Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PZ 31/11
POSTANOWIENIE
Dnia 7 grudnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (przewodniczący,
sprawozdawca)
SSN Zbigniew Myszka
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z powództwa T. K.
przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń Spółce Akcyjnej w Warszawie
o przywrócenie do pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 7 grudnia 2011 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 29 czerwca 2011 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 1 czerwca 2010 r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo T. K.
przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń S.A. w Warszawie o
przywrócenie do pracy i wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie
orzekając o kosztach postępowania. W apelacji od powyższego wyroku powód
domagał się jego zmiany, uznania wypowiedzenia za niezgodne z prawem i
nieuzasadnione oraz zasądzenia odszkodowania w kwocie 44.000 zł stanowiącej
równowartość dwumiesięcznego wynagrodzenia za pracę. Wyrokiem z dnia 21
października 2011 r. Sąd Okręgowy zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji w ten
sposób, że zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda odszkodowanie za
2
niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę w wysokości
jednomiesięcznego wynagrodzenia w kwocie 22.000 zł, oddalił apelację powoda w
pozostałej części oraz odstąpił od obciążenia go obowiązkiem zwrotu na rzecz
strony pozwanej kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą. Na
skutek wniosku powoda, postanowieniem z dnia 5 listopada 2010 r. Sąd drugiej
instancji uzupełnił powyższy wyrok poprzez orzeczenie o kosztach procesu. W
uwzględnieniu zażalenia strony pozwanej, postanowieniem z dnia 2 marca 2011 r.
Sąd Najwyższy uchylił powyższe postanowienie i przekazał wniosek o uzupełnienie
wyroku do ponownego rozpoznania, wskazując, że zaskarżone postanowienie nie
zostało w żaden sposób umotywowane.
Postanowieniem z dnia 29 czerwca 2011 r., Sąd Okręgowy uzupełnił wyrok
z dnia 21 października 2010 r. w ten sposób, że w jego sentencji dodał punkt 4,
w którym zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 30 zł tytułem
częściowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą instancję oraz
punkt 5, w którym zasądził od pozwanego Zakładu na rzecz powoda kwotę 6.600 zł
tytułem połowy uiszczonej opłaty od pozwu, kwotę 15 zł tytułem połowy uiszczonej
opłaty od apelacji oraz kwotę 8,50 zł tytułem połowy uiszczonej opłaty skarbowej
ściśle związanej z udzieleniem radcy prawnemu pełnomocnictwa procesowego
(pkt 1), a nadto zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 187 zł tytułem
kosztów postępowania zażaleniowego przed Sądem Najwyższym (pkt 2).
W uzasadnieniu postanowienia Sąd drugiej instancji wywiódł, że wskazane w
sentencji kwoty zostały obliczone przy zastosowaniu zasady stosunkowego
rozdzielenia kosztów procesu (art. 100 k.p.c.) i wynikają z porównania roszczeń
dochodzonych z ostatecznie uwzględnionymi. Powód w apelacji dokonał wyboru
jednego z przysługujących mu alternatywnie roszczeń, żądając odszkodowania
w miejsce przywrócenia do pracy. Ponieważ odszkodowanie stanowi substytut
przywrócenia do pracy, przeto jest to ten sam rodzaj sprawy, sprowadzający się do
tego samego, niezależnie od zgłoszonego przez pracownika, żądania.
Uwzględnienia tego alternatywnego roszczenia mógłby dokonać z urzędu również
sąd. Z tego względu należy uznać, że powód utrzymał się ze zgłoszonym w apelacji
żądaniem w 50%, co uzasadnia zasądzenie na jego rzecz od strony pozwanej
połowy poniesionych przez niego kosztów postępowania.
3
W zażaleniu na powyższe postanowienie strona pozwana wniosła o jego
zmianę poprzez stosunkowe właściwe rozdzielenie kosztów procesu zgodnie z
zasadą wyrażoną w art. 100 k.p.c. i według zaprezentowanych przez nią wyliczeń.
W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że o ile przyjęcie przez Sąd drugiej
instancji zasady odpowiedzialności za wynik sprawy przy ostatecznym rozliczeniu
kosztów procesu nie budzi wątpliwości, to jednak nie można zaakceptować
dokonanego przez ten Sąd sposobu stosunkowego rozliczenia kosztów
postępowania. Pozwany Zakład został w połowie obciążony kosztami procesu
poniesionymi przez powoda, gdy tymczasem powód ma zwrócić na jego rzecz
jedynie koszty związane z postępowaniem zażaleniowym. Tymczasem, skoro
każda ze stron przegrała i wygrała proces w 50%, powodowi przysługuje
w stosunku do pozwanego roszczenie o zwrot kosztów procesu w wysokości
6.653,50 zł, a pozwanemu w stosunku do powoda - roszczenie o zwrot kosztów
procesu w wysokości 1.332 zł. Wynika to z tego, że wyliczone koszty poniesione
przez powoda wynoszą 13.307 zł (opłata od pozwu - 13.200 zł; opłata skarbowa od
pełnomocnictwa - 17 zł; koszty zastępstwa procesowego za pierwszą instancję - 60
zł; opłata od apelacji - 30 zł), a koszty poniesione przez stronę pozwaną - 2.664 zł
(opłata skarbowa od pełnomocnictwa - 17 zł; koszty zastępstwa procesowego za
pierwszą instancję - 60 zł; koszty zastępstwa procesowego za drugą instancję przy
wartości przedmiotu zaskarżenia 44.000 zł - 2.400 zł; opłata od zażalenia - 67 zł;
koszty zastępstwa w postępowaniu zażaleniowym - 120 zł). Kompensując te
wzajemne roszczenia, powodowi przysługuje roszczenie o zwrot kosztów procesu
w wysokości 5.321,50 zł, a nie 6.466,50 zł (6.653,50 zł – 187 zł tytułem kosztów
postępowania zażaleniowego).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie jest niezasadne.
