Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 14 lipca 2011 r.
III SPP 16/11
Skarga na przewlekłość postępowania wynikającego z takiej skargi jest
niedopuszczalna.
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Zbigniew
Korzeniowski (sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 14 lipca
2011 r. sprawy ze skargi Zbigniewa O. na przewlekłość postępowania Sądu Apela-
cyjnego w Warszawie w sprawie […],
o d r z u c i ł skargę.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny w Warszawie postanowieniem z 31 grudnia 2010 r. […] odrzu-
cił skargę Zbigniewa O. z 10 listopada 2010 r. na przewlekłość postępowania w
sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Warszawie […]. Stwierdził, że postę-
powanie w sprawie zastało prawomocnie zakończone postanowieniem Sądu Okrę-
gowego z 26 kwietnia 2006 r. o umorzeniu postępowania wobec cofnięcia pozwu,
dlatego skarga na przewlekłość postępowania podlegała odrzuceniu na podstawie
art. 5 ust. 1 w związku z art. 9 ust. 2 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naru-
szenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym pro-
wadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieu-
zasadnionej zwłoki. Skarga mogła dotyczyć merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy
co do istoty, zatem skarga wniesiona tylko na rozstrzygnięcie o kosztach postępowa-
nia po prawomocnym zakończeniu postępowania była niedopuszczalna i podlegała
odrzuceniu.
Skarżący 16 maja 2011 r. wniósł ponowną skargę w trybie ustawy z 17
czerwca 2004 r., w której żądał: 1) stwierdzenia przewlekłości postępowania „w
sprawie toczącej się przed Sądem Apelacyjnym w Warszawie […]” z jego skargi z 10
2
listopada 2010 r. […]; 2) przyznania mu od Skarbu Państwa 20.000 zł na podstawie
art. 12 ust. 4 ustawy; 3) nakazania rozpoznania skargi z 10 listopada 2010 r. na za-
sadzie art. 12 ust. 3 ustawy; 4) zasądzenia kosztów postępowania. Skarżący pod-
niósł, że ma prawo wniesienia skargi, mimo postanowienia Sądu Apelacyjnego w
Warszawie z 31 grudnia 2010 r. o odrzuceniu poprzedniej skargi […], gdyż skarga z
10 listopada 2010 r. dotyczy przewlekłego toku postępowania zmierzającego do wy-
dania rozstrzygnięcia o kosztach tamtego procesu, czyli tej części, która nie była ob-
jęta prawomocnym rozstrzygnięciem (o odrzuceniu skargi). Nie ma uzasadnienia
stanowisko, że prawo strony nie podlega tu ochronie przewidzianej w ustawie z 17
czerwca 2004 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rozpoznanie skargi sprowadza się do pytania, czy dopuszczalna jest skarga
na podstawie ustawy z 17 czerwca 2004 r. na przewlekłość postępowania prowadzo-
nego lub przeprowadzonego w wyniku takiej skargi. Odpowiedź jest negatywna. Po-
stępowanie w trybie ustawy z 17 czerwca 2004 r. jest rozwiązaniem ekstraordynaryj-
nym, gdyż pozwala wkroczyć w postępowanie w sprawie głównej i wydać sądowi
zalecenia podjęcia odpowiednich czynności. Dopuszczalne jest zatem tylko na ściśle
określonych warunkach, tak aby mimo tej kontroli nie doszło do naruszenia zasady
niezawisłości sądu rozpatrującego sprawę główną. Z tego względu wprowadzona tą
ustawą kontrola ma swe granice ustrojowe (art. 4, art. 8 ustawy z 17 czerwca 2004 r.)
i czasowe (art. 14 tej ustawy).
