie doszło zaś do takiego porozumienia,
albowiem powód od samego początku kwestionował ustalone przez organ założy-
cielski wynagrodzenie. W konsekwencji tegoż jednostronna zmiana przez pozwane-
go warunków płacowych powoda była niedopuszczalna, a jej dokonanie implikowało
zachowanie przez Janusza R. prawa do wynagrodzenia na dotychczasowych zasa-
dach.
Wobec prawidłowości zaskarżonego wyroku należało orzec stosownie do art.
39814
k.p.c. O kosztach postępowania kasacyjnego rozstrzygnięto w myśl 98 § 1 i 3
oraz art. 108 § 1 w związku z art. 398²¹ k.p.c., a nadto § 12 ust. 4 pkt 2 w związku z §
11 ust. 1 pkt 2 i § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).
========================================