Skarżący nie kwestionuje ani zastosowania przez Sąd drugiej instancji
wynikającej z art. 100 k.p.c. zasady stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu,
ani przyjęcia, że powód utrzymał się ze swoim roszczeniem w 50%, a jedynie
podważa sposób rozliczenia tych kosztów bez uwzględnienia kosztów przez niego
4
poniesionych, a w szczególności należnych mu - w jego ocenie - kosztów
zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą, które oblicza na kwotę 2.400 zł.
Skarżący pomija jednak dwie zasadnicze kwestie.
W pierwszym rzędzie w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego
z dnia 24 lutego 2011 r., I PZP 6/10 (Biul. Sądu Najwyższego 2011 nr 2, str. 18)
posiadającej moc zasady prawnej wyrażony został pogląd, że podstawę
zasądzenia przez sąd opłaty za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego
w sprawie ze stosunku pracy o odszkodowanie, o którym mowa w art. 56 § 1 w
związku z art. 58 k.p., stanowi stawka minimalna określona w § 12 ust. 1 pkt 1
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze
zm.). Należy przyjąć, że zasada ta - aczkolwiek wprost dotyczy wynagrodzenia
adwokata oraz sprawy o odszkodowanie z tytułu niezgodnego z prawem
rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia - odnosi się również do opłaty
z tytułu zastępstwa prawnego w sprawie o odszkodowanie, o którym mowa w art.
45 § 1 w związku z art. 471
k.p., gdyż jej wysokość uregulowana jest w tym samym
przepisie, na co zwrócono uwagę w uzasadnieniu powołanej uchwały. Nie powinno
również budzić wątpliwości, że znajduje ona zastosowanie także do opłaty za
czynności radcy prawnego w takich sprawach, gdyż rozporządzenie Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.
1349 ze zm., powoływanego dalej jako rozporządzenie) identycznie normuje te
kwestie w § 11 ust. 1 pkt 1 i 2. Oznacza to, że stawka minimalna za prowadzenie
takiej sprawy przed sądem pierwszej instancji wynosi 60 zł (§ 11 ust. 1 pkt 1
rozporządzenia), zaś w postępowaniu apelacyjnym przed sądem okręgowym - 50%
stawki minimalnej, a jeżeli w pierwszej instancji nie prowadził sprawy ten sam radca
prawny - 75% stawki minimalnej, w obu wypadkach nie mniej niż 60 zł (§ 12 ust. 1
pkt 1 rozporządzenia). Zatem określenie przez skarżącego wysokości opłaty za
czynności w instancji odwoławczej w sprawie o odszkodowanie za niezgodne z
5
prawem i nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę w kwocie 2.400 zł jest
niezasadne (nawet w świetle zasady z § 11 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia).
Ponadto skarżący zdaje się zapominać, że w postanowieniu zawartym w
wyroku z dnia 21 października 2010 r. Sąd Okręgowy odstąpił od obciążenia
powoda kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej za instancję
odwoławczą, a orzeczenie to nie zostało przez nią zaskarżone. Z tego względu
koszty te w ogóle nie mogą podlegać uwzględnieniu w sumie należności strony
pozwanej, które powód miał obowiązek uiścić.
W rezultacie, gdy się uwzględni, że rozdzielenie kosztów nie musi wynikać z
ich rachunkowego szczegółowego rozliczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 21 lutego 2002 r., I PKN 932/00, OSNAPiUS 2004 nr 4, poz. 63), powód nie
tylko utrzymał się ze swoim roszczeniem odszkodowawczym w połowie
dochodzonej kwoty, ale również wygrał co do zasady, którą skarżący kwestionował,
to ostateczne zasądzenie na jego rzecz kwoty 6.466,50 zł, a nie kwoty 6.334,50 zł
(bez uwzględnienia kosztów zastępstwa procesowego strony pozwanej za drugą
instancję) oznacza prawidłowe stosunkowe rozdzielenie kosztów postępowania.
Z tych względów zażalenie podlega oddaleniu na podstawie art. 3941
§ 3 w
związku z art. 39814
k.p.c.