Postępowanie to nie stanowi rozpatrzenia sprawy w rozumieniu art. 45 Kon-
stytucji, lecz jest wyjątkową (incydentalną) procedurą, podejmowaną po skardze dla
wyeliminowania przewlekłości postępowania w postępowaniu prowadzonym w spra-
wie i rozstrzygnięcia jej bez nieuzasadnionej zwłoki. Jest to szczególne postępowa-
nie, które kończy się decyzją sądu przełożonego nad sądem, przed którym toczy się
postępowanie. Przedmiotem tego postępowania nie jest rozpoznanie sprawy głów-
nej. Sprawa taka z reguły wynika z potrzeby zastosowania prawa materialnego po-
między podmiotami prywatnymi lub publicznymi. Natomiast nie jest sprawą w tym
znaczeniu określone działanie sądu wobec sądu, a tu sądu przełożonego wobec
sądu, przed którym toczy się postępowanie. Postępowanie ze skargi służy tylko
temu, aby sprawa została rozpoznana bez nieuzasadnionej zwłoki. Nie ma tu środka
3
odwoławczego od decyzji sądu przełożonego. Natomiast sprawą, którą ma na uwa-
dze art. 45 Konstytucji, może być sprawa o odszkodowanie w zwykłym trybie o od-
szkodowanie za przewlekłość postępowania.
Jeżeli zwróci się uwagę na przepis art. 176 ust. 2 Konstytucji stanowiący, że
ustrój i właściwość sądów oraz postępowanie przed sądami określają ustawy, to
wprowadzona instytucja skargi na przewlekłość postępowania ze względu na jej cel
stanowi regulację w istocie odrębną od procedury (cywilnej, karnej) dotyczącej roz-
patrzenia zasadniczej sprawy. Innymi słowy, bez umocowania w ustawie z 17
czerwca 2004 r. nie byłaby możliwa ingerencja sądu przełożonego w postępowanie
objęte skargą. Uzasadnia to tezę, że ustawa wyznacza również granice postępowa-
nia wszczętego wskutek skargi, a jednocześnie kontroli tego postępowania. W tym
przypadku brak jest środka odwoławczego (zaskarżenia) od rozpoznania skargi
przez sąd przełożony nad sądem, przed którym toczy się postępowanie. Środki od-
woławcze (zaskarżenia) są ściśle reglamentowane w ustawach proceduralnych doty-
czących rozpatrzenia sprawy. Takiej procedury nie ustanawia ustawa z 17 czerwca
2004 r. Brak jest zatem podstaw normatywnych dla zakładanej kontroli, gdyż skarga
na przewlekłość postępowania wynikającego z takiej skargi nie jest przewidziana w
ustawie z 17 czerwca 2004 r. Tym bardziej nieuprawnione byłoby poszukiwanie za-
skarżenia lub innej kontroli postępowania ze skargi w drodze wykładni systemowej
czy funkcjonalnej. Takie stanowisko utrwala się w orzecznictwie (postanowienia Sądu
Najwyższego: z 5 stycznia 2011 r., III SPP 29/10; z 20 lipca 2010 r., III SPP 16/10; z
16 czerwca 2005 r., KSP 5/05, OSNKW 2005, nr 9, poz. 88 i z 30 sierpnia 2005 r.,
KSP 7/05).
W postępowaniu ze skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy
w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki nie przysługuje zatem skarga
na przewlekłość postępowania.
Jeżeli więc skarżący żąda, aby Sąd Najwyższy rozpoznał skargę na przewle-
kłość postępowania przed Sądem Apelacyjnym w Warszawie, wynikającą z tego, że
niezasadnie pominął on w rozpoznaniu skargi opóźnienie w rozstrzygnięciu o kosz-
tach zakończonego postępowania przed Sądem Okręgowym, to kwestia ta nie pod-
lega kontroli Sądu Najwyższego, gdyż sama skarga jest niedopuszczalna.
Z powyższych motywów skargę należało odrzucić, stosownie do art. 4 i art. 8
ust. 2 ustawy z 17 czerwca 2004 r. oraz art. 3941
k.p.c.
========